Belleten 67. Sayı

                 BELLETEN    Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN Yearbook of Turkic Studies ISSN: 0564-5050 / e-ISSN: 2651-5113 Yıl / Year: 2019 – Sayı / Issue 67 (Haziran) Önceki sayılar – Previous issues  Künye İÇİNDEKİLER Sunuş   Ahmet KARAMAN – Yenisey yazıtlarında geçen adrıl- seçlin- ikilemesi üzerine On the adrıl- seçlin- hendiadys […]

”Türk Dili”nin haziran sayısı çıktı.

 TÜRK DİLİ Dil ve Edebiyat Dergisi Cilt: CXVI Sayı: 810 Haziran 2019 Türk Dil Kurumu Adına  Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Feyzi ERSOY İç Kapak Resmi  Âbidin Elderoğlu, Ağaç, tuval üzerine yağlı boya 1940 (55×46 cm)   İÇİNDEKİLER    O. Fikri Sertkaya • Orun Kelimesinin […]

Türk Dili Haziran 2019

                               TÜRK DİLİ Dil ve Edebiyat Dergisi Cilt: CXVI Sayı: 810 Haziran 2019 Türk Dil Kurumu Adına  Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Feyzi ERSOY İç Kapak Resmi  Âbidin Elderoğlu, Ağaç, tuval […]

Türk Dünyası 47

                  TURKISH WORLD      Journal of Language and Literature      ISSN: 1301-0077 / e- ISSN: 2651-5091      Sayı/Issue 47 (Bahar/Spring 2019)                                       Kapak           […]

Türk Dil Kurumu “Güzel Türkçemiz ve Türk Dil Kurumu” Adlı Konferansla Genç Misafirlerini Ağırladı.

     Türk Dil Kurumu, 28 Mayıs 2019’da Başkent Öğretmenevinde gençlere “Güzel Türkçemiz ve Türk Dil Kurumu” adlı bir konferans verdi. Açış konuşmasını yapan Kurum Başkanı Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN, Türk Dil Kurumunun “Türkçenin dünyada daha da yaygınlaşıp gelişmesi, yabancı diller boyunduruğunda kalmadan kendini savunabilmesi için çalışan bir kurum” olduğundan bahsetti. Konuşmasında gençleri başarılı olmaları […]

Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU, Rusya’da Düzenlenen “Türk ve Rus Kültüründe Batı Algısı: XXI. İvanov Okumaları” Adlı Sempozyuma Katıldı.

        Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu Üyesi ve Yunus Emre Enstitüsü Türkçe Eğitim Müdürü Prof. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU, 16-17 Mayıs 2019 tarihlerinde Rusya’nın St. Petersburg şehrinde Petersburg Devlet Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi Türk Filolojisi Bölümünde düzenlenen “Türk ve Rus Kültüründe Batı Algısı: XXI. İvanov Okumaları” adlı sempozyuma katılmış, “Yunus Emre Enstitüsü ve Dünyada […]

Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Bilal YÜCEL, Özbekistan’da Düzenlenen “Ali Şir Nevayi Anısına Türkoloji Çalıştayı”na Katıldı.

    Kafkasya Üniversiteler Birliği ve Özbekistan Devlet Cihan Dilleri Üniversitesi iş birliğiyle 18-19 Mayıs 2019 tarihleri arasında Taşkent’te düzenlenen “Ali Şir Nevayi Anısına Türkoloji Çalıştayı”na, Kurumumuz Bilim Kurulu Üyesi ve Tarihî Türk Yazı Dilleri Bilim ve Uygulama Kolu Başkanı Prof. Dr. Bilal YÜCEL katıldı.    Çalıştaya, Kafkasya Üniversiteler Birliği (KÜNİB) üyesi on bir üniversitenin […]

Türk Dil Kurumu “Hala Sultan Kitap Günleri”nde

    Türk Tarih Kurumu, Yunus Emre Enstitüsü ve Kıbrıs Vakıflar İdaresi iş birliğiyle 26 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında devam edecek olan Hala Sultan Kitap Günleri Lefkoşa’da başladı. Lefkoşa Yunus Emre Enstitüsünün ev sahipliğinde, Selimiye Meydanı’nda gerçekleştirilen kitap günlerine Türk Dil Kurumu da % 50 indirimle satışa sunduğu seçkin yayınlarıyla katılıyor. Kıbrıslı kitapseverlerle sergiliğimizde buluşmaktan […]

Dilimiz Kimliğimizdir Konferansı: Etlik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi

   2017 Türk Dili Yılı çerçevesinde başlatılan ve yurdumuzun farklı şehirlerinde düzenlenen “Dilimiz Kimliğimizdir” konferansları devam ediyor. Bu çerçevede Yüksek Kurum Uzmanı Yaşar YILMAZ, 23 Mayıs 2019’da Ankara Etlik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerine bir konferans verdi.

Prof. Dr. Afad QURBANOV’un Doğumunun 90. Yılı Münasebetiyle Azerbaycan Millî İlimler Akademisinde Bir Konferans Düzenlendi.

   Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN, 24 Mayıs 2019 tarihinde merhum Prof. Dr. Afad QURBANOV’un doğumunun 90. yılı münasebetiyle Azerbaycan Millî İlimler Akademisi tarafından Bakü’de düzenlenen konferansa katıldı. Prof. Dr. GÜLSEVİN, toplantıda Prof. Dr. QURBANOV ve ortak Türk dili üzerine yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaları değerlendirerek Kurumumuzun konuyla ilgili katkıları hakkında bilgi […]

2013/2

  BELLETEN Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN Yearbook of Turkic Studies ISSN: 0564-5050 Yıl: 2013 – Cilt / Volume 61, Sayı/Issue 2 Önceki sayılar – Previous issues    İÇİNDEKİLER   Erhan AYDIN Tariat ve Xi’an (Karı Çor Tegin) Yazıtları Işığında sın ‘mezar’ Sözcüğü Üzerine (On the Word sın ‘grave’ Based on Tariat and Xi’an (Karı Çor Tegin) Inscriptions)   […]

Belleten 2018/1

  BELLETEN Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN Yearbook of Turkic Studies ISSN: 0564-5050 / e-ISSN: 2651-5113 Yıl: 2018 – Cilt / Volume 66, Sayı/Issue 1 Önceki sayılar – Previous issues                      İÇİNDEKİLER   Sadettin ÖZÇELİK – Süheyl ü Nevbahâr Üzerine Düzeltmeler (3). Corrections on the Süheyl ü Nevbahâr (3)  ss. 5-62 DOI […]

TDK Yayınları Bartın Üniversitesinde

   Türk Dil Kurumu yayınları Bartın Üniversitesinde öğrenciler ve akademisyenlerle buluşuyor.    TDK Yayınlarından çıkan ve Türkçenin farklı sorunlarına ışık tutan araştırma-inceleme eserleri ile çeşitli dil ve lehçelerde hazırlanmış sözlükler okurların ve araştırmacıların ilgisine sunuluyor. TDK kitap satış aracı sayesinde kitap dostlarıyla buluşturulan yayınlar, üniversite yerleşkesinde 21-22 Mayıs 2019 tarihlerinde yüzde 50 indirimle satışta olacak. […]

Soyadımı/adımı değiştirmek istiyorum. Türkçe kökenli bir ad seçmeye mecbur muyum?

  Kişi adları ve soyadları, özel ad sınıfında olduğundan bazı ayrıcalıklara sahiptir. Bu adlar, edebe aykırı anlamlar ve ilgili hukuk kuralına aykırı özellikler taşımadığı sürece oldukça geniş bir seçme hürriyeti sunar. Mesela, ülkemizde bir yer adından doğarak kişi adı ve soyadı olmuş pek çok isim kullanılmaktadır. Bu adların büyük bir kısmı Türkçe kökenli değildir; ailenin […]

“Ayşe soruyu yanlış zannetti.” cümlesini ögelerine ayırmada görüş birliği sağlayamadık. Türk Dil Kurumundan bu konuda yardım bekliyoruz.

  Cümlelerin tahlili konusunda araştırmacılarca görüş birliği sağlanmış değildir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için şu kaynaklara başvurulabilir. Rasih ERKUL, Cümle ve Metin Bilgisi, Ankara 2007. Leylâ KARAHAN, Türkçede Söz Dizimi, Ankara 2008. Günay KARAAĞAÇ, Türkçenin Söz Dizimi, İstanbul 2009. Mustafa ÖZKAN, Veysi SEVİNÇLİ, Türkiye Türkçesi Söz Dizimi (Kelime Çözümlemeli), İstanbul 2009. Bedri SARICA, Türkçe Cümle […]

Şu kullanımlardan hangisi doğrudur? “Saçımı örer misin?” / “Saçımı örür müsün?”

  Türkiye Türkçesinde geniş zaman -r, -Ar, -Ir ekleriyle karşılanmaktadır. Ek, ünlüyle biten fiillere -r, ünsüzle biten çok heceli fiillere -Ir, ünsüzle biten tek heceli fiillere ise –Ar şeklinde gelmektedir. Tek heceli fiillerin bazı istisnaları vardır ki bunlarda –Ar değil, -Ir eki kullanılır. Bu fiiller al-, kal-, bil-, gel-, bul-, ol-, öl-, san-,dur-, gör-, var-, […]

“Ali kitap okumaktadır.” cümlesindeki -makta eki şimdiki zaman eki midir? Bu konuda genel görüş nedir?

  -mAktA eki, gramerlerimizin bazılarında “şimdiki zaman eki” olarak değerlendirilmektedir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için şu eserlere başvurabilirsiniz: Muharrem ERGİN, Türk Dil Bilgisi, İstanbul 2007. Tahsin BANGUOĞLU, Türkçenin Grameri (2011) Zeynep KORKMAZ, Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara 2017. Günay KARAAĞAÇ, Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara 2012.

Takısız ad tamlaması var mıdır?

  Bu konu, gramerimizin tartışmalı meselelerinden biridir. Eski Türkçede ötüken yış “Ötüken Ormanı”, şantung yazı “Şantung Ovası” ve Türk bodun “Türk milleti” gibi takısız isim tamlaması yapısında bazı örnekler bulunmaktaydı. Türkiye Türkçesinde ise altın saat, çelik dolap, demir pençe, kâğıt mendil, elmas yüzük, gümüş kaşık, ipek çorap, tahta masa, taş köprü, yün kazak gibi şekilleri […]

“Devlet eski bakanı”/”eski devlet bakanı” gibi tamlamaların doğru yazılışı hangisidir?

  “Devlet bakanı” ve benzeri kelime grupları belirtisiz isim tamlaması yapısındadır. Türkçe dil bilgisi kurallarına göre belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına herhangi bir unsur giremez. Yani “çay eski kaşığı”, “masa mavi örtüsü”, “duvar bozuk saati” ve “otobüs kalabalık durağı” gibi yapılar Türkçe için söz konusu değildir. Bu sebeple “eski” ve benzeri sıfatlar, belirtisiz […]

Belirtisiz isim tamlaması yapısındaki yer adlarına (Kocaeli, Rumeli, Tunceli, Çarşıbaşı vb.) yönelme ve belirtme hâli ekleri nasıl gelir?

  Türkiye Türkçesinde belirtisiz isim tamlaması yapısındaki özel isimlere yönelme veya belirtme hâl ekleri getirildiği zaman araya zamir n’si girer ve “Çarşıbaşı’na”, “Eminönü’ne”, “Kırklareli’ne”, “Köybaşı’nı”, “Osmaneli’ne” şeklinde yazılır. Fakat Kocaeli, Rumeli ve Tunceli birleşik kelimeleri de belirtisiz isim tamlaması yapısında olmalarına rağmen, günümüzde “tek bir kelime” olarak algılanmaya başladıkları için “y” bağlayıcı ünsüzü ile kullanılmaktadır (Kocaeli’ye, […]

“Ali okula koşarak gitti.” cümlesi, cümle türleri bakımından basit midir yoksa birleşik midir?

  İçerisinde fiilimsi bulunduran cümlelerin basit ya da birleşik cümle kategorisinde değerlendirilmesi meselesi gramerimizin ihtilaflı konularından biridir. Söz dizimi üzerinde çalışan kimi araştırmacılar bu cümleyi “basit cümle”, kimileri ise “birleşik cümle” başlıkları altında ele alabilmektedir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler söz dizimi konusunda yazılmış aşağıdaki kaynaklardan faydalanabilirler: Rasih ERKUL, Cümle ve Metin Bilgisi, Ankara […]

Olumsuzluk eki -mA- yapım eki midir yoksa çekim eki midir?

       Dil bilgisinin bazı konularında bilim insanlarının farklı görüşleri bulunmaktadır. Türk Dil Kurumu olarak bu konularda herhangi birini tercih etmemiz veya önermemiz söz konusu değildir. Olumsuzluk eki “-mA” ile ilgili de araştırmacıların farklı görüşleri bulunmaktadır. Fiil kök ve gövdelerine gelen “–mA” eki Muharrem ERGİN’in Türk Dil Bilgisi; Zeynep KORKMAZ’ın Türkiye Türkçesi Grameri Şekil […]

Türk Dil Kurumu, ithal edilen ürünlere Türkçe isimler verilmesini niçin sağlamıyor?

  İthal edilen ürünlerin tür adlarına Türk Dil Kurumu tarafından Türkçe karşılıklar önerilmektedir: bilgisayar (computer), buzlu çay (icetea), taşınır bellek (flash memory), karıştırıcı (blender) bu önerilerden yalnızca birkaçıdır. Bununla birlikte Türk Dil Kurumunun ürün adlarının Türkçeleştirilmesi konusunda yasal bir yetkisi bulunmamaktadır.

Türk Dil Kurumu, dilimize girmiş ya da girmekte olan yabancı kelimelerin Türkçeleşmesine yönelik ne gibi çalışmalar yapmaktadır?

  Dünya üzerinde başka dillerle etkileşimde bulunmamış, başka dillerle kelime alışverişi yapmamış bir kültür dili bulunmamaktadır. Geniş bir coğrafyada yüzyıllardır varlığını sürdüren Türkçede de çeşitli dillerden giren kelimeler mevcuttur. Bununla beraber diğer dillerde de Türkçeden geçmiş birçok kelime bulunmaktadır. Türk Dil Kurumu, dilimize yerleşmiş; şiirlerimize, atasözlerimize, bilmecelerimize girmiş; halkın malı olmuş kalem, kitap, merdiven, gül, […]

İş yeri, sokak, cadde, tabela vb. yerlerde yabancı isimler görmekteyiz. Türk Dil Kurumu bunlara niçin engel olmuyor? Niçin bunlarla ilgili yasalar çıkarıp bir yaptırım uygulamıyor?

  Türk Dil Kurumunun görev ve sorumlulukları, 664 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 10. maddesinde belirlenmiştir. Buna göre iş yeri adları ile cadde, sokak ve tabelalardaki yabancılaşmaya karşı Kurumumuzun herhangi bir yasa çıkarma görevi ya da yaptırım gücü bulunmamaktadır. Türk Dil Kurumu, yabancı adları Türkçe […]

Yabancı özel adlara ekler nasıl getirilir?

  Yabancı özel adlara getirilen eklerin yazılışı yabancı özel adın telaffuzuna göredir. Cannes’a, Los Angeles’a, United’a gibi.

°C “santigrat derece” işaretiyle sayı arasında boşluk bırakılır mı?

  Sayı ve ölçü birimi kısaltmaları aralarında boşluk bırakılır. Tıpkı 5 m, 20 kg, 350 ton örneklerinde olduğu gibi, °C “santigrat derece” işaretiyle sayı arasında boşluk bırakılır: 15 °C gibi.

“Başhekim” kelimesi bitişik mi yoksa ayrı mı yazılır?

  Başöğretmen, başsavcı, başhekim ve başbakan gibi baş kelimesiyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılmaktadır.