Yeni Yayınlar
|
|
ARAP LEHÇELERİNDEKİ TÜRKÇE KELİMELER: Bedrettin AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1416, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 152 sayfa
Araştırma niteliğindeki eser, belirli kaynaklardan yapılan bir derleme ve bu derlemenin bilimsel değerlendirilişidir. Eserde, Türkçenin Arapça üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Arapçada kullanılan Türkçe kelimelerin yanı sıra, Türkçe aracılığıyla Arapçaya geçen Farsça, Fransızca, Rumca vb. kelimeler ile çeşitli Arapça kelimelere Türkçe eklerin eklenmesi sonucu oluşan kelimeler de incelenmiştir. Cezayir, Fas, Filistin, Irak, Libya, Mısır, Sudan, Suriye, Ürdün, Yemen lehçelerinde kullanılan Türkçe kelimelere yer verilmiş; Körfez ve Suudi Arabistan lehçeleri kapsam dışı tutulmuştur.
|
|
|
|
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ ECZACILIK VE TIP TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Hasan Ali ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1365, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 320 sayfa
Bu sözlük; Eski Anadolu Türkçesi sahasında yazılmış doktora tezleri, ilgili makaleler, Kitâbü’s Saydana Fî’t-Tıb ve Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nün taranıp ilgili eczacılık ve tıp terimlerinin bu kaynaklardan derlenmesiyle hazırlanmıştır. Neticede botanik, zooloji, anatomi, fizyoloji, kimya, madencilik, tıp ve eczacılık sahalarına özgü yaklaşık 5.000 terimin açıklandığı bir terim sözlüğü ortaya çıkmıştır. Sözlük, birbirine benzer de olsa farklı şekillerde/sistemlerde oluşturulmuş tez, makale, sözlük ve metin sözlükleri kullanılarak yapılan bir derleme olduğu için, kaynaklarda görülen şekil farklılıkları giderilip ortak bir sistem geliştirilmeye çalışılmıştır.
|
|
|
|
TÜRK TASAVVUF EDEBİYATI MAKALELERİ: A. Azmi BİLGİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1164, 3. Baskı 2025 (E-Kitap), 295 sayfa
Eserdeki yazılar doğrudan ya da dolaylı olarak Türk tasavvuf edebiyatı ile ilgilidir. Makale, bildiri ya da ansiklopedi maddesi formatında olan ilk bölümdeki yazılarda; tasavvufun mahiyeti, Arap, Fars ve Türk edebiyatlarına etkisi, Tekke edebiyatı olarak adlandırılan bu bilim dalının adlandırılma sorunu, türleri, nazım şekilleri gibi konular ele alınmıştır. İkinci bölümde Nesimî, Aziz Mahmud Hüdayî, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Hâşim Baba, Nigârî gibi sufi şairlerin yanı sıra tasavvufi terimleri şiirlerinde yoğun olarak kullanan Fasih Ahmed Dede, Esrar Dede gibi divan şairleri kısa özlü bir şekilde tanıtılmıştır. Son bölümde ise Mevlana, Sadreddin-i Konevi ve Yunus Emre gibi ünlü mutasavvıflarla ilgili araştırma yazılarına yer verilmiştir. Eser, tasavvufa ve bunun etkisiyle oluşmuş olan Türk edebiyatına ilgi duyan herkesin yararlanabileceği bir kaynak olma özelliğini amaçlamaktadır.
|
|
|
|
KARAKALPAK DESTANLARI KIRK KIZ DESTANI: Ceyhun Vedat UYĞUR Türk Dil Kurumu Yayınları: 897, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 764 sayfa
Asan Begimov’un derlediği Kurbanbay Jırav varyantı esas alınarak hazırlanan Kırk Kız Destanı adlı kitap 764 sayfadan meydana gelmektedir. Kitapta “Sunuş” ve “Ön Söz”den sonra ederde yer alan destanlar ve anlatıcılarının yer aldığı “Giriş” bölümü bulunmaktadır. Daha sonraki bölümde destanın özeti verilmiştir. “Destan” bölümünde ise bir tarafta Karakalpak Türkçesi diğer tarafta Türkiye Türkçesiyle metinler karşılıklı sunulmuştur. Eserin sonunda “Lügatçe” bölümü, yer ve şahıs adlarının bulunduğu “Dizin” vardır. En sonda da “Kaynakça” yer almıştır.
|
|
|
|
ON İKİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI (4 TEMMUZ 1969): Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 307, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 234 sayfa Kitabın başlangıcında, On İkinci Türk Dil Kurultayı bünyesinde sekiz gün süren genel ve iki gün süren bilimsel bildirilerin sunulduğu program verilmiştir. Devam eden bölümlerde, kurultayda kaleme alınmış tutanaklar, birleşim ve oturumlardaki sıralama esas alınarak aktarılmıştır. Kitap, toplam üç bileşim ve yedi oturumda seyreden kurultayla ilgili “Bütçe Yönetmeliği”, “Bilim Kurul Raporları”, “Oturum Tutanak Özetleri”, “Seçim Sonuçları Tutanağı” ve “Türk Dil Kurumu Üye Listesi” konularını içermektedir.
|
|
|
|
ON ÜÇÜNCÜ TÜRK DİL KURULTAYI (3 TEMMUZ 1972): Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 380, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 168 sayfa Dil devriminin 40.yılında yapılan On Üçüncü Türk Dil Kurultayı’nda önceki dönem çalışmaları ve hesapları incelenerek gerekli kararlar alınmış; gelecek dönem çalışmaları için yönergeler gösterilmiş, bütçe tasarısı görüşülüp onaylanmış; Yönetim, Denetleme ve Onur Kurulları seçilmiştir. Kitapta, bu kurultaya ait kararlar, işleyiş, oturum tutanak özetleri ve kol raporları yer almaktadır.
|
|
|
|
ÜÇÜNCÜ OLAĞANÜSTÜ TÜRK DİL KURULTAYI (22 NİSAN 1973): Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 389, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 66 sayfa
Üçüncü Olağanüstü Türk Dil Kurultayı, 2 Aralık 1972 tarihinde yürürlüğe giren Dernekler Kanunu kapsamında, Kurumun işleyişine dair mevzuların görüşülüp karara bağlanması için toplanmıştır. Kitapta, bir birleşim ve iki oturumda gerçekleşen kurultayda görüşülen maddeler ve raporların özetleri yer almaktadır.
|
|
|
|
BİLİMSEL BİLDİRİLER (27-29 EYLÜL 1972): Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 413, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 576 sayfa
Eser, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün 900. ve Türk Dil Kurumunun kuruluşunun 40. yıl dönümü dolayısıyla 27-29 Eylül 1972 tarihleri arasında, Ankara’da düzenlenen ve yerli ve yabancı yetmiş üç dil bilgininin katıldığı I. Türk Dili Bilimsel Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Kitapta, Dîvânu Lugâti’t-Türk ve başka dil konuları üzerine kurultayda görüşülen yetmiş bir inceleme yer almaktadır.
|
|
|
|
ON DÖRDÜNCÜ TÜRK DİL KURULTAYI (7 TEMMUZ 1974): Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 414, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 297 sayfa
Dört gün süren On Dördüncü Türk Dil Kurultayı’nda, Genel Kurul birleşimlerinde ve yarkurullarındaki sürekli çalışmalarla gündemdeki konular incelenerek karara bağlanmıştır. İç tüzük gereğince yeni Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu, Onur Kurulu seçimleri de sonuçlandırılmıştır. Kurultayda ayrıca, Türk Dil Kurumunun Türk dilini yabancı dillerin sözcüklerinden ve kurallarından kurtararak bağımsızlığına kavuşturulmasında, Türkçenin zenginleştirilmesinde gösterdiği çabalar ve çalışmalar da değerlendirilmiştir. Eserde, kurultayda görüşülen gündem maddeleri ve tartışılan konular yer almaktadır.
|
|
|
|
KAFKASYA’DAKİ GÖKTÜRK (RUNİK) İŞARETLİ YAZITLAR: İsmail DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 736, 3. Baskı 2025 (E-Kitap), 250 sayfa +283 fotoğraf
Kafkasya’daki Göktürk işaretli yazılar hakkındaki bu eser; “Giriş”, “Albüm”, “Açıklamalar ve Notlar” ile “Bibliyografya” bölümlerinden oluşmaktadır. Eserin “Giriş”inde Göktürk yazısı, yayılma sahası ve versiyonları üzerinde durulmuştur. “Albüm” bölümü, Kuzey Kafkasya’nın kuzeydeki uç noktası olan Volgagrad bölgesinden başlayarak güneye doğru Sarkel, Nevoçerkassk, Azov, Rostov, Stavropol, Karaçay-Çerkessk, Gürcistan ve Azerbaycan’a kadar olan bölgeden çekilmiş olan 283 fotoğrafı içermektedir. “Açıklamalar ve Notlar” bölümünde fotoğraflar ile ilgili açıklamalar, daha önceki çalışmalarla mukayeseli olarak verilmiştir. Göktürk yazıtlarıyla ilgili olarak yararlanılan kaynaklar “Bibliyografya”da yer almıştır. Eserin sonunda, Göktürk yazıtlarının Kafkasya’daki dağılımını gösteren bir harita bulunmaktadır.
|
|
|
|
DOĞU AVRUPA’DAKİ GÖKTÜRK (RUNİK) İŞARETLİ YAZITLAR: İsmail DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 798, 3. Baskı 2025 (E-Kitap), 259 sayfa +324 fotoğraf
Kafkasya’daki Göktürk (Runik) İşaretli Yazıtlar adlı çalışmanın devamı olan bu eser, “Saha Araştırması” ve “Değerlendirme” olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Eser; “Giriş”, “Albüm”, “Açıklamalar ve Notlar”, “Bibliyografya” başlıklı dört bölümden ibarettir. “Giriş”te Göktürk yazısı, yayılma sahası ve versiyonları ile bunlara örnek olacak eserlerin bir kısmının fotoğraflarına ya da rekonstrüksiyon çizimlerine yer verilmiştir. Albüm bölümünde 324 fotoğraf yer almaktadır. Fotoğraflar, Kırım’dan başlayıp Moldova, Romanya, Macaristan, Bulgaristan, İtalya olmak üzere kuzeydoğudan güneybatıya doğru bir sıralama ile verilmektedir. “Açıklamalar” bölümünde, bu fotoğraflarla ilgili izahlar, önceki yayınlarla karşılaştırmalar ve muhtelif notlar verilmiştir. “Bibliyografya” bölümünde konu ile ilgili ve yararlanılan kaynaklar bir liste hâlinde gösterilmiş ve kitabın sonuna Göktürk işaretli yazıtların Doğu Avrupa’daki yayılma sahasını gösteren bir de harita eklenmiştir.
|
|
|
|
TERİM SORUNLARI VE TERİM YAPMA YOLLARI: Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 569, 3. Baskı (Gözden Geçirilmiş) 2025 (E-Kitap), 256 sayfa
Eser, terim türetirken izlenecek yolları göstermek, Cumhuriyet Dönemi’nden bu yana türetilen ve yaygınlık kazanan terimleri bir araya getirmek amacıyla hazırlanmıştır. Türetmeye yarayan ekler alfabetik sıraya bağlı olarak sıralanmış ve söz konusu eklerden yapılmış örnekler verilmiştir. Ayrıca her ekin yer aldığı örnekler ortak kavramlarına göre gruplandırılmıştır.
|
|
|
|
ALTAY DESTANLARI I: Hazırlayan: İbrahim DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 804, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 367 sayfa
Eser, “Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi Yayınları”nın 1. kitabı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu projeyle birlikte Türk dünyasının çok sayıda destanı Türkiye Türkçesine aktarılmakta ve günümüz okuyucusuyla buluşturulmaktadır. Projenin bu kitabında “Er Samr, Ak Tayçı, Kökin Erkey, Altay Buuçay, Malçı Mergen, Kozın Erkeş ve Közüyke” adlı destanlar yer almaktadır. Kitabın II. bölümünde Altay Destanlarının orijinal şekliyle Türkiye Türkçesine aktarılmış şekli aynı sayfada verilerek okuyucu için büyük bir kolaylık sağlanmıştır.
|
|
|
|
ALTAY DESTANLARI II: Hazırlayan: İbrahim DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 889, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 472 sayfa
“Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi’nin ilk yayını olan “Altay Destanları I” adlı çalışmada Altay Türklerinin önemli destancılarından N. U. Ulagaşev’in anlattığı yedi destan ve Altay destancılık geleneği ile Ulagaşev hakkında bilgiler yer almaktaydı. Serinin ikinci kitabı olan bu çalışmada ise Güney Altay Türklerinden Telengitlere mensup Aleksey Grigoreviç Kalkin’in anlattığı dokuz destan bulunmaktadır. Eserin girişinde destan anlatıcısı A. G. Kalkin’in hayatı ve repertuvarı üzerinde durularak konu hakkında geniş bir kaynakça verilmiştir. Aynı bölümde eserdeki sekiz destanın özeti de yer almaktadır. Metin bölümünde ise okuyucuya karşılaştırmada kolaylık sağlamak amacıyla destanların çeviri yazılarıyla Türkiye Türkçesine aktarılmış biçimleri aynı sayfada verilmiştir.
|
|
|
|
ALTAY DESTANLARI III: Hazırlayan: İbrahim DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 890, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 465 sayfa
“Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi’nin ilk yayını olan “Altay Destanları I” adlı çalışmada Altay Türklerinin önemli destancılarından N. U. Ulagaşev’in anlattığı yedi destan; serinin ikinci kitabı olan “Altay Destanları II” adlı çalışmada Güney Altay Türklerinden Telengitlere mensup Aleksey Grigoreviç Kalkin’in anlattığı dokuz destan yer almaktaydı. Dizinin bu üçüncü kitabında ise N. P. Çernoyev, M. Şalbaa, N. K. Yalatov, İ. Ködüyevi, T. A. Çaçiyakov ve N. F. Çoluhoyev’den derlenen birer destan verilmektedir. Çalışmanın girişinde destan anlatıcıları ve destanlar hakkında kısa bilgilerle eserde yer alan altı destanın özetleri verilmiştir. Metin bölümünde ise okuyucuya karşılaştırmada kolaylık sağlamak amacıyla destanların çeviri yazılarıyla Türkiye Türkçesine aktarılmış biçimleri aynı sayfada verilmiştir.
|
|
|
|
ÇUVAŞ ALP HİKÂYELERİ ULİP HALAPİSEM: Hazırlayan: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 968, 3. Baskı 2025 (E-Kitap), 183 sayfa
Çuvaş edebiyatında önemli bir yere sahip “Alp Hikâyeleri”ni (Ulip Halapisem) ele alan bu çalışma, metin ve aktarma bölümlerinden meydana gelmiştir. 227 küçük hacimli alp hikâyesinden oluşan eserde ana hatlarıyla alpların doğumlarından ölümlerine kadar süren hayatları anlatılmıştır. Alpların nasıl ortaya çıktıkları, yaşam biçimleri, arkadaşları ve nasıl yok oldukları hikâyelerin belli başlı konularıdır. Alpların olağanüstü hayatlarını yansıtan hikâyeler, aynı zamanda zengin Çuvaş folklorundan da izler taşımaktadır.
|
|
|
|
YÛSUF EMİRÎ: DEHNÂME: Hazırlayan: Kâzım KÖKTEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1092, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 278 sayfa
Eserde, Yûsuf Emirî’nin Türk edebiyatı ve Çağatay Türkçesi içinde önemli bir yere sahip olan Dehnâme adlı eseri ele alınmıştır. Eser; “Giriş, İnceleme, Metin, Dizin, Tıpkıbasım” olmak üzere beş bölümden meydana gelmektedir. Giriş’te, Yûsuf Emirî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verildikten sonra Dehnâme adlı mesnevisi üzerinde durulmuştur. İnceleme bölümünde, Dehnâme şekil bilgisi yönünden ele alınmıştır. Metin bölümünde, Türkiye’de yaygın olarak kullanılan çeviri yazı sistemi esas alınarak eserin metni verilmiştir. Dizin bölümünde ise, eserde geçen bütün kelimelerin anlamları verilirken aynı zamanda geçtikleri yerler de gösterilmiştir. Çalışmanın sonunda da eserin bilinen tek yazmasının (British Museum, Add., 7914,228-272) tıpkıbasımına yer verilmiştir.
|
|
|
|
BAŞKURT TÜRKÇESİNDE KİP: Habibe YAZICI ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1112, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 486 sayfa
Eser, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Başkurt Türkçesinde fiil çekim işaretleyicilerinde kip, kiplik, zaman ve görünüş anlamlarının birbirinden ayrılmaz bir bütünü teşkil etmesi nedeniyle kip sistemi, bu kategorilerle birlikte ele alınıp incelenmiştir. Birinci bölümde, kategoriler arası ilişkilere değinilirken, ikinci bölümde bildirme kipleri, üçüncü bölümde ise tasarlama kipleri ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.
|
|
|
|
TUTMACI: TABİATNÂME, Hazırlayan: Yakup KARASOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1273, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 238 sayfa Tabiatnâme, yiyecek ve içeceklerin niteliklerinin açıklandığı ve uygulamaya dönük bilgilerin verildiği bir tıp kitabıdır. Aydınoğlu Umur Bey’e sunulan eser 372 beyittir. XIV. yüzyılda Farsçadan Türkçeye çevrilen Tabiatnâme, bugünün şifalı bitkiler ve sağlıklı hayat rehberi türündeki kitaplarına benzer bilgileri içeren bir kitaptır; koruyucu hekimliğe ait bir tıp kitabı olarak da değerlendirilebilir. Tutmacı eserde, her yiyeceği bir başlık altında ele almış ve o yiyeceğin belirgin özelliğini belirterek yararları ve zararlarını açıkladıktan sonra bu zararın nasıl giderileceğini de söylemiştir. Eserde; ekmek çeşitleri, sular, etler, süt ve süt ürünleri, zeytin, turşular ile sirkeli yiyecek ve içecekler, mayalı içecekler, meyve suları, kokular ve baharat, tatlılar, kuru ve taze yemişler, sebzeler ve meyveler başlıklar altında incelenmiştir. Yiyecek ve içeceklerin yanında yay çekme, hamam gitme, uyuma; kaval, ut, org, kanun çalmanın yarar ve zararlarına da değinilmiştir. Her bir başlık 2-6 beyitte ele alınmıştır.
|
|
|
|
NİYÂZÎ-İ MISRÎ: KASİDE-İ BÜRDE TESBİ‘İ, Hazırlayan: Musa YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1336, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 154 sayfa
Niyâzî-i Mısrî’nin bugüne kadar ülkemizde araştırma konusu edilmemiş Bûsîrî’nin el-Kevâkibu’d-Durriyye fî Medhi Hayri’l-Beriyye adlı Kasîde-i Bürde (Bür’e) diye meşhur olan kasidesi üzerine Arapça olarak nazmettiği tesbî‘inin tenkitli neşridir. Çalışma, “Giriş”in yanı sıra iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Niyâzî-i Mısrî’nin hayatı ve eserleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise “Kasîde-i Bürde Tesbî‘i”nin nüshaları, yazılış sebebi, muhtevası, tenkitli metninin oluşturulmasında takip edilen yöntem, tenkitli metni ve Türkçe çeviri metni verilmiştir. Bu çalışmada bahse konu tesbî‘in tenkitli metni, Türkiye kütüphanelerinde tespit edilen altı nüshadan dördünün karşılaştırması yapılarak oluşturulmuştur. Ortaya çıkan 161 bentlik metin esas alınarak Türkçeye çevirisi yapılmış ve çeviride tesbî‘in yapısına uygun olarak bent bent tercüme edilmesine dikkat edilmiştir.
|
|
|
|
ALİ KUŞÇU VE İSTİARE RİSALESİ: Musa YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1341, 2. Baskı 2025 (E-Kitap), 130 sayfa
Türk düşünce tarihinde Ali Kuşçu, cihan devleti hâlini alan İstanbul merkezli Osmanlı ülkesindeki “ilim=bilgi” üretim ve aktarımını, Fatih Sultan Mehmed’in himayesinde düzenleyen bir isim olarak bilinir. Ali Kuşçu ve İstiare Risalesi başlıklı bu çalışmada, Ali Kuşçu’nun düşüncelerini anlamlandırabilmek için yetiştiği ortamın ve eser verdiği bağlamın gözden geçirilmesi gerektiğinden, “Giriş” bölümünde Fatih Sultan Mehmed Dönemi ilim hayatı üzerinde ana hatlarıyla durulmuştur. Birinci bölümde; Ali Kuşçu’nun hayatı, yetiştiği çevre, ilmî serüveniyle verdiği eserler sıralanarak bu eserlerin nüshalarından birinin bulunduğu kütüphane, kayıt numarası ve yaprak sayısına işaret edilmiştir. İkinci bölümde; Risâle fi’l-İsti‘âre’nin nüshaları, muhtevası tanıtılmış ve tenkitli metni hazırlanmıştır. Üçüncü bölümde, risaleye İsmail Ayvalı tarafından yapılan şerh tanıtılmış ve tenkitli metni kurulmuştur. Dördüncü bölümde ise risalenin Osmanlı Türkçesine yapılan çevirisinin Türkçe transkripsiyonu verilmiş ve akabinde Risâle fi’l-İsti‘âre Türkçeye çevrilmiştir.
|
|
|
|
TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN YÜZÜNCÜ YILI TÜRKÇE KONULU YAZILAR: HAMZA ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1584, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 672 sayfa
Eserde, “Türki Tili, Lisan-ı Osmanî, Lisan-ı Türkî, Türk Dili, Türkçe” adları altında yüzyıllarca yazı dili, bilim dili düzeyinde varlık gösteren Türkiye Türkçesinin yaklaşık yüzyıllık bölümü zengin örneklerle incelenmeye çalışılmış ve Cumhuriyet’in yüzüncü yılına armağan edilmiştir. 1940’lı yıllardan itibaren geçen yıllar içinde Türkçenin söz hazinesindeki değişiklikler, katkılar, olumsuzluklar örnekleriyle ele alınmıştır. Eser, yazarın 2023 yılı dâhil olmak üzere başta Türk Dili dergisi olmak üzere çeşitli dergilerde yayımladığı yazılar, yaptığı konuşmalar ve okuduğu bildirilerden oluşmuştur. Yayının içinde ayrıca, özel günlerde ve anma toplantılarında yapılan konuşmaların metinleri de bulunmaktadır.
|
|
|
|
MEHMET RAUF: OYUNLAR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Dilber TANRIVERDİLER-Türkan TOPCU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1583, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 382 sayfa
Mehmet Rauf’un “Pençe, Cidal, Diken, Sansar, Ceriha” adlı tiyatro oyunlarından meydana gelmiştir. Pençe, Mehmet Rauf’un ilk oyunudur. Dört perdelik eser, evlilik ve evlilik dışı ilişkilerin çatışmasını konu edinir. Pençe’den sonra kaleme aldığı ikinci oyun Cidal’dir. Cidal, evlilik ve evlilik dışı ilişkileri konu edinmesi bakımından Pençe ile benzerlik gösterir. Tek perdelik bir oyun olan Diken, komedi türünde yazılmış bir eser olması bakımından Mehmet Rauf’un diğer oyunlarından ayrılır. Mehmet Rauf’un üçüncü oyunu olan Sansar üç perdelik bir eserdir. Evlilik dışı ilişkiyi işlemesi bakımından Pençe ve Cidal ile benzerlik gösterir. Ceriha, üç perdelik bir oyundur. Geçmişinden gelen yaraları taşımak zorunda olan bir kadının yepyeni bir yara almasını konu alır.
|
|
|
|
MEHMET RAUF: HANIMLAR ARASINDA, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Ebru SANCAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1582, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 128 sayfa
Kitap, üç mektup, bir küçük hikâye, dört hikâye ve iki de incelemeden oluşmaktadır. Teadül, Bir Mevsimin Hikâyesi ve Mehtapda mektup türündedir. Çarşaf Altında, Nekahette, Çayırdan Sonra, Bir Hikâye başlıklı yazıları hikâye, Fenerci başlıklı yazısı ise küçük hikâyedir. Asıl Romanlar başlıklı incelemesinde kurgusal metinler ve gerçek hayatın bir karşılaştırmasını verirken Tedkikat-ı Edebiyye başlıklı incelemesinde ise Paul Bourget’in Bir Cinayet-i Aşk (Un Crime d’Amour) adlı romanını ele alır.
|
|
|
|
MEHMET RAUF: SİYAH İNCİLER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Rahim TARIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1581, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 194 sayfa
Mehmet Rauf’un 1896-1901 yılları arasında Resimli Gazete, Mektep ve ağırlıklı olarak Servet-i Fünun dergisinde yayımlanan düzyazı şiirleriyle, Almanya seyahati dönüşü görevli olduğu gemide tuttuğu günlük izlenimleri ve farklı tarihlerde yazılmış birkaç hikâyesinden oluşmaktadır.
|
|
|
|
100. YIL GAZETELERİN DİLİNDEN CUMHURİYET CİLT I-II (1923-1938/1939-1950): TÜRK EDEBİYATLARI BİLİM VE UYGULAMA KOLU: Hazırlayanlar: İbrahim ŞAHİN, Deniz DEPE, Furkan KORKUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1580, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 327 sayfa İki cilt hâlinde hazırlanan çalışma, 1923-1938/1939-1950 yıllarını kapsamaktadır. Çalışmanın içeriğini “Cumhuriyet”in ilan edildiği tarihin her yıl dönümünde, “Cumhuriyet” hakkında gazetelerde yayımlanmış yazılar teşkil etmektedir. Gazetelerin birçoğu hemen her yıl dönümünde, “Cumhuriyet” hakkında sadece makale değil aynı zamanda şiir de yayımlamıştır. Bu antolojiye, bahsi geçen şiirlerden birkaçı alınmış ancak antolojinin asıl içeriğini gazete başyazarlarının kaleme aldığı yazılar oluşturmuştur. Eserde yazıların dışında hemen her yıl gazetelerin 29 Ekim tarihli nüshalarının birinci sayfasında neşrettikleri görseller de vardır. Gazetelerdeki malzemenin derlenmiş olması yoluyla teşkil edilen bu antolojinin bir devrin, en azından 1950’ye kadar düşünme biçimini, dünya ve memleket telakkisini, modernleşme algısını, millî şuur inşasını kısacası zihnini göstermesi açısından ayrı bir değeri vardır. |
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN VI: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayan: Semih TOPSAKAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1579, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 159 sayfa Eser, önceki Türk Dili dizin çalışmalarının bir devamı niteliğinde üç bölüm olarak hazırlanmıştır. I. bölümde diziliş ve alfabe sırasına göre konu başlıkları; II. bölümde konu dizini; III. bölümde ise yazar adlarına göre dizin verilmiştir. Yöntem ve başlıklar açısından bu çalışmada da bir geleneğin devam ettirilmesi ve araştırmacılara kolaylık sağlaması amacıyla çok büyük farklılıklara gidilmemiştir. Daha önceki dört dizinde konuların ana başlıkları “kesim” olarak verilmiş, alt başlıklara ise “dilim” denilmiştir. Bu çalışmada da bu isimlendirmeye sadık kalınmıştır. Öncekilerden farklı olarak kesim sayısı 6’dan 10’a çıkarılmıştır. |
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN V: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayan: Semih TOPSAKAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1578, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 175 sayfa Eser, önceki Türk Dili dizin çalışmalarının bir devamı niteliğinde üç bölüm olarak hazırlanmıştır. I. bölümde diziliş ve alfabe sırasına göre konu başlıkları; II. bölümde konu dizini; III. bölümde ise yazar adlarına göre dizin verilmiştir. Yöntem ve başlıklar açısından bu çalışmada da bir geleneğin devam ettirilmesi ve araştırmacılara kolaylık sağlaması amacıyla çok büyük farklılıklara gidilmemiştir. Daha önceki “Dizin”lerde olduğu gibi bütün maddelere sıra numarası verilmiş, konuların ana başlıkları “kesim” olarak ifade edilmiş, alt başlıklara ise “dilim” denilmiştir. Öncekilerden farklı olarak kesim sayısı 6’dan 10’a çıkarılmıştır. |
|
|
|
ANA DİLİ OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ (KURAMLAR-TERİMLER-YÖNTEMLER-UYGULAMALAR): TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ BİLİM VE UYGULAMA KOLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1577, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 916 sayfa Tarihinin kadim milletlerinden biri olan Türklerin dili, en eski dünya dillerinden biridir. Türkçe, yazılı kaynaklarının uzun asırlara dayanması yönüyle de önemli bir yere sahiptir. Yazılı kaynaklar, Türkçenin kökleri binlerce yıl öncesine uzanan bir kültür ve medeniyet dili olduğuna tanıklık eder. Yazının kullanım alanları, yazılı kaynaklar, somut kültürel ögeler ve tarihsel şartlar incelendiğinde Türkçenin öğretiminin uzun asırlardır yapıldığı görülmektedir. Yapılan bu öğretim faaliyetleriyle Türkçe nesilden nesile aktarılarak gücünü ve zenginliğini devam ettirmiştir. Günümüz penceresinden bakılınca binlerce yıllık tarihî birikime sahip olan Türkçe birçok evreden geçerek yapılan öğretim faaliyetleriyle varlığını korumuştur. Türkçe öğretiminin geleceğini daha iyi planlamak açısından tarihteki durumunun görülmesi önemlidir. Bu çalışmada, ana dili olarak Türkçenin öğretimine tarihsel bir bakış açısıyla yaklaşılmış; ana dili olarak Türkçenin öğretimi “kuramlar, terimler, yöntemler ve uygulamalar” üzerinden ele alınmıştır. |
|
|
|
TÜRKÇENİN EĞİTİMİNE EMEK VERENLER (1839-1938): TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ BİLİM VE UYGULAMA KOLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1576, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 1848 sayfa Türkçe, Orta Asya’dan Anadolu’ya ve Balkanlara kadar konuşulup yazıldığı Türk yurtlarında dönemlere özgü yöntemlerle kültür dili olarak öğretilmiştir. Devlet eliyle ve formel olarak eğitim kurumlarında öğretilmeye başlanması, Tanzimat Dönemi’nde mümkün olabilmiştir. Kuşkusuz Türkçenin öğretimi için Tanzimat’tan önce de çalışanlar olmuş, bundan sonra da olacaktır. Ancak bu kitaba 1839-1938 yılları arasında eseri/eserleri yayımlanmış şahsiyetler dâhil edilmiştir. Bu zaman aralığında çalışmaları dergi ve gazetelerde yayımlanmış ve/veya kitap olarak basılmış 120 şahsiyet tespit edilmiş, bu şahsiyetlerin kısa öz geçmişleri verilerek çalışmaları tanıtılmıştır. |
|
|
|
MEHMET RAUF: BİR AŞKIN TARİHİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Özlem SÜRÜCÜ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1575, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 119 sayfa Çalışma; kitaba adını veren “Bir Aşkın Tarihi” adlı uzun öykü ile “Komşunun Kızı, Bir Tâleb-i İzdivaç, Bir Mesut, Beşik, Bir Namus Meselesi ve Cadı” adlı altı kısa öyküden oluşmaktadır. Aşk, evlilik, namus gibi konuların bireysel ve toplumsal açıdan irdelendiği eserde, olaylar kişilerin iç dünyasına dokunularak derinlemesine bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Hikâyelerdeki konular; ızdıraplı aşk serüvenlerinden namus düşkünlüğüne, mutsuz yuvadan kaçma arzusundan perili köşklere, görücü usulü evliliklerin getirdiği felaketlerden sıra dışı komşuların hayatlarına uzanan bireysel sorunları kapsamaktadır. |
|
|
|
MEHMET RAUF: DEFİNE VE KAN DAMLASI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Seda ERDENDOĞDU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1574, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 211 sayfa Yazarın Define ve Kan Damlası olarak adlandırdığı romanları birbiriyle bütünlük arz etmektedir. Kan Damlası romanı, Define’nin devamı olarak yazılmıştır. Mehmet Rauf’un polisiye türünde kaleme aldığı romanlarda olaylar, macera düşkünü Şakir Feyzi’nin etrafında gelişir. Define adlı romanda, define arayışına giren Şakir Feyzi, tehlikeli ve tuhaf olaylar yaşar; olayları çözmek için de sık sık zekâsını kullanmak zorunda kalır. Kan Damlası, Define’ye göre polisin olaylarda daha aktif rol aldığı bir yapı sergiler. Define’de bütün tehlikeleri göze alarak olayları çözen ve pek çok felaket yaşayan Şakir Feyzi, Kan Damlası’nda çok pasif davranır. |
|
|
|
MEHMET RAUF: HALÂS İSTİKLÂL HARBİ ROMANI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Yasemin BULUT-Tahir Kemal BULUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1573, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 345 sayfa Halâs İstiklâl Harbi romanı, Mehmet Rauf’un son romanıdır. Yazarın kurtuluş mücadelesini anlattığı ve vatan sevgisini işlediği tek romanı olması itibarıyla diğer romanlarından ayrılır. Eser, Mehmet Rauf’un kurtuluş yıllarına ilişkin duyarlılığını coşkun bir dille yansıttığı önemli bir çalışmadır. Kurtuluş Savaşı’nın olağanüstü koşullarını yaşayan insanların içinde bulunduğu toplumsal durumu, iç dünyaları ve ruh iklimleri üzerinde durulmuştur. Kitabın başında Mehmet Rauf’un Mustafa Kemal Atatürk’e hitaben yazdığı ve minnettarlığını ifade ettiği mektup yer almaktadır. |
|
|
|
MEHMET RAUF: HARABELER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Mert ÖKSÜZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1572, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 552 sayfa Eserde, Cumhuriyet sonrası yaşanan sosyal değişmelere, alafrangalığın toplumsal yönüne, Batılılaşmanın sosyal ve kültürel hayata etkileri üzerinde durulmuştur. Romanın ana kahramanı Nuri Süha, Batı merkezli bir eğitim sürecinden geçmiştir; romandaki olaylar da onun bakış açısıyla sunulmuştur. Cumhuriyet ile birlikte farklılaşan yaşam tarzının dikkat çekici bir şekilde işlendiği kitapta, toplumsal çözülme ve değişmeler ele alınmıştır. Kitap, sadece aşk ve kadın konusu etrafında şekillenmemiş, sosyal ve millî meseleler de incelenmiştir. |
|
|
|
MEHMET RAUF: KÂBUS, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Seda ERDENDOĞDU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1571, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 165 sayfa Eserde, birbirine aşkla bağlı evli bir çiftin yaşamaya başladığı “kâbus” heyecan ve gerilim dolu, sürükleyici bir anlatımla ele alınmıştır. Mehmet Rauf; aşk, ahlak, namus, evlilik, kıskançlık, aldatma, sadakat ve şiddet gibi kavramları farklı bakış açılarıyla okuyucuya vermiştir. |
|
|
|
MEHMET RAUF: KARANFİL VE YASEMİN, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Şenol TOPÇU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1570, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 339 sayfa Karanfil ve Yasemin romanın olay örgüsü, Eylül romanında olduğu gibi bir aşk üçgeni etrafında döner. Romanda iyi eğitimli ve kültürlü bir genç olan Samim’in uzun yıllar kaldığı Avrupa’dan döndükten sonra yakın arkadaşı Pertev’in davetlisi olarak katıldığı bir çay partisinde tanıştığı Nevhiz ve Pervin arasında cereyan eden aşk ve bu aşkın sonucunda oluşan tutku ve hayal kırıkları anlatılır. Roman, 20. yüzyıl başlarında farklı mecralarda kadınlarla karşılaşan üst sınıf Osmanlı erkeğinin aşk ve kadın konusundaki görüşlerini, tavırlarını ve değişen insan ilişkilerini, sakil kalan modernleşme çabalarını göstermesi acısından ayrıca önemlidir. |
|
|
|
MEHMET RAUF: SERAP, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Rahim TARIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1569, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 108 sayfa Mehmet Rauf’un otobiyografik özellikler taşıyan Serap adlı uzun hikâyesi bazı araştırmacılar tarafından roman olarak kabul edilmiştir. Eser, siyasal baskıların neden olduğu bunalımla “erkeklik krizi”nin harmanlandığı bir iç hesaplaşma romanıdır. İstibdat Dönemi’nin ruhunda yarattığı tahribat nedeniyle Meşrutiyet ile gelen “hürriyet”i tam anlamıyla yaşayamayan genç bir adam, vapurda rastladığı güzel bir kadına duyduğu hislerle orta yaş krizine sürüklenir. Olaylar, genç adamın sonrasında kendisiyle yaşadığı iç hesaplaşması üzerinden şekillenir; aforizmalar ve psikolojik tespitler ile okuyucuya sunulur. |
|
|
|
MEHMET RAUF: SON YILDIZ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Kudret SAVAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1568, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 491 sayfa Eser, insan psikolojisinin derinliklerine inerek güçlü gözlemler barındıran önemli bir romandır. Görünürde bir aşk üçgeni olay örgüsünü merkezine alan metinde yazar, romandaki şahıs kadrosunun zihinsel derinliklerine inerek insan psikolojisine dair önemli çıkarımlarda bulunur. İnsanların karşı karşıya kaldığı ikilemlerde yaşadığı tereddüt ve iç sorgulamaları açıklıkla gözler önüne serer. Cumhuriyet’in ilk yıllarında hayata geçen romanın arka planında, devrimler sonucu açığa çıkan toplumsal değişim ele alınır. Mehmet Rauf, yeni cemiyet hayatını ve yaşantısını arka plan üzerinden yazar; toplumsal hayatta yaşanan yüzeyselliğin altını çizer.
|
|
|
|
İNSAN ÂLEMDE ADIYLA YAŞAR: Gurbangulı BERDİMUHAMMEDOV, Türkiye Türkçesine Aktaran: Berdi SARIYEV, Yayıma Hazırlayanlar: Merve GÜN-Mustafa TIZLAK-Semih TOPSAKAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1567, 1. Baskı 2024, 224 sayfa Türk dünyası; tarih, kültür ve dil gibi pek çok ortak değere sahip bir coğrafyadır. Bu ortak değerler, Türk halkları arasındaki bağı güçlendirir; kültürel ve edebî mirasın korunmasına yardımcı olur. Türk Dil Kurumu kuruluşundan bugüne kadar Türk dünyasının ortak edebî ve kültürel değerlerinin gelişmesi, yayılması amacıyla yapılan bütün çalışmaları desteklemiş ve bu çalışmaların yayılmasına imkân tanımıştır. Bu amaç doğrultusunda, Türkmenistan’ın millî lideri Gurbangulı BERDİMUHAMMEDOV’un İnsan Âlemde Adıyla Yaşar adlı eserini okuyucuyla buluşturmuştur. Adı geçen romanın Türkiye Türkçesine aktarılarak yayımlanmasının Türk dünyasında ortak bir edebî anlayışın oluşmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu ve benzeri çalışmaların tarihî bağlarımızın güçlenmesine, siyasi ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesine imkân sağlayacağı da aşikârdır. |
|
|
|
CUMHURİYETİMİZİN 100. YILINDA 6. ULUSLARARASI TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ (5-7 Ekim 2023, Elâzığ): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1566, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 1340 sayfa. Eser, Türk Dil Kurumu ve Fırat Üniversitesi ile iş birliği 5-7 Ekim 2023 tarihinde Elâzığ’da düzenlenen “6. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı”nda alanın uzmanları tarafından sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Çalıştayda ağızlar, özellikle genç araştırmacılar tarafından farklı boyutları ve farklı bakış açılarıyla ele alınmış; sunulan bildiriler daha sonra tartışmaların ışığında yeniden gözden geçirilmiş, eklemeler ve çıkarmalar yapılarak kitap hâline getirilmiştir. Çalıştay kitabı, e-kitap olarak okuyucuların istifadesine sunulmuştur. |
|
|
|
TÜRK DİLİ ARAŞTIRMALARI TARİHİ: Andrey Nikolayeviç KONONOV, Rusçadan Çeviren: Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1565, 1. Baskı 2024, 108 sayfa Eserde; Türk dilinin oluşum, şekillenme ve gelişme süreçleri ele alınmıştır. Batı Avrupa’da, Rusya-SSCB’de, Türkiye’de, ABD’de ve Japonya’da yapılan Türk dili araştırmalarının tarihi, tek bir denemede ve tek bir kaynakta bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Çağdaş Türk dilinin gelişimdeki önemli dönemler üzerinden Türk edebî dilinin bugünü ve dünü, tarihî ve bugünkü gerçek belgelerinden hareketle değerlendirilmiş; oluşum aşamaları ortaya konmuştur. Eser hazırlanırken düzenli olarak başvuru kitaplarına uygun göndermeler yapılmış; Türk dilciliği konusunda Rusya’da-SSCB’de yayımlanan Türkçe gramer, monografi ve tezlerin, ders kitaplarının ve sözlüklerin listesi eklerde verilmiştir. |
|
|
|
KİLİS İLİ AĞIZLARI (İNCELEME-METİN-DİZİN): Hülya ARSLAN EROL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1564, 1. Baskı 2024, 1174 sayfa Ağız araştırmaları; bir milletin tarihinin, dilinin ve kültürel özelliklerinin eş zamanlı olarak tespit edilmesi bakımından önemli bir kaynak niteliği taşır. Son yıllarda ağız araştırmaları, dil çalışmalarının en fazla rağbet gören araştırma alanlarından biri hâline gelmiş; Türkiye Türkçesi ağızlarının birçoğu ile ilgili derlemeler yapılmış, literatüre pek çok çalışma kazandırılmıştır. Coğrafi konumu itibarıyla özellikle son 20 yılda yaşanan siyasi gelişmeler sonucunda önemi artan Kilis, tarihî süreç içerisinde Türk boylarının geçiş noktalarından biri olması bakımından ayrı bir değer taşımaktadır. Bu boylar, bugün Kilis ilinin ağız özelliklerini belirlemekle kalmamış, bölgede süregelen siyasi sıkıntıları bertaraf edebilecek yerleşim atlaslarını da ortaya çıkarmıştır. Kilis ili ağızlarının ses ve şekil bilgisi özelliklerinin incelendiği eser, “İnceleme”, “Metinler” ve “Dizin” olmak üzere üç ana bölüm hâlinde hazırlanmıştır. “İnceleme” bölümünde, Kilis ilinin ve Kilis ili ağızlarının genel özellikleri üzerinde durulmuş, daha önce yapılmış çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Tespit edilen farklı ağız bölgeleri, derlenen metinlerden hareketle ses ve şekil bilgisi bakımından incelenmiştir. “Metinler” bölümünde, derlemelerin ağız özellikleri dikkate alınarak oluşturulan transkripsiyonlu metinler verilmiştir. “Dizin” bölümünde ise metinlerin söz varlığı, morfolojik özellikleri dikkate alınmak suretiyle gramatikal dizin oluşturulmuştur.
|
|
|
|
NOGAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Dilek ERGÖNENÇ-Mariya BULGAROVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1563, 1. Baskı 2024, 448 sayfa Kuzey Kafkasya’da yaşayan Nogay Türkleri, Kıpçak koluna bağlı bir Türk boyudur ve Kuzey Kafkasya’da yaşayan ana kitlede daha kalabalık bir nüfus tarafından konuşulan Nogay Türkçesi, UNESCO tarafından tehlikedeki diller kapsamına alınmıştır. Söz varlığı bakımından incelendiğinde Nogay Türkçesi, sadece kendi kelimeleri ile sınırlı değildir. Nogay Türklerinin yaşadıkları yerler, göçler nedeniyle çok geniş bir alana yayılmıştır. Karadeniz’in çevresindeki ülkelerde dağınık hâlde yaşayan Nogay Türkleri, hangi ülkeye gitmişlerse o ülkenin söz varlığından etkilenmişler ve bu söz varlığından bir kısmını dillerine eklemişlerdir. Bu çalışma, Nogay Türkçesinden Türkiye Türkçesine hazırlanmış ilk sözlüktür. Sözlük, daha önce yapılan sözlüklerden de faydalanılarak hazırlanmakla birlikte, pek çok yeni madde başı eklenerek Nogay Türkçesinin güncel hâli yansıtılmaya çalışılmıştır. Sözlükte; ortak Türk Alfabesine uyulmuş, Nogay Türkçesinin söz varlığı bu alfabeye göre yazılmıştır. Nogay Türkçesine özgü olan ä, ñ, q, w, x vb. sesler Latin alfabesine göre sıralanmıştır. Nogay Türkçesine ait madde başları koyu ile dizilmiş, örnekler italik yazılmış, örneklerin Türkiye Türkçesine aktarmaları tırnak içinde gösterilmiştir. Birden fazla anlamı olan maddelerde; kelimenin en yaygın anlamı olan ilk anlamı önce verilmiş, diğer anlamları daha sonra sıralanmıştır. Sözlük hazırlanırken 20. yüzyılda yazılmış ve Nogay Türkçesini temsil eden eserlerden örnekler getirilmiş, bazı kelimeler için ise sözlüğün yazarları tarafından oluşturulan örnekler kullanılmıştır. |
|
|
|
TUVACA-TÜRKÇE SÖZLÜK: Ekrem ARIKOĞLU-İlker TOSUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1562, 1. Baskı 2024, 784 sayfa Güney Sibirya Türk lehçelerinden olan Tuvaca, Türk lehçeleri içerisinde içinde barındırdığı eskicil özellikleri, Moğolcadan alıntıladığı sözlerin çokluğu, Budizmin etkisiyle dile giren dinî ve tarihî terimler vb. yönlerden diğer lehçelerden ayrılır. Eser; Tuva Türkçesi, Tuva edebiyatı ve Tuva halk kültürü araştırmalarıyla birlikte karşılaştırmalı Türklük bilimi çalışmaları ve disiplinler arası bilimsel faaliyetler için de temel bir kılavuz niteliği taşımaktadır. Yirmi binin üzerinde madde başına sahip olan eserde çoğu kelime, Tuva edebî metinlerinden alınan örneklerle açıklanmış, bu yolla eserin içeriği zenginleştirilmiştir. Sözlükte kullanılan örnek metinler, diğer Türk yazı dillerine nispetle oldukça genç bir yazı dili olarak kabul edebileceğimiz Tuva Türkçesinin farklı dönemlerinde kaleme alınmış çeşitli türlerde eserlerden seçilmiştir. Böylece okuyucunun henüz doksan yaşındaki bir Türk yazı dilinin farklı dönemlerini ve anlayışlarını görebilmesi hedeflenmiştir. |
|
|
|
ŞEYHÎ: Hüsrev ile Şîrîn (İnceleme-Metin-Günümüz Türkçesine Aktarma-Dizin/Sözlük) -Paris Nüshası-, Hazırlayan: Funda ŞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1560, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 1248 sayfa Nizamî’nin aynı eserinden Türkçeye uyarlanan Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn adlı mesnevisi, yaklaşık yedi bin beyitlik hacmiyle Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nin mühim eserlerinden biridir. Eser, hem kendi döneminin hem de sonraki dönemlerin çok okunan eserlerindendir. |
|
|
|
NECİP ASIM: İlm-i Lisân (İnceleme-Metin-Aktarma-Sözlük), Hazırlayan: Muhammet Raşit ÖZTÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1559, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 269 sayfa Necip Asım Yazıksız, Türkolojinin ülkemizdeki kurucularından biri sayılan, kaleme almış olduğu eserlerle döneminin ilmî muhitinde kendine özel bir yer edinmiş münevverlerimizdendir. |
|
|
|
MEHMET RAUF: FERDÂ-YI GARÂM, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Sinem İNCE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1557, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 118 sayfa Ferdâ-yı Garâm, birlikte büyüyen amca çocukları olan Sermet ve Macit’in nefretten melankolik bir aşka dönüşen hikâyesini anlatır. Derin ruh tahlillerine yer verilen eserde kıskançlık, hastalık, merhamet, pişmanlık, hayranlık gibi temler betimlenerek işlenir. Kahramanların mücadele gücünden yoksun ve zayıf olması melankolik bir aşkın trajik bir sonla bitmesine sebep olur. |
|
|
|
MEHMET RAUF: MENEKŞE, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Sinem İNCE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1556, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 85 sayfa Menekşe, evli ve çocuklu Hüseyin Bülent adlı roman karakterinin hayalindeki ideal aşkı aramasını ve kendi aşk deneyimlerini sorgulamasını anlatır. Romanın merkezinde kahramanlar üzerinden işlenen aşk, sanat, edebiyat ve siyaset gibi konular yazarın ve döneminin düşüncelerini barındırması açısından önemlidir. |
|
|
|
MEHMET RAUF: GENÇ KIZ KALBİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Filiz FERHATOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1555, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 135 sayfa Genç Kız Kalbi, on dokuz yaşındaki Pervin’in günlüğüne aldığı notlardan oluşmaktadır. Pervin, Batılılaşma/modernleşme hareketinin yansıması olan bir eğitim ve terbiye ile yetiştirilmiş bir genç kızdır. Yabancı dil bilmekte, çok iyi derecede piyano çalmakta ve kitap okumaktadır. İzmir’de yaşayan Pervin hayallerinin şehri İstanbul’a, amcasının yanına gelir ve burada yaşadıklarını aktarır.
|
|
|
|
MEHMET RAUF: EYLÜL, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Yunus ALICI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1554, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 359 sayfa Bu çalışmada, Mehmet Rauf’un ilk olarak 7 Haziran 1900-14 Mart 1901 tarihleri arasında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilen, sonrasında 1901 senesinde, Edebiyat-ı Cedide Kütüphanesinin altıncı kitabı olarak, İstanbul Âlem Matbaasında kitap hâlinde yayımlanan Eylül adlı romanın ilk baskısı (1901) referans alınarak metne müdahale edilmeden özgün hâliyle yeni harflere aktarılmıştır. Roman, Necip ile Suat arasında gerçekleşen yasak ve ümitsiz aşkı anlatır.
|
|
|
|
MEHMET RAUF: BÖĞÜRTLEN, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Habibe DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1553, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 116 sayfa Böğürtlen, Pertev Bey’in Büyükada’da, arkadaşı Nihat Bey vesilesiyle gittiği bir köşk davetinde âşık olduğu Müjgân Hanım’la başından geçenler üzerine temellendirilmiş, yalın bir kurguya sahiptir. Namıdiğer böğürtlen Müjgân Hanım’ın onu sevmesi için elinden geleni yapan Pertev Bey’in dilinden aktarılan roman, psikolojik tahlillerin derinliği açısından Mehmet Rauf’un dikkate değer eserleri arasında yer alır.
|
|
|
|
KARAKALPAK BİLMECELERİ: Ceyhun Vedat UYĞUR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1552, 1. Baskı 2024 (E-Kitap), 216 sayfa Karakalpak Bilmeceleri adlı bu çalışma, Türk dünyası edebiyatlarının bir parçası olan Karakalpak edebiyatı kapsamındaki halk bilmecelerinin (jumbak) bir kısmını (1.208 adedini) içermektedir. Çalışmanın içinde masal ve destanlarda söylenmiş muamma tarzı bilmeceler ile yine “jırav”ların ozan atışmaları kapsamında “atışma” (aytıs) formatında dile getirdikleri bilmeceler bulunmaktadır. Bu bilmecelerin tamamı, Karakalpak Türkçesi ve onların Türkiye Türkçesine aktarılmış şekilleriyle sunulmuştur. 1.208 adet bilmecenin cevapları da Karakalpak ve Türkiye Türkçesiyle dizin hâlinde verilmiş; bilmeceler şekil, yapı ve içerik bakımlarından da incelenmiştir.
|
|
|
|
ORTAOKUL SÖZLÜĞÜ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1551, 1. Baskı, 1470 sayfa Zamanın gereklerine göre yoğun ve uzun bir mesaiyle hazırlanan Ortaokul Sözlüğü, önceki okul sözlüklerinden bazı farklılıklar göstermektedir. Bunların başında Türkçe Öğretim Programı’nın (2019) ve mevcut ders kitaplarının titizlikle incelenerek içerdikleri kelime ve kavramların dâhil edilmesi gelmektedir. Bu kaynaklarda yer almakla birlikte Güncel Türkçe Sözlük’te anlamı bulunmayan pek çok kelime ve terim de sözlüğe alınmıştır. Anlamların verilmesinde Güncel Türkçe Sözlük esas alınmış ancak pek çok anlamın çocuk dostu olacak biçimde sade ve anlaşılır olmasına özen gösterilmiştir. Deyimler ve birleşik fiiller dikkatli bir incelemeyle tekrar gözden geçirilmiş, kalıp sözlere ve atasözlerine öğrenci düzeylerine uygun olarak yer verilmiştir. Öğrenmede kalıcılığa yardımcı olması amacıyla kelimelerin eş ve zıt anlamları belirtilmiştir. Öğrencilerin sözlük kullanma becerilerini geliştirmelerine destek sağlamak, anlam tekrarlarıyla sözlüğün hacmini büyütmemek amacıyla gönderme yapılmıştır. Örnek cümlelerin kelimenin işlevini, görevini doğru şekilde yansıtması, değer kazandırması amacıyla eğitim öğretim yönü gözetilmiştir. Terimler büyük harflerle yazılarak öğrencilerin terim konusundaki farkındalıklarının güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Görsellere yoğun biçimde yer verilmemiş, müfredattaki bazı kavramların somutlaştırılmasına dikkat edilmiştir; bazı görsellerde çoklu gösterim yoluna gidilerek parçanın bütün içerisindeki konumu vurgulanmıştır. Ortaokul Sözlüğü’nde madde başı sayısından daha çok anlam sayısı ön planda tutulmuştur. |
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN IV: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayanlar: Belgin TEZCAN AKSU-Canan SELVİ KANOĞLU
Türk Dil Kurumu Yayınları: 596, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 157 sayfa Sürekli ve kalıcı bilim ve sanat dergilerinin belli sürelerde dizinlerinin yapılması son zamanlarda yaygınlaşmış, hatta bazı süreli yayınlarda gelenekselleşmiştir. Hangi zaman diliminde olursa olsun, bir süreli yayının dizininin yapılması, hem okuyucu hem de araştırmacılar açısından gerekli ve yararlı bir çalışmadır. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan Dizin IV, kendine özgü kimliği ile 1951’den bu yana yayın hayatını sürdüren Türk Dili dergisinin Ocak 1982-Aralık 1991 tarihleri arasındaki yazılarının dizinini içermektedir.
|
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN III: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayanlar: Ahmet BAYAZ-İsmet BAYDUR
Türk Dil Kurumu Yayınları: 498, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 238 sayfa Bu kitapta tamamlanan 43. cilt ve 360. sayısı ile 30 yaşını bitiren Türk Dili dergisinin üçüncü 10 yıllık (Ekim 1971-Aralık 1981) dizini sunulmaktadır. |
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN II: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayanlar: Ahmet BAYAZ-İsmet BAYDUR
Türk Dil Kurumu Yayınları: 392, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 190 sayfa Türk Dili dergisi, dil, edebiyat ve sanat konularında araştırma yapacaklar için yararlı bir kaynak olan Dizin II, Türk Dili dergisinin ikinci on yıllık (Ekim 1961-Eylul 1971) dönemini kapsamaktadır.
|
|
|
|
TÜRK DİLİ DİZİN I: TÜRK DİL KURUMU, Yayıma Hazırlayan: Ahmet BAYAZ
Türk Dil Kurumu Yayınları: 348, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 181 sayfa Çeşitli ülkelerde basılan bilim ve sanat dergileri on veya yirmi yılda bir yazı ve makalelerinin dizinlerini yayımlarlar. Geçmiş yıllarda neler olup bittiğini bilme olanağını sağlayan bu dizinler, yazıların unutulup gitmesini önlediği gibi, araştırıcılar için de birer kılavuz niteliği gösterir. 1951 Ekim’inden beri her ay yayımlanan Türk Dili dergisinin 1951-1961 yıllarına ilişkin on cildinin biri konularına; diğeri yazar adlarına göre hazırlanan iki dizini, bu eserde yer almaktadır. Eser, “Ön Söz” ve “Kısaltmalar” bölümleriyle başlamaktadır. Amaç, yöntem ve kaynaklarla derginin kapsamına ilişkin görüşler “Giriş” bölümünde bulunmaktadır. “Konu Başlıkları ve Konu Dizini” adlı bölümde, iki şema ile Türk Dili dergisindeki yazıların konularına göre on yıllık dizinine yer verilmiştir. Çalışmanın son kısmında ise “Yazar Adları Dizini” bulunmaktadır.
|
|
|
|
XI. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler (8 Temmuz 1966): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 270, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 283 sayfa Eser, Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen ve 1966 yılında yapılan XI. Türk Dil Kurultayı bildirilerinin toplanmasıyla meydana getirilmiştir. Kurultayın oturum programıyla başlayan kitap, otuz dört bildiri metniyle devam etmektedir. Kendi alanlarında söz sahibi olan çok sayıda yerli ve yabancı bilim adamının sundukları bildiriler; Eski Anadolu Türkçesi, Türk lehçeleri, Balkan dilleri ve Türkçe ilişkileri, Türkçe ile ilgili hazırlanmış tarihî sözlükler konularındadır.
|
|
|
|
On Birinci Türk Dil Kurultayı (8 Temmuz 1966): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 254, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 176 sayfa Kitap, On Birinci Türk Dil Kurultayı’nda kaleme alınmış tutanaklar ile kurultaydaki birleşim ve oturumlardaki sıralama esas alınarak hazırlanmıştır. Kurultayın gündem ve programıyla başlayan kitapta, toplam üç bileşim ve altı oturumda görüşülen ve kaleme alınan “Bütçe Yönetmeliği, Bilim Kurul Raporları, Oturum Tutanak Özetleri, Seçim Sonuçları Tutanağı ve Türk Dil Kurumu Üye Listesi” verilmiştir.
|
|
|
|
Olağanüstü Türk Dil Kurultayı (12 Temmuz 1964): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 236, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 64 sayfa Çalışma, 1964 yılında düzenlenen Olağanüstü Türk Dil Kurultayı’nın deşifre metnidir. X. Türk Dil Kurultayı’na ek olarak düşünülen bir kurultaydır. X. Kurultay’da detaylı görüşülmesi gereken gündemin bir maddesinin eksik kalması dolayısıyla bu kurultay yapılmıştır. Yeni tüzük tasarısı olan bu madde görüşülerek Tüzük’te yapılması düşünülen değişiklikler yapılmış ve oylamaya sunulmuştur. Sonuçta tasarı kabul edilmiştir. Kitap söz konusu kurultaya ilişkin bilgileri içermektedir.
|
|
|
|
X. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler (1963): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 233, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 153 sayfa Çalışma, X. Türk Dil Kurultayı’nda okunan bilimsel bildirilerin bir araya getirilmesinden oluşmaktadır. Kitapta; Tahsin BANGUOĞLU, Jozef BLASKOVICS, Sadettin BULUC, Müjgân CUNBUR, Marıja DjUKANOVIĆ, Hasan KALEŞİ, Hasibe MAZIOĞLU, P. MİYATEV, Melâhat ÖZGÜ, Ljubınka RAJKOVIĆ, László RÁSONYI, Feridun Nâfiz UZLUK ve Hilmi Ziya ÜLKEN’in bildirileri bulunmaktadır. Sunulan bildirilerden birkaçı şunlardır: “Kıbrıs’ta Türkler ve Türk Dili”, “Başkurt ve Macar Yurtlarındaki Ortak Coğrafî Adlar Üzerine”, “Atatürk’ün Dil Anlayışı”, “Dursun Fakîh’in Gazavât-nâmesi”.
|
|
|
|
Onuncu Türk Dil Kurultayı (8 Temmuz 1963): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 226, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 142 sayfa Çalışma, Onuncu Türk Dil Kurultayı’nda yapılan konuşmaların metne geçirilmesinden meydana gelmektedir. Dört birleşim hâlinde geçen kurultay oturumlarındaki konuşmalar eserde ayrı ayrı verilmiştir. Kitabın başına “Program ve Gündem”, “Bilimsel Toplantılar Programı” eklenmiş; Kurum Başkanı Tahsin BANGUOĞLU’nun açış konuşmasından sonra ise konuşmalar yer almıştır. Eserde ayrıca, kurultayda oluşturulan “Tüzük Komisyonu”, “Derleme-Tarama Komisyonu”, “Tanıtma Komisyonu” gibi çalışma grupları ile yapılan çalışmalar değerlendirilmiş; ileriki dönemde yapılması düşünülen faaliyetlerin tasarısı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Mali işler ile ilgili bilgiler de bulunmaktadır.
|
|
|
|
Dokuzuncu Türk Dil Kurultayı (11 Temmuz 1960): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 185, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 192 sayfa 11 Temmuz 1960 tarihinde başlayan ve beş gün süren 9. Türk Dil Kurultayı’nın açışından seçimlere kadar olan çalışmaları konu alan eser, 1961 yılında yayımlanmıştır. Türk Dil Kurumunun ikinci başkanı Selâhattin BATU’nun açış konuşmalarıyla başlayan kurultayda, “Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Birleşim” adı altında oturumlar yapılmış; her oturumda bir önceki oturumun tutanak özetleri sunulmuştur. “Kurultay Başkanlık Divanı”nın seçiminin ardından komisyon seçimlerinin yapıldığı kurultayda; komisyon raporları ve denetçiler raporu okunmuş, Türk Dil Kurumu Edebiyat ve Bilim Ödülleri Yönetmeliği hazırlanmış ve Türk Dil Kurumu 1960-1962 yılları Bütçe Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu üzerinde görüşmeler yapılmıştır. Eserde ayrıca; Türk Dil Kurumu 1960-1962 yılları Bütçe Yönetmeliği, bazı önergeler, Kurultay Tasnif Komisyonu Tutanağı gibi hususlar da yer almaktadır.
|
|
|
|
VIII. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler (1 Temmuz 1957): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 179, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 272 sayfa Bu yayın, 1 Temmuz 1957 tarihinde başlayan VIII. Türk Dil Kurultayı’nın Ord. Prof. Dr. L. LIGETI ve Prof. Dr. Ahmet CAFEROĞLU’nun başkanlığında yapılan birinci oturumu ile Ord. Prof. Dr. Herbert W. DUDA ve Prof. Dr. Ahmet ATEŞ başkanlığında yapılan ikinci oturumda, 2 Temmuz 1957 günü Ord. Prof. Dr. Gy. NÉMETH ve Prof. Dr. Hilmi Ziya ÜLKEN’in başkanlığında yapılan ikinci bölüm ile aynı gün Prof. Dr. Ananiasz ZAJACSKOWSKI ve Ord. Prof. Dr. Süheyl ÜNVER başkanlığında yapılan oturumlarda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Eserde, “Birkaç Söz” bölümünün ardından bilimsel bildiriler bölümü yer almaktadır.
|
|
|
|
Sekizinci Türk Dil Kurultayı (1 Temmuz 1957): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 172, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 148 sayfa 1 Temmuz 1957’de başlayan ve 5 gün süren Sekizinci Türk Dil Kurultayı’nın açılışından seçimlere kadar olan çalışmalarını konu alan eser, 1958 yılında yayımlanmıştır. Eserde, Türk Dil Kurumu Başkanı Macit GÖKBERK’in açış konuşmalarıyla başlayan kurultayın “Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Birleşim” adı altında yapılan oturumları, ayrıca her oturumda sunulan bir önceki oturumun tutanak özetleri bulunmaktadır. “Kurultay Başkanlık Divanı”nın seçimi, Komisyon seçimleri, Komisyon raporları ve Denetçiler raporu ile tüzük çalışmaları üzerine verilen önergelerin de yer aldığı kitapta ayrıca, bazı Türkologlara verilen “Onur” ve “Haberleşme” üyeliğinden de söz edilmektedir. Bunun yanında, “Tüzük Komisyonu Raporu, Yayın Komisyonu Raporu, Gramer Komisyonu Raporu, Hesap ve Bütçe Komisyon Raporu, Bütçe Yönetmeliği” ve bütçeyle ilgili bazı önergeler ile birkaç Türkoloğun konuşmaları yer almaktadır.
|
|
|
|
Yedinci Türk Dil Kurultayı (18 Temmuz 1954): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 160, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 198 sayfa 18 Temmuz 1954’te başlayan ve 5 gün süren Yedinci Türk Dil Kurultayı’nın açılışından seçimlere kadar olan çalışmalarını konu alan eser, 1955 yılında yayımlanmıştır. Eserde “Birinci Birleşim” başlıklı bölümde Kurum Başkanı Hakkı Tarık US başkanlığında açılan kurultayın açış konuşması; “İkinci Birleşim” başlıklı bölümde “Asbaşkan ve Yazman Seçimi, Yönetim Kurulu Raporu, Bütçe ve Hesap Komisyonu Seçimi, Derleme-Tarama Komisyonu Seçimi, Sözlük, Terim, Gramer, Yayın Komisyonu Seçimleri, Tüzük Komisyonu Seçimi Önergesi”, “Üçüncü Birleşim” başlıklı bölümde 1 ve 2. Birleşim Tutanak Özetleri, Komisyon Raporları, Tüzük Üzerine Konuşmalar, Yeni Bütçe Tasarısı Konuları” bulunmaktadır. “Dördüncü Birleşim” başlıklı bölümde ise “3 ve 4. Birleşim Tutanak Özetleri, Kurum Üyeleri Hakkında Karar ve Seçim, Kurultay Başkanı’nın Kapanış Söylevi ve Son Tutanak” yer almaktadır.
|
|
|
|
Olağanüstü Türk Dil Kurultayı (8 Şubat 1951): Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 151, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 137 sayfa Altıncı Türk Dili Kurultayı’nda, “Yönetim ve Bilim Kurulu”nun yanı sıra belirlenen Genel Merkez Kurulu tüzüğünün teşkilat maddelerini yeniden ele alarak incelemek ve gerekirse bir de seçim yapmak üzere olağanüstü bir kurultay toplamaya karar verilmiş; 8 Şubat 1951’de “Olağanüstü Türk Dil Kurultayı 1951” Kurum Başkanı ve Millî Eğitim Bakanı Tevfik İLERİ Başkanlığında açılmıştır. Kitapta, Genel Yazman Hasan Reşit TANKUT’un sunduğu “Kurultay Raporu” ile “Kurultay Başkanlık Seçimi, ‘Kurultay Başkanı’nın söylevi, Tüzük ve Bütçe Komisyonu, Tüzük Komisyon Raporu, Tüzük Tasarısına Ait Görüşmeler, Hesap Raporu, Bütçe Hükümleri Gerekçesi, Yönetim Kurulu, Haysiyet Kurulu ve Denetleme Kurulu Seçimleri” yer almaktadır.
|
|
|
|
Altıncı Türk Dil Kurultayı (19 Aralık 1949): Birleşimler, Tutanaklar: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 140, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 271 sayfa 19 Aralık 1949’da başlayan ve 5 gün süren Altıncı Türk Dil Kurultayı’nın açılışından seçimlere kadar olan çalışmalarını konu alan eser, 1950 yılında yayımlanmıştır. Kitabın başında, Türk Dil Kurumu Başkanı ve Millî Eğitim Bakanı Tahsin BANGUOĞLU’nun kurultayda yaptığı açış konuşmaları yer almaktadır. Sonrasında, “Kurultay Başkanlık Divanı”nın seçimi, “Genel Yazman”ın raporunun okunması, diğer konuşmalar ve bilimsel bildirilerin sunulması ile komisyon seçimlerin yapılması gibi konulara yer verilmiştir. Eserde ayrıca, kurultayda dil devrimi üzerine yapılan konuşmalar da bulunur.
|
|
|
|
Beşinci Türk Dil Kurultayı (26 Kasım 1945): Birleşimler, Tutanaklar, Tezler: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 117, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 362 sayfa Eser, Türk Dil Kurumunun “Koruyucu Başkanı, Millî Şef, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü”nün başkanlığında, 26 Kasım 1945 tarihinde başlayan ve 5 gün süren Beşinci Türk Dil Kurultayı’nın açılışından seçimlerine kadar olan çalışmalarını konu almaktadır. Kitapta; açış konuşmalarıyla başlayan kurultayda “Kurultay Başkanlık Divanı”nın seçimi, “Kurum Genel Sekreteri”nin raporunun okunması, ardından komisyon seçimleri yapılarak komisyon raporlarının okunması, Kurumun yeni çalışma programının onaylanması ve “Bütçe Komisyon Raporu”nun okunması gibi konular yer almaktadır. Ayrıca eserde, Genel Merkez Kurulunun geçen yılların hesaplarından aklanması, Yeni Genel Merkez Kurulunun seçimi ve kurultay başkanının kapanış konuşması da bulunmaktadır.
|
|
|
|
Dördüncü Türk Dil Kurultayı (10 Ağustos 1942): Toplantı Tutulgaları, Tezler: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 85, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 416 sayfa Eserde, 10-12 Ağustos 1942 tarihleri arasında Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen Dördüncü Türk Dili Kurultayı’nın katılımcıları ile kurultaydaki bilimsel çalışmalar ve oturumlarda yapılan tartışmalar yer almaktadır. Eserin sonunda kurultayda sunulan yedi tez de verilmiştir. Kurultay sırasında ayrıca son altı yıllık çalışmalar göz önüne alınmış, eserde bunlar da değerlendirilmiştir.
|
|
|
|
Üçüncü Türk Dil Kurultayı (24-31 Ağustos 1936): Tezler, Müzakere Zabıtları: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 36, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 451 sayfa Üçüncü Türk Dil Kurultayı, 24-31 Ağustos 1936’da Dolmabahçe Sarayı’nda yapılır. Bu kurultay, dünya çapında yeni bir dil ekolünün, Güneş-Dil Teorisi’nin başlatılmış olması bakımından önemlidir. Kurultaya; 11 Türk ve Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Macaristan, Polonya, Sovyet Rusya ve Yunanistan’dan olmak üzere 15 yabancı dil bilimi adamı katılır. Kitap, Atatürk’ün bizzat kendisinin de katılarak konuşmaları titizlikle takip ettiği söz konusu kurultayla ilgili bilgileri içermektedir.
|
|
|
|
İkinci Türk Dili Kurultayı (18 Ağustos 1934): Tezler, Müzakere Zabıtları: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 8, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 451 sayfa Eser, 18 Ağustos 1934 yılında Dolmabahçe Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK’ün yüksek himayelerinde yapılan İkinci Türk Dili Kurultayı’nın katılımcıları, çalışma programı ile tutulan zabıtlar yer almaktadır. Eserde ayrıca; kurultayın açış konuşmaları ile kurultayda sunulan raporlar ve komisyonların çalışma yolları ile komisyonlara verilen tezler hakkında da bilgiler bulunmaktadır.
|
|
|
|
Birinci Türk Dili Kurultayı (26 Eylül 1932): Tezler, Müzakere Zabıtları: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 563 sayfa Türk Dil Kurumunun 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla kuruluşundan kısa bir süre sonra Birinci Türk Dili Kurultayı yapılır. Tarih 26 Eylül 1932’dir. Açış konuşmasını Cemiyetin Başkanı Samih Rifat Bey yapar. Toplantıya Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ve Başbakan İsmet İnönü de iştirak eder. Kurultay, ikişer celseden oluşan 9 günlük bir süreyi kapsar. Birinci Türk Dili Kurultayı’nda Türk Dili Tetkik Cemiyetinin çalışma şartlarını oluşturan mali ve idari kararlar alınır. Türk diline dair önemli tezler tartışılır. Kurultaydaki bütün konuşmalar daha sonra kitap hâlinde yayımlanır. |
|
|
|
TÜRKÇE BİTKİ ADLARI SÖZLÜĞÜ: Burhan BAYTOP Türk Dil Kurumu Yayınları: 578, 5. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 400 sayfa “Türkçe Bitki Adları” bölümünde 4.282 adet bitki adı bulunmaktadır. “Latince Bitki Adları” adlı bölümde Türkçe bitki adlarının 1.790 adedinin Latince adı verilmektedir. “Renkli Resimler” bölümünde de eserde yer alan bitkilerin fotoğrafları yine alfabetik bir sırayla yer almaktadır. Çalışmanın en önemli özelliği ise her bitkinin Anadolu ağızlarında geçen karşılıklarına da yer verilmesidir. |
|
|
|
İNGİLİZCE-TÜRKÇE SÖZLÜK I-II: Hâmit ATALAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 714/1-2, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 3679 sayfa Hâmit Atalay tarafından hazırlanan İngilizce-Türkçe Sözlük iki cilt hâlinde 1999 yılında basılmıştır. Çağdaş İngilizcede kullanılan hemen hemen bütün kelimeleri, deyimleri, bilimsel ve teknik terimleri içeren sözlükte 75.650 söz varlığı vardır. Kelimelerin çeşitli anlamlarının tümü verilmiş ve gerektiğinde maddeler örneklerle açıklanmıştır. Kelimelerin eş ve zıt anlamlı biçimleri de gösterilmiş, eş anlamlılar arasında kullanılış bakımından az çok farklar gösterenlerin bu anlam özellikleri notlarla açıklanmıştır. Bitki ve hayvan adlarının Türkçe karşılıklarına ek olarak Latince bilimsel adları, kimyasal maddelerin formül, simge, atom ağırlıkları, nerede kullanıldıkları ve kısaca özellikleri belirtilmiştir. İngilizce kelimelerin söyleyişleri konusunda yardımcı olabilmesi için kitabın başına “İngilizce Söyleyiş Kuralları” adlı bir bölüm eklenmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılan İngilizce sözlükler esas alınmakla birlikte İngiltere, Kanada, İskoçya, İrlanda, Avustralya gibi İngilizce konuşulan diğer ülkelerde rastlanan değişik deyim ve kelimeler de sözlükte yerini almıştır. |
|
|
|
VETERİNER HEKİMLİĞİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü Çalışma Grubu Türk Dil Kurumu Yayınları: 954, 3. Baskı (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Baskı) 2024, 1928 sayfa Veteriner hekimliği mesleğinde terimler, genellikle Latince, İngilizce ve Fransızca gibi yaygın olarak orijinal hâlleriyle kullanılır. Türkçe karşılığı bulunan terimler bile yabancı dil şekli ile yer bulmuştur. Bu çalışmada, 33.261 terim tanımlanmıştır. Terimlerin yazılışlarında, varsa Türkçeleri tercih edilmiş yoksa mesleki söylenişleri kullanılmıştır. |
|
|
|
HEMŞİRELİK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Hemşirelik Terimleri Sözlüğü Çalışma Grubu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1160, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 760 sayfa Bu eser, bilimsel kaynakların ve sözlüklerin incelenmesi ile hazırlanmıştır; Türkçe ve İngilizce karşılığı belirlenmiş yaklaşık 9.658 tanımlanmış terimi içermektedir. Terimlerin yazılışında varsa Türkçe terimler tercih edilmiş, yoksa yaygın dilde kullanılan mesleki söyleyişleri kullanılmıştır. Ülkemizde hazırlanan ve Kurumumuz tarafından basılan bu sözlüğün yabancı dilde yazılanlardan farkı, yalnızca sağlıkla ilgili terimleri içermeyerek hemşirelik eğitimi, yönetimi ve uygulamalarında kullanılan diğer disiplinlerle ilgili sözcüklere de yer vermiş olmasıdır. |
|
|
|
ATEBETÜ’L-HAKÂYIK: EDİB AHMET BİN MAHMUD-I YÜKNEKÎ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1330, 2. Baskı 2024, 272 sayfa 7. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Orta Asya’da tek bir kol hâlinde devam eden Türk yazı dilinin Karahanlılar Dönemi’nde üretilmiş çok önemli eserleri vardır. Edip Ahmet Yükneki’nin Atebetü’l-Hakâyıkadlı eseri de bunlardan biridir. Atebetü’l-Hakâyık’ın çeşitli kütüphanelerde istinsah edilmiş nüshaları vardır. Bu yazmalardan bazıları Arap harfli bazıları ise Uygur harflidir. Eserin ayrıca Uygur harfli olup satır altında Arap harfleri ile de yazılmış olan nüshaları da bulunmaktadır. 1951 tarihli yayında yer alan yazmaların renkli fotoğraflarına ulaşılarak metinlerin yeni bir tıpkıbasımı hazırlanmış ve nihayetinde elinizde bu kitap ile Türklük bilimi araştırmacılarının hizmetine sunulmuştur. Atebetü’l-Hakâyık, nüshaları ve üzerine yapılan çalışmalarla ilgili bilgiler Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin tarafından hazırlanan “Takdim” bölümünde verilmiştir. |
|
|
|
TÜRK MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ: İbrahim DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1411, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 1088 sayfa Bu çalışma, Resimli Türk Mitoloji Sözlüğü (Altay/Yakut-2015) adlı eserin içeriğinin bütün Türk boylarının mitolojik unsurlarını ele alacak şekilde genişletilmiş hâlidir ve 3.650 madde başını içermektedir. Sözlükte yer alan madde başlarının yanında verilen kısaltmalarla, ilgili maddenin hangi Türk boyuna ve Türk topluluğuna ait olduğu belirtilmiştir. Madde başları oluşturulurken “tanrılar sistemi, yukarı (gökyüzü), orta (yeryüzü) ve aşağı (yer altı) dünya ile ilgili unsurlar, Şamanik ögeler, olağanüstü varlıklar, hayvanlar, bitkiler, göksel unsurlar, ölüm başta olmak üzere insan hayatının mitolojiyle ilgili dönemleri, ruh anlayışı, halk inanışları” gibi hususlar dikkate alınmıştır. Sözlük içinde Türk boylarının ve Türk topluluklarının ortak unsurları tek madde altında verilmek yerine müstakil maddeler olarak yazılmıştır. Sözlüğün sonuna daha çok bitki, hayvan, hastalık, tabiat olayları gibi kavramları içeren bir dizin eklenmiştir. |
|
|
|
BİLGE TONYUKUK YAZITLARI: Cengiz ALYILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1412, 2. Baskı, 2024, 518 sayfa Bilge Tonyukuk Yazıtları, II. Türk Kağanlığı Dönemi’ne damgasını vuran ve adı bu dönemle özdeşleşen Bilge Tonyukuk’un bizzat kendisi tarafından diktirilmiş iki yazıttan oluşmaktadır. Bilge Tonyukuk’un ve Bilge Tonyukuk Yazıtları’nın birçok yönden araştırılıp incelendiği bu çalışma; “Giriş: Eski Türk Yazıtlarıyla İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları ve Anıt Mezar Kompleksi”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları’nda Kullanılan Alfabe ve Yazıtların Epigrafik Belgelemelerinde, Çeviri Yazılarının Hazırlanmasında ve Türkiye Türkçesine Aktarılmalarında Uygulanan Yöntemler”, “Bilge Tonyukuk Yazıtları’nın İçerikleri, Epigrafik Belgelemeleri, Yazı Çevirimleri ve Türkiye Türkçesine Aktarımları”, “Sözlük ve Dizin”, “Özel Adlar Dizini”, “Bibliyografya” başlıklarını taşıyan bölümlerden meydana gelmiştir. |
|
|
|
DEDE KORKUT KİTABI I-II (GİRİŞ-METİN-İNDEKS-GRAMER-TIPKIBASIM): Muharrem ERGİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 169-219, Birleştirilmiş 4. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 806 sayfa Eser, Muharrem ERGİN tarafından kaleme alınan ve ilk cildi 1958, ikinci cildi 1963 yılında yayımlanan Dede Korkut Kitabı I-II’nin birleştirilmiş ve gözden geçirilmiş yayımıdır. Giriş bölümünde “Dede Korkut Hikâyeleri” ile ilgili ayrıntılı bilgiler yer almaktadır. Metin bölümünde Dresden nüshası esas alınıp Vatikan nüshası yardımcı nüsha olarak kullanılmış; “Dede Korkut Hikâyeleri”nin bu iki nüsha üzerinden ilk defa ilmî ve bütüncül bir çalışması ortaya konmuştur. İndeks bölümü “Dede Korkut Hikâyeleri”nin zengin söz varlığını ortaya koyarken aynı zamanda sözlük niteliği de taşır. Gramer bölümünde, metni oluşturan iki nüshanın dil özellikleri ile Dede Korkut hikâyelerinin dil bilgisel hususiyetleri incelenmiştir. Eserin sonunda Dresden ve Vatikan nüshalarının tıpkıbasımı yer alır. Dede Korkut Kitabı I-II’nin birleştirilmiş ve gözden geçirilmiş bu baskısı yayıma hazırlanırken Muharrem ERGİN’in çalışmasında işaret ettiği kaynaklar künyeleri ile dipnotlarda gösterilmiş; “Düzeltmeler” listesinde yer alan değişiklikler esere işlenmiştir. Metin bölümünde sayfa kenarlarında sunulan nüsha bilgileri metnin içindeki ilgili yerlere alınmış ve eserin diğer bölümleri güncel yazım kurallarına göre gözden geçirilmiştir. |
|
|
|
ATATÜRK VE HARF DEVRİMİ: M. Şakir ÜLKÜTAŞIR Türk Dil Kurumu Yayınları: 384, 5. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 136 sayfa Eserde, harf devriminden önce imla meselesi kısaca açıklandıktan sonra, Atatürk’ün yeni Türk harflerini kabul etmesi ve uygulama döneminde geçen aşamalar anlatılmaktadır. |
|
|
|
TÜRKÇENİN GRAMERİ: Tahsin BANGUOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 528, 12. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 496 sayfa Yazar, 1940 yılında okullarda okutulan gramer derslerine yardımcı olması amacıyla Ana Hatlarıyla Türk Grameri adlı eserini yazmıştı. Bu çalışma, yazarın geliştirmeye çalıştığı gramer metodunun bir olgunlaşma mahsulüdür. İlk baskısı 1974’te yapılan, yazı lehçemizin tasvirci gramer yaklaşımıyla ele alındığı Türkçenin Grameri bu zamana kadar yazarın düzenlemesini yaptığı son baskının tekrarı şeklinde yayımlanmaktaydı. 2024 yılı itibarıyla 50. yılına girmiş olan bu değerli çalışma, Banguoğlu’nun kullandığı ve önerdiği gramer terimlerine müdahale edilmeden Türk Dil Kurumunun 2021’de yayımlanan Yazım Kılavuzu doğrultusunda tekrar gözden geçirildi. 12. baskı olarak yayımlanan eser, gözden geçirilmiş yeni baskı niteliği taşımaktadır. Tahsin BANGUOĞLU kitabın başındaki “Ön Söz” ve “Giriş” bölümlerinden sonra Türkçenin gramerini üç bölüm altında incelemiştir: “1. Ses Bilgisi, 2. Yapı Bilgisi, 3. Söz Dizimi”. Ayrıca eserin sonunda “Adlamalar” ve “Kaynaklar” bölümü ve eserde kullanılan kısaltmalar yer almaktadır. |
|
|
|
GENÇ KALEMLER DERGİSİ: Hazırlayanlar: İsmail PARLATIR-Nurullah ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 650, 4. Baskı 2024, 612 sayfa 1911 yılında Ali Canip ve Ömer Seyfettin’in önderliği, Ziya Gökalp’ın desteğiyle “dilde ve edebiyatta millî benliğe dönüş” ruhunu benimsemiş bir süreli yayın olarak çıkmaya başlayan Genç Kalemler dergisi kısa sürede genç kuşaklar arasında ilgi odağı olmuş ve edebî çevrede geniş yankı uyandırarak kendi adını verdiği bir edebî hareket yaratmıştır. Bu süreç içerisinde bereketli bir yayın hayatı ile de dilde ve edebiyatta “kaynak eser” niteliği kazanmış olan bu derginin bütün yazılarının toplu olarak verildiği çalışma; araştırmacılara, öğrencilere ve konu ile ilgili geniş okuyucu kitlelerine çok büyük kolaylık sağlayacaktır. |
|
|
|
FUZÛLÎ ÜZERİNE MAKALELER: Hasibe MAZIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 665, 3. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 198 sayfa Eser, Hasibe Mazıoğlu’nun 1946 yılından günümüze kadar Fuzûlî hakkında yazmış olduğu makalelerin, Fuzûlî için düzenlenmiş olan sempozyum ve toplantılarda yapmış olduğu konuşma, bildiri ve konferanslarının bir araya toplanmasından oluşmuştur. Eserin başındaki “Sunuş” bölümünden sonra, “Fuzûlî’nin Hayatı, Edebî kişiliği ve Eserleri” bölümünde konuyla ilgili açıklamalar bulunmaktadır. Ayrıca Fuzûlî’nin doğum tarihi ile ilgili bilgilere değinilmekte, insan olarak değeri üzerinde durulmakta ve Fuzûlî’nin şiirlerinde, Türkçenin kazandığı ifade gücü, eriştiği ahenk ve güzellik örneklerle anlatılmaktadır. |
|
|
|
ÂŞIK PAŞA: GARİB-NÂME I-II (Tıpkıbasım-Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma), Kemal YAVUZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 764/I-II, 2. Baskı (Birleştirilmiş Baskı) 2024, Birinci Cilt: X+961 sayfa İkinci Cilt LXIV+1129 sayfa Süleymaniye Kütüphanesi Laleli (numara 1752 [L]), Almanya, Tübingen Depot der Staatsbibliothek (numara 1684[A]), Konya Koyunoğlu (numara 13634]) ve Kayseri Raşit Efendi (Numara 9344 [R]) olmak üzere dört ayrı nüshası bulunan ve on baptan oluşan Garib-nâme’nin karşılaştırmalı metnini içeren bu yayın, eserin Laleli nüshası esas alınarak hazırlanmıştır. Ancak diğer nüshalarda olup da Süleymaniyede (Laleli) olmayan beyitlere de bu yayında yer verilmiştir. Eserin aslı tek cilt olmasına rağmen, her bir varağı on bir satırdan oluşan Süleymaniye nüshası, iki ciltten meydana gelmektedir. On baptan oluşan eserin ilk cildi bir ila yedinci bapları, ikinci cildi de sekiz ila onuncu bapları kapsamaktadır. Süleymaniye (L) nüshasına ait iki ciltlik özgün metne ilişkin olarak bu kez küçük boy olmak üzere bu iki cildi içeren ikişer cilt daha çıkmıştır. Tercüme ve transkripsiyonlu metni içeren 4 ciltte ise eserin orijinali sol sayfada, transkripsiyonlu metin ve tercümesi ise sağ sayfada olacak şekilde yerleştirilmiştir. Bu da okunaklı ve harekeli yazısı bulunan eseri, okuyucu ve araştırıcılara karşılaştırmalı bir şekilde inceleme imkânı sağlamaktadır. Hem devir, hem yazar, hem de başta Garib-nâme olmak üzere eserlerin derli toplu bir şekilde ele alındığı “Giriş”te konu, “Selçukluların Sonu ile Osmanlıların İlk Zamanlarında Anadolu’daki Sosyal ve Edebî Durum” ve “Âşık Paşa” olmak üzere iki ana bölümde incelenmiştir. Eserde ayrıca, konuyla ilgili önemli kaynakların yer aldığı bir de “Bibliyografya” bulunmaktadır. |
|
|
|
GEOMETRİ: Mustafa Kemal ATATÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 905, 8. Baskı 2024, 68 sayfa Türk Dil Kurumunun kurucusu yüce Atatürk’ün ölümünden bir buçuk yıl önce, 3. Türk Dil Kurultayı’ndan hemen sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe Sarayı’nda yazdığı Geometri kitabı, “Dil Devrimi”nin kaynak eserlerinden biridir. Ulu önder eserinde, geometri alanındaki terimleri Türkçeleştirmiştir. Yıllardır eski baskıların tıpkıbasımı yapılarak çoğaltılan ve Türk dili tarihinde çok önemli bir yeri bulunan Geometri’nin bu baskısında, çizimler ve sayfa yapısı yeniden düzenlenmiş, eser yüksek baskı kalitesine kavuşturulmuştur. |
|
|
|
TÜRK GRAMERİNİN SORUNLARI TOPLANTISI I-II BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 600-718, Birleştirilmiş 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 664 sayfa Türk dili ailesi içinde, Batı Türkçesinin bir kolunu oluşturan Türkiye Türkçesinin yaklaşık bin yıllık bir geçmişi vardır. Anadolu ve Rumeli bölgesinde konuşma, yazı ve edebiyat dili olarak işlene işlene yüksek bir düzeye ulaşmasına rağmen yapı ve işleyiş kurallarının ayrıntılarıyla Türkiye Türkçesi gramerlerine geçip geçmediği hususu tartışılan konulardan biridir. Sağlam bir yönteme ve bilimsel temellere dayalı ana gramerin yazılabilmesi, bilim adamları arasındaki temel görüş ayrılıklarının giderilebilmesi ve gramer alanında bazı temel sorunlara çözüm getirilebilmesi acısından Türk Dil Kurumu “Türk Gramerinin Sorunları” konulu bir seri toplantı düzenlemiş ve düzenlemeye devam etmektedir. Bu toplantıların ilki, 22-23 Ekim 1993 tarihleri arasında düzenlenmiş; “Türk Gramerinin Sorunları” konulu ilk toplantıda sunulan bildiriler ve bu bildiriler üzerinde yapılan tartışmalar kitap hâline getirilmiştir. Türk Dil Kurumu Gramer Bilim ve Uygulama Kolu, gramer konusundaki çok yönlü araştırmaları ve mevcut sorunları ele almak adına toplantılarına devam etmiş; 26 Mart 1994-17 Nisan 1998 tarihleri arasında bu amaçla düzenlediği dokuz ayrı toplantıya ait bildiri ve konuşma metinleri toplanarak Türk Gramer Sorunları II adlı kitap oluşturulmuştur. Eser; Türk Gramerinin Sorunları ve Türk Gramer Sorunları II adlı yayınların birleştirilmiş baskılarından meydana gelmiştir. |
|
|
|
AĞIZ ARAŞTIRMALARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 697, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 144 sayfa 9 Mayıs 1997 tarihinde, Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolunca gerçekleştirilen ve ağızlarla ilgili olarak yapılmış ilk ve tek toplantı olan şölende, ağızlarda kullanılacak çeviri yazı işaretlerinden, bu konuda yapılan çalışmalara kadar pek çok konu değerlendirilmiştir. Gün boyu süren şölende ağız araştırmalarının bugünü, dünü, yarını ve bu alanda yaşanan sorunlar bir bütün olarak ele alınmıştır. Şölende sunulan bildiriler daha sonra kitap hâline getirilmiştir. Kitapta, söz konusu bilgi şöleninde sunulan dokuz bildiri ile toplantıdan sonra Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Koluna iletilen ve ağızlarla ilgili çalışmalarda kullanılan çeviri yazı işaretlerinin genel bir değerlendirilmesinin yapıldığı bir makale bulunmaktadır. |
|
|
|
1926 BAKÛ TÜRKOLOJİ KONGRESİNİN 70. YIL DÖNÜMÜ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 726, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 127 sayfa “1926 Bakû Türkoloji Kongresi’nin 70. Yıl Dönümü Toplantısı” Türk dili için alfabe konusunda bir dönüm noktası teşkil eden Bakû Türkoloji Kongresi’yle ilgili genel bir değerlendirme niteliği taşımaktadır. Bu kitap, 20-30 Kasım 1996 tarihleri arasında yapılan “1926 Bakû Türkoloji Kongresi’nin 70. Yıl Dönümü Toplantısı”na Azerbaycan, Almanya ve Türkiye’den katılan bilim adamlarınca sunulan 11 bildiriyi içermektedir. |
|
|
|
AVRUPA’DA YAŞAYAN TÜRK ÇOCUKLARININ ANA DİLİ SORUNLARI TOPLANTISI BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 734, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 100 sayfa Eserde, 24-26 Eylül 1998 tarihleri arasında, Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen “Avrupa’da Yaşayan Türk Çocuklarının Ana Dili Sorunları” adlı toplantıda sunulan dört bildiri bulunmaktadır. Bildiriler, 1960’tan itibaren ülkemizden Avrupa ülkelerine işçi olarak gönderilen vatandaşlarımıza, özellikle çocuklarımıza, bugüne kadar Türkçe eğitim verilmesi yönünde yapılanlar ve konuyla ilgili olarak yaşanan sorunlarla ilgilidir. Genelde Avrupa ve özelde Almanya’da yaşayan Türk asıllı öğrencilerin yaşadıkları dil problemi ele alınmıştır. |
|
|
|
ALİ ŞİR NEVÂYÎ’NİN 560. DOĞUM, 500. ÖLÜM YIL DÖNÜMLERİNİ ANMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 825, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 168 sayfa Türk Dil Kurumunca 24-25 Eylül 2001 tarihlerinde Türk dünyasının en tanınmış şairlerinden, bilim ve devlet adamlarından biri olan Ali Şir Nevâyî’nin 560. doğum ve 500. ölüm yıl dönümlerini anmak için bir toplantı düzenlenmiştir. Bu kitapta, adı geçen toplantıda sunulan on beş bildiri ve Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN’ın toplantıyı açış konuşması yer almaktadır. Farsçanın resmî dil olarak kullanıldığı bir dönemde, Türkçenin Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunan ve bunu kanıtlamak için iki dilin muhakemesi, karşılaştırması anlamına gelen Muhakemetü’l-lugateyn adlı eserini veren Nevâyî’nin Çağatay Türk edebiyatının kuruluşu ve gelişmesinde önemli bir yeri vardır. Toplantıya katılan bildirilerde de Nevâyî ve eserleri kapsamlı olarak incelenerek onun Türk diline olan katkısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. |
|
|
|
1552 VE SONRASI: KAZAN’IN İŞGALİ VE TÜRK TOPLULUKLARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 847, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 87 sayfa Rus hegemonyasının Türk illerine yayılmasının başlangıcı olan Kazan işgalinin 450. yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen “1552 ve Sonrası: Kazan’ın İşgali ve Türk Toplulukları Bilgi Şöleni” 15 Ekim 2002 tarihinde bilim adamlarının katılımıyla gerçekleşmiştir. Prof. Dr. Halil İNALCIK ve Prof. Dr. İlber ORTAYLI’nın tarih konusunda, diğer katılımcıların dil konusundaki bildirileri Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanmıştır. |
|
|
|
BİLGİSAYAR DESTEKLİ DİL BİLİMİ ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 868, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 176 sayfa Türk Dil Kurumunun e-devlet kapsamında bilgisayar ortamında gerçekleştirmeyi tasarladığı çeşitli sözlüklerin hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Bu ve benzeri çalışmaların sağlıklı olarak gerçekleştirilebilmesi için dil bilimciler ile bilişim alanında çalışmalar yapan kişilerin bir araya gelip bilgi birikimlerini ortaya koymaları gerekir. Bu amaçla “Türk Cumhuriyetleri Bilgi Teknolojileri Çalışma Grubu”nun girişimi ile Türk Dil Kurumu ve Türkiye Bilişim Derneği ortaklaşa olarak 14 Mayıs 2005 tarihinde “Bilişim Destekli Dil Bilimi Çalıştayı” düzenlenmiştir. “Bilişim Tabanlı Dil Bilimi Üzerine Ufuk Turu”, “Doğal Dil İşleme Kuramları ve Uygulamaları”, “Bilgisayar Destekli Sözlük Çalışmaları”, “Bilgisayar Destekli Dil Çevirisi Çalışmaları”, “Bilgisayar Destekli Dil Biliminde Türk Cumhuriyetleri ile İşbirliği Olanakları” konu başlıklı beş oturumdan oluşan çalıştayda on altı bilim adamı bildiri sunmuştur. Kitapta, bilgisayar destekli dil bilimi alanındaki çalışmaların zorluklarından söz edildiği gibi çözüm önerileri de sunulmuştur. |
|
|
|
MÜHENDİSLİK TERİMLERİ BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 995, 2. Baskı 2024 (E-Kitap), 78 sayfa Terim sözlükleri adı altında pek çok yayının hazırlanmasına öncülük eden Türk Dil Kurumu, ülkemizde mühendislik eğitiminin etkin ve verimli bir biçimde yürütülmesini desteklemek amacıyla Mühendislik Dekanları Konseyi ile birlikte 26 Nisan 2002 tarihinde Ankara’da “Mühendislik Terimleri Bilgi Şöleni”ni düzenlemiştir. Bu şölen ile mühendislikle ilgili bütün alanlar mümkün olduğunca taranarak terim birliği sağlanmaya çalışılmış; terimlerin bir araya getirilerek tanımlanması amaçlanmıştır. Bu şölende sunulan bildiriler kitap hâline getirilerek Mühendislik Terimleri Bilgi Şöleni Bildirileri adıyla yayımlanmıştır.
|
|
|
V. M. JİRMUNSKİY: TÜRK KAHRAMANLIK DESTANLARI (I.-II. BÖLÜM), Çevirenler: Mehmet İSMAİL-Hülya ARSLAN EROL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1026, 3. Baskı 2024, 376 sayfa V. M. Jirmunskiy’nin Türk halklarının kahramanlık destanlarını ele aldığı Tyurskiy Geroiçeskiy Epos (Türk Kahramanlık Destanları) adlı eseri Türk kültür tarihi ve halk bilimi açısından oldukça önemlidir.
|
||
|
|
György HAZAİ: TÜRKİYE TÜRKÇESİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ-TÜRK DİLİ ARAŞTIRMALARINA KISA BİR GİRİŞ, Çeviren: Tevfik TURAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1048, 2. Baskı 2024, 219 sayfa Beş bölümden oluşan çalışma, “Türk Dilinin Tarihi, Türk Dilinin Bugünü, Diyalektoloji, Bibliyografya ve Ek Bölüm” olarak kapsamlı bir içeriğe sahiptir. Ağızlar, dil tarihi sorunları, kaynak araştırmaları, dil reformu gibi Türkiye Türkçesinin tarihî ve güncel birçok meselesinin irdelendiği bu kitap, sahaya ait geniş ve çok yönlü bir bibliyografya konumunda olması bakımından da önemli bir yer kaynak metindir.
|
|
|
|
ÖMER SEYFETTİN: BÜTÜN NESİRLERİ (FIKRALAR-MAKALELER-MEKTUPLAR VE ÇEVİRİLER), Hazırlayan: Nâzım Hikmet POLAT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1185, 4. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 1172 sayfa Eserde, birçok metnin ilk yayın yeri bilgisine ulaşılmış ve dolayısıyla önceki külliyatlardaki kronolojik sırası değiştirilmiştir. Hiçbir kaynağa girmemiş 30 kalem tercümesi, ilk defa bu çalışmada gün ışığına çıkarılmıştır |
|
|
|
DEDE KORKUT -GÜNBED YAZMASI- KAZAN BEY OĞUZNAMESİ (GİRİŞ-İNCELEME-NOTLAR-METİN-DİL İÇİ ÇEVİRİ-DİZİNLER): Sadettin ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1418, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 360 sayfa “Dede Korkut Oğuznameleri”nin Günbed yazması metni üzerine hazırlanan eser; “Giriş, Notlar, İnceleme, Metin, Dil İçi Çeviri, Dizin ve Özel Adlar Dizini” bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde “Dede Korkut Oğuznameleri”nin bulunuşu ve yazmaların metinleri üzerine yapılmış kitap yayınları hakkında bilgi verilmiştir. Notlar bölümü, Günbed yazmasıyla ilgili bazı yazım ve okunma sorunlarına dikkat çekilerek birtakım tekliflere yer verilen notlara ayrılmıştır. İnceleme bölümünde belirli ve sınırlı konular ele alınmış; yazım konusuyla ilgili olarak yalnızca metinde harekelenmiş olan kelimelere değinilmiştir. Metin bölümü; çift numaralı sayfada yazmanın fotoğrafı, tek numaralı sayfada ise metnin transkripsiyonu olacak şekilde hazırlanmıştır. Dil İçi Çeviri bölümünde üslubun korunması için metnin cümle yapılarına mümkün olduğunca müdahale edilmemiştir. Dizin bölümünde ise Günbed yazmasının söz varlığı tespit edilmiş; Özel Adlar Dizini’nde tanımlar kısa tutulmaya çalışılmıştır. Gerekli durumlarda kısa ansiklopedik bilgilere de yer verilmiştir |
|
|
|
CODEX CUMANICUS: Mustafa ARGUNŞAH-Galip GÜNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1491, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş Baskı) 2024, 886 sayfa Kıpçak Türkçesinin en önemli eserlerinden biri olan Codex Cumanicus, 13. yüzyıl sonlarıyla 14. yüzyılın ilk yarısında Karadeniz’in kuzeyinde yazılmıştır. Latin alfabesinin Gotik harfleriyle yazılan eser, içerisinde bulunan dil ve kültür malzemesi açısından Türk dili araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, bugüne kadar ülkemizde tıpkıbasımı da verilerek yapılmış en kapsamlı Codex Cumanicus çalışmasıdır. Çalışmanın “Codex Cumanicus” başlıklı birinci bölümünde eser her yönüyle tanıtılmıştır. Özellikle eserin yazarı, yazıldığı yer ve tarih konusundaki bitmeyen tartışmalar özetlenmiştir. Gramer bölümü oldukça geniş tutulmuş; özellikle ses bilgisi bölümünde gerektikçe Memlûk-Kıpçak Türkçesi eserlerine başvurulmuş ve mukayeseler yapılmıştır. Çalışmada, birbirinden farklı zamanlarda farklı eller tarafından yazılan iki eser ayrı ayrı ele alınmış; bu yüzden de metinler ve metinlerin dizinleri birbirinden ayrılarak verilmiştir. Ayrı ayrı verilen dizinlerde her kelimenin varsa Latince, Farsça ve Almanca karşılıkları da yanında gösterilmiştir. İkinci bölümün özgün biçimi ve çeviri yazılı metni alt alta verilmiştir. İkinci bölümdeki manzum ve mensur metinleri normalleştirerek yeniden yayımlamak ve Türkiye Türkçesine çevirmek bu kitabın özgün yanlarından birisidir. |
|
|
|
ESKİ TÜRK EDEBİYATI MAKALELERİ: Hasibe MAZIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 947, 4. Baskı 2024, 668 sayfa Eser, Prof. Dr. Hasibe MAZIOĞLU’nun “Eski Türk Edebiyatı” alanında kaleme almış olduğu makalelerinden meydana gelmektedir. |
|
|
|
KAMUS-I TÜRKÎ: ŞEMSEDDİN SAMİ: Hazırlayan: Paşa YAVUZARSLAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1001, 4. Baskı 2023, 1626 sayfa Şemseddin Sami’nin, Kamus-ı Türkî’si sadece ismiyle değil, sözlükçülük ilkeleri açısından da o dönemde kaleme alınan bütün Osmanlı sözlüklerinden ayrılmaktadır. Şemseddin Sami’nin Arapça, Farsça, Rumca, İtalyanca, İngilizce, Yunanca, Macarca ve Slav dillerinden geçen alıntı kelimelerin etimolojileri üzerinde yaptığı açıklamaları bugünkü etimolojik sözlüklerde yer alan bilgilere denk durumdadır. Bu sözlükte, yalnızca kelimelerin kökenleri hakkında değil, kelimelerin dil bilgisi özellikleri hakkında da ayrıntılı bilgi bulunmaktadır.
|
|
|
|
İKTİSAT TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1037, 2. Baskı 2023, 648 sayfa İktisat Terimleri Sözlüğü, güncel terimlerden kopuk kalmama adına en son yayımlanan iktisat alanındaki temel ders kitaplarının dizinleri, yeni makaleler ve tez çalışmaları taranarak oluşturulmuştur. İktisat alanında kullanılan terimlerin yanı sıra işletme, muhasebe, maliye, ekonometri terimlerini de içeren kapsamlı içeriğiyle okuyucunun bilgisine sunulmuştur. Türk Dil Kurumu’nun Türkiye Türkçesi Sözlükleri Projesi: Terim Sözlükleri Dizisi’nin 6. kitabı olan bu sözlükte, madde başlarında Türkçe kökenli terimlerin yer alması konusunda özen gösterilmiş, ancak dilimize yerleşmiş ve benimsenmiş yabancı terimleri değiştirme yoluna gidilmemiştir. Eserin son kısmı ise İngilizce-Türkçe dizine ayrılmıştır.
|
|
|
|
TÜRKÇE-ÖZBEKÇE SÖZLÜK: Nasiba YUSUPOVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1255, 2. Baskı 2023, 674 sayfa Türkçe-Özbekçe Sözlük, Türk halkı ve Özbek halkı arasında kültür köprüsü oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır. Sözlükte yaklaşık 35 bin civarında kelime yer almaktadır. Özbeklerin Türkiye Türkçesini öğrenmesi, Türkçe konuşabilmesi, kitap çevirileri yapabilmesi için imkân sağlayacaktır.
|
|
 |
BÖLGE AĞIZLARINDA ATASÖZLERİ VE DEYİMLER: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 279-331, 7. Baskı 2023, 494 sayfa Bu eser, 1969 ve 1971 yıllarında iki cilt hâlinde çıkan Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler adlı eserin birleştirilerek imla birliği sağlanmış ve çeşitli dönemlerde ele alınmasından kaynaklanan tutarsızlıklarının giderilerek hazırlanmış baskısıdır. Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, bir sözlük çalışması değildir; Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden derlenen atasözü ve deyimlerin, derlendiği yer belirtilerek bir araya getirilmesinden oluşmaktadır. Eserde atasözleri ve deyimlerin anlamlarına yer verilmemiştir. Eserdeki sözleri Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden derleyenlerin adları, nerelerden yaklaşık kaç söz derlendiği bilgisi ile verilmiştir. |
|
 |
XI. YÜZYIL TÜRK ŞİİRİ (DİVANÜ LÛGATİ’T-TÜRK’TEKİ MANZUM PARÇALAR): Talât TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 541, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı 2023, 264 sayfa Eser Divân u Lügâti’t-Turk’teki manzum parçalardan meydana gelmektedir. Önce Alp Er Tunga ağıtından parçalar verilmekte daha sonra Divân u Lügâti’t-Turk’te geçen manzum parçaların aslı ve çevirisi yer almaktadır. “Açıklamalar” adı altında, manzum parçalar hakkında açıklayıcı bilgiler verilmektedir. Eserin sonunda geniş bir “Sözlük” de bulunmaktadır.
|
|
 |
TÜRKÇEDE NOKTALAMA: Faysal Okan ATASOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1274, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2023, 438 sayfa Noktalama işaretleri, anlatılmak istenen düşüncelerin, paylaşılmak istenen duyguların yazıya aktarılmasında yazana; yazılanları doğru okuma, seslendirme ve anlamada okuyana kılavuzluk eden yol işaretleridir. Noktalama işaretlerinin nerede ve niçin kullanılacağını gösteren kuralların etraflıca olması, yazan kişilerin noktalamada tutarlı olmalarını sağlayacaktır. Noktalama kurallarının mantığını açıklayan bu çalışma, acemi veya usta yazarların etkili ve yerinde noktalama yapmalarını sağlamanın yanı sıra yazılı dili anlaşılır kılmayı amaç edinmiştir. Bu eserde, noktalama işaretleri ile ilgili çeşitli tespitlere, tespitlerden sorunlara, sorunlardan çözümlere, çözümlerden tekliflere kadar uzanan geniş bir yelpazede çok kapsamlı bilgiler verilmiştir. Ayrıca noktalama işaretlerinin tarihi gelişmesi de eserde etraflıca ele alınmıştır. Eser; “Giriş”, “Noktalamayla İlgili Çalışmalar” ve “Noktalama İşaretleri” olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. “Giriş”te sözlü dil-yazılı dil ayrımı, Türkçede noktalama ile ilgili olarak yaşanan sorunlar ve noktalamanın amacı üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde, noktalama işaretleri üzerine yapılmış olan çalışmalar ve incelemeler hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise noktalama işaretleri, bu işaretlere ilişkin sorunların tespiti ve çözüm teklifleri üzerinde durulmuştur. |
|
 |
TÜRK DİLİ DİL VE EDEBİYAT DERGİSİ DİLİN PERDELERİ ÖZEL SAYISI: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 767-768D, 3. Baskı 2023, 536 sayfa Dil üzerine bir düşünme denemesi diye özetleyebileceğimiz bu özel sayı, “Kuramsal Yaklaşımlar”, “Dilin Hâlleri” ve “Metinler Dükkânı” olarak adlandırdığımız üç bölümden oluşuyor. Her üç bölümde de birbirinden değerli yazar ve akademisyenlerimizin dilin perdeleri bağlamında inceleme ve değerlendirmelerini içeren kuramsal yazıları ve metin odaklı çalışmaları var.
|
|
 |
TÜRK DİLİ DİL VE EDEBİYAT DERGİSİ TÜRK ÖYKÜCÜLÜĞÜ ÖZEL SAYISI: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 286D, 5. Baskı 2023, 413 sayfa İlk baskısı 1 Temmuz 1975 tarihinde yayımlanan Türk Öykücülüğü Özel Sayısı’nda o dönem itibarıyla hayatta olamayan Türk öykücülerinden bu alandaki etkinlikleri ölçüsünde bir ya da birkaç öyküsüne yer verilmiştir. Özel sayının sonuna okurlarımıza yardımcı olabileceği düşünülen, öykülerdeki yabancı sözcükleri açıklayan bir de küçük sözlük eklenmiştir. Bunun yanı sıra “Dokuz Öykücü”, “En Beğendikleri”, “Öykü Nedir” ve “Öykü Kitapları” başlıkları altında mühim konulara da değinilmiştir.
|
|
 |
UYGURCA METİNLER I KUANŞİ İM PUSAR (SES İŞİTEN İLÂH): Hazırlayan: Şinasi TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 576, 3. Baskı 2023, 65 sayfa İslâmiyetten önceki Türk dili kaynaklarının önemli bir bölümünü Uygurca metinler teşkil eder. Kuanşi İm Pusar adlı metin, ilk olarak W. Radloff tarafından Almanca tercümesi ile birlikte Uygur harfleri ile yayımlanmıştır. Bu çalışma metnin tek nüshasına dayanmakta ve transkripsiyonu bulunmamaktaydı. İlk baskısı 1993 yılında yapılan Şinasi TEKİN’in çalışması, eserin diğer üç nüshasının karşılaştırılmasına dayanmaktadır. Eserin başındaki “Ön Söz” ve “Giriş” bölümlerinden sonra; “Uygurca Metin”, “Tercüme”, “Notlar”, “Ek ve Sözler Fihristi”, “Sanskrit-Uygurca Fihrist”, “Kısaltmalar ve Bibliyografya” bölümleri yer almaktadır.
|
|
 |
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ GRAMERİ: Kemal ERASLAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1047, 2. Baskı 2023, 664 sayfa Bu çalışma giriş, yazım bilgisi, ses bilgisi, şekil bilgi ve cümle bilgisi kısımları ile eski Uygur Türkçesi grameri konusunda kapsamlı bir ders kitabı niteliği taşımaktadır. Özellikle Türkoloji bölümü öğrencileriyle genç araştırmacılar için temel bir kaynak konumundaki bu kitap, ayrıca İslamiyet öncesi Uygur dönemindeki Budizm ve Manihaizm kültürleriyle bu dönem metinlerini merak eden tüm okurlara da fikir verebilecek faydalı bir eserdir.
|
|
 |
IRK BİTİG: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1059, 4. baskı 2023, 132 sayfa Bu çalışma, 9. yüzyıl başlarından kalma, runik yazılı en eski metin olan Irk Bitig üzerine hazırlanmıştır. Adını içindeki “ırk”lardan (fallardan) alan çalışmada altmış beş falın kısa yorumları ile kısa bir hatime bulunmaktadır. Çalışmanın İngilizce bir versiyonu 1993 yılında “Turcologica” dizisinden Irk Bitig, The Book of Omens adıyla yayımlanmıştır. Eser hazırlanırken bu yayın esas alınmakla birlikte birçok düzelti ve değişikliğe de gidilmiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XVI: JÖN TÜRK: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Kâzım YETİŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 821-4, 2. Baskı 2023, 240 sayfa Ahmet Midhat Efendi, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı etkisinde değişmeye başlayan edebiyatımızın önde gelen şahsiyetlerinden birisidir. Şiir hariç, roman, hikâye, tiyatro, anı, seyahat yazısı, tenkit, deneme, gazete makalesi gibi hemen her çeşit edebî türde eser vermiş, Batı edebiyatlarından tercüme yahut uyarlamalar yapmış, geniş bir yelpazede küçüklü büyüklü çok sayıda fikrî eserler, küçük çaplı eğitici popüler kitaplar ve ders kitapları yayımlamıştır. Türk Dil Kurumu, Yeni Türk Edebiyatı Kaynak Metinler Dizisi içerisinde Ahmet Midhat Efendi’nin bütün eserlerini yayımlama kararı almıştır. Bu kitapta, Ahmet Midhat Efendi’nin en fazla eser verdiği edebî tür olan roman türündeki Jön Türk adlı eseri yer almaktadır. Romanlar yeni yazıya aktarılırken eserlerin dilinde herhangi bir sadeleştirme ve değiştirmeye gidilmemiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XVI: MESÂİL-İ MUĞLÂKA: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Kâzım YETİŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 821-3, 2. Baskı 2023, 156 sayfa Ahmet Midhat Efendi, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı etkisinde değişmeye başlayan edebiyatımızın önde gelen şahsiyetlerinden birisidir. Şiir hariç, roman, hikâye, tiyatro, anı, seyahat yazısı, tenkit, deneme, gazete makalesi gibi hemen her çeşit edebî türde eser vermiş, Batı edebiyatlarından tercüme yahut uyarlamalar yapmış, geniş bir yelpazede küçüklü büyüklü çok sayıda fikrî eserler, küçük çaplı eğitici popüler kitaplar ve ders kitapları yayımlamıştır. Türk Dil Kurumu, Yeni Türk Edebiyatı Kaynak Metinler Dizisi içerisinde Ahmet Midhat Efendi’nin bütün eserlerini yayımlama kararı almıştır. Bu kitapta, Ahmet Midhat Efendi’nin en fazla eser verdiği edebî tür olan roman türündeki Mesâil-i Muğlâka adlı eseri yer almaktadır. Romanlar yeni yazıya aktarılırken eserlerin dilinde herhangi bir sadeleştirme ve değiştirmeye gidilmemiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XVI: ALTIN ÂŞIKLARI: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: M. Fatih ANDI Türk Dil Kurumu Yayınları: 821-2, 2. Baskı 2023, 102 sayfa Ahmet Midhat Efendi, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı etkisinde değişmeye başlayan edebiyatımızın önde gelen şahsiyetlerinden birisidir. Şiir hariç, roman, hikâye, tiyatro, anı, seyahat yazısı, tenkit, deneme, gazete makalesi gibi hemen her çeşit edebî türde eser vermiş, Batı edebiyatlarından tercüme yahut uyarlamalar yapmış, geniş bir yelpazede küçüklü büyüklü çok sayıda fikrî eserler, küçük çaplı eğitici popüler kitaplar ve ders kitapları yayımlamıştır. Türk Dil Kurumu, Yeni Türk Edebiyatı Kaynak Metinler Dizisi içerisinde Ahmet Midhat Efendi’nin bütün eserlerini yayımlama kararı almıştır. Bu kitapta, Ahmet Midhat Efendi’nin en fazla eser verdiği edebî tür olan roman türündeki Altın Âşıkları adlı eseri yer almaktadır. Romanlar yeni yazıya aktarılırken eserlerin dilinde herhangi bir sadeleştirme ve değiştirmeye gidilmemiştir. |
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XII: GÜRCÜ KIZI YAHUT İNTİKAM: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Kâzım YETİŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 819-3, 3. Baskı 2023, 229 sayfa Eser, XIX. yüzyılın önde gelen romancılarından birisi olan Ahmet Midhat Efendi’nin Gürcü Kızı Yahut İntikam adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Eser, “methal” altındaki giriş bölümüyle başlar. Bu bölümde Ahmet Midhat Efendi, eseri yazma sebebini ve sürecini anlatır. Alman seyyah Gilliom Sanc’ın Kafkas bölgesi hakkındaki anılarından etkilenen yazar, eseri yazmak için iki yıl kadar Gürcistan tarihi ile ilgili araştırma yapmıştır. Beş kitaptan oluşan eserde XIX. yüzyıl Gürcistan’ının siyasi ve içtimai hayatı tahkiye edilmiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XII: HAYDUT MONTARİ: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Erol ÜLGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 819-1, 3. Baskı 2023, 322 sayfa Eser, XIX. yüzyılın önde gelen romancılarından birisi olan Ahmet Midhat Efendi’nin Haydut Montari adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Yazar, eserin “İfade-i Mahsusa” başlıklı bölümünde, bu eseri Avrupalı ünlü yazarların eserlerinden tercüme etmediğini, kendi tahayyül ve tasavvuru ile tasvir ve tahrir kıldığını belirtmektedir. 6 kitaptan oluşan bu eserde; Andrea, Sinyor Giorgino, Montari ve Angelina arasında yaşanan vakalar anlatılmıştır |
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR V: KAFKAS: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Erol ÜLGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 762-2, 3. Baskı 2023, 255 sayfa Eser, XIX. yüzyılın önde gelen romancılarından birisi olan Ahmet Midhat Efendi’nin Kafkas adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Ahmet Midhat Efendi bu tarihî romanında Kafkas coğrafyasını konu alır. Romanın mukaddime bölümünde, bölge halkının son zamanlarda Rusya aleyhine giriştiği isyanın kendisinde uyandırdığı duygularla Kafkasya’daki özgürlük mücadelesinin gelişimini göstermek amacıyla Kafkas’ı yazmaya başladığını söyler. Bu romanda, okuyucuya Kafkasya’da yaşayan Gürcü, Çerkez, Abaza, Adige gibi halkların kültür ve tarihleriyle ilgili bilgiler verilmiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR V: ÇENGİ: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Erol ÜLGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 762-1, 3. Baskı 2023, 205 sayfa Eser, XIX. yüzyılın önde gelen romancılarından birisi olan Ahmet Midhat Efendi’nin Çengi adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Tanzimat edebiyatının özelliklerine uygun olarak eserler veren Ahmet Midhat Efendi, eserlerinde dönemine göre sade bir dil kullanmış ve edebiyatı halka sevdirmeyi amaç edinmiştir. Ahmet Midhat Efendi’nin Çengi romanı; “İstanbul’da Don Kişot”, “Âşık Peder”, “Vur Patlasın, Çal Oynasın” ve “Vur Patlasın, Çal Oynasın Âleminin Ferdâ-yı Nedâmeti” adlı dört bölümden oluşmaktadır. Sanatını halkı eğitmek için kullanan Ahmet Midhat Efendi, Çengi romanında aile içi eğitimin önemi üzerinde durmuş ve aile değerlerini öne çıkarmıştır. |
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XIV: GÖNÜLLÜ: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Erol ÜLGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 761-3, 3. Baskı 2023, 238 sayfa Eser, XIX. yüzyılın önde gelen isimlerinden biri olan Ahmet Midhat Efendi’nin Gönüllü adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Romanlarında tarihî olaylardan aşk, macera, polisiye, fen, ahlak vb. konulara yer veren Ahmet Midhat Efendi, Afrika’dan Güney Amerika içlerine, uzak diyarın insanlarından yerli hayatın ayrıntılarına sakin mahallelere kadar pek çok alanı romanlarına mekân olarak seçer. Eserin ön sözünde Ahmet Midhat’ın romancılığından kısaca bahsedilmiştir.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XIV: TAAFFÜF: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Ali Şükrü ÇORUK Türk Dil Kurumu Yayınları: 761-2, 3. Baskı 2023, 138 sayfa Eser, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı etkisinde değişmeye başlayan edebiyatımızın önde gelen isimlerinden birisi olan Ahmet Midhat Efendi’nin Taaffüf adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Tanzimat’ın en önemli romancılarından olan Ahmet Midhat Efendi, romanlarında yerli hikâye geleneğinden yararlanırken yeniliklere de yönelmiştir. Batı romanlarından aldığı tekniklerle halk hikâye geleneğinden gelen yerli malzemeyi okura aktaran Ahmet Midhat Efendi, Türk romanının ilk döneminde öncü rolünde olmuştur. Alafranga ve alaturka değerlerin iç içe sergilendiği bu romanda vaka zincirinin merkezinde bir konak yer almaktadır. Tanzimat senelerinin düşünce, üslup, inanç ve yaşayışta görülen ikilikleri romanda ele alınmıştır.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ BÜTÜN ESERLERİ, ROMANLAR XIV: CİNLİ HAN: AHMET MİDHAT EFENDİ: Hazırlayan: Necat BİRİNCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 761-1, 3. Baskı 2023, 82 sayfa Eser, Ahmet Midhat Efendi’nin Cinli Han adlı romanının Latin harflerine aktarımını içermektedir. Ahmet Midhat Efendi, bir cuma günü Beykoz’a giderken bir dostundan işittiği kendince garip bulduğu hikâyeyi okuyucularına sunmak amacıyla Cinli Han’ı kaleme aldığını eserin giriş bölümünde ifade etmiştir. Ahmet Midhat Efendi, romanlarında gelenekten hareketle bir meddah gibi okuyucunun dikkatini hiç eksiltmemesini sağlamaya yönelik bir anlatım biçimi geliştirmiştir.
|
|
 |
YÜKSEKÖĞRETİMDE TÜRK DİLİ DERSLERİ SORUNLAR VE ÖNERİLER ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ: Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolu, Yayıma Hazırlayanlar: Celal DEMİR, Muammer Mete TAŞLIOVA, Reşide GÜRSES Türk Dil Kurumu Yayınları: 1535, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 213 sayfa Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolu tarafından yapılan bu çalışma toplantısı, 40 yıldır tartışılan ama henüz çözüm üretilememiş olan bu sorunu sebep ve sonuçlarıyla yeniden tartışıp -başka ülkelerdeki uygulamaları da dikkate alarak- bu soruna kalıcı bir çözüm üretmek amacıyla düzenlenmiştir. Kitapta 5 tanesi açış panelinde sunulmuş olmak üzere 19 bildiri yer almaktadır. Bildirilerin her birinde konu başka bir yönüyle ortaya konulmuş ve tartışılmıştır. Eğitim-öğretimde sorunlarını çözmüş olan ülkelerden örnekler getirilerek yanlışlar ve doğrular gösterilmiş ve “Sonuç Bildirgesi”nde ise sorunlar madde madde ifade edilerek çözüm yolları ortaya konmuştur.
|
|
 |
TÜRK EDEBİYATLARI BİLİM VE UYGULAMA KOLU: Türk Dünyasında Mevlit Geleneği, Editör: İsmet ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1534, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 224 sayfa Kurumumuz Türk Edebiyatları Bilim ve Uygulama Kolu tarafından hazırlanan bu kitap; Türkiye, Azerbaycan, Batı Trakya ve Ege Adaları, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kafkasya, Irak, Kuzey Makedonya, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Özbekistan, Tataristan ve Uygur sahalarında mevlit ve çevresinde oluşan gelenekleri içine almaktadır. Bu kitapta yer alan yazılar, Türkiye merkezli mevlit geleneğinin, Türk kültür coğrafyasındaki görünürlüğünü ortaya koymaktadır. |
|
 |
TARİHÎ KIRIM TÜRKÇESİNDE FİİL -KIRIM DİPLOMATİK YARLIKLARI-: Banu BAŞER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1533, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 722 sayfa Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Kırım Hanlığı ve Tarihî Kırım Türkçesi hakkında bilgi verilerek sahanın tanıtılması amaçlanmıştır. İkinci bölümde, “Yapı Açısından Fiiller” başlığı altında, basit, türemiş ve birleşik fiiller incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünü “Çekim Açısından Fiiller” başlığı oluşturmaktadır. Bu bölümde, bağımlı bir biçim birim olan fiillerin kullanım sahasına hangi şekillerde çıktıkları incelenmiştir. Bu bölüm temel olarak iki alt başlığa bölünmüş ve fiil çekiminin temel iki kategorisini oluşturan “Fiil Çekiminde Kişi ve Sayı” ile “Fiil Çekiminde Zaman ve Kip” başlıkları burada verilmiştir. Çalışmanın birincil kaynağını oluşturan söz konusu elli Arap harfli metin okunarak çeviri yazıları yapılmış ve çalışmanın dördüncü bölümünü oluşturan “Metinler” ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonuna araştırmacıların yararlanması amacıyla, taranan metinlerden elde edilen fiillerin bir “Dizin”i eklenmiştir. |
|
 |
WİLHELM RADLOFF’UN SÖZLÜĞÜNDEKİ ALTAY TÜRKÇESİNE AİT KELİMELERİN İNCELENMESİ (SES BİLGİSİ-KARŞILAŞTIRMALI SÖZLÜK): Fatih Numan KÜÇÜKBALLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1532, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 1006 sayfa Radloff, Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy adlı sözlüğünü 1893-1911 yılları arasında altışar yıl arayla dört cilt olarak yayımlamıştır. Bu sözlükte tarihî ve çağdaş pek çok Türk lehçesine ait yaklaşık 68 bin madde başı bulunmaktadır. Eserdeki tarihî lehçelere ait söz varlığı büyük oranda daha önce yayımlanan çalışmalardan alınmıştır. Çağdaş lehçelere ait kelimeler ise genellikle o dönemki konuşma dillerinden derlenmiştir. Özellikle o güne kadar pek bilinmeyen Türk lehçelerinin söz varlığının ilk defa bu eserde derlenmiş olması, eseri çok değerli kılmaktadır. Bu sözlükteki Altay Türkçesine ait kelimelerin tamamına yakını bizzat Radloff tarafından derlenmiştir. Aynı zamanda söz konusu kelimeler sözlüğün temelini oluşturmuştur. Bu çalışmada, Radloff’un sözlüğündeki Altay Türkçesine ait kelimeler taranmış ve Altay Kiji, Teleüt, Tölös (Teless), Lebed (Çalkandı), Kumandı ve Tubalara ait toplam 11.286 madde başı tespit edilmiştir. Bu 11.286 madde başı ve örnek cümleler Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Altay ağızlarına ait kelimeler, Eski Türkçe ve Çağdaş Altay Türkçesiyle karşılaştırılarak karşılaştırmalı sözlük hazırlanmıştır. |
|
 |
ŞAHSEVEN TÜRKÇESİ: Ahmet ÇAM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1531, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 1109 sayfa Şahseven, XVI. yüzyılda Anadolu başta olmak üzere farklı coğrafyalardan İran’a göç eden Türk oymaklarının birleşmesiyle oluşan topluluğun adıdır. Bu çalışmada İran’ın Erdebil, Doğu Azerbaycan ve Zencan eyaletlerinde yaşayan Şahsevenlerin konuştukları Türkçe incelenmiştir. Şahseven Türklerini araştırmak üzere 2018 ve 2019 yıllarında iki kez İran’a gidilmiş ve yapılan alan araştırmaları sonucunda elde edilen malzeme, dil yönünden incelenmiştir. Sonuç itibarıyla da Şahseven değişkesinin genel özellikleri ve genel Türkçe içerisindeki konumu tespit edilmeye çalışılmıştır. Şahseven Türkçesi adlı bu çalışma, “Giriş, İnceleme (Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi), Metinler, Dizin” bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
TÜRK DÜNYASINDA TERİM ÇALIŞMALARI: Terim Bilimi Bilim ve Uygulama Kolu, Editör: Ayşe İLKER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1530, 1. Baskı 2023 (E-Kitap), 411 sayfa Evrensel dil bilimi çalışmalarının mühim bir dalını teşkil eden terim bilimi ve terim kavramı hakkındaki kuramsal yaklaşımlar, Türk dünyasının bütününde de hem dil bilimci olarak hem de Türklük bilimi araştırıcısı olarak çalışanların ilgi alanındadır. Sondan eklemeli bir dil olan Türkçenin büyük bir çatı altında oluşan lehçelerinin terim türetme konusunda son derece işlevsel örnekler ortaya koyabildiği ve lehçeler arası alışverişle pek çok yeni terimin, tıptan edebiyat bilimlerine, fenden sosyal bilimlere kadar işletilebileceği ve kullanılabileceği görülmektedir. Bu kitap, biraz da terim konusuna bütüncül bir yaklaşımla ve ortak Türkçe çatısının imkânlarının görülebilmesini sağlayacak bir amaçla hazırlanmıştır. |
|
 |
KIRIM TATAR TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Seher MAŞKARAOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1529, 1. Baskı 2023, 1504 sayfa Kırım Tatar Türkçesi, Karadeniz-Hazar bölgesi Kıpçak dil alanı içerisinde yer almaktadır. Hem Türk yazı dilleri arasındaki özel konumu hem de sahip olduğu geniş söz varlığı sebebiyle alan uzmanları için önemli bir kaynak durumundadır. Bugün Türkiye’de azımsanmayacak bir Kırım Tatar göçmen grubu vardır. Ülkemizde kalabalık bir kitle oluşturan Kırım Tatar kökenli yurttaşlarımızın yararlanacağı dil öğretim kılavuzları, özgün edebiyat antolojileri ve kapsamlı bir sözlük yoktur. Bu çalışma özellikle bu türden bir katkı oluşturabilmek gayesiyle hazırlanmıştır. Kırım Tatar Türkçesi Sözlüğü’nün esas kaynağını Seyran Memetoviç Useinov’un üç ciltlik Kırım Tatarca-Rusça-Ukraince Lugat adlı eseri oluşturmaktadır. Çalışmada, ilk olarak Useinov’un üç ciltlik sözlüğünden dizilen madde başları bilgisayar ortamına aktarılmış ve Rusça açıklamaları Türkçeye çevrilmiştir. Daha sonra elde edilen açıklamalı sözlük maddelerinin altına metinlerden taranan cümle, kıta, beyit veya mâni türünden örnekler işlenmiştir. İşlenen bu örnek cümlelerin Türkiye Türkçesi karşılıkları da verilmiştir. Böylelikle 27.243 adedi madde başı, 18.937 adedi alt maddeden oluşan toplam 46.180 madde hazırlanmıştır. Sözleri örneklendirmek için 8.910 örnek alıntı kullanılmıştır. |
|
|
|
KIRGIZCA-TÜRKÇE SÖZLÜK: Ekrem ARIKOĞLU-Cıldız ALİMOVA-Rahat ASKAROVA-Bilge Kağan SELÇUK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1528/1-2, 1. Baskı 2023, 2340 sayfa Sözlük, gerek içerdiği madde başı sayısı gerekse madde içi zenginliği yönüyle şu ana kadar basılan Kırgızca madde başlı sözlükler içerisinde en geniş olanıdır. Yetmiş dört bin altı yüz madde başı içermektedir. Madde başları, Kırgızca kelimelerin Türkiye Türkçesi alfabesine aktarılmış şekli ile başlamaktadır ve Türkiye Türkçesi alfabetik sırasına göre dizilidir. Madde başlarında 2010 yılında A. Akmataliyev’in redaktörlüğünde Uluttuk İlimder Akademiyasının bir çalışması olarak basılan Kırgız Tilinin Sözdüğü esas alınmıştır. Madde başında esas alınan ikinci kaynak H. K. Karasayev’in hazırladığı ve yaklaşık seksen bin madde başı içeren Kırgız Tilinin Orfografiyalık Sözdüğü’dür. Üçüncü temel kaynak ise bu çalışma için oluşturulan ve milyonlarca kelime barındıran derlemdir. Derlemde, çağdaş Kırgız yazarlarının çok büyük kısmının ve Manas Destanı başta olmak üzere Kırgız halk edebiyatının temel eserlerinden derlenen milyonlarca kelime bulunmaktadır. Dördüncü kaynak da TDK’nin Türkçe Sözlük’ü olmuştur. Sözlüğün sonuna ülke adları, millet adları, dil adları, ülke başkentleri ve para birimlerini gösteren bir liste eklenmiştir. Örnek cümlelerin hangi kaynaklardan alındığını gösteren kısaltmaların açılımlı listesi ve faydalanılan kaynaklar da sözlük sonunda bulunmaktadır.
|
|
 |
ÇERKEZCE-TÜRKÇE TÜRKÇE-ÇERKEZCE SÖZLÜK: Murat TOPÇU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1527, 1. Baskı 2023, 692 sayfa Çerkezce 1920’lerde yazılı dil hâline gelmiştir. Yazısı Kiril alfabesini esas alır. Çerkezcenin yazı ve edebiyat dili hâline gelmiş iki lehçesi vardır. Doğu (Kabardey) lehçesi Rusya Federasyonu’nun Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyetlerinde; Batı lehçesi ise Adıgey Cumhuriyeti’nde resmî dildir. Sözlük, Türkiye’de her iki lehçenin de konuşurları olduğundan iki lehçede hazırlanmıştır. Sözlüğün madde başları, yazı ve edebiyat dili olan iki lehçenin söz varlıkları esas alınarak belirlenmiş, sözcüklerin anlamları da buna göre verilmiştir. Çerkezce kaynaştıran (polisentetik) dil yapısına sahip olduğundan, Türkçede birden fazla sözcükle karşılanan ifadeler Çerkezcede gövdeye kaynaşmış çok sayıdaki ekten oluşan tek bir sözcükle karşılanmaktadır. Bu nedenle, aynı dil seviyesinde madde başı olarak seçilen Çerkezce sözcük sayısı daha fazladır ve sözlüğün “Çerkezce-Türkçe” bölümü “Türkçe-Çerkezce” bölümünden daha geniştir. |
|
 |
DİŞ HEKİMLİĞİ TERİMLERİ KARŞILIKLAR KILAVUZU: Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1526, 1. Baskı 2023, 300 sayfa Bu çalışma, Türk Dil Kurumu Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu üyelerinin ortak çalışmasının ürünüdür. Kılavuz hazırlanırken İngilizcenin tüm dünyada geçerli bilim dili olması ve 20 baskı yaparak olgun hâle gelmiş olması nedenleriyle Amerika Birleşik Devletleri’nde yayımlanan diş hekimliği terimleri sözlüğü olan Mosby’s Dental Dictionary (2004) temel sözlük olarak seçilmiştir. Yalnızca bu sözlükle de yetinilmemiş yeri geldikçe Türkçe Sözlük dâhil alanda hazırlanan bazı sözlüklere de başvurulmuştur. Eser “Türkçe-Yabancı Dil Diş Hekimliği Terimleri Karşılıklar Kılavuzu” ve “Yabancı Dil-Türkçe Diş Hekimliği Terimleri Karşılıklar Kılavuzu” olmak üzere birbirine gönderme yapılabilen maddelerin oluşturduğu iki bölümde hazırlanmıştır. |
|
 |
AĞIZ BİLİMİ EL KİTABI, Editörler: Charles BOBERG-John NERBONNE-Dominic WATT, Çevirenler: Nihal ÇALIŞKAN-Ferhat KARABULUT-Burcu ÖZTÜRK-Musa SALAN-Selcen KOCA, Çeviri Editörü: Caner KERİMOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1525, 1. Baskı 2023, 916 sayfa Ağız araştırmaları dilciliğin temel alanlarından biridir. Malzemesinin canlı dile dayanması bakımından dil bilimi içinde özel konuma sahip bir alt disiplindir; dil biliminin genel kuram ve yöntemleri yanında mahiyetine özgü birtakım kuram ve yöntemlerle çalışır. Türkiye’de ağız araştırmaları son otuz yılda sayısal olarak hızlı bir gelişme göstermiştir. Ağız bilimi alanında dünyada yapılmış ve yapılmakta olan çalışmaları yakından takip etmek, Türkiye’deki ağız araştırmalarının gelişmesi bakımından son derece önem taşımaktadır. Dünyada ağız biliminin teori ve uygulama düzeyindeki güncel sorunları, tartışmaları ve bulgularına dair yeterli sayıda çeviriye sahip olduğumuzu söylemek ne yazık ki mümkün değildir. Bu çalışma, Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu tarafından bu eksikliği aşma yolunda atılmış bir adım olarak hazırlatılmıştır. |
|
 |
DOLGANCADAKİ MOĞOLCA KOPYALAR: Hasan GÜZEL-Hasan HAYIRSEVER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1524, 1. Baskı 2023, 126 sayfa Moğolca ve Türk dilleri arasındaki ortaklıklar hem Altay dilleri kuramı çerçevesinde ana dilden gelen özellikler olarak hem de dil ilişkileri sonucu karşılıklı kopyalamalarla açıklanmaktadır. Dolgancadaki Moğolca Kopyalar, bu alanda yapılmış ilk bağımsız çalışmadır. Kuramsal çerçeve tanıtıldıktan sonra Moğolca kopyalar ses bilgisi, biçim bilgisi, biçim ses bilgisi ve anlam bilimi açılarından ele alınmıştır. Dolganca yazılı eserler bakımından sınırlı bir veri tabanı sunmaktadır. Ancak çalışmada Dolganca literatür önemli ölçüde taranmıştır. Bu yazılı kaynaklar ağırlıklı olarak ders kitaplarından, folklor metinlerinden, Dolganca edebî eserlerden, çeviri metinlerden ve sözlüklerden oluşmaktadır. Ayrıca iki Dolganca ana dili konuşuruna da başvurulmuştur.
|
|
 |
UYGURCA ALTUN YARUK BELGELER, Editör: Ceval KAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1523, 1. Baskı 2023, 842 sayfa Altun Yaruk, Mahayana Budizm’ine ait bir sutra kitabıdır. Şıñko Şeli Tutuñ tarafından 10. yüzyılda Çinceden Uygurcaya çevrilmiştir. Bu çalışmada, Altun Yaruk’a ait 899 parçanın/belgenin transkripsiyonu ile bunlara ait ortak bir dizin bulunmaktadır. Belgelerin yayımındaki amaç onları yeniden inşa etmek değil, tahrip olmamış kısımlarında günümüze ulaşmış olan dilsel malzemeyi deşifre etmektir. Belge üzerinde herhangi bir kelimeden bir harf bile kalmış olsa o kelime onarılmaya çalışılmış, bu onarımda paralel nüshalardan yararlanılmıştır. Okunamayan veya onarılamayan yerlerin transliterasyonunu yapılmıştır. Türkçe açısından bir anlam ifade etmedikleri için dharaniler metne alınmamış, onların bulunduğu satırlara yalnızca [dharani] ibaresi konulmuştur. Dizin kısmında, metinde geçen kelimeler ve geçtiği satırlar gösterilmiş, kelimeler sözlük maddesi hâline getirilmeden metinde geçtiği şekliyle aynen verilmiştir. Taban kısmı belgede mevcut olduğu hâlde devamı belgenin dışında kalan kelimeler, dizinde sonlarına + işareti konularak gösterilmiştir.
|
|
 |
TÜRK DÜNYASI ŞİİR ANTOLOJİSİ BAŞKURT ŞİİRİ: Çağdaş Türk Yazı Dilleri Bilim ve Uygulama Kolu, Editör: Mustafa ÖNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1522, 1. Baskı 2023, 192 sayfa Türk Dünyası Şiir Antolojisi (Azerbaycan, Başkurt, Kazak, Kırgız, Özbek, Tatar, Türkmen Şiiri) alanında ilk olmayıp bugüne kadar yapılan çalışmalara katkı niteliğindedir. Sekiz kitaptan oluşan eser, bugünkü bağımsız Türk devletleri olan Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Kazakistan ile birlikte diğer Türk topluluklarından Uygur, Tatar ve Başkurt Türklerinin edebiyatına yön veren şairlerden ve onların şiirlerinden seçilmiş örneklerden oluşmaktadır. Antolojide yer alan şairler, sözlü şiir geleneğinden modern şiire uzanan geniş yelpazede Türk yazı dilleri ve lehçelerini lirik duyarlılıkla zirveye çıkaran, Türk dünyası şiirinde iz bırakan şahsiyetlerdir. Her şair, alanında uzman isimler tarafından kaleme alınmış; şiirlerin Latin alfabesiyle okunuşu, manzum ve özgün aktarmaları verilmiştir.
|
|
 |
ZEMAHŞERÎ MUKADDİMETÜ’L-EDEB PARİS VE YOZGAT NÜSHALARI (GİRİŞ-METİN-DİZİN): Gülşen ÖZÇAMKAN AYAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1521, 1. Baskı 2023, 974 sayfa Zemahşerî tarafından 1128-1144 yılları arasında yazılan Mukaddimetü’l-Edeb, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ten sonra Orta Türkçe Dönemi’nin en zengin ve en önemli sözlük malzemesine sahip eseri olarak gösterilir. Bu çalışmayla tarih ve içerik bakımından eserin en önemli nüshaları olarak gösterilen Paris, Yozgat ve Berlin nüshalarından “Paris ve Yozgat” nüshalarının söz varlığını literatüre dâhil etmek amaçlanmıştır. İki metnin dil özelliklerine dair “Giriş” bölümündeki notlar; “Metin” bölümündeki transkripsiyonlu okuma; Arapçadan Türkçeye aktarımdaki tutum ile sözcüksel ve yapısal denklikleri göstermek üzere düzenlenen “Dizin” bölümü çalışmanın çıktılarını oluşturmaktadır.
|
|
 |
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE HİTAPLAR: Hanife ALKAN ATAMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1520, 1. Baskı 2023, 582 sayfa Bu çalışmanın bütününü, konuşurların dil edinimi sürecinde hazır buldukları aynı durumda ve aynı kişiye yönelik genel seslenme biçimleri oluşturmaktadır. Belirli ölçütler çerçevesinde tayin edilen hitapların Türkiye Türkçesinin Çağdaş Türkiye Türkçesi Dönemi dâhil olmak üzere çeşitli evrelerde ne şekilde kullanıldığı, ne gibi toplumsal belirleyicilerle tercih edildiği, kültürel değişim ve gelişimin hitaplara hangi boyutta yansıdığı, Türklerin hangi yönlerine işaret ettiği, Türk kültürünün yansıtılmasında ve yeni nesillere aktarılmasında nasıl bir rol oynadığı, geçmişten günümüze kadar ne ölçüde devamlılık gösterdiği, dil bilimi ve dil bilgisi çalışmalarında sözcük türleri ve söz dizimindeki yeri bakımından ne şekilde değerlendirildiği ve değerlendirilmesi gerektiği gibi soruların cevapları aranmıştır. Bu doğrultuda öncelikle konu ile ilgili yurt içinde ve yurt dışında yapılan çalışmalar incelenmiş, ardından Türkiye Türkçesinin en eski dönemlerinden günümüze kadar olan belli başlı eserler hitaplar açısından taranmıştır. Yapılan çalışma, Türklerin hitapları oluştururken Türk dilinin inceliklerini nasıl ustalıkla kullandığını göstermektedir. Geçmişten günümüze kadar tercih edilen hitapların değişen değer yargıları ile koşut olarak mahiyetlerinin ve şekillerinin evrildiği, eskilerin yerini yenilerinin aldığı anlaşılmakta ve söz konusu gelişimin gelen her nesille birlikte durmadan devam edeceği öngörülmektedir.
|
|
 |
ÇAĞATAYCA KUR’AN TEFSİRİ (DİL BİLGİSİ İNCELEMESİ-METİN): Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1519, 1. Baskı 2023, 272 sayfa
Bu çalışmada her sayfasında 29 satır bulunan 1.300 sayfalık metnin 100 sayfası çeviri yazı işaretleriyle aktarılmış, 100 sayfası da taranarak dil bilgisi yönünden incelenmiştir. Çeviri yazı ve metin tarama işlemine dayanılarak imla, ses ve şekil özellikleri ele alınmıştır. Konya nüshasının Topkapı nüshasından daha okunaklı olması sebebiyle Konya nüshası esas alınmış; Konya nüshasının yer yer silik kısımları Topkapı nüshasından tamamlanmıştır. Pek büyük bir yekûn tutmayan nüsha farkları çeviri yazılı metnin sayfaları altında belirtilmiştir. Metnin çeviri yazısında, dizininde ve dil bilgisi incelemelerinde varak ve satır numaraları gösterilmiştir. Kur’ân-ı Kerim’le karşılaştırması kolay olsun diye cüz ve sayfa rakamları konulmuştur. Her ayete bir paragraf ayrılmış, ayet numarası aslındaki gibi sonda belirtilmiştir. Bütün metinde tek alfabe tercih edilmiştir. Dizin ve tıpkıbasım eserin tamamından sonra düşünüldüğünden eklenmemiştir. Sona bir örnek olmak üzere birinci surenin tamamı ve ikinci surenin başından on iki ayetin kırık manadan kurallı cümleye aktarılmış biçimi verilmiştir. |
|
 |
ALAŞ VE TERMİNOLOJİ KAZAK TERMİNOLOJİSİNİN GELİŞİMİ (1910-1930): Şerüwbay QURMANBAYULI, Çeviren: Ercan PETEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1518, 1. Baskı 2023, 304 sayfa Kazak bağımsızlık hareketinin öncü isimleri olan ve ömürlerini siyasi mücadelelere adayan Alaş aydınları, Kazak dili konusunda yaptıkları çalışmalarla da hassasiyetlerini ortaya koymuşlar; dillerini yabancı dil boyunduruğundan kurtarabilmek adına bu alanda da büyük mücadeleler vermişlerdir. Eser; astronomi, botanik, matematik, pedagoji, psikoloji, tıp gibi çeşitli bilim dallarına ait Rusça terimlere Kazakça karşılıklar türetmeye çalışan Alaş aydınlarının çalışmalarına dair bilgiler içermektedir. Bu maksatla Şerüwbay Qurmanbayulı tarafından Kazakça kaleme alınan Alaş ve Terminoloji isimli eser Türkçeye çevrilmiştir. Şerüwbay Qurmanbayulı’nın Alaş ve Terminoloji isimli kitabında bulunmayan ancak kendisi tarafından kaleme alınan ve daha önce yayımlanmamış olan iki makalesi de terim türetme çalışmalarıyla yakından ilişkili olduğu için yazarın isteği üzerine çalışmaya dâhil edilmiştir. Terimlerin Türkçeye çevirisinde Rusça terim isimleri esas alınmış ve terimlerin Türkçe karşılıkları, Rusça terimin peşi sıra tırnak içi ifadeyle verilmiştir. |
|
 |
OĞUZLARIN DİLİYLE DEDEM KORKUDUN KİTABI, Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1225, 2. Baskı 2023, 912 s. Dedem Korkudun Kitabı Türk nesrinin zirve eserlerindendir. Emîr Nizâmeddîn ‘Alî Şêr-i Nevâyî [1441-1501]’nin Nesâyimü’l-Mahabbe min Şemâyimi’l-Fütüvve (Herat 1496) adlı eserinde Korkut Ata için şu ifadeler geçmektedir: “Türk ulusu arasında şöhreti, şöhrete ihtiyacı olandan daha çoktur. Kendisinden yıllar önceki geçmişi ve yıllar sonraki geleceği bilmesiyle meşhurdur. Öğüt karışık özlü sözleri halk arasındadır.” ‘Atebetü’l-Hakâyık gibi kendisi dışındaki eserlerde kendisinden iz yazarından kayıt yok. Yazarının doğduğu yerin adı açık yeri seçik değil. Eser ortada yılı yazılı değil. Sanki nüfus kâğıdı kayıp bir insan. Kütüphanenizde bir yere koyuyorsunuz, ama tarih içinde bir yere koyamıyorsunuz. İçinize siniyor oturtacak yer bulamıyorsunuz. Bu kitabın içerisindeki metinlerin coğrafyası var mekânı yok. Zamanı var tarihi yok. Yaşanmışsa belgeleyemiyorsunuz yaşanmamıştır diyemiyorsunuz. Artık bu birikimlik hafızada bir kimlik olmuş. Kişisi belli yeri belli zamanı belli ağıtlar gibi. Bir ateş topu olarak doğuyor, yanıyor yakıyor. Sonra belge kısmı unutuluyor ama insanın gönlünü efkârlandırıp yandırması içini aydınlatıp ferahlatması devam ediyor. Gönülden dile, hafızadan kulaklara akıp gidiyor. Sahipliyken sahipsiz kalmış gibi gözüküyor ama herkesin malı oluyor. Elinizdeki kitapta; karar ve hükümlerin Korkut Ata’nın hikmetleriyle dile getirildiği Kazan Bey Oğuz-nâmesi’nin ve Kitâbı Dedem Korkud ‘alâ lisânı Tâife-yi Oğuzân’ın metni yer almakta ve bu metin etrafında Türkbilimiyle ilgili 400’ün üzerinde mesele ele alınıp tartışılmaktadır…
|
|
 |
YENİ TARAMA SÖZLÜĞÜ Türk Dil Kurumu Yayınları: 503, 5. Baskı 2023, 496 sayfa Tarama Sözlüğü, XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar Türkiye Türkçesiyle yazılmış yapıtlardan taranan ve bugün kullanımdan düşmüş ya da anlamı, yapısı değişik olarak kullanılan Türkçe sözleri tanıklarıyla veren bir çeşit tarihsel sözlüktür. Sözlük, ilk cildin yayımlandığı tarihten bu yana Türkoloji alanında büyük bir boşluğu doldurmuş, yerli ve yabancı uzmanlarca aranan bir başyapıt olmuştur. Bugün de bu önemli işlevini sürdüren sözlüğün kullanım alanını genişletmek ve eski metinlerle ilgilenen herkesin bu sözlükten kolayca yararlanabilmesini sağlamak amacıyla Tarama Sözlüğü’ndeki madde başlarının tanıkları kaldırılmış; eserin sonuna da madde başı olan her kelimenin Tarama Sözlüğü’nde geçen bütün yazım biçimlerini içeren, eski yazıdan yeni yazıya bir dizin eklenerek tek ciltten oluşan Yeni Tarama Sözlüğü adlı eser hazırlanmıştır.
|
|
 |
TÜRK DİLİ DİL VE EDEBİYAT DERGİSİ DOĞUMUNUN 80. YILINDA SEZAİ KARAKOÇ’UN ŞİİRİ ÖZEL SAYISI: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 744D, 3. Baskı 2023, 324 sayfa Türk Dili’nin 744. sayısı Türk dili, edebiyatı ve kültürünün gelişmesinde çokça katkıları olan Sezai Karakoç’a ithaf edilmiştir. Bu özel sayıda, Sezai Karakoç’un şiirlerinde “kurucu unsur, mitoloji, matematik, etik ve estetik” başlıklı konulara yer verilmiştir. Şairin sanat anlayışının konu edildiği yazıların yanı sıra onun “diriliş düşüncesinde yetkin insanın inşası” hakkındaki görüşleri de ele alınmıştır. Şairin “Hızırla Kırk Saat”, “Taha’nın Kitabı/Gül Muştusu”, “Zamana Adanmış Sözler”, “Ayinler/Çeşmeler”, “Leyla ile Mecnun”, “Ateş Dansı”, “Alınyazısı Saati”, “Monna Rossa” adlı şiir kitaplarında yer alan şiirleri üzerinde incelemelerin yapıldığı bu sayıda, Karakoç’un düşünce, tavır ve eylem adamlığından ziyade şiiri üzerinde durulmuştur.
|
|
 |
TEVFİK FİKRET BÜTÜN ŞİİRLERİ, Hazırlayanlar: İsmail PARLATIR-Nurullah ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 784, 4. Baskı 2023, 580 sayfa XIX. yüzyılın sonu ve XX. yüzyılın ilk çeyreğinde Türk edebiyatının ve sanatının önde gelen kişilerinden biri olan Tevfik Fikret, Servetifünun edebiyatının en tanınmış isimlerindendir. Edebiyat dünyamızda “Servetifünun” ve “şiir” onunla özdeşleşmiş iki kavramdır. Tevfik Fikret Bütün Şiirleri adlı eser, bugüne kadar değişik yayınevleri tarafından pek çok baskısı yapılan Tevfik Fikret şiirlerinin bilimsel ölçütler çerçevesinde ve şairin elinden çıktığı son biçimiyle bir araya getirilmesinden oluşan bir külliyattır. Türk Dil Kurumu, “Yeni Türk Edebiyatı Kaynak Dizisi” içinde daha önce yayımladığı Tevfik Fikret Dil ve Edebiyat Yazıları’na Bütün Şiirleri’ni de katarak Tevfik Fikret külliyatını kültür ve edebiyat dünyamıza kazandırmıştır.
|
|
 |
YENİ TÜRKÇE LÜGAT: Mehmet Bahaettin TOVEN, Hazırlayan: Abdülkadir HAYBER Türk Dil Kurumu Yayınları: 841, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı 2023, 752 sayfa Yeni Türkçe Lügat, hayatını sözlük çalışmalarına adamış olan Mehmet Bahaettin’in daha önce Türkçe Lügat adıyla hazırladığı okul sözlüğünün geliştirilmiş şeklidir. Batı dillerinden giren yeni kelimelere kayıtsız kalmamak için yerli yabancı bütün kelimelere yer veren bu eserle sadeleşen ve güzelleşen Türkçeye hizmet etmek amaçlanmıştır. Bu eser basıldığı dönemde, Türk sözlükçülüğünün durumunu göstermesi bakımından da önem taşımaktadır. Yeni Türkçe Lügat, basıldığı dönemde Türkçenin bütün söz varlığını kapsayan değerli bir eser olarak sadece dilimize giren Arapça ve Farsça kelimelere değil Batı dillerinden giren kelimelere de yer vermiştir. 1924 yılında Arap harfleriyle basılan eser, Türk Dil Kurumu tarafından yürütülen “Türkiye Türkçesi Sözlükleri Projesi” kapsamında Türk alfabesine aktarılmıştır.
|
|
 |
VARKA VE GÜLŞAH (İNCELEME-METİN-DİZİN): YÛSUF-I MEDDÂH, Hazırlayan: Kâzım KÖKTEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 885, 2. Baskı 2023, 545 sayfa Eserde, Eski Anadolu Türkçesinin kuruluşunun tamamlandığı yüzyıl olan XIV. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Yûsuf-ı Meddah’ın hem kelime hazinesi hem dil bilgisi şekilleri hem de çok önemli halk edebiyatı malzemesi içeren en meşhur ve en önemli eseri Varka ve Gülşah dil bakımından incelenmiştir. “Giriş” bölümünde Yûsuf-ı Meddah’ın adı, hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve Varka ve Gülşah hakkında bilgi verilmiştir. “Dil Bilgisi İncelemesi” bölümünde eserde kullanılan ünlü ve ünsüzlerin yazılış özellikleri, kelimelerde karşılaşılan ses olayları, eserin şekil özellikleri ve eserde geçen kelime grupları üzerinde durulmuştur. “Metin” bölümünde ise Varka ve Gülşah metni çeviri yazıyla verilmiştir. Çalışmanın son bölümünü oluşturan “Dizin” bölümünde, metinde geçen kelimelerin anlamları ile metinde geçtikleri yerler sistematik bir biçimde verilmiştir.
|
|
 |
ŞAİR ÖMER SEYFETTİN BÜTÜN ŞİİRLERİYLE: Nâzım Hikmet POLAT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1107, 4. Baskı (Gözden Geçirilmiş) 2023, 256 sayfa Ömer SEYFETTİN, Türk edebiyatının en önemli hikâyecilerindendir. Bu türün sevilmesinde büyük katkısı vardır. Fakat onun hikâyecilikteki başarısı şairliğini gölgede bırakmıştır. Hâlbuki o, önce Edebiyat-ı Cedide zevkiyle, daha sonra Millî Edebiyat hareketinin ve Şairler Derneğinin tercihleriyle hem manzum hem mensur şiirler yazmıştır. Çokça takma ad ve rumuz kullanması şiirleri üzerinde çalışanları zaman zaman yanıltmış, başkasının şiirleri Ömer SEYFETTİN’in sanılmıştır. Bu kitapta, onun şiirdeki serüveni akademik boyutta incelenmiş ve manzum (86), mensur (21) bütün şiirleri bir arada verilmiştir.
|
|
 |
BAŞKURT TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Murat ÖZŞAHİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1224, 2. Baskı (Gözden Geçirilmiş) 2023, 762 sayfa Başkurt Türkçesinin günümüze kadar yayımlanmış olan en hacimli sözlüğü olan Başkort Telenen Hüzlege adlı iki ciltlik eser, bu sözlüğün iskeletini oluşturmaktadır. Çalışmada, toplam 27.260 madde başı bulunmaktadır. Buna ek olarak 1000’in üzerinde alt madde başı verilmiştir. Madde başları Türkiye Türkçesinin alfabetik sırasına göre dizilmiştir. Bu dizim esnasında Türkiye Türkçesinde karşılığı olmayan sesler için transkripsiyon işaretlerinden yararlanılmıştır. Sözlükte yer alan alıntı kelimelerin kökenleri parantez içerisinde kısaltmalar kullanılarak gösterilmiştir.
|
|
 |
Makaleler III Çağdaş Türk Dilleri: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1062, 2. Baskı 2023 (E-Kitap), 497 sayfa Üç ciltlik derlemenin birinci cildinde 35, ikinci cildinde 54 ve bu cildinde 62 yazı olmak üzere Prof. Dr. Talat Tekin’in yarım yüzyıl içerisinde yazmış olduğu 151 çalışma bir araya getirilmiştir. İlk iki ciltte olduğu gibi bu cildin içindeki yazılar da kronolojik olarak kitaba alınmıştır. Bu şekilde bir sıralama yazarın elli yılı aşan meslek hayatında âdeta bir leitmotif durumundaki konuları göstermesi aynı zamanda yazarın Türkiye Türkolojisinde çok tartışılan dil devrimi, Türk dillerinin adlandırılması ve sınıflandırılması gibi konulardaki görüşlerini yansıtması bakımından da önemlidir. Önceki ciltlerden farklı olarak sadece 10 yazının İngilizce, geri kalanın Türkçe olduğu bu cilt, aynı zamanda Türkiye Türkolojisinin son 50 yılının önemli tartışma ve araştırma konularına bir katkı olarak da görülebilir. 2, 3 ve 4 numaralı makaleler yazarın Trabzon İlköğretmen Okulunda çalıştığı 50’li yılların başında Trabzon’da yayımlanmakta olan Genç Öğretmen dergisi ile (2) Halk Gazetesi’nde (3, 4) yer almıştır. Söz konusu üç makale Trabzon İl Halk Kütüphanesinde bulunmuş ve yeniden dizilmiştir.
|
|
 |
Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1061, 2. Baskı 2023 (E-Kitap), 604 sayfa Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri başlıklı bu ciltte, Prof. Dr. Talat Tekin’in 1957-2002 yılları arasında yayımlanmış 27’si Türkçe, 27’si İngilizce olmak üzere toplam 54 yazısı yer almaktadır. Bunların 12’si tanıtma, değerlendirme, eleştiri türü yazılardır. Makalelerin büyük bir bölümü 45 yıllık bir sürede kitabın sonundaki künye bilgilerinde de görüleceği üzere CAJ, UAJb, AOH, JSFOu, FUF, TDAY-Belleten, Erdem, JAOS, TDA, DA, TL gibi ulusal veya uluslararası bilimsel dergilerde, armağan kitaplarda ve ansiklopedilerde yayımlanmıştır. Yazıların ortak yönünü Eski ve Orta Türkçe metin yayınları, bu yayınlar üzerine yapılan değerlendirmeler veya dönemle ilgili belli konuların ayrıntılı olarak incelenmesi oluşturmaktadır. Bazı makalelerin hem Türkçeleri hem de İngilizceleri yayımlanmış, bunlar kitaba alınmıştır. 15, 29 ve 23 numaralı makaleler, sırasıyla 13, 26, 27 numaralı İngilizce makalelerin Türkçeleridir. 18 numaralı Türkçe makale isim benzerliğine rağmen 14 numaralı İngilizce makalenin çevirisi değildir. 14, 17, 18, 32; 24, 33 ve 31, 36 numaralı makaleler ise birbirinin devamı niteliğindedir ancak, makalelerin kitaptaki dizilişinde kronolojik sıra gözetildiği için bunlar kitapta art arda yer almamıştır.
|
|
 |
Makaleler I Altayistik: Talat TEKİN, Yayıma Hazırlayanlar: Emine YILMAZ-Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1060, 2. Baskı 2023 (E-Kitap), 320 sayfa Bu kitap, günümüz Türkiye Türkolojisinin en önemli isimlerinden birisi olan Prof. Dr. Talat Tekin’in yüz elliden fazla yazısını bir araya getirmeyi amaçlayan dizinin ilk cildini oluşturmaktadır. Okuyucular için bir bölümüne ulaşılması zor olan, değişik tarihlerde ve yerlerde yayımlanmış yazıların genel içerikleri dikkate alınarak dizi, üç cilt olarak tasarlanmıştır. Birinci ciltte Altayistik, ikinci ciltte Eski ve Orta Türkçe ve üçüncü ciltte de çağdaş Türk dilleri ile ilgili yazıların yer alması planlanmıştır. Yazarın daha önce Türkoloji Eleştirileri (Simurg 1997) ve Tarih Boyunca Türkçenin Yazısı (Simurg 1997) başlıkları altında kitaplaştırılmış olan makaleleri ayrıca, Türk Dili dergisinin Türk Şiiri Özel Sayısı I’de (Eski Türk Şiiri) yayımlanmış olan “İslâm Öncesi Türk Şiiri” (s. 3-42) ve “Karahanlı Dönemi Türk Şiiri” (s. 81-157) adlı makaleleri de kitap boyutundaki hacimleri ve kolay ulaşılabilirlikleri dikkate alınarak bu üç cildin kapsamı dışında bırakılmıştır. Birinci cildi oluşturan Altayistik için seçilmiş bulunan 35 yazının ikisi tanıtma/eleştiri, 33’ü makaledir. 35 yazının 25’i İngilizce, biri Rusça ve 9’u Türkçedir.
|
|
 |
Türk Dili Üzerine Araştırmalar IV: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1150, 2. Baskı 2023 (E-Kitap), 529 sayfa Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın 1945-1995 yılları arasında kaleme aldığı makaleleri, Türk Dil Kurumu tarafından Türk Dili Üzerine Araştırmalar başlığı ile iki cilt hâlinde önce 1995, daha sonra da 2005 yılında basılmıştı. Prof. Dr. Korkmaz’ın 1995-2006 yılları arasındaki makalelerini içine alan 72 araştırma yazısı da 2007 yılında bu serinin III. cildi olarak yayımlanmıştır. Bu çalışma ise yazarın 2007-2014 yılları arasındaki yedi yıllık sürede yazdığı 41 makaleden oluşmaktadır. Bu makalelerden her biri ya bir araştırma ürünüdür ya da yerli ve yabancı çeşitli üniversiteler tarafından düzenlenen bilimsel toplantı, kongre ve sempozyumlarda sunulmuş bildiriler yahut da Türk Dili, TDAY-Belleten, Dil Araştırmaları vb. hakemli dergilerde yayımlanmış yazılardır. Bu yazılar da yine bir konu sınıflandırmasından geçirilerek 7 ayrı bölümde toplanmıştır.
|
|
 |
Türk Dili Üzerine Araştırmalar III: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 893, 2. Baskı 2023 (E-Kitap), 880 sayfa Eldeki III. ciltte yer alan ve 72 makaleden oluşan yazılar yine kendi içinde bir konu sınıflandırılmasından geçirilerek altı bölüm hâlinde basılmıştır. Böylece 1945-2006 yılları arasını kapsayan ve her biri ayrı yıllarda yerli ve yabancı çeşitli bilimsel dergilerde yayımlanmış olan makaleler, okuyucuların ilgisine sunulmuştur. Kitap hâlindeki yayınlarımızın tamamı ile 1945-2007 yılları arasındaki araştırma yazılarının yıllara göre dağılımı bu cildin sonuna alınmıştır.
|
|
 |
Türk Dili Üzerine Araştırmalar I-II: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 629, 4. Baskı 2023 (E-Kitap), 1456 sayfa Türk Dili Üzerine Araştırmalar 1-2 adlı eser, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın 1945-1995 yılları arasında her biri birer bilimsel dergide yayımlanmış olan makalelerinden oluşmaktadır. Bir araya toplanmış olan bu yazılar, Eski Türkçeden günümüze kadar uzanan süreçte dil ve kültür tarihimizin farklı konularına, farklı yazı dillerine ve lehçelerine ilişkin araştırmaları içermektedir. Eserde makaleler yazılış tarihlerine göre değil, konularına ve kronolojik sıraya göre sekiz ayrı bölümde toplanmıştır. İki cilt hâlinde olan eserin üçüncü baskısı birleştirilerek yapılmıştır.
|
|
 |
Doğumunun 80. Yılında Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı: Editörler: Leylâ KARAHAN-Hüseyin YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1515, 1. Baskı 2023, 1235 sayfa Ömrünü Türklük bilimi çalışmalarına adayan Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN; bugüne kadar çok sayıda eser yazmış, bilim adamları yetiştirmiş, bu alanda çalışan birçok araştırmacıya destek olmuş, cesaret vermiş, yol ve yön göstermiştir. Bu kitap, Prof. Dr. Ahmet B. ERCİLASUN’a Türk diline, Türk kültürüne, Türk dünyasına yaptığı üstün hizmetlerden dolayı Türk Dil Kurumu tarafından 80. yaş armağanı olarak hazırlanmıştır. Kitapta, Prof. Dr. ERCİLASUN’un dostlarının anıları, meslektaşlarının ve öğrencilerinin bilimsel yazıları bulunmaktadır.
|
|
 |
SÜLEYMAN ÇELEBİ VE VESÎLETÜ’N-NECÂT (İNCELEME-TENKİTLİ METİN-DİL İÇİ ÇEVİRİ-AÇIKLAMALI DİZİN): M. Fatih KÖKSAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1514, 1. Baskı 2022, 431 sayfa İslami Türk edebiyatının en güzel eserlerinden biri olan Vesîletü’n-Necât, şöhreti ve tesiri düşünüldüğünde bütün bir Türk edebiyatı tarihi için “özel” sayılabilecek bir metindir. Türk irfanında, müellifi Süleyman Çelebi’nin verdiği ad olan Vesîletü’n-Necât’tan çok “Mevlid” olarak yer bulmuştur. Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inin, Türk diliyle yazılmış bütün eserler arasında en çok okunan, dinlenen, söylenen eser olmak gibi bir özelliği de vardır. Bu çalışmanın “inceleme, metin, dizin” olmak üzere üç ana bölümden oluştuğunu söyleyebiliriz. İnceleme kısmında Süleyman Çelebi’nin hayatı, Vesîletü’n-Necât’ı ve münferit şiirleri üzerinde durulmuştur. “Metin” başlığı altında, öncelikle tenkitli metinde kullanılanlar olmak üzere bahis konusu olan on iki nüsha tanıtılmış; beyitlerin bugünkü Türkçeyle nesir çevirileri yapılmıştır. Metinden sonra özellikle eser üzerine bilimsel çalışma yapmak isteyecekler için hazırlanan “Açıklamalı Dizin”e yer verilmiştir. |
|
 |
NİMŞEHİT VE ŞİİRLERİ (GİRİŞ-İNCELEME-ÇEVİRİ YAZI-AKTARMA): Neşe HARBALİOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1513, 1. Baskı 2022, 534 sayfa Çağdaş Uygur edebiyatının önde gelen temsilcilerinden olan Nimşehit; şiir, masal, opera, manzum roman türünde eserler vermiştir. Söz konusu çalışma şairin ulaşılabilen şiirlerine dayanmaktadır. Nimşehit’in hayatını, edebî faaliyetlerini, şiirlerini konu alan bu eser; Giriş, Birinci Bölüm (Nimşehit’in Hayatı ve Edebî Faaliyetleri), İkinci Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde İçerik), Üçüncü Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde Dış Yapı), Dördüncü Bölüm (Nimşehit’in Şiirlerinde Dil ve Üslup), Metin ve Sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDAN SEÇMELER: Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu, Editörler: Leylâ KARAHAN, Özgür AY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1512, 1. Baskı 2022, 753 sayfa Türkiye’de ağız araştırmaları alanı, yaklaşık yüz yıllık bir birikime sahiptir. Özellikle son yıllarda derleme-inceleme ve sözlük çalışmalarına hız verilmiştir. Birçok il ve bölgenin dil malzemesi ortaya çıkarılmış, bu malzemeler dil bilimi ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Eser, Türkiye’deki ağız araştırmaları uzmanlarının ve Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu üyelerinin ortak çalışmasının ürünüdür; Türkiye Türkçesi ağızları hakkında genel bir kanaatin oluşmasına, konuya ilgi duyanların bilgi edinmesine yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Bu kitap aynı zamanda, üniversitelerdeki ağız araştırmaları dersleri için işlevsel bir malzeme niteliğindedir. Kitapta, Türkiye sınırları içinde çeşitli bölgelerden seçilen 20 ilin ağız özellikleri ve bu ağızlarla ilgili derleme metinleri bulunmaktadır. |
|
 |
TÜRKÇE TEMEL KELİMELERİN ÇAĞRIŞIM SETLERİ (TOPLUM DİL BİLİMSEL BİR İNCELEME): Gülcan ÇOLAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1511, 1. Baskı 2022, 412 sayfa Kelimelerin çağrışımları üzerine yapılan araştırmalar; kelimeler arasındaki yapısal ve anlamsal bağlantılara, bu bağların semantik ve fizyolojik temellerine, kişi ve toplumların kültürel ve zihinsel kodlarına dair ipuçları sunduğu gibi yeni kelimelerin mevcut kavramlarla bağlantı kurularak öğrenilmesi ve korunmasına yönelik de önemli veriler sağlar. Bu kitap da kelime çağrışımları üzerinden anlam bilimi ve toplum dil bilimi çalışmalarına bir katkıda bulunma niyetiyle hazırlanmıştır. Eser, dört bölümden oluşmaktadır. “Dilin Kültürel ve Nörofizyolojik Temelleri” başlıklı birinci bölümde, toplumsal ve kültürel çevre ile dil ilişkisi, dilin beyindeki organizasyonu gibi konulara değinilmiştir. “Çağrışımın Nörofizyolojisi ve Kelimelerin Çağrışımı” başlıklı ikinci bölümde; çağrışım düşüncesi, çağrışımın nörofizyolojisi, kelimelerin çağrışımı ve bu konu üzerine yapılan çalışmalar ele alınmıştır. “Türkçe Temel Kelimelerin Cinsiyetlere ve Toplumsal Tabakalara Göre Çağrışımları” başlıklı üçüncü bölümde ise çağrışım araştırmasının yöntemi ve örneklemi ile hedef kelimeler hakkında bilgi verilirken “Türkçe Temel Kelimelerin Çağrışım Setleri” başlıklı dördüncü bölümde her bir hedef kelimenin cinsiyetlere ve toplumsal tabakalara göre çağrışımları tablo hâlinde sunulmuştur. |
|
 |
TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE İNCELEMELER: Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolu, Editör: Musa ÇİFCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1510, 1. Baskı 2022, 458 sayfa Söz varlığı kavramını oluşturan sözler; kelimeler, terimler, deyimler, atasözleri ve kalıp sözler, bir dilin işlenip zenginleştikçe çoğalan, birikerek hazine değeri kazanan somut olmayan kültürel mirasını oluşturmaktadır. Türkçenin söz zenginliği üzerine hazırlanan eser, üç bölüm olarak kurgulanmıştır. Söz varlığı üzerine kaleme alınan ilk bölüm; özellikle söz varlığının dil eğitim öğretimindeki yerini ve önemini irdeleyen, niteliğini çeşitli boyutlarıyla inceleyen yazılardan oluşmaktadır. İkinci bölümde, söz varlığının belirlenmesi çalışmalarını ve yöntemlerini inceleyen çalışmalar bulunmaktadır. Üçüncü bölümde ise söz varlığını geliştirme yollarının ve uygulamalarının ağırlıklı olduğu çalışmalar yer almaktadır. Eserde, alan yazarlarının söz varlığı karşılığı olarak kullandıkları tek bir terim bulunmadığından yazarların söz varlığı yanında tercih ettikleri diğer kullanımlar da korunmuştur. |
|
 |
TÜRK FİLOLOJİSİ VE YAZI TARİHİ: Altay AMANJOLOV, Aktaran: Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1509, 1. Baskı 2022, 110 sayfa Eser; “Türk filolojisine giriş” dersini alan öğrencilere ve bu sahaya ilgi duyan okuyuculara Türk filolojisinin oluşumu, gelişme tarihi, Türk lehçelerinin sınıflandırılması, Eski ve Çağdaş Türk edebî lehçelerinin yazı sistemleri ve yazılı metinlerin tahlili metotları konularında bilgiler sunmaktadır. Türk filolojisi, sosyal bilimler dersi olduğu için dersin içeriğinde yer alan Türk yazılı metinleri lengüistik, edebî, tarihî ve kültürel araştırma bakımından incelenmiştir. Kazak Türklük bilimcisi Altay S. Amanjolov’un Türki Filologiyası jäne Jazuv Tarihi adlı eseri, Türk dilinin yazı öncesi dönemini, Köktürk yazısının kökeni sorununu ve oluşma aşamalarını, yazıda şekil-ses ilişkisinin gelişmesi gibi pek çok meseleyi ele almaktadır. Bu çalışma, adı geçen önemli eserin Kazak Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarmasıdır. |
|
 |
TÜRK DİLLERİNDE SON TAKILAR: Yong-Sŏng Lİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1508, 1. Baskı 2022, 958 sayfa Bu çalışmada, ilk kez eski ve yeni bütün Türk dil ve lehçelerinde kullanılan son takılar ile son takı görevindeki adlar ele alınmıştır. Eserin “Giriş” bölümünde “Terimin Tanımı, Bu Konuda Yapılan Çalışmalar, Terimlerin Tespiti ve Sıralanması, Yeni Görüşler, Yazı Çevrimi Hakkında, Kısaltmalar ve İşaretler” adlı başlıklara yer verilmiştir. “Son Takılar” adını taşıyan ikinci bölüm, “Son Takılar” ve “Son Takı Gibi Kullanılan Adlar” başlıklarına ayrılmıştır. Her iki kısımda da son takı olan kelimeler alfabetik olarak sıralanarak örneklendirilmiştir. Kitapta ayrıca, örneklerin Türkiye Türkçesine aktarması da yapılmıştır. Üçüncü bölümde çalışmadan elde edilen sonuçlar listelenmiş; Türk dilleri ve lehçeleri için hazırlanan “Dizinler” bölümü ile çalışma sona ermiştir. |
|
 |
TÜRK DİLLERİNDE BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER: Talat TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1507, 1. Baskı 2022, 198 sayfa Türk dillerinde birincil uzun ünlülerin varlığı tartışması ilk olarak on dokuzuncu yüzyılın ortalarında başlamış; uzun yıllar Türkolojinin gündeminde kalmıştır. Türkolog Talat TEKİN bu konuyu doktora tezinde savunmuştur. Ana Türkçede uzun ünlülerin varlığı ve bunun bugünkü Türk dillerine yansıması üzerine olan bu çalışma, ilk olarak 1975 yılında Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler adıyla basılmıştır. Çalışmanın Halaçça verilerin eklendiği ikinci baskısı ise 1995’te yılında yayılmıştır. “Ön Söz” ve “Giriş” bölümleriyle başlayan eser, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, modern dil ve lehçelerdeki birincil uzun ünlüler ayrı ayrı örnekleriyle incelenmiştir. İkinci bölümde tarihî lehçelerdeki uzun ünlüler ele alınmış; üçüncü bölümde birincil uzun ünlülerin neden olduğu seslik değişme ve gelişmelere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise birincil uzun ünlülerin çıkış üzerinde durulmuş; “Ek” başlığı altında da Ana Mongolcadaki uzun ünlüler üzerinde durulmuştur. |
|
 |
TÜRK DİL REFORMUNDA AVRUPA DİLLERİNİN ROLÜ: Klaus RÖHRBORN, Çeviren: Şeri̇fe ÖZER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1506, 1. Baskı 2022, 264 sayfa Bu çalışma, Alman Araştırma Kurumunun (Deutsche Forschungsgemeinschaft) desteğiyle 1990 yılında toplanmaya başlanan kaynak malzemeler ile meydana getirilmiştir. Türk dil reformunun bir tarihçesi niteliğindeki çalışma, Prof. Dr. Klaus Röhrborn’un Türkiye Türkçesinde yeni türetilmiş kelimelerin yapılış metotlarını araştırdığı eserin Türkçeye kazandırılmış şeklidir. Eserde, Türkiye Türkçesinde yapılan dil reformu Ziya Gökalp’ten itibaren tarihsel kronolojiyle anlatıldıktan sonra Atatürk Dönemi’nde ve daha sonra dil reformu sürecinde izlenen yöntem ve bu yöntemde yabancı dillerin etkisi dil bilimsel bir incelemeyle açıklanmış; Eski Türkçeden itibaren Türkiye Türkçesi grameriyle uygunluğu ve yabancı dillerin neolojik kelimelerde etkileri bilimsel bakış açısıyla belirtilmiştir. |
|
 |
TÜRK DİLİNDE ÇEKİRDEK EKLER: Ahmet Bican ERCİLASUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1505, 1. Baskı 2022, 96 sayfa Çekirdek ekler, Türkçe kelimelerin etimolojisi için son derece önemlidir. Bu eklerin belirlenmesinden sonra ancak bazı kelimelerin kökenlerine gidebilmek mümkündür. Çalışmanın “Giriş” kısmında bu husus ele alınmış ayrıca, bu çalışmada özel olarak kullanılan bazı yöntem ve terimler de kısaca açıklanmıştır. Kitabın ana konusu, çekirdek ekler olmakla birlikte bu bahse geçilmeden önce birleşik ekler ve gramerleşme üzerinde de durulmuştur. Çekirdek ekler incelenirken Türkiye Türkçesinin lehçe sözlükleri esas alınmıştır. |
|
 |
ERZURUMLU MUSTAFA DARİR: SİRETÜ’N-NEBİ TERCÜMETÜ’D -DARİR (İNCELEME-METİN-DİZİNLİ SÖZLÜK), Hazırlayan: Mustafa ERKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1504, 1. Baskı 2022, 1380 sayfa Darir’in Siretü’n-Nebi’si XIV. yüzyıl sonlarında, Mısır Memluk sahasında meydana getirilen ve Eski Anadolu Türkçesini temsil eden önemli bir dil yadigârıdır. Siretü’n-Nebi, ihtiva ettiği malzeme açısından üzerinde önemle durulması gereken bir eserdir. Diğer taraftan eser içinde bir hayli manzum metin bulunmakla birlikte daha çok nesir ağırlıklıdır. Bu bakımdan da Eski Anadolu Türkçesinin cümle yapısına ışık tutabilecek mahiyettedir. İlk siyer tercümesi olması, ilk mevlit manzumesini, çeşitli naatları ihtiva etmesi sebebi ile muhtevası yönüyle dinî açıdan da önemlidir. Dört bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde; yazarın hayatı, eserleri, Siretü’n-Nebi’nin nüshaları, dil ve üslubu, edebiyat ve kültür hayatımıza etkileri üzerinde durulmuştur. Gramer notları bölümünde; nüshanın imla özellikleri, ünlü ve ünsüzlerin yazılışları, morfolojik yapısı, ses yapısı ele alınmış; sayıları da belirtilerek geniş şekilde örnekler verilerek değerlendirilmiştir. Metin bölümünde ise eserin Topkapı Sarayı nüshası yazı çevirimi olarak verilmiştir. Sözlük ve dizin bölümleri yeniden değerlendirilmiş; özel isimler dâhil bütün kelimeler alfabetik sıra ile dizilmiştir. |
|
 |
SAHA DESTANLARI KIIS DEBİLİYE DESTANI, Anlatan: Nikolay Petroviç BURNAŞOV, Hazırlayan: Doğan ÇOLAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1503, 1. Baskı 2022, 174 sayfa Sahalar, destancılık geleneği bakımından oldukça zengin bir arşive sahiptir. Bu çalışma ile Sahaların hem zengin kültür, inanç ve düşünce dünyasının ortaya konulması hem de ele alınan metnin dil hususiyetlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Eser “Giriş” ve “Metinler” bölümlerinden meydana gelmiştir. “Giriş” bölümünde ilk olarak Saha Türkleri ve Türkçesi hakkında bilgi verilmiştir. Ardından genel olarak Saha destanlarına değinilmiştir. Bu bölümden sonra, eserin esasını oluşturan Kııs Debiliye destanı hakkında bir değerlendirme yapılarak destanın derlendiği Nikolay Petroviç Burnaşov hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Orijinal metnin Latin harfli transkripsiyona eserde yer verilmiş; Kiril harfli orijinal metne ise hacim bakımından yoğunluk oluşturmaması açısından yer verilmemiştir. Metinler kısmında okuyucuya kolaylık sağlaması için çeviri yazılı orijinal metin ile Türkiye Türkçesi aktarması karşılıklı sayfalarda eşit şekilde oluşturulmuştur. |
|
 |
NEZRALİ’NİN ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ (GİRİŞ-METİN-İNCELEME-NOTLAR-DİZİN), Hazırlayan: Farhad RAHİMİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1502, 1. Baskı 2022, 370 sayfa Bu çalışma, XVII. yüzyılda 1629-1642 yılları arasında İran’da Neẕr-‘Alı̇̄ tarafından yazılan Çağatay Türkçesi-Farsça sözlüğü incelemek, eserden elde edilen dil bilgisel ve sözlüksel malzemeyi ortaya koymak ve başka eserlerle karşılaştırarak bu eserin Türk dilinin gelişme sürecine olan katkısını belirlemek amacıyla yazılmıştır. 1629-1642 yılları arasında yazılan bu eser, Mı̇̄rzā Mehdı̇̄ Ḫan Esterābādı̇̄’nin Senglaḫ sözlüğüne kaynaklık etmiştir. Eser; kısa bir giriş, mukaddime, üç fasıl ve hatimeden ibarettir. Çağatay Türkçesi-Farsça iki dilli bir sözlük olan bu eser, madde başları ve örnekler hariç Farsçadır. Sözlükte toplam madde sayısı 725’tir. Eserdeki maddeler genellikle Çağatay Türkçesi alanından seçilmiştir. Sözlükte çok sayıda nazım ve düzyazı örnekleri yer almaktadır. Örneklerin çoğu Nevāyı̇̄’nin eserlerinden, özellikle de Ġarāyibü’ṣ-Ṣıġar ve Fevāyidü’l-Kiber adlı eserinden seçilmiştir. Birçok Moğolca sözcüğe yer verildiği gibi nadiren Arapça ve Farsça sözcüklere de rastlanmaktadır. |
|
 |
MÜDERRİS HASAN EFENDİ: ĠĀYETÜ’L-MÜNTEHĀ Fİ̄-TEDBİ̄Rİ̄’L-MERŻĀ (HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDE EN SON NOKTA) (İNCELEME-METİN-DİZİN-TIPKIBASIM), Hazırlayan: Talat DİNAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1501, 1. Baskı 2022, 602 sayfa Bu çalışmada, Müderris Hasan Efendi tarafından kaleme alınan Ġāyetü’l-Müntehā Fı̇̄-Tedbı̇̄ri’l-Merżā adlı tıbbi içerikli eser, hem söz varlığı hem de dil özellikleri bakımından kapsamlı bir incelemeye tabi tutulmuştur. 18. yüzyılda yazılmış tıbbi içerikli bu kitabın incelenmesiyle 18. yüzyıl Türkçesinin dil özellikleri ve söz varlığı eserin verdiği malzeme nispetinde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada, eserin Süleymaniye Kütüphanesi Fatih 3588 numaralı nüshası esas alınmış; metin, çeviri yazı işaretleriyle Latin alfabesine aktarılmıştır. Çalışma, temel olarak “Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin, Sonuç, Kaynaklar ve Tıpkıbasım” bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
TÜRK ATASÖZLERİ SÖZLÜĞÜ: Belgin TEZCAN AKSU-Şükrü Halûk AKALIN-Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1500, 1. Baskı 2022, 696 sayfa Atasözleri, söz varlığında önceden var olan ve bellekte yer edinen, yaşanılan duruma ve konuya uygun olduğu düşünülerek konuşmada, yazıda kullanılan kalıplaşmış sözlerdir. Bilinen en eski dönemlerden başlayarak Türkçede sav, deme, atalar sözü, mesel, darbımesel (çokluğu durubuemsal) ve günümüzde de atasözü diye adlandırılan söz varlığı ögeleri, uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte söz olarak tanımlanır. Kökleri tarihin karanlık dönemlerine kadar uzanan Türklerin binlerce yıllık deneyimleriyle oluşmuş, sınamalarıyla doğruluğu kanıtlanmış atasözleri büyük bir söz hazinesi ve kültür zenginliği olarak kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze ulaşmıştır. Bu çalışma, Türkçenin söz varlığının önemli bir bölümünü oluşturan atasözlerimizi toplu hâlde sunmayı amaçlayan bilimsel bir araştırma ürünüdür. Yazma ve basma atasözü kaynaklarımızdan yararlanılarak hazırlanmıştır. Her atasözünün açıklaması yanında verilmiş; açıklamaların olabildiğince kısa ve anlaşılır olmasına dikkat edilmiştir. Sözlüğün sonunda verilen sözcük dizininden yararlanılarak aranılan sözün geçtiği veya belirli kavramlar içeren atasözlerine ulaşmak mümkün olabilecektir. |
|
 |
MUALLİM NÂCİ: MEKTEB-İ HUKŪK-I ŞÂHÂNE’DE VERİLEN [DİL VE EDEBİYÂT] DERSLERİN[İN] HÜLÂSASI, Hazırlayan: Fethi GEDİKLİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1499, 1. Baskı 2022, 170 sayfa Muallim Nâci’nin Hukuk Mektebinde verdiği ve sonradan Mecmûa-i Muallim’de yayımladığı dil ve edebiyat dersleri, dil bilgisi konularını ele alması bakımından dikkati çekmektedir. Mecmûa-i Muallim’de “Mekteb-i Hukūk-ı Şâhâne’de Verilen Derslerin Hülâsası” başlığı altında geçmekte olan derslerin adı, daha belirgin olması için köşeli ayraç içindeki ifadelerle “Mekteb-i Hukūk-ı Şâhâne’de Verilen [Dil ve Edebiyât] Derslerin[in] Hülâsası”na dönüştürülmüştür. Adından da anlaşılacağı üzere incelenen metin, Hukuk Mektebi öğrencilerine verilen dil ve edebiyat derslerinin özetleridir. Çalışma; Giriş, Nâci’nin metni, Türkçe Sözlük’te Bulunmayan Kelimeler Sözlüğü, Terimler Sözlüğü bölümlerinden oluşmuştur. |
|
 |
KUZEY GRUBU TÜRK LEHÇELERİNDE EDATLAR: Ercan ALKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1498, 1. Baskı 2022, 718 sayfa Eserde, Kıpçak Türkçesinin çağdaş temsilcileri olan Tatar, Kazak, Kırgız, Başkurt, Karakalpak, Kumuk, Nogay, Karaçay-Balkar, Kırım Tatar ve Karay Türkçelerinde kullanılan edatlar incelenmiştir. Türkçenin “Kuzey Grubu”nu oluşturan bu lehçelerin edatları; yapı/köken, kullanılış ve fonksiyon bakımından ele alınmıştır. Bu lehçelerin edatları incelerken, lehçelerle ilgili metinler ve inceleme eserleri kullanılmış; öncelikle edebî eserlere başvurulmuştur. İncelenen her edat on lehçedeki (tespit edilmişse) varyantlarıyla ele alınmış ve zaman zaman yapı, anlam ve işlevlerine göre değerlendirilerek edatın tarihî köküne dair köken bilgisi incelemesi de yapılmıştır. Yaklaşık olarak doksan eserden fişlenmiş olan metinlerden seçilen örneklere göre hazırlanan bu çalışma, genel anlamda Kuzey Grubu Türk lehçelerinin edatlarını ortaya koyabilecek niteliktedir. |
|
 |
KAZAK DESTANLARI XI KOBLANDI BATIR DESTANI: Anlatan: Marabay JIRAV-Mergenbay JIRAV, Hazırlayan: Halil ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1497, 1. Baskı 2022, 202 sayfa Kazak halkının uzun yıllar göçebe kültürü etkisinde kalması, onların sözlü kültür ürünleri yönünden çok zengin olmasına sebep olmuştur. Oluşan kültürel zenginliklerden birisi de destan söyleme geleneğidir. Bu destanlar içerisinde birçok kahramanlık destanı bulunmaktadır ve bunlardan birisi de Koblandı Batır Destanı’dır. Koblandı Batır Destanı, Kazak halkının zengin içeriğe sahip destanlarındandır. Destan, halkın kültürel dünyasında uzun zaman saklanmış ve dönemin büyük destan söyleyicileri aracılığıyla icra edilmiştir. Koblandı Batır Destanı’nın Kazak sahasında 29 nüshası vardır. Destanın tam nüshası, Kostanay ilçesine bağlı Karabalık’ta akın Birjan Tolımbayev’den XIX. yüzyılın başında kaydedilmiştir. Aktarması yapılan Koblandı Batır Destanı; Sovyetler Birliği Bilim Akademisi M. Gorki Edebiyat Enstitüsünün “SSCB Halk Destanları” serisi kapsamında, Moskova’da Nauka Yayınevi tarafından 1975 yılında yayımlanmıştır. Kazak halkının kahramanlık destanlarından olan Koblandı Batır Destanı, N. B. Kidayş-Pokrovskaya ve O. A. Nurmagambetova tarafından Kazak Türkçesinden Rusçaya aktarılmıştır. Aktarılması yapılan eser, Marabay-Mergenbay anlatmasıdır. |
|
 |
KAZAK VE NOGAY TÜRKÇESİ YAZI DİLLERİNDE TASVİR FİİLLERİ: Dilek ERGÖNENÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1496, 1. Baskı 2022, 284 sayfa Bu çalışmada, Kıpçak lehçelerinde tasvir fiillerinin incelenmesi amaçlanmış; bunun için de bu grubu en iyi temsil eden lehçelerden birbirine yakın iki Kıpçak lehçesi olan Kazak ve Nogay Türkçesi yazı dilleri seçilmiştir. Her iki lehçe üzerinde eş zamanlı bir çalışma yapılmıştır. Her tasvir fiili incelenirken fiilin genel olarak tanıtılması bakımından önce o fiilin Eski Türkçedeki, daha sonra da Harezm ve Eski Kıpçak Türkçesindeki yapısı ve kullanılışı üzerinde kısaca durulmuş ve örnekler verilmiştir. Daha sonra her fiilin diğer Türk lehçelerindeki fonetik varyantları gösterilmiştir. Çalışma hazırlanırken hem Kazak ve Nogay Türkçesi hem de Türkiye Türkçesi gramerlerindeki tasvir fiilleri ve bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar incelenmiştir. Kazak ve Nogay Türkçesi yazı dillerinde tasvir fiillerinin işlevleri, taranan metinlerden tespit edilmiştir. Bunlar daha sonra mevcut gramerlerde yer alan tasvir fiilleriyle ilgili çalışmalarla da karşılaştırılmıştır. Tasvir fiillerinin işlevleri tespit edilirken, diğer Türk lehçelerinde birleşik fiiller ve özellikle de tasvir fiilleri ile ilgili çalışmalar da kullanılmıştır. |
|
 |
GEDÂYÎ: DÎVÂN (İNCELEME-METİN-DİZİN-TIPKIBASIM), Hazırlayan: Filiz Meltem ERDEM UÇAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1495, 1. Baskı 2022, 712 sayfa Düzeltilip eklemeler yapılarak ikinci baskısı gerçekleştirilen bu çalışma; Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Gedâyî’nin hayatı, edebî kişiliği, yaşadığı dönem hakkında bilgiler verilip Dîvân, içeriği ve biçimsel özellikleri bakımından tanıtılmıştır. İnceleme, üç alt bölümden oluşmaktadır. Metin bölümü eserin mevcut tek nüshasına dayanmaktadır. Gramer özelliklerinin gösterildiği Dizin bölümünde kelime ve kelime grupları metnin bağlamından hareketle anlamlandırılarak bu bölümün aynı zamanda bağlamsal dizin ve işlevsel bir sözlük hâline gelmesi amaçlanmıştır. Dizin bölümünden sonra Gedâyî Dîvânı’nın tıpkıbasımı çalışmaya ilave edilmiştir. |
|
 |
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ HUKUK BELGELERİ: Berker KESKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1494, 1. Baskı 2022, 832 sayfa Eski Uygur Türkçesi hukuk belgeleri, her biri birbirinden bağımsız ve farklı konularda hazırlanmış olan nitelikli belgelerdir. Dünyanın çeşitli kurum ve kütüphanelerinde muhafaza edilen bu belgeler; dönemin Türk dili kadar hukuki, siyasi ve sosyal konuları hakkında da bilgiler içerir. Bu çalışmada, Eski Uygur Türkçesiyle hazırlanmış ve erişilebilir durumda olan tüm hukuk belgelerinin çeviri yazısının yapılması, okunuş farklılıklarının mukayese edilmesi, Türkiye Türkçesine aktarılması, bir dizin hazırlanması ve belgelerden hareketle Eski Uygur hukuk sisteminin ortaya konması amaçlanmıştır. Yapılan bu çalışmada, toplam 538 metin incelenmiştir. İlgili kataloglarda yalnızca transkripsiyonları bulunan ancak daha önce üzerinde herhangi bir bütünlüklü bilimsel çalışmanın yapılmadığı 150’den fazla metin, ilk kez bu çalışmada değerlendirilerek Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Çalışmanın transkripsiyon bölümünde yer alan belgeler, konularına göre tasnif edilmiş ve konu başlıklarının kısaltmalarıyla birlikte numaralandırılmıştır. Transkripsiyon bölümünden sonra belgeler, yine sınıflandırmaya uygun olarak Türkiye Türkçesine aktarılmış ve dizin hazırlanmıştır. Çalışmanın sonunda ise Eski Uygur hukuk belgelerine ait örnek tıpkıbasımlar bulunmaktadır. |
|
 |
ESKİ TÜRKÇEDE İKİLEMELER: Ahmet KARAMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1493, 1. Baskı 2022, 780 sayfa Dört ana bölümden oluşan çalışmada bölümler, ikilemelerin anlamsal bir tasnifini içermektedir. Eserin ilk bölümü “Eş Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”; ikinci bölümü “Yakın Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”; üçüncü bölümü ise “Zıt Anlamlı Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”dir. Çalışmanın son bölümü ise “Aynı Sözcüğün Tekrarlanmasıyla Oluşan İkilemeler” adını taşımaktadır. Dört bölümün tamamı da kendi içerisinde alfabetik bir yapıdadır. Söz konusu dört ana bölümden başka eserin sonuna eklenen iki kısım daha bulunmaktadır. Bunlardan ilki “Taranan Eserler Dizini”dir. Eserin son kısmında ise ikilemelerin alfabetik olarak sıralandığı genel bir dizin yer almaktadır. |
|
 |
DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK’E GÖRE 11. YÜZYIL TÜRK DİLİ GRAMERİ: Gökçen DURUKOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1492, 1. Baskı 2022, 444 sayfa Eser, Kâşgarlı Mahmud’un Dîvânu Lugâti’t-Türk’te açıkça bildirdiği ve bazen de hissettirdiği dil bilgisi konuları ve ipuçlarından hareketle özelde 11. yüzyılda var olan bütün Türk lehçeleri hakkında, genelde ise 11. yüzyıl Türkçesi hakkında bir gramer kitabı ortaya koyabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Eserin çıkış noktası, Kâşgarlı’nın yazdığı veya yazmayı tasarladığı Kitābu Cewāhiri’n-Naḥwi fi-Lugāt’it-Türki (Türk Lehçelerinde Gramer Mücevherleri Kitabı) adlı eserini şekillendirebilme düşüncesidir. Kitabın asıl kaynağı Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’tür. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün 1990 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yapılan tıpkıbasımı baştan sona incelenmiştir. Bunun yanı sıra, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün tıpkıbasımındaki Arapça kısımların anlamlandırılması ve anlaşılmasında Ahmet Bican Ercilasun ve Ziyat Akkoyunlu tarafından hazırlanan Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (2015) başlıklı esere de başvurulmuş; zaman zaman Dîvânu Lugâti’t-Türk üzerine yapılan diğer çalışmalarla da karşılaştırmalar yapılarak sonuca ulaşılmıştır. Dîvân’dan alınan örnek ve açıklamaların yanında, parantez içinde, alıntıların Dîvân’daki sayfa numaraları verilmiştir. Bunun için de Dîvân’ın Kültür Bakanlığı tarafından yapılan 1990 yılı tıpkıbasımı esas alınmıştır. |
|
 |
CODEX CUMANICUS: Mustafa ARGUNŞAH-Galip GÜNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1491, 1. Baskı 2022, 888 sayfa Kıpçak Türkçesinin en önemli eserlerinden biri olan Codex Cumanicus, 13. yüzyıl sonlarıyla 14. yüzyılın ilk yarısında Karadeniz’in kuzeyinde yazılmıştır. Latin alfabesinin Gotik harfleriyle yazılan eser, içerisinde bulunan dil ve kültür malzemesi açısından Türk dili araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, bugüne kadar ülkemizde tıpkıbasımı da verilerek yapılmış en kapsamlı Codex Cumanicus çalışmasıdır. Çalışmanın “Codex Cumanicus” başlıklı birinci bölümünde eser her yönüyle tanıtılmıştır. Özellikle eserin yazarı, yazıldığı yer ve tarih konusundaki bitmeyen tartışmalar özetlenmiştir. Gramer bölümü oldukça geniş tutulmuş; özellikle ses bilgisi bölümünde gerektikçe Memlûk-Kıpçak Türkçesi eserlerine başvurulmuş ve mukayeseler yapılmıştır. Çalışmada, birbirinden farklı zamanlarda farklı eller tarafından yazılan iki eser ayrı ayrı ele alınmış; bu yüzden de metinler ve metinlerin dizinleri birbirinden ayrılarak verilmiştir. Ayrı ayrı verilen dizinlerde her kelimenin varsa Latince, Farsça ve Almanca karşılıkları da yanında gösterilmiştir. İkinci bölümün özgün biçimi ve çeviri yazılı metni alt alta verilmiştir. İkinci bölümdeki manzum ve mensur metinleri normalleştirerek yeniden yayımlamak ve Türkiye Türkçesine çevirmek bu kitabın özgün yanlarından birisidir. |
|
 |
ÂŞIK ÇELEBİ: RAVZATÜ’Ş-ŞÜHEDÂ TERCÜMESİ (İNCELEME-METİN), Hazırlayan: Kenan ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1490, 1. Baskı 2022, 470 sayfa Ravzatü’ş-Şühedâ, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî’nin 908/1502 yılında yazdığı bir eserdir. Eserin ana konusu, Hz. Hüseyin ve yakınlarının Kerbela’da şehit edilmesidir. Eser yazıldıktan kısa bir süre sonra farklı kişiler tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Bunlardan birisi de Âşık Çelebi’nin tercümesidir. Âşık Çelebi’nin Farsçadan yapmış olduğu Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesi, sanatlı bir üsluba sahip olması ile tercüme ettiği diğer eserlerden ayrılmaktadır. Bir tercümeden beklendiği gibi kaynak metnin dilini bilmeyenlerin okuyup anlaması amacıyla oluşturulmuş bir metinden ziyade, mütercimin sanat gücünü gösteren bir belge niteliğindedir. Bu çalışma, giriş ile üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî ve eseri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci Bölüm, Âşık Çelebi’ye ve Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesinin temel bazı hususlarını incelemeye ayrılmıştır. İkinci Bölüm’de Âşık Çelebi’nin Ravzatü’ş-Şühedâ’yı çevirirken başvurduğu bazı tercüme uygulamaları tespit edilebildiği kadarıyla örneklerle gösterilmiştir. Üçüncü Bölüm’de ise Ravzatü’ş-Şühedâ tercümesinin metni yer almaktadır. |
|
 |
ANADOLU SAHASINDA YAZILMIŞ FARSÇA DİL BİLGİSİ KİTAPLARI: Gökhan ÇETİNKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1489, 1. Baskı 2022, 548 sayfa Bu çalışmada, Anadolu’da uzun süre bilim ve edebiyat dili olarak kullanılan Farsçanın öğretimine yönelik Farsça dil bilgisi kitaplarının, risalelerin tespiti yapılmış; bu tespitler üzerinden Farsça gramer yazıcılığının Anadolu’daki seyrinin ortaya konması ve eserlerin muhteva ve usul yönünden incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma bir giriş ve iki bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Giriş kısmında, önce genel anlamda gramerin tarihsel seyri hakkında kısaca bilgi verilmiş; Hindistan, İran ve Anadolu sahalarında Farsça dil bilgisine dair yapılan çalışmalar tarihsel seyir içerisinde ele alınmıştır. Birinci bölümde, araştırmalar sonucunda tespit edilen yirmi yedisi yazma, seksen dördü matbu olmak üzere toplamda yüz on bir eser şekil, dil, usul ve içerik özellikleri dikkate alınarak tasnif edilmiş; şekil ve muhtevaca ortak özellik taşıyan eserlerin isimleri listelenmiştir. İkinci bölümde ise tespit edilen dil bilgisi kitapları yazma, emsile ve matbu olarak üç b aşlıkta toplanmış ve bu başlıklar altında yer alan eserler telif tarihlerine göre kronolojik sıralamayla tanıtılmıştır. |
|
 |
18. YÜZYILDA ÇUVAŞÇANIN SÖZ VARLIĞI: Oğuzhan DURMUŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1488, 1. Baskı 2022, 534 sayfa Çalışma, 18. yüzyılda derlenen, basılı ya da el yazması hâlinde bulunan sözcük listesi, gramer kitabı, çeviri ve metin şeklindeki Çuvaşça malzemelerde yer alan sözcüksel verileri kapsamaktadır. Bu bağlamda eser, 18. yüzyıl Çuvaşçasının bir sözlüğü olma özelliği de taşımaktadır. Bu çalışma ile tarihsel Tuna Bulgarcası-İdil Bulgarcası ile Modern Çuvaşça arasındaki eksik halka tamamlanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte çalışma, bu döneme yönelik yapılacak olan diğer dil bilimsel çalışmalar için de bir başlangıç noktası olması özelliği taşımaktadır. Eser, “Giriş, Sözlük ve Tıpkıbasımlar” başlıklarını taşıyan üç ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın hedef kitlesi özelde Çuvaşça, genelde ise tarihsel Türk dil bilimi üzerine çalışanlardır. Altayistik ve Fin-Ugor dilleri üzerine çalışma yapacaklar için yararlı de olacaktır. |
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: ULUSLARARASI TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİ BİLGİ ŞÖLENİ: “TEKNOLOJİ TABANLI ÖĞRETİM” (22-23 Aralık 2014) BİLDİRİLER/PANEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1249, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 473 sayfa Eser, 22-23 Aralık 2014 tarihlerinde “Teknolojik Tabanlı Öğretim” alt başlığıyla düzenlenen Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİL BİLGİSİ TOPLANTILARI – 2 TÜRKİYE TÜRKÇESİ SES VE ŞEKİL BİLGİSİ BİLDİRİLER (31 Ekim-1 Kasım 2014 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1236, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 231 sayfa Eser, 31 Ekim-1 Kasım 2014 tarihlerinde düzenlenen Türk Dil Bilgisi Toplantıları – 2 Türkiye Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi adlı toplantıda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: ANA DİLİ OLARAK TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ ÇALIŞMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (30-31 Ekim 2014 Sivas) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1235, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 133 sayfa Eser, 30-31 Ekim 2014 tarihlerinde Sivas’ta düzenlenen Ana Dili Olarak Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Çalışma Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: DOĞUMUNUN 400. YILI DOLAYISIYLA ULUSLARARASI EVLİYA ÇELEBİ VE SEYAHATNAME’Sİ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (26-30 Eylül 2011 İstanbul) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1214, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 274 sayfa Eser, 26-30 Eylül 2011 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen Doğumunun 400. Yılı Dolayısıyla Uluslararası Evliya Çelebi ve Seyahatname’si Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: ÖLÜMÜNÜN 100. YILINDA ÁRMIN VÁMBÉRY ANMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (6-7 Eylül 2013 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1208, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 159 sayfa Eser, 6-7 Eylül 2013 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Ölümünün 100. Yılında ÁRMIN VÁMBÉRY Anma Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİL BİLGİSİ TOPLANTILARI – 1 BİRLEŞİK FİİL BİLDİRİLER VE TARTIŞMALAR (6 Haziran 2014 Ankara) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1198, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 105 sayfa Eser, 6 Haziran 2014 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen “Türk Dil Bilgisi Toplantı- ları – 1 Birleşik Fiil” toplantısına ait konuşmalardan oluşmaktadır. Toplantıda, alanında uzman 2 bilim adamı bildiri sunmuş; birleşik fiil konusu, 14 bilim adamı ve davetliler arasında farklı yönleriyle üç ayrı oturumda konuşulup tartışılmıştır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DİLİNİN VE EDEBİYATININ YAYILMA ALANLARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ (7-9 Ekim 2010), Yayıma Hazırlayanlar: Nevzat ÖZKAN, Bayram DURBİLMEZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1129, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 452 sayfa Eser, 7-9 Ekim 2010 tarihlerinde düzenlenen Türk Dilinin ve Edebiyatının Yayılma Alanları Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Toplantıda; dünyada Türklük bilimi araştırmaları, resmî dil, edebî dil, basın yayın dili ve ağız olarak Türkçenin kullanılışı, Türk dünyasının ortak sözlü edebî değerleri, Klasik Dönem’de Türk dünyası edebî ilişkileri, Türk dünyasında sınır ötesi şöhret kazanmış edebî simalar ve eserler gibi konular ele alınmıştır. |
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRKÇE VE ÇEVİRİ SORUNLARI ÇALIŞTAYI (7-9 Mart 2008 Antalya) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1016, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 77 sayfa Eser, 7-9 Mart 2008 tarihlerin Antalya’da düzenlenen Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: GAGAVUZ TÜRKÇESİ ARAŞTIRMALARI BİLGİ ŞÖLENİ (27-29 Aralık 2007 ANKARA) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1015, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 253 sayfa Eser, 27-29 Aralık 2007 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşur. Toplantıda çoğu yurt dışından olmak üzere otuz beş bilim adamı bildirileriyle yer almıştır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ (25-30 MART 2008 Şanlıurfa) Türk Dil Kurumu Yayınları: 989, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 885 sayfa Eser, 25-30 Mart 2008 tarihlerinde Şanlıurfa’da düzenlenen Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Çalıştayda, Türkiye Türkçesinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki ağızlarının yanı sıra Orta Doğu, Kafkasya ve Balkanlardaki uzantıları da ele alınmıştır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: 2. ULUSLARARASI TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ KÂŞGARLI MAHMUD VE DÖNEMİ (28-30 Mayıs 2008), Yayıma Hazırlayanlar: Ülkü ÇELİK ŞAVK, Fatma TÜRKYILMAZ, Mikail CENGİZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 980, 2. Baskı 2022 (E-Kitap) 855 sayfa Eser, Prof. Dr. M. Cihat Özönder anısına düzenlenen Kâşgarlı Mahmud ve Dönemi konulu Uluslararası II. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan bildirileri içermektedir. 28-30 Mayıs 2008 tarihlerinde gerçekleştirilen sempozyum, “2008 Kâşgarlı Mahmud Yılı” nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığının UNESCO’ya taahhüt ettiği sempozyumlar serisinin Türkiye bölümü niteliğine sahiptir.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRKÇENİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ ÜZERİNE KONUŞMALAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 972, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 96 sayfa Eser, Türkçenin eğitimi ve öğretimi üzerine 3 Mayıs 2006 tarihinde Çanakkale’de yapılan açık oturumdaki konuşmalardan meydana gelmektedir.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: TÜRK DÜNYASINDA ORTAK DİL TÜRKÇE BİLGİ ŞÖLENİ (25 Eylül 2002) Türk Dil Kurumu Yayınları: 935, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 65 sayfa Eser, 25 Eylül 2002 tarihinde düzenlenen Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe Bilgi Şöleni’nde sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Toplantıda, Türk dünyasında ortak iletişim dili bildirilerle değerlendirilmiştir.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: ONUNCU YILINDA TÜRKİYE’DE GENEL AĞ (İNTERNET) İÇERİK, TERİMLER, STANDARTLAR VE E-TÜRKÇE AÇIK OTURUM (7 Nisan 2003) Türk Dil Kurumu Yayınları: 926, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 41 sayfa Türkiye’de genel ağın onuncu yılı dolayısıyla 7 Nisan 2003 tarihinde düzenlenen toplantıdaki konuşmalardan oluşmaktadır. Bu toplantı ile ağ ortamında Türkçenin durumu ele alınmış; sekiz bilim adamının görüşlerine yer verilmiştir.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: ULUSLARARASI ESKİ TÜRKİYE TÜRKÇESİ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ (03-04 Aralık 1999) Türk Dil Kurumu Yayınları: 915, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 223 sayfa Eser, 3-4 Aralık 1999 tarihlerinde düzenlenen Uluslararası Eski Türkiye Türkçesi Toplantısı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. Kitapta, Osmanlı öncesi Türkiye Türkçesi ile ilgili on üç bildiri yer almaktadır. Toplantıda; bu dönem Türkçesinin dil özellikleri, yabancı dillerle etkileşimi, dönemin şairleri ve daha sonraki yüzyıllarda Osmanlı Dönemi dilcilerinin konuyla ilgili düşünceleri ele alınmıştır. |
|
 |
JEAN DENY ARMAĞANI MÉLANGES JEAN DENY, Hazırlayanlar János ECKMANN, Agâh Sırrı LEVEND, Mecdut MANSUROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 173, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 355 sayfa Bu eser, Türkiye Türkçesinin gramerini yazarak, bize yalnız Türkiye Türkçesinin bugünkü durumunu göstermekle kalmayıp, onu geçmişle bağlamamıza yardım eden Türkolog Prof. Dr. Jean Deny’ye armağan olarak basılmıştır. Anadolu Türk yazı dilini bütün zenginlik ve renkliliği ile bize tanıtan Türkoloğun dostları ve öğrencilerinin bu büyük bilgine karşı duydukları minnet ve şükranlarını sunmak amacıyla hazırlanan eser, çeşitli bilim adamlarının zengin içerikli yazılarından meydana gelmiştir. |
|
 |
NÉMETH ARMAĞANI, Hazırlayanlar: János ECKMANN, Agâh SIRRI LEVEND, Mecdut MANSUROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 191, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 328 sayfa Türk Dil Kurumu, Türk dilleri üzerinde yaptığı araştırmalarıyla bütün Avrupa’da olduğu gibi yurdumuzda da tanınan büyük dil bilgini Gyula Németh’e 70. doğum yıl dönümü armağanı olarak yayımlamıştır. Bu yıl dönümü sebebiyle dostları ve eski öğrencileri tarafından bilgine sunulan bu yayın, zengin yazıları içermektedir. Macaristan’da ve Avrupa’da Türklükle ilgili çalışmaların gelişmesinde büyük katkıları olan Németh’in çalışmalarını konu alan “Ön Söz” Prof. Dr. Hasan Eren tarafından kaleme alınmıştır. |
|
 |
MACİT GÖKBERK ARMAĞANI: Yazı Kurulu: Bedia AKARSU, Tahsin YÜCEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 502, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 227 sayfa Felsefeci ve Türk Dil Kurumu eski başkanlarından olan Macit Gökberk’in çalışmaları, eserleri anlatılmıştır. Kendisiyle Türk Dil Kurumu tarafından gerçekleştirilen bir röportaj da eserde yer almıştır. Ayrıca kitapta, değerli araştırmacıların kaleminden çıkan: “Felsefe Dili Olarak Türkçe”, “İslâm Düşüncesinde Nakil Geleneği”, “Bilimsel Düşünme Niteliği ve Yöntemi” gibi yazılar bulunmaktadır. |
|
 |
BOZKIRDAN BAĞIMSIZLIĞA MANAS, Yayıma Hazırlayan: Emine GÜRSOY NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 625, 2. Baskı 2022 (E-Kitap), 317 sayfa Eser, Marmara Üniversitesi Türkiyat Uygulama ve Araştırma Merkezinin 23-24 Mayıs 1995 tarihlerinde düzenlediği “Uluslararası Manas Toplantısı”nda sunulan bildirilerden meydana gelmektedir. Kitapta yer alan destan geleneği ve destanın anlatım özelliklerini belirten yazılar, daha sonra Manas destanının kültür bağları ve dil bağları ile ilgili yazılar yer almaktadır. Sırasıyla sosyal yapı bölümü, bozkır kanunu ve savaş, bozkırda yurt ve inançlarla ilgili bilgilerin yer aldığı bildiriler bulunmaktadır. Dördüncü boyut adlı bölümde, rüyalar âlemi irdeleniyor; kimlik ve ideoloji bölümünde ise, Manas Destanı’nın siyasi ve güncel yönünü konu alan yazılara yer veriliyor. Kitabın başında, Emine Gürsoy Naskali’nin bir “Sunuş” yazısı ile “Uluslararası Manas Toplantısı”nda yaptığı açış konuşması yer almaktadır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: HİKÂYELER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1487, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 1280 sayfa Hüseyin Rahmi Gürpınar -roman yazarlığının yanı sıra- hikâyeler de yazmıştır. Hikâyelerinin bir kısmı “hikâye” niteliğinde kabul görmüş, bazı kısa yazıları ise “kısa yazı” olarak tanımlanmıştır. Bu eserde, Hüseyin Rahmi’nin hikâyeleri ve kısa yazılarının ilk baskıları esas alınarak yayıma hazırlanmış hâli yer almaktadır.
|
|
 |
OYUNLAR: Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Aysel GÜNEŞ, Dilek KOÇAK, Zahide PARLAR, Emine Gürsoy NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1486, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 472 sayfa Roman ve hikâye yazarı olarak tanınan Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, tiyatro ile de ilgilenmiş; kendi söyleyişine uygun olarak oyunlar kaleme almıştır. Hüseyin Rahmi; Gülbahar Hanım (kayıp), Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Tokuşan Kafalar, İki Damla Yaş adlı metinlerde oyun yazarı kimliğiyle karşımıza çıkmaktadır. |
|
 |
EDEBİYAT ELEŞTİRİLERİ: Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Aybüke Betül DOĞAN, Habibe DEMİR, Nagehan Uçan EKE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1485, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 310 sayfa Roman, hikâye, tiyatro gibi pek çok türde eser veren Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, edebiyatı ilgilendiren pek çok konuyu ele alarak eleştiri niteliğinde yazılar da kaleme almıştır. Edebî türlerden dil ve üslûp meselesine kadar pek çok konuyu kendi sanat anlayışı çerçevesinde incelemiştir. Eleştirinin tanımı ve eleştirmenin görevi üzerine eğilmiş, edebiyatın her alanına kendi sanat anlayışını yansıtan yorumlar getirmiştir. Cadı çerçevesinde Şahabettin Süleyman’ın eleştirilerine karşılık yazdığı Cadı Çarpıyor ve Ali Naci’yi hedef alarak kaleme aldığı Şakavet-i Edebiyye adlı kitaplarında eleştirmen yönü ön plana çıkmaktadır. Hüseyin Rahmi’nin sanat ve tenkit konusundaki deneme türü yazıları da Sanat ve Edebiyat adı altında derlenerek yayımlanmıştır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ÖLÜM BİR KURTULUŞ MU?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Selma CAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1484, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 184 sayfa Eserde intihar olgusu; sosyolojik, psikolojik, teolojik vb. açılardan tahlil ve tenkit edilmiştir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TEBESSÜM-İ ELEM, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Berkay TOĞRAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1483, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 446 sayfa Batılılaşmanın yanlış algılanışı etrafında kurulan romanda, Batılılaşma dönemlerinin toplumsal ve evrensel durumları değerlendirilmiştir. Gülmeyece az yer verilmiş, “kişinin başına gelen felaketlerin asıl nedeninin yine kendisi olduğu” gerçeği üzerinde durulmuştur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: CEHENNEMLİK, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Burcu SIBIÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1482, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 434 sayfa Eser, İstanbul’da bir konakta yaşayan iki aile üzerine kurulmuştur. Bu ailelerin reisleri olan Hasan Ferruh Efendi ve Sabri Bey’in kendilerinden yaşça çok küçük olan zevceleri Cazibe ve Ferhunde Hanım ile yaşadıkları, zevcelerinin yasak aşkları, Atıfet, Mahmure ve Şemsi arasında gelişen aşk maceraları, ihtiyar Hasan Ferruh Efendi’nin bitmez hastalıkları ve titizlikleri eserin konusunu oluşturmuştur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: DELİ FİLOZOF: Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Duygu YILMAZ-Belgin TAŞ-Ümit TOPUZ-Elif ORHAN-Emre Orhan GÖKALP-Sinan DÜZGÜN-Mustafa KÜÇÜK-Nurcan ÇELEBİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1481, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 488 sayfa Eserde, felsefeyi hareket noktası kabul ederek dünya ve ahiretle ilgili çeşitli hadiselerle uğraşan filozof tavırlı kimseler, onların fikrî ve ruhsal yapıları, anlayışları, davranış özellikleri, eğilimleri ve idealleri ele alınmaktadır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ÖLÜLER YAŞIYORLAR MI?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Şenol KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1480, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 470 sayfa Felsefi ve fantastik bir roman olan eserde; ruh, peri, cin gibi metafizik ögeler sorgulanmaktadır. O günün İstanbul’unu yansıtan karakterlere yer verilmiştir. Gülünç ve komik unsurlar ustalıkla eserin içine yerleştirilmiştir. |
|
 |
SALGIN TERİMLERİ VE TÜRKÇE BİLGİ ŞÖLENİ: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1479, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 151 sayfa Türk Dil Kurumu Terim Sözlükleri Komisyonu tarafından 8 Nisan 2021 tarihinde çevrim içi olarak “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni” düzenlenmiştir. Bilgi şöleninde, Covid-19 salgınıyla birlikte günlük hayatımıza daha da çok yerleşen salgın terimleri, tıbbi kelimeler ve sağlıkla ilgili sözler irdelenmiştir. “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni” dört oturum hâlinde gerçekleşmiş; bu oturumlar, salgınla mücadelede hayatlarını yitirmiş olan doktor, hemşire ve sağlık çalışanlarına ithaf edilmiş ve onların adlarını almıştır. E-kitap olarak yayımlanan çalışma, “Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni”nde yapılan açış konuşmaları ve sunulan bildirilerden oluşmaktadır. |
|
 |
ULUSLARARASI “TÜRK DÜNYASINDA MİLLÎ MÜCADELE VE EDEBİYAT” SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ: Yayıma Hazırlayanlar: Reşide GÜRSES-Mehman HASANLI-Nurane TAĞIYEVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1477, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 475 sayfa Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda Millî Mücadele’nin çok büyük bir yeri vardır. 12-15 Haziran 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilen Uluslararası “Türk Dünyasında Millî Mücadele ve Edebiyat Sempozyumu”nda sunulan bildirileri içeren eserde, Azarbeycan’da ve Türkiye’de Millî Mücadele ile ilgili olarak yazılan edebî eserler ve bu eserlerin yazarlarıyla ilgili bildiriler yer almaktadır. Kitaptaki bildirilerde Cengiz Dağcı, Tarık Buğra, Sait Faik, Cefer Cebberli gibi isimler ile bu isimlerin söz konusu dönemle ilgili olarak kaleme aldığı eserler pek çok açıdan incelemeye tabi tutulmuştur. Bu bildirilerde bu zorlu sürecin edebiyata yansıyışı ortaya konulmaktadır. Bunun yanı sıra, Millî Mücadele yıllarının anlatıldığı Küçük Ağa, Arxa Cephe, Gülekin gibi daha pek çok eser hakkında geniş bilgiler bulunmaktadır. |
|
 |
ARNAVUTÇADAKİ TÜRKÇE ALINTILAR: Lindita LATİFİ XHANARİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1476, 1. Baskı 2022, 300 sayfa Balkanlarda varlığı altı yüzyıla yakın süren Türkçe sözcük alıntılarının tablosu rengârenktir. Arnavutçada 4.406 alıntı sözcük vardır ve bu sözcüklerin 1.400’ü Arnavutça sözlükte bulunmaktadır. Eserde, sadece Arnavutluk’taki Arnavutların Arnavutçası değil aynı zamanda Kosova ve Makedonya’daki Arnavutların Arnavutçasını da ele alınmıştır. Kronolojik bir şekilde yapılan analiz ile Türkçe alıntıların gelişimi ortaya konmuştur. Sözlükte yaklaşık 8.500 sözcük bulunmaktadır. Bunlar Türkçe ya da Arnavut dilinin yapım ekleriyle kullanılan Türkçe kökleri de içermektedir. Bu sözlükte yer alan kelimeler, Türkçeden alınmış ve Arnavutçada kullanılmış anlamları ile verilmiştir. Daha sonra türeme şekilleriyle anlamları alfabetik sıralamaya göre dizilmiştir. Aynı zamanda ilk defa Türkçeden Arnavutçaya giren özel isimlerin ve soyadların listesi de hazırlamıştır. Bu çalışma, hem Türkiye üniversitelerindeki araştırmacılar ve öğrenciler hem Arnavutluk ve Kosova üniversitelerindeki akademisyen, araştırmacı ve öğrenciler için yararlı olacaktır. Sözlükteki özgün saptama ve verilerin “leksikoloji, dil tarihi, kelime yapısı, ses bilimi, Arnavutça ve Türkçe arasındaki dil bilimsel ve kültürel ilişkiler” konularına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
|
|
 |
İBRANİCE-TÜRKÇE SÖZLÜK: Bedrettin AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1475, 1. Baskı 2022, 359 sayfa Orta hacimli bu sözlük, İbranice öğrenmeyi ve bu dilden Türkçeye çeviri yapmayı amaçlayanlara yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Sözlükte, fiiller kök esaslı verilmiş, İbranice kelimelerin Türkçe okunuşları da yer almıştır. Eserin başında, İbrani alfabesi ve İbranicedeki ünlüler hakkında bilgi verildikten sonra, sözlük bölümüne geçilmiştir. |
|
 |
XIV-XV. YÜZYIL TARİHÎ TÜRK YAZI DİLLERİNDE LEHÇE KARIŞMALARI: Cihan DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1474, 1. Baskı 2022, 415 sayfa Türk dili alanında gündemini uzun yıllardır sürdüren karışık lehçeli eserler problemine bilimsel, diğer dillerde görülebilen ve genelgeçerliliği olan bir açıklama getirilmesi amaçlanmıştır. Dilin mekanik ve tekdüze yapıdan ibaret olduğunu öne süren gramerci bakış açısının yerine, dil değişmesinin esas sorumlusu olan insan ve toplum odak noktasına alınmıştır. XIV-XV. yüzyıl Harezm ve Memlûk sahasında yaşayan Türk topluluklarının dili üzerinde yoğunlaşılmıştır. Toplum dil bilimi kuramlarından hareketle Harezm ve Memlûk sahalarında meydana gelen dil karışmalarının sosyal yönü ve tetikleyicisi durumlar ortaya konmuştur. Ayrıca diğer dillerde meydana gelen lehçe karışmalarında çerçevesi çizilen teorik bilgilerin iki sahada da uygulaması yapılmıştır. |
|
 |
TÜRK-MOĞOL DİL İLİŞKİSİ VE ÇUVAŞÇA: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1473, 1. Baskı 2022, 563 sayfa Altay dillerinin akrabalığı konusu, geçtiğimiz yüzyılın çok tartışılan dil meselelerinden biridir. Çuvaşça da dâhil edilerek meselenin yeniden ele alındığı bu çalışmada, yeni örnekler yardımıyla meselenin tarihî geçmişini ortaya koymak ve konuya yeni katkılar sağlamak amaçlanmıştır. Çalışmanın Türkçe bahsi Eski Türkçe ile sınırlandırılmıştır. Eser, “Giriş” bölümünden sonra gelen “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi”, “Kelime Bilgisi” ve “Söz Dizimi” ana başlıklarından oluşmuştur. “Giriş” bölümünde Türkçe, Moğolca ve Çuvaşça hakkında bilgiler verilmiş, ayrıca “Altay Dilleri Teorisi Tarihi” başlıklı alt bölümde teorinin tarihi ele alınmıştır. |
|
 |
Stambol’dan İstanbul’a: OSMANLI TÜRKÇESİ TELAFFUZ KAYITLARI (1533-1921 Arası Latin Harfli Metinlerin Verilerine Göre): Yavuz KARTALLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1472, 1. Baskı 2022, 313 sayfa Kitabın yazılış amacı, 1533-1921 yılları arasında 37 yazarın 41 farklı gramer, sözlük ve konuşma kılavuzuna dayanarak Osmanlı Türkçesi Dönemi’nde Arap harfli yazıdan tespiti güç olan bazı Türkçe, Arapça, Farsça ve Batı kökenli kelimelerin yüzyıllara göre nasıl telaffuz edilmiş olabileceği konusunda bir fikir vermektir. Günümüzde duyulması mümkün olmayan, Arap harfli imlanın örttüğü Osmanlı Türkçesi telaffuzları; hem Latin hem de Latin-Arap harfleri ile kaleme alınan çeviri yazılı metinlerdeki verilerden oluşturulmuştur. Çeviri yazılı metinlerdeki telaffuz kayıtlarını bir tür sağlama yapmak amacıyla bu incelemeye iki Arap harfli metinden de veri alınmıştır. Bu Arap harfli metinlerin ilki, Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eseri; ikincisi ise Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki adlı sözlüğüdür. |
|
 |
KUZEY AZAK URUMLARI: Aleksandr N. GARKAVETS, Çeviren: İryna SKRAZLOVSKA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1471, 1. Baskı 2022, 1170 sayfa Urumlar, Azak bölgesinde Donetsk eyaletine bağlı 30 köyde yaşayan ve bu bölgenin en büyük şehri olan Mariupol’ün ana yerli halkıdır. Eser, Kuzek Azak Urumlarının tarihi, dili, masalları, halk şarkıları, bilmeceleri, atasözleri ve yazılı eserleri üzerine hazırlanmıştır. Çalışmada, Urumların yerleşim yerleri haritalarla detaylandırılmış, lehçelerin merkezi olan yerleşimlerin ve çıktıkları köylerin listesi verilmiştir. Kuzey Azak Urum ağızlarının sistematik bir şekilde incelendiği eserde, Urum Türklerinin folklor malzemelerinden örnekler sunulmuştur. Eserin arkasına eklenen ses dosyaları da kullanıcıların istifadesine sunulmuştur |
|
 |
KIRGIZ TÜRKÇESİNDEKİ ALINTI KELİMELERİN SES DEĞİŞMELERİ VE KARŞILAŞTIRMALI SÖZLÜĞÜ: Cüneyt AKIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1470, 1. Baskı 2022, 828 sayfa Kırgız Türkçesindeki alıntı kelimeleri sözlükleştiren Kırgız bilim adamı Hüseyin Karasayev’in Kamus Naama adlı eserinde yer alan alıntı kelimelerin ses değişmeleri, Karasayev’in bu eserde gösterdiği fonetik şekiller ve anlamlar esas alınmak suretiyle ele alınmıştır. Karasayev’in Özdöştürülgön Sözdör adlı eserine de gerekli görülen durumlarda başvurulmuştur. Çalışma, bir sözlük çalışması olduğundan, çalışmada “dizin” bölümü oluşturma gereği görülmemiştir. Ayrıca, çalışmanın inceleme bölümünde, Kamus Naama adlı sözlükte yer alan alıntı kelimeler, en çok alıntı yapılan dilden en az alıntı yapılan dile doğru bir sıralama yapılarak incelenmiştir. |
|
 |
KARAMANLI TÜRKÇESİ ÜZERİNE DİL ÇALIŞMASI: “YENOVEFA HİKÂYESİ” (ÇEVİRİ YAZI, DİL İNCELEMESİ, SÖZLÜK-DİZİN): Perihan KAYA TOKBUDAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1469, 1. Baskı 2022, 586 sayfa 1894 yılında Yunan yazı sistemiyle Anatoli Matbaasında basılmış “Yenovefa Hikâyesi” üzerine yapılan gramatikal ve leksikal bir incelemedir. Söz konusu betiğin ses bilgisel, biçim bilgisel ve leksikal semantik (sözcüksel anlam bilimi) açıdan analizi yapılmıştır. Hikâyenin dil incelemesi yapılırken çağın dil biliminin çözümleme yöntemleri göz önüne alınmış, işlevsel ve anlamsal dil bilimi teorilerinden yararlanılmış ve dilsel birimlere ilişkin art süremli bir karşılaştırma yöntemi benimsenmiştir. Sessel ve biçimsel birimler, Türkçenin tarihsel dönemleriyle karşılaştırmalı olarak verilmiş; söz varlığı başlığında yer alan leksikal birimler ise Türkiye Türkçesi ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. |
|
 |
KALIP SÖZLER ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI, KÜLTÜREL GÖSTERGELERİ, YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDEKİ YERİ: Sema BAYRAKTAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1468, 1. Baskı 2022, 170 sayfa Kalıp sözler; atasözü, deyim, birleşik, klişe, slogan, argo gibi kalıplaşmış dil birimlerindendir. Çalışmada, öncelikle dilimizdeki kalıp sözlerle ilgili bir veri tabanı oluşturulmaya çalışılmış, bu çerçevede günümüzün en önemli iletişim kanallarından biri olan sosyal medyada kullanılan kalıp sözler belirlenerek listelenmiştir. Belirlenen sözler, özellikle işlevleri açısından ele alınarak betimlenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla işlevsel dil bilimi ilkeleri temel alınmış, pragmatik yeterlikler göz önünde bulundurularak işlev ve bağlamına göre sınıflandırılmıştır. Bu çerçevede sosyal ilişkilerin ve söylemin düzenlenmesi, duyguların ve tutumların ifadesi olmak üzere dört temel işlev belirlenmiştir. Bu işlevler, bağlamsal koşullara göre tasnif edilmiştir. |
|
 |
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNDE CÜMLE: Ülkü POLAT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1467, 1. Baskı 2022, 402 sayfa Çalışmanın konusunu Eski Türkçenin VIII ve XIV. yüzyıllar arasında etkili olan Eski Uygur Türkçesindeki cümle yapıları oluşturmaktadır. Eski Uygur Türkçesi; yerleşik hayata geçme, Manihaizm, Budizm, Hristiyanlık gibi farklı inanç sistemleriyle tanışma neticesinde çoğunluğu dinî içerikli olan yabancı metinleri kaynağından tercüme etmiş, bunun sonucu olarak da söz varlığı ve söz dizimi bakımından Türkçenin tarihî devirleri arasında farklı bir yer edinmiştir. Bu sebeple bu çalışmada, Eski Uygur Türkçesi Dönemi eserlerinden hareketle, kültür hayatında görülen değişikliklerin dile yansıması sonucu değişen ve farklılaşan cümle yapılarını tespit etmek amacıyla bu dönemin cümle yapıları incelenmiş ve Eski Uygur Türkçesinin söz dizimi ile ilgili bazı tespitler yapılmıştır. |
|
 |
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE (14. YY.) TÜRETİM EKLERİ: Serdar KARAOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1466, 1. Baskı 2022, 782 sayfa Eski Anadolu Türkçesinin 14. yy. metinlerinde türetim ekleri, bu eklerin işlevleri, türetim ekleriyle türetilen sözcükler, bu sözcüklerin bağlamsal anlamları ve işlevleri ele alınmıştır. Öncelikle, Oğuzcanın tarihî gelişimi hakkında bilgi verilmiş, ardından Türkoloji alanındaki dil bilgisi araştırmalarında biçim bilgisine yönelik yaklaşımlar aktarılmıştır. Araştırmanın verisi Eski Anadolu Türkçesinin karakteristik dönemi olan 14. yy. metinlerinden 10 eser seçilerek oluşturulmuş ve böylelikle çalışmanın temelini oluşturan eylemden ad, addan ad, addan eylem ve eylemden eylem türetim ekleri incelenmiştir. |
|
 |
CÂMİZÂDE KELÂMÎ-İ RÛMÎ -HAYATI, ESERLERİ VE RAVZA İSİMLİ MESNEVİSİ-: Cihan OKUYUCU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1465, 1. Baskı 2022, 230 sayfa Kelâmî’nin hayatı ve bütün eserlerinin bir arada ele alındığı bu çalışmayla bir Kelâmî portresi ortaya çıkarılmıştır. Üç bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümü, Kelâmî ve eserlerinin tanıtımına; ikinci bölümü ise Ravza incelemesine tahsis edilmiştir. Burada önce metin içeriği özetlenmiş, sonra da kısaca dil ve üslup özellikleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümünde de eserin “İstanbul Üniversitesi Türkçe Yazmalar”a kayıtlı tek nüshası esas alınarak çeviri metni verilmiştir. |
|
 |
TERCÜME-İ MÜFREDÂT-I İBNİ BAYTÂR BAYTÂR-NÂME GİRİŞ-METİN-DİZİN-SÖZLÜK: İBNÜ’L-BAYTÂR, Hazırlayanlar: Paki KÜÇÜKLER-Yasemin YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1464, 1. Baskı 2022, 949 sayfa Babasının mesleğinden dolayı baytar lakabını alan İbnü’l-Baytâr, mesleki tecrübe ve bilgisini artırmak için yaşadığı dönemde üç kıtayı dolaşmış ve birtakım bitkiler toplamıştır. Tedavide kullanılan bitkilerin bütün özelliklerini ve şekillerini, renklerini, kokularını, neye ya da hangi tür bitkilere benzediklerini yazmış; bitkilerin adını sadece Arapça olarak vermekle yetinmemiş, onların Latincesini, Grekçesini ve Farsçasını da yazmıştır. Yazdığı birçok eser bulunmakla birlikte, en önemli eserlerinden biri de şüphesiz ki el-Müfredât (el-Câmi’ li-müfredâti’l- edviye ve’l-aġẕiye) adlı eseridir. Bu eserin Farsça tercümesinden Aydınoğlu Umur Bey’in isteği üzerine Türkçeye tercüme edilmiştir. Hazırlanan bu eser, bu tercümelerden biri olan Antalya, Tekelioğlu nüshasıdır. |
|
 |
BAŞKURT TÜRKÇESİ GRAMERİ: Habibe YAZICI ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1463, 1. Baskı 2022, 483 sayfa Eserde, bugün Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti’nde yaşayan Başkurtların ikinci resmî devlet dili olarak kullandıkları Başkurt Türkçesi edebî yazı dilinin ses ve şekil bilgisi incelenmiştir. Yapılan inceleme, art zamanlı bir çalışma ile Eski Türkçe karşılaştırmaları da içermektedir. Çalışma, “Giriş, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Metinler ve Kaynaklar” bölümünden meydana gelmiştir. Başkurt Türkçesinden verilen cümle örneklerinde eserlerin imlasına sadık kalınmıştır. Türkiye Türkçesi için ise TDK’nin 2012 yılında basılan Yazım Kılavuzu esas alınmıştır. Cümlelerin Türkiye Türkçesine aktarılmaları esnasında iki lehçe arasındaki ortaklıkları vurgulayabilmek amacıyla büyük ölçüde orijinal metne bağlı kalınmış ancak kimi zaman anlatım bozukluklarının fazla olduğu yerlerde serbest bir aktarma yöntemi kullanılmıştır. |
|
 |
BALIKESİR İLİ AĞIZLARI (İNCELEME-METİNLER-SÖZLÜK): Hüseyin Kahraman MUTLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1462, 1. Baskı 2022, 664 sayfa Balıkesir ili sınırları içerisinde yerli ağzı gruplarını oluşturan ve 1860’lı yıllara kadar konargöçer olan Türkmen, Yörük ve Çepniler ile bu üç topluluktan daha önce yerleşik hayat düzenine geçen Manavların ağız özellikleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Halk arasında “Muhacir” adıyla bilinen ve 20. asrın başlarından itibaren Balıkesir yöresine Balkanlar ve Kafkasya bölgelerinden göç eden toplulukların ağızları ise çalışmanın dışında bırakılmıştır. Amaç söz konusu ağız bölgelerini yerinde tespit ederek buradaki mevcut ve belirleyici dil özellikleri ile söz varlıklarını ortaya koymaktır. |
|
 |
ALTAY TÜRKÇESİ GRAMERİ: Figen GÜNER DİLEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1461, 1. Baskı 2022, 312 sayfa Eser, ölçünlü Altay Türkçesinin geleneksel gramercilik anlayışıyla çok zamanlı olarak yazılmıştır. Türkiye’de Altay Türkçesiyle ilgili yapılmış ilk çalışma olmamakla birlikte Altay Türkçesi grameri olarak hazırlanmış “bütüncül ilk ve öncü çalışma”dır. Ana hatlarıyla “giriş, ses bilgisi, şekil bilgisi, kelime türleri, basit ve birleşik fiil çekimi, sıfat-fiiller, zarf-fiiller ve isim-fiiller” gibi konu başlıkları ile Altay Türkçesiyle metin örnekleri, metinlerin kısa sözlüğü ve dil bilgisel ögeler dizininden oluşmaktadır. “Giriş”te Altay Cumhuriyeti, Altay Türkleri, Altay Türkçesi ve alfabeleri hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Çalışmada kullanılan örnekler, edebî eserlerden oluşan derlemden alıntıdır. |
|
 |
ESKİŞEHİR İLİ MANAV AĞIZLARI: Fatih DOĞRU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1459, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 2368 sayfa Bu çalışmada, Eskişehir ilinde Manavların nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu yerleşim birimlerini tespit etmek, buralardan derlenen metinlerin ses bilgisi incelemesini yapmak ve Eskişehir ili Manav ağızlarının söz varlığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Eskişehir ili Manav ağızlarını bilimsel yöntemlerle tespit edip kayda almak ve incelemek hem özelde Manavların ağız özelliklerini, kullandıkları söz varlığını, kültürünü, yaşayış biçimlerini vb. ortaya koyma hem de Türklerle ve Türk diliyle ilgili yapılacak başka çalışmalara yardımcı olma açısından önemlidir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TUTUŞMUŞ GÖNÜLLER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Pınar VURSUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1458, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 398 sayfa Birinci Dünya Savaşı sonunda bütün dünyadaki hayat değişikliğinin bizdeki belirtileri anlatılır. Batılılaşmaya çalışan bir toplum; Türk toplumunun geleneklerine tezat teşkil eden alafranga, züppe ve dejenere tipler üzerinde kurgulanır. Olaylar, akılları bir karış havada, serbest aşk hayatı yaşamak isteyen Lemiye, Nevhayal ve Şaheser adlı üç güzel genç kızın hikâyesi etrafında şekillenir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KOKOTLAR MEKTEBİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Hamdi ÜNGÖR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1457, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 400 sayfa Olaylar, yazarın “Bir İtiraf” bölümünde açıkladığı üzere baştan başa hayal ürünüdür. Osmanlı’nın son dönemlerinde büyük tartışmalara ve kırılmalara neden olan Batılılaşma meselesi kadınlar üzerinden ele alınır. Toplumdaki değerler sisteminin Batılılaşmayla birlikte geçirdiği yozlaşma trajikomik bir biçimde sunulur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: METRES, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Kadriye SATMAN ÇALLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1456, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 488 sayfa Eserde, mutluluğu ailesinde değil, evlilik dışında arayan Hami ile Müştak ve Reyhan’ın başlarına gelenler anlatılır. Evlilik, sadakat, ihanet, para ve alafranga yaşam tarzı üzerine yazılmış hem güldüren hem duygulandıran hem de düşündüren bir romandır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: İNSAN ÖNCE MAYMUN MUYDU?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Erhan KIVANÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1455, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 398 sayfa Dönem insanının dinî görüşü ve bilime bakışı üzerinde durulur. Düşünceleri ve olguları temsil eden sembolik karakterlerle onların fikir ve ruh yapıları, anlayışları, davranış özellikleri, eğilimleri ve idealleri anlatılır. Eser, tek bir olayın gelişim ve sonucundan çok “filozof” karakterinin dört ana macerası, arka planda gelişen bir olay ve hepsinin toplu sonucu şeklindedir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: SEVDA PEŞİNDE, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Birsel ORUÇ ASLAN, Celâl GÖRGEÇ, Yasemin GÜLTEKİN, Yasemin BULUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1454, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 390 sayfa Dönemin kadın erkek ilişkileri realist bir anlayışla kaleme alınır. Rızasız evlilikler, kıskançlıklar ve yasak aşkla örülen hikâye, kadın haklarının konu edildiği en önemli romanlardan biri olarak karşımıza çıkar. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ADLARLA ÖN ADLARIN BİRLİKTELİK KULLANIMI VE EŞ DİZİMİ SÖZLÜĞÜ -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-: Bülent ÖZKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1453, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 934 sayfa Bu çalışma, Güncel Türkçe Sözlük’te ad olarak tanımlı sözlük birimlerinin ön ad tanımlı sözlük birimleriyle dizgesel ilişkilerini derlem tabanlı bir uygulamayla birliktelik kullanımı ve eş dizimlilik kavramları çerçevesinde ortaya koymaktadır. Çalışmanın ilk bölümü olan Türkiye Türkçesinde Ön Adlarla Adların Birliktelik Kullanımı ve Eş Dizimi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanmıştır. Bu sözlük ise söz konusu eserin tamamlayıcı halkasını oluşturur. Çalışma, 25 milyon (+/-) sözcük birimlik bir derlem üzerinden yürütülmüştür. Dizgesel olarak adlarla ön adların birliktelik kullanımları ve eş dizimlilikleri çerçevesinde Türkçede ad > ön ad ilişkisinde kavram alanlarının belirlendiği eser, dilin doğal yapısına uygun bir şekilde öğrenicilerin dili kullanmalarına katkı sağlayacaktır. Bu anlamda çalışma, ortaya koyduğu veri setiyle alan yazında bir ilk olma özelliği taşıması bakımından önemlidir. |
|
 |
BEŞBALIKLI ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG ANISINA ULUSLARARASI ESKİ UYGURCA ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ: Yayıma Hazırlayan: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1452, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 319 sayfa Türk Dil Kurumu tarafından 4-6 Haziran 2011 tarihlerinde Ankara’da Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı düzenlendi. Çalıştayda; çevirilerinde yer alan kimi bilgilere dayanılarak Şingko Şeli Tutung’un kim olduğu, Uygur veya Çinli olup olamayacağı, yaptığı çeviriler ve bu çevirilerin özellikleri (örneğin Hsüan-Tsang Biyografisi), çeşitli Uygur hukuk metinleri, Uygurca Daśakarmapathāvadānamālā metni, kataloglama konuları, modern diller ve Eski Uygurca ilişkileri, Uygur harfli çeşitli metinler (örneğin Arapça) ile bazı metinlerin okunuşlarına yer verildi. Eser, Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşur. |
|
 |
TÜRKÇENİN EĞİTİMİ-ÖĞRETİMİNDE KURAMSAL VE UYGULAMALI ÇALIŞMALAR 12: Yayıma Hazırlayan: Kamil İŞERİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1451, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 490 sayfa Dokuz Eylül Üniversitesi Dil Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından 3-5 Ekim 2019 tarihlerinde İzmir’de düzenlenen ve Türk Dil Kurumu tarafından desteklenen 12. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı’nda sunulan 37 bildiriden oluşur. “Edebiyat Öğretimi”, “Dil Bilimi ve Dil Öğrenme Ara Kesiti”, “Eğitimde Kavramsal Metafor Kuramı”, “Ana Dili Olarak Türkçe Öğretimi” ve “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi” ana başlıkları altında sunulan bildiriler, Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanının araştırmacıları için önemli bulgular sunar. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: NAMUSLU KOKOTLAR, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Ahmet KOÇAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1450, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 366 sayfa Geniş bir şahıs kadrosu, çeşitli aşk ilişkileri ve gönül entrikalarının yer aldığı roman, 49 bölümden oluşur. Kahramanın evli olmasına rağmen başkalarıyla da birlikte olmasını işler. Aşkta ve evlilikte eşlerin yaş olarak birbirine denk olması vurgulanır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TESADÜF, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Hamdi ÜNGÖR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1449, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 364 sayfa Olaylar, 19. yüzyıl sonunda İstanbul’da falcı Nefise Hanım’ın etrafında şekillenir. Müşterilerini dolandıran, onlardan sürekli para sızdıran Nefise’nin ilginç büyüleri, muskaları, bakıcılık adı altında kandırarak ağına düşürdüğü saf insanlar anlatılır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: UTANMAZ ADAM, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Nagehan UÇAN EKE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1448, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 428 sayfa Toplumsal adaletsizlik ve ahlaki çöküntü ekseninde kurgulanan romanda, ruhsal bakımdan hasta tipler ve onların toplum içerisindeki son derece olumsuz, zararlı hareketleri bir psikolog titizliğiyle tahlil ve tenkit edilir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: BİR MUADELE-İ SEVDA, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Zuhal KÜLTÜRAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1447, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 230 sayfa Kadının veya erkeğin isteğine aykırı olarak yapılan evlilikleri ve bunların olumsuz neticelerini konu alır. Olaylar, eserin kahramanlarından Naki’nin ağzından nakledilir. Zengin ve havai bir genç olan Naki’nin iki kız ile evlenip boşanmasının üstüne gelen üçüncü gelinin açıkgöz çıkması ile gelişen durumlar anlatılır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KADERİN CİLVESİ, Yayın Yönetmeni: Emine GÜRSOY NASKALİ, Hazırlayan: Erman İMER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1446, 1. Baskı 2022 (E-Kitap), 244 sayfa Açlık ve namus arasındaki ters ilişki irdelenir. Romanın anlatıcısı olan ve kıt kanaat geçinen ama dünyaya bilgece bakmayı başararak namusunu her şeyden önde tutan Salâh Efendi’nin ailesinin başından geçenler anlatılır. Yazar, karamsar toplum eleştirisini yaparken okurunu “açlık”la “namus”un bir arada olamayacağı sonucuna götürür. |
|
  |
IX. ULUSLARARASI TÜRK DİLİ KURULTAYI Bilge Tonyukuk Anısına: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1445/1-2, 2 Cilt, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 2094 sayfa Türk Dil Kurumunun 1932’den bu yana yürüttüğü ve uluslararası bilim çevrelerince kurumsallaşmış bilimsel toplantı olarak kabul edilen Türk Dili Kurultaylarının dokuzuncusu, 26-30 Eylül 2021 tarihlerinde çevrim içi olarak düzenlendi. Kurultay, Tonyukuk Anıtı’nın dikilişinin 1300. yıl dönümü münasebetiyle Bilge Tonyukuk’a ithaf edildi. Yurt içinden ve yurt dışından 163 bilim adamının tebliğleriyle katıldığı kurultayda; Türkçenin tarihî gelişim süreci, güncel sorunları, kilometre taşı şahsiyetlerine ilişkin ilmî araştırmalar sunuldu. Eser, IX. Uluslararası Türk Dil Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşur ve 2 ciltten meydana gelmiştir. |
|
 |
YUNUS EMRE’NİN VEFATININ 700. YIL DÖNÜMÜ ANISINA ULUSLARARASI TÜRKÇENİN ANADOLU’DA YAZI DİLİ OLUŞU SEMPOZYUMU: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1444, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 643 sayfa 2021 yılı, Türk dili ve kültürünün en önemli şahsiyetlerinden Yunus Emre’nin vefatının 700. yıl dönümü olması münasebetiyle UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri arasına alındı. 30 Ocak 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Genelge ile 2021 yılı Cumhurbaşkanlığımız tarafından “Yunus Emre ve Türkçe Yılı” olarak ilan edildi. Türk Dil Kurumu bahsi geçen Genelge doğrultusunda, 12-14 Temmuz 2021 tarihleri arasında Ankara’da “Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu” düzenledi. Sempozyum ile Anadolu’da Türkçenin yazı dili hâline gelmesinde etkisi olan yazarlar ve eserleri değerlendirildi; yazı dilini oluşturan fikrî ve edebî zemin hakkında çıkarımlarda bulunuldu. Ayrıca Türkçenin yazı dili olarak kurulmasında çok önemli bir yere sahip Anadolu Beylikleri Dönemi eserleri, çeşitli açılardan değerlendirildi. Eser, Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu’nda sunulan bildirilerden oluşur. |
|
 |
TÜRKÇE-GÜRCÜCE SÖZLÜK: İbrahim ARISOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1443, 1. Baskı 2022, 1110 sayfa Eser, Türkçe ve Gürcüce öğrenmek isteyenlere yardımcı olmak düşüncesiyle hazırlanmıştır. 30.527 madde başı, 12.390 madde içi olmak üzere toplam 42.917 söz, terim ve deyimden oluşan Türkçe söz varlığının Gürcüce karşılıkları hem Gürcü alfabesi hem de çeviri yazılı Türk alfabesi kullanılarak verilmiştir. Türkçe ve Gürcücede farklı alfabeler kullanılması nedeniyle Gürcüce sözcükler, önce Gürcü harfleriyle yazılmış sonra çeviri yazılı Türkçe okunuşlarıyla aktarılmıştır. Sözcüklerin sıralanışı Türk Dil Kurumunun Yazım Kılavuzu esas alınarak yapılmış; dil bilgisi bakımından çeşitlerini belirtmek ve anlamlarına açıklık getirmek için kısaltmalar kullanılmıştır. Eski sözcüklerin ve halk ağzında kullanılan sözcüklerin eş anlamlı karşılıkları ayraç içerisinde gösterilmiştir. Yaklaşık veya aynı anlama gelen söyleyişler ise ~ işaretiyle belirtilmiştir. |
|
 |
TÜRKÇE-ÖZBEKÇE/ÖZBEKÇE-TÜRKÇE EKONOMİ TERİMLERİ KILAVUZU: Aynur ÖZ ÖZCAN- Ayhan ÇELİKBAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1442, 1. Baskı 2021, 168 sayfa Özbekistan-Türkiye ilişkilerindeki gelişmenin son yıllarda ivme kazanmasıyla iki ülke arasındaki bilimsel, askerî, ticari, ekonomik ve başka alanlardaki iş birliği de artmıştır. Bu iş birliği sonucunda Özbekistan’a giden ya da Türkiye’ye gelen kişiler için her alanda başvuru kılavuzlarına ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. Bu çalışma, Özbekistan’a giderek çeşitli alanlarda yatırım ve ticaret yapacak olan iş adamları ve bu yatırım alanlarında çalışanlar ile Türkiye’ye gelen iş adamlarının başvuracakları bir kılavuz olarak düşünülmüştür. Kılavuz, Türkçe-Özbekçe ve Özbekçe-Türkçe olarak hazırlanmış ve iki ayrı lehçede iki ayrı bölüm olarak verilmiştir. |
|
 |
MUSTAFA SÂFÎ: TERCEME-İ CELÂL Ü CEMÂL, Hazırlayan: Ömer GÖK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1441, 1. Baskı 2021, 520 sayfa Mustafa Sâfî Efendi tarafından kaleme alınan Terceme-i Celâl ü Cemâl’in metin neşri ve kaynak metin ile karşılaştırmalı incelemesini içeren bu çalışmanın girişinde, Eski Türk edebiyatında tercüme meselesi ele alınmıştır. Mustafa Sâfî’nin eseri, “telif mi, tercüme mi” tartışmaları ekseninde değerlendirilmiş ve Terceme-i Celâl ü Cemâl’in rahatlıkla tercüme eserler arasında sayılabileceği delilleriyle (gerek mütercimin metin içindeki ifadeleri gerek karşılıklı okumalarımızdan hareketle) gösterilmiştir. Eser; edebî sanatlar, ahenk unsurları ve farklı nazım şekilleri bakımından da karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Metinde geçen atasözü ve deyimler tanıklanarak verilmekle beraber bunların kaynak metinde ve o dilin söz varlığında ne şekilde geçtiği tespit edilmeye çalışılmıştır. |
|
 |
MEMLÛK TÜRKÇESİNDE EKLER VE İŞLEVLERİ: Ragıp MUHAMMED Türk Dil Kurumu Yayınları: 1440, 1. Baskı 2021, 336 sayfa Memlûk Türkçesi, Eyyubî Devleti’nin yıkılmasının ardından XIII-XVI. yüzyıllar arasında Mısır ve Suriye’de hüküm süren Memlûk Devleti’nde yaşayan Türkler tarafından meydana getirilmiştir. Bu çalışmada, Memlûk Türkçesi sahasında kaleme alınan metinler ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Söz konusu metinlerdeki eklerin işlevleri, kullanılışları ve eklerle ilgili o dönemin gramercileri tarafından verilen bilgiler bir araya getirilerek örneklerle gösterilmiştir. Arapça üzerinden iki dilli eserlerin aslından yararlanılmış, çalışmanın konusuna uygun bir şekilde kullanılmıştır. Gerek duyuldukça taranan metinlerden elde edilen eklere ilişkin dil malzemesi Eski Türkçe ve Orta Türkçe metinlerindeki eklerle karşılaştırılmış, art ve eş zamanlı biçimde incelenmiştir. |
|
 |
MEMTİLİ EPENDİ (TEVFİK) VE ŞİİRLERİ: Reyila KAŞGARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1439, 1. Baskı 2021, 392 sayfa Eser, Uygur Türklerinin önde gelen aydınlarından biri olan eğitimci ve şair Memtili Ependi’nin günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti’nin idaresi altında bulunan ve Şinciang Uygur Özerk Bölgesi olarak adlandırılan Doğu Türkistan’da yayımlanan şiir kitabındaki şiirleri ile öğrencisinden temin edilen el yazısı şiirleri üzerinde yapılan çalışmadır. Memtili Ependi’nin yaşam öyküsünü, mücadelesini, çalışmalarını Türk okurlarıyla paylaşmayı, şiirlerini Türkiye Türkçesine kazandırmayı hedeflemektedir. Uygur millî eğitiminin ve Uygur aydınlarının geçmişi, bugünü ve geleceğinin anlaşılabilmesi; Uygur aydınları ile Türkiye aydınları arasındaki bağın doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi açısından önemlidir. Şiirlerin dili, Çağatay Türkçesinden Çağdaş Uygur Türkçesine geçiş döneminin özelliklerini içerdiği için çalışma, dönemin dil özelliklerine ışık tutacaktır. İçerik olarak giriş, altı bölüm, kaynakça ve eklerden oluşmaktadır. |
|
 |
BİTLİS HALK AĞZI VE KÜLTÜRÜ: Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1438, 1. Baskı 2021, 606 sayfa Doğu Anadolu ağızları olarak adlandırılan geniş bölgenin içinde bulunan Bitlis halk ağzı, kendine has birtakım özellikler göstermesi bakımından dikkate değerdir. Bitlis ve çevresi coğrafi konumu nedeniyle stratejik bir özelliğe sahiptir. Bilinen tarihe göre Bitlis yüzyıllar içinde Bizans, Selçuklu, Kıpçak, Eyyubi, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Safavi ve Osmanlı gibi devlet ve beyliklerin sınırları içinde kalmıştır. Bu yönüyle bölge, zengin bir dil malzemesine ve kültür ögelerine sahiptir. Bu çalışmada bölgenin dil ve kültürel özellikleri işlenmiş, söz varlığı tespit edilmiş, kelimelerin kökenleri araştırılmıştır. Türkçe kelime ve eklerin yanı sıra bölge ağzında yaşayan Arapça, Farsça, Ermenice, Rumca kelimeler üzerinde durulmuştur. Çalışmalar yürütülürken çevre ağızlarını ele alan eserlere de başvurulmuş ve o eserlerle ilgili bazı tespitlerde, eleştirilerde bulunulmuş, ortak özellikler belirlenmiştir. |
|
 |
A. BESİM ATALAY: Vahit TÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1437, 1. Baskı 2021, 136 sayfa Besim Atalay, Millî Mücadele öncesinde, sırasında ve sonrasında Türk kültür hayatına ve Türklük bilimine yaptığı büyük katkılarla unutulmazlar arasında yerini almış önemli bir kişiliktir. Başından beri Millî Mücadele’nin içinde yer almış, milletvekili olarak uzun yıllar (yedi dönem-yirmi altı yıl) Mecliste bulunmuş ve Cumhuriyet’in ilanından sonra da hemen bütün dil çalışmalarına katılmıştır. Küçüklü büyüklü otuz yedi eserin ve pek çok makalenin yazarı olan Atalay’ın çalışma alanları olarak Türk dili başta olmak üzere din, edebiyat, tarih, coğrafya ve genel kültür konuları sayılabilir. Bu çalışmanın başlıca amacı; bilim adamı, siyasetçi, eğitimci, din adamı, şair, yazar gibi sıfatlarla anabileceğimiz Besim Atalay’ın kim olduğunu anlatabilmek ve eserlerini gereğince tanıtabilmektir. |
|
 |
ATATÜRK’TEN BUGÜNE DİL VE ALFABE: Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1436, 1. Baskı 2021, 380 sayfa Mustafa Kemal Atatürk’ün girişimiyle 1928 yılında yeni Türk harfleri kabul edilmiş, dildeki özleşme ve türetme imkânlarının yolu açılmıştır. Bu çalışmada, Atatürk’ün dil ve alfabe konusunda başlatmış olduğu etkinlikler değerlendirilmiş, kazançlar ve kayıplar üzerinde durulmuştur. Kendisinin vefatından sonra yaşanan bazı gelişmeler veya sapmalar incelenmiş, özellikle yazımda alınan mesafe açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada mümkün olduğu ölçüde bilimsel çizgiden ayrılmadan yalın bir ifade kullanılmıştır. Alfabe ve dille ilgili gelişmeler yer yer hikâye üslubuyla anlatılmış; konular işlenirken örneklere ağırlık verilmiştir. Ayrıca dönemin yazarlarından atıflar yapılırken veya Nutuk’tan alınan örnek parçalarda yabancı kelimelerin karşılıkları ayraç içinde gösterilmiştir. |
|
 |
HAMZA ZÜLFİKAR ARMAĞANI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1435, 1. Baskı 2021, 688 sayfa 2021 yılı, hem çeşitli idari görevler yürüterek hem bilimsel çalışmalarıyla eserler üreterek hem de Türk Dil Kurumunu ve faaliyetlerini yurt içinde ve dışında liyakatle temsil ederek Kuruma üstün hizmetleri bulunan Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR’ın 80. doğum yılıdır. Türk Dil Kurumuna her zaman yuvası nazarıyla bakan Prof. Dr. ZÜLFİKAR, 1983’ten bugüne kadar yapılan neredeyse her tür çalışmanın içinde yer almıştır. Hâlâ Kurumun dergilerinde makaleler yayımlamakta; Kurum adına çeşitli kurum ve kuruluşlarda konferanslar vermekte, panellere katılmakta, konuşmalar yapmaktadır. Eser, Türk Dil Kurumu tarafından Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR’ın 80. yaşında armağan olarak hazırlanmıştır. Değerli bilim adamlarının bu armağan kitaba yönelik olarak hazırladığı yazılarından oluşmaktadır. |
|
  |
VIII. ULUSLARARASI TÜRK DİLİ KURULTAYI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1434/1-2, 2 Cilt, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 2924 sayfa Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında e-kitap olarak yayımlanan çalışma, 22-26 Mayıs 2017 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşur. 2 ciltten meydana gelmiştir.
|
|
 |
TÜRKÇENİN EKRANLA İMTİHANI: Mustafa ERTEM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1433, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 288 sayfa Çevirinin sadece bir dil aktarımı değil, aynı zamanda amaca yönelik bir kültürel faaliyet olduğu göz önüne alınarak televizyon programlarında ve filmlerde kullanılan İngilizce kaynak metinlerin Türkçe çevirilerinde gözlenen hatalar tespit edilmiştir. Bu hatalara alternatif çeviri önerileri sunularak Türkçenin inceliklerini yansıtan çeviri teknikleri ve bu anlamda dil ve kültür bağlamında dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili bilgilendirici bir içerik sunulması amaçlanmıştır. Program metinlerinde tespit edilen anlamsal ve yapısal anlatım bozukluklarına sebep olan çeviri hatalarının ne gibi eksiklikler yüzünden ortaya çıktığı üzerinde durulmuştur. |
|
 |
TÜRK DİLLERİNİN TARİHÎ-TİPOLOJİK SES BİLİMİ: Nikolay Aleksandroviç BASKAKOV, Çevirenler: Oktay Selim KARACA, Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1432, 1. Baskı 2021, 266 sayfa Bu kitap, yazarın daha önceden yayımlanmış olan Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Yapısı (1975) ve Türk Dillerinin Tarihî-Tipolojik Biçim Bilgisi (1978) adlı eserlerinin devamı niteliğindedir. Türk dillerinin ses bilimsel yapısının art zamanlı yönden gelişim ve oluşumunun çözümlenmesine ayrılmıştır. Çeşitli Türk dillerinin dil bilgisel yapısı, sözlüksel kadrosu, ses bilgisel ve ses bilimsel yapısı konusunda uzun yıllar süren araştırmalar ve gözlemlerin bir genellemesidir. Kitapta, Sovyetler Birliği Türkologlarıyla Batı Avrupa Türkologlarının çoğunluğu tarafından kabul edilen ve araştırmalarında kullanılan ses bilgisel-ses bilimsel çeviri yazı kullanılmıştır. |
|
 |
OSMANLI KONUŞMA DİLİ: Yavuz KARTALLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1431, 1. Baskı 2021, 456 sayfa Osmanlı Dönemi’ndeki kişilerin nasıl konuştuklarının tespit edilmeye çalışıldığı bu çalışmada asıl veri tabanını, Batılı araştırıcılar tarafından yazılan çeviri yazılı (Latin harfli) metinlerdeki konuşmalar oluşturmuştur. Genel olarak halkın konuşmalarının yer aldığı şeriye sicilleri ve hem halkın hem de saray çevresi gibi daha geniş bir kesimin konuşmalarının kaydedildiği Osmanlı kronikleri ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ndeki konuşmalar ile de desteklenmiştir. Osmanlı Dönemi’nde konuşulan dil, çeviri yazılı metinlerden tespit edilen 21 farklı konuda konuşma kalıbı ve bu konuşma kalıplarının kullanıldığı -bazılarının çeşitli alt başlıklarının da bulunduğu- 46 farklı konudaki karşılıklı konuşmayla tematik olarak örneklendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma, “Giriş”, “Saray ve Saray Çevresinin Dili”, “Halkın Dili” ve “Kısa Konuşma Metinleri” bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
MEKTUP YAZDIM OKURA (TÜRK ROMANINDA MEKTUP 1860-1908): Süheyla YÜKSEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1430, 1. Baskı 2021, 228 sayfa Türk romanında, bir anlatım tarzı olarak mektubun nasıl ve hangi amaçla yer aldığının tespitine yönelik bir çalışmadır. Çalışmanın tarihî zemini olan 1860-1908 arası Tanzimat ve I. Meşrutiyet Dönemi’ni kapsamaktadır. Bu zaman dilimi; Türk edebiyatının Batı’yı örnek alarak şekillenmesine, Türk romanının acemilikten ustalığa geçişine tanıklık eder. 1860 sonrası gelişen Türk edebiyatı, basın ile iç içedir. Bu sebeple çalışmanın “Giriş” bölümü, bu zaman diliminin basın ve edebiyatına mektup penceresinden genel bir bakışa ayrılmıştır. İncelenen romanların bazıları, edebiyat tarihlerinde adı geçen bilindik eserlerdir. Bazılarının adı, özellikle yüksek lisans, doktora tezlerinde veya biyografik çalışmalarda geçmektedir Çalışmanın temelini teşkil eden, bir anlatım tarzı olarak mektubun romanda nasıl ve ne amaçla yer aldığına dair tespitler 11 başlık altında toplanmıştır. |
|
 |
KURTULUŞ SAVAŞI’NIN UNUTULMUŞ ŞAİRİ ŞERAFETTİN ÖZDEMİR (1889-1922) TOPLU ŞİİRLERİ, Hazırlayanlar: Timur KOCAOĞLU, Tülay GENÇTÜRK DEMİRCİOĞLU, Akartürk KARAHAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1429, 1. Baskı 2021, 287 sayfa Şerafettin Bey, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış; Balkan, Birinci Dünya ve Kurtuluş Savaşlarına katılmış; birçoğu yayımlanmamış şiirleri, şarkıları, piyesleri ve hikâyeleri olan bir tıp doktorudur. Genç yaşta ölen Şerafettin Bey hakkında bugüne kadar çok az bilgi verilmiş ve adı henüz Türk edebiyatı tarihlerinde yer almamıştır. Onun ve şiirleri hakkında belirlediğimiz ilk kaynak 1967’de yayımlanan Şâir Tabîbler adlı bir antolojidir. Şerafettin Bey’e ayrılan 7 sayfada onun hayatı ve 7 şiiri yer almaktadır. Şerafettin Bey’in şiirlerinin büyük çoğunluğu kendi el yazısıyla çeşitli defterlerde, mektuplarda, posta kartlarında bulunmaktadır, çok azı ise Dertli gazetesinde yayımlanmıştır. Çalışmada okuyucuya, Şerafettin ÖZDEMİR’in 130 şiiri sunulmuştur. |
|
 |
ISPARTA MERKEZ İLÇE AĞIZLARI: Osman YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1428, 1. Baskı 2021, 584 sayfa Eser, mukayeseli bir çalışmadan çok tasvirî bir çalışmadır. Ancak gerektiği yerlerde tarihî ve çağdaş Türk lehçeleri gramerlerine de müracaat edilmiştir. “Giriş”ten sonra “Dil İncelemesi”, “Metinler” ve “Gramatikal Dizin” bölümlerinden meydana gelmiştir. “Giriş”te; Isparta’nın tarihi, ağız özelliklerini şekillendiren etnik yapı ve yörenin fiziki coğrafyasına dair genel bilgiler verilmiştir. “Dil İncelemesi” bölümünde, derlenen metinlerden hareketle Isparta Merkez ilçe ağızlarının “Ses Bilgisi” ve “Şekil Bilgisi” özellikleri ele alınmıştır. “ “Metinler” bölümünde 60 metne yer verilmiştir. “Gramatikal Dizin”de, metinlerde geçen tüm kelimeler alfabetik sırayla ve gramatikal unsurlara göre dizilmiştir. |
|
 |
IRAK TÜRKMEN AĞIZLARI (Giriş-Metinler-Sözlük): Çoban ULUHAN (BEŞİRLİ) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1427, 1. Baskı 2021, 172 sayfa Irak Türkmen ağızlarıyla ilgili olan bu çalışma, Anadolu ağızları araştırmalarının bir halkasını oluşturmaktadır. Çalışma; araştırma bölgesi olan Kerkük il merkezi, Tisin Mahallesi, Beşir köyü ve Bayat köylerinden Bastamlı, Abbut, Zengili, Biravçılı, Çardaklı’dan banda alınan metinlere dayanmaktadır. Giriş’te Irak Türkmenlerinin tarihi ve yerleşme bölgeleri verilmiştir. Ayrıca Irak Türkmen ağızlarının Türk diyalektleri arasındaki yeri belirtilmeye çalışılmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi metinler; Kerkük il merkezi, Tisin Mahallesi, Beşir köyü ve Bayat köylerinden yapılan derlemelerle oluşturulmuştur. Sözlük’te metinlerde geçen kelimelerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları verilmiştir. |
|
 |
HEİKKİ PAASONEN VE ÇUVAŞÇA MASAL DERLEMELERİ: Sinan GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1426, 1. Baskı 2021, 390 sayfa Çalışmanın malzemesini Heikki Paasonen’in Novoye Yakuşkino [Çuvaşça: Şinyakal] köyünden derlemiş olduğu masal metinleri oluşturmaktadır. Söz konusu masallar, doğrudan alandan kayıt altına alınan bir malzemeyi barındırdıkları için ilgili yerleşimde konuşulan Çuvaşçanın tarihsel bir tanığı olma özelliği de taşımaktadır. İlgili derleme metinleri; Novoye Yakuşkino özelinde konuşulan dilin gelişimini ve değişimini gösterme, Sovyet sonrası dönemde standartlaşan kullanımlarla izi silinen diyalektolojik verileri belirleme ve bölgedeki dil ilişkilerinin tarihsel görünümüne ışık tutma noktasında oldukça önemli veriler sunmaktadır. Heikki Paasonen’in Çuvaşça masal derlemelerinin farklı yönleriyle değerlendirildiği çalışma, Giriş’i takip eden sekiz ana bölümden oluşmaktadır. |
|
 |
HALAÇ TÜRKÇESİ (MERKEZİ İLİ AĞIZLARI): Mina DOLATİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1425, 1. Baskı 2021, 374 sayfa Türk dillerinin sınıflandırılmasında Halaç Türkçesi, taşıdığı Altayistik ses özelliklerinden dolayı başlı başına bir Türk dili kolu olarak değerlendirilmiştir. Günümüzde 51.000 konuşura sahip olan bu lehçe, UNESCO tarafından savunmasız derecede tehlikedeki diller arasına alınmıştır. Merkezi ilinin köyleri olan Keşe, Bonçenar ve Vaşegan köylerinde görsel, işitsel çalışmalar yapılarak çalışmanın amacına uygun belgeler seçilmiştir. Seçili kaynaklardan yararlanarak dil bilgisel çalışmalar yapılmış ve Halaç Türkçesinin bahsedilen köylerdeki dil bilgisi ve söz varlığı ortaya konulmuştur. İşitsel ve görsel kayıtlar Halaç Türkçesinin farklı diyalektlerini konuşmakta olan Keşe, Bonçenar ve Vaşegan halkından derlenmiştir. |
|
 |
GÖKTÜRK YAZISIYLA OLUŞTURULMUŞ UYGUR KAĞANLIĞI YAZITLARININ METİN DİL BİLİMSEL İNCELENMESİ: Hasan GÜRGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1424, 1. Baskı 2021, 304 sayfa Göktürk yazısıyla oluşturulmuş Uygur Kağanlığı yazıtları, en az 5.500 yıllık bir geçmişe sahip ve yaklaşık olarak 1.320 yıldır yazılı metinler aracılığı ile tarihî seyri kesintisiz izlenebilen Türkçenin önemli eserlerindendir. Bu çalışmada, Göktürk yazısı ile oluşturulmuş Uygur Kağanlığı yazıtlarının metin dil bilimi alanının yöntemi aracılığıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Metne dayalı bu inceleme ile yazıtların metinlerindeki ögelerin birbirleri ile kurduğu dil bilgisel ve anlamsal ilişkiler bir bütünlük içinde ortaya konulmuştur. Göktürk yazısıyla oluşturulmuş Uygur Kağanlığı eserlerinin ayrıntılı bir okuması gerçekleştirilerek ve bu eserlerdeki metin içi ilişkiler ağının ve bu ağın ögelerinin varlığı üzerinde çalışılmıştır. |
|
 |
FERAĞÎ’NİN ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ, Hazırlayan: Farhad RAHİMİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1423, 1. Baskı 2021, 344 sayfa 1642’de İran’da Muḥammed bin Żiyā’u’d-dı̇̄n el-Ḥüseynı̇̄ Ferāġı̇̄ tarafından Safevi Şahı Ṣafı̇̄ bin Ṣafı̇̄ adına yazılan Miftāḥu’l-Luġat adlı Türkçe-Farsça sözlüğü incelemek, eserden elde edilen dil bilgisel ve sözlüksel malzemeyi ortaya koymak ve başka eserlerle karşılaştırarak bu eserin Türk dilinin gelişme sürecine olan katkısını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Aynı zamanda Çağatay Türkçesi metinlerinin okunması ve değerlendirilmesinde karşılaşılan sorunların bu eser sayesinde giderilmesi ve böylelikle de Türk dil biliminin bazı sorunlarının çözülmesi amaçlanmıştır. Eserde kırmızı mürekkeple yazılı 631 madde başı bulunmaktadır. Yazılışı aynı olan farklı sözcükler bir arada tek bir madde gibi verildiği için maddelerin gerçek sayısı daha fazladır. Dizinden elde edilen madde sayısı toplam 719’dur. |
|
 |
ESKİ UYGURCA ABİTAKİ METİNLERİNİN SÖZ VARLIĞI (Giriş-Metin-Aktarma-Açıklamalar-Dizin):Tümer KARAAYAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1422, 1. Baskı 2021, 872 sayfa Amitābha kültüne dair Pekin, St. Petersburg, İstanbul, Ankara ve Paris’te bulunan yazmalara ait metinlerin yayımını ve söz varlığını içermektedir. 184 adet yazma üzerinde çalışılmıştır. Yazmaların çeviri yazıları, harf çevirileri, tercümeleri, kısa açıklamaları ve dizinlerine yer verilmiştir. Çalışma, beş bölümden meydana gelmiştir. Bölümler; “Giriş, Eski Uygurca Metinler, Eski Uygurca Metinlerin Türkiye Türkçesine Aktarımı, Metinlere İlişkin Açıklamalar ve Okuma Farkları, Dizinler ve Kaynakça” şeklinde sıralanmıştır. |
|
 |
ESKİ UYGUR DÖNEMİNE AİT TANTRİK BİR METİN: SİTĀTAPATRĀDHĀRAṆĪ, Hazırlayan: Ayşe KILIÇ CENGİZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1421, 1. Baskı 2021, 495 sayfa Çalışmada, Budizm’e ait Tantrik metinlerden birisi olarak bilinen Eski Uygurca Sitātapatrādhāraṇī adlı metin ele alınmıştır. “Beyaz şemsiyeli tanrıça” olarak bilinen Sitātapatrā’nın kendisine inananlar tarafından okunan ya da taşınan dharaṇīsi ile inanırlarını kara büyü, şeytan ve çeşitli felaketlere karşı koruduğuna inanılmaktadır. Eserin Sanskritçe, Hotan-Sakaca, Tibetçe, Çince gibi çeşitli dillerde nüshaları vardır. Eski Uygurcaya 13 ya da 14. yüzyılda çevrildiği düşünülmektedir. Çalışma; Giriş, Metin, Çeviri, Notlar, Dizin ve Tıpkıbasım olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır.
|
|
 |
ESKİ TÜRKÇE TANTRİK BİR METİN: UṢṆĪṢA VİJAYĀ DHĀRAṆĪ SŪTRA, Hazırlayan: Hasan İSİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1420, 1. Baskı 2021, 342 sayfa 14.yüzyılda Tibetçeden Eski Uygurcaya aktarılan Uṣṇīṣa Vijayā Dhāraṇī Sūtra, bünyesinde barındırdığı dhāraṇīler (büyülü sözler), mudrālar (el kol hareketleri) ve maṇḍalalar (büyüsel daireler) gibi tenkitler ile Budalık yoluna ulaşmayı daha kolay bir hâle getirmeyi amaçlayan bir metindir. İnanırlarına uzun yaşam, hastalıklardan kurtulma gibi çeşitli kurtuluş reçeteleri sunan bu metin, Uygurlar arasında popüler bir öğreti kitabı olma özelliği taşımaktadır. Çalışma; Giriş, Berlin Fragmanları, Karşılaştırmalı Metin, Türkiye Türkçesine Aktarım, Açıklamalar ve Dizin bölümlerinden meydana gelmektedir. |
|
 |
ELİYAHU BEN YOSEF ḲILCI’NIN MECUMASI (KIRIM KARAY VE TÜRK EDEBİYATI MECMUASI) (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım): Gulayhan AQTAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1419, 1. Baskı 2021, 886 sayfa İnceleme niteliğindeki eser, Kırım Karaycası ve Kırım Türkçesinde yazılmış mecmuanın ilk tenkitli yayınıdır. Adı geçen mecmua, Bahçesaraylı Eliyahu b. Yosef Ḳılcı tarafından 1903-1910 yılları arasında İbrani harfleriyle istinsah edilmiştir. İçine; masal, hikâye, bilmece, türkü, mani, tekerleme gibi çeşitli edebî türleri almaktadır. Bunlardan bazıları Türk bazıları Kırım Tatar bazıları da Kırım Karaylarının kendi edebiyatından alınmıştır. Eserlerin dili karışıktır. Hem Türkiye Türkçesi hem Kırım Tatarcası hem de Kırım Karaycasının dil özelliklerini taşımaktadır. Türkiye Türkçesinin etkisi tüm eserlerde görülmektedir. Buna karşın, mecmuanın Türkiye Türkçesi standart değildir. Anadolu ağızlarından bilinen pek çok yapı, şekil özelliği ve kelime içermektedir. Eser; Giriş, İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Dizin ve Tıkpıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
DEDE KORKUT -GÜNBED YAZMASI- KAZAN BEY OĞUZNAMESİ (Giriş-İnceleme-Notlar-Metin-Dil İçi Çeviri-Dizinler): Sadettin ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1418, 1. Baskı 2021, 348 sayfa Dede Korkut Oğuznamelerinin Günbed yazması metni üzerine hazırlanmış olan eser; Giriş, Notlar, İnceleme, Metin, Dil İçi Çeviri, Dizin ve Özel Adlar Dizini bölümlerinden oluşur. Giriş bölümünde Dede Korkut Oğuznamelerinin bulunuşu ve yazmaların metinleri üzerine yapılmış kitap yayınları hakkında bilgi verildi. Notlar bölümü Günbed yazmasıyla ilgili bazı yazım ve okunma sorunlarına dikkat çekilerek birtakım tekliflere yer verilmiş olan notlara ayrıldı. İnceleme bölümünde belirli ve sınırlı konular ele alındı; yazım konusuyla ilgili olarak yalnızca metinde harekelenmiş olan kelimelere değinildi. Metin bölümü; çift numaralı sayfada yazmanın fotoğrafı, tek numaralı sayfada ise metnin transkripsiyonu olacak şekilde hazırlandı. Dil İçi Çeviri bölümünde üslubun korunması için metnin cümle yapılarına mümkün olduğunca müdahale edilmedi. Dizin bölümünde ise Günbed yazmasının söz varlığı tespit edildi; Özel Adlar Dizini’nde tanımlar kısa tutulmaya çalışıldı. Gerekli durumlarda kısa ansiklopedik bilgilere de yer verildi. |
|
 |
ARDANUÇ-ARTVİN (MERKEZ)-POSOF-ŞAVŞAT-YUSUFELİ AĞIZLARINDA TÜRKÇE SÖZ VARLIĞI: Sevgi ŞENOL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1417, 1. Baskı 2021, 282 sayfa Türkiye Türkçesinde kullanılmayan, ancak yüzyıllar öncesinden gelerek Ardanuç, Artvin (Merkez), Posof, Şavşat, Yusufeli ağızlarında yaşayan Türkçe sözler derlenmiş, ilgili kaynaklar taranarak pek çok söze tanıklar gösterilmiştir. Örnek cümleler, ağız özelliğini de yansıtması için yöresel ağızla yazılmıştır. Türkçe Sözlük’te bulunan sözlerle sesteş ve anlamdaş olan sözler derlemeye alınmamıştır. Sesteş ve anlamdaş olsa da Ardanuç, Artvin (Merkez), Posof, Şavşat, Yusufeli ağızlarında, Türkçe Sözlük’tekinden başka bir anlamı daha olan sözler derlemeye alınmıştır. Sözlük bölümünün sonunda, “Çocuk Dili”,”Kalıp Sözler, Edatlar ve Ünlemler”e yer verilmiştir. |
|
 |
ARAP LEHÇELERİNDEKİ TÜRKÇE KELİMELER: Bedrettin AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1416, 1. Baskı 2021, 152 sayfa Araştırma niteliğindeki eser, belirli kaynaklardan yapılan bir derleme ve bu derlemenin bilimsel değerlendirilişidir. Türkçenin Arapça üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Arapçada kullanılan Türkçe kelimelerin yanı sıra, Türkçe aracılığıyla Arapçaya geçen Farsça, Fransızca, Rumca vb. kelimeler ile çeşitli Arapça kelimelere Türkçe eklerin eklenmesi sonucu oluşan kelimeler de incelenmiştir. Cezayir, Fas, Filistin, Irak, Libya, Mısır, Sudan, Suriye, Ürdün, Yemen lehçelerinde kullanılan Türkçe kelimelere yer verilmiş; Körfez ve Suudi Arabistan lehçeleri kapsam dışı tutulmuştur. |
|
 |
ÇAĞDAŞ SİBİRYA TÜRK LEHÇELERİNDE ZAMİRLER: Salih Mehmet ARÇIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1415, 1. Baskı 2021, 428 sayfa Zamirler, biçimsel ve işlevsel özelliklerinin daha iyi ortaya konması adına Proto-Altaycadan Altay dilleri olarak tasavvur edilen Türkçe, Moğolca, Tunguzca (Mançu-Tunguzca), Korece ve Japoncaya; Proto-Türkçeden tarihî Türk lehçelerine ve tarihî Türk lehçeleriyle mukayeseli olarak da çağdaş Sibirya Türk lehçelerine gelişimleri doğrultusunda incelenmiştir. Söz konusu edilen diller ve dillerin dönemlerinde zamirlerin bugüne kadar uğradıkları değişimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma, “Giriş (1.1. Altay Dillerinde Zamirler, 1.2. Proto-Türkçede ve Tarihî Türk Lehçelerinde Zamirler)” ve “Çağdaş Türk Lehçelerinde Zamirler” olmak üzere iki ana bölümden meydana gelmiştir. |
|
 |
+{DAn} DURUM BİÇİM BİRİMİ (Yükleyenlerin Üye Yapısı ve Anlamsal Rolleri): Nazmi ALAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1414, 1. Baskı 2021, 289 sayfa +{DAn} durum biçim biriminin eylem ile ad arasında kurduğu morfosentaktik ilişki ele alınmıştır. Üye yapısı, durum dil bilgisi ve anlamsal roller gibi dil bilgisel yaklaşımlardan faydalanılmıştır. Söz dizimsel yapıda üyelerine +{DAn} durum biçim birimi yükleyen eylemler ve bu eylemlerin üye yapıları saptanarak +{DAn} durum biçim birimi yüklenen üyelerin mantıksal düzeyde yüklendiği anlamsal roller belirlenmeye çalışılmıştır. Söz dizimsel yapıda 815 anlama sahip 468 eylem esas alınmıştır. Bu eylemlere Cumhuriyet Dönemi’nde yazılmış 139 edebî eserden örnekler bulunmuştur. Bulunan örneklerden hareketle bu eylemlerin üye yapısı ve üyelerine yüklediği anlamsal roller saptanmış ve rollerin dağılımı ortaya konulmuştur. Yükleyici eylemlerin ve yüklenici adların özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. |
|
 |
KARŞILAŞTIRMALI TÜRK LEHÇELERİ FİİL ÇEKİM KILAVUZU, Yayıma Hazırlayan: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1413, 1. Baskı 2021, 850 sayfa Bu çalışmada çağdaş yirmi Türk lehçesi esasında fiil çekimleri karşılaştırmalı olarak topluca gösterilmeye çalışılmıştır. Türkçenin sıklık sözlüğünden hareketle tespit edilen yirmi beş fiil esas alınmıştır. Bu fiiller alfabetik sıraya göre şu şekildedir: al-, anla-, bak-, bekle-, bil-, de-, duy-, düşün-, gel-, gir-, git-, gör-, iç-, iste-, konuş-, otur-, öğren-, sev-, sor-, uyu-, ver-, yaşa-, yaz-, ye-, yürü-. Tespit edilen bu fiiller, Türkçede genellikle dokuz sınıfa ayrılarak işlenen zaman ve tasarlama kipleri ile bunlara ilave edilen yeterlilik biçimlerinde yirmi Türk lehçesinde çekimlenmiş ve bu biçimler her fiil için ayrı ayrı tablolar hâlinde gösterilmiştir. Çekimler olumlu, olumsuz ve olumlu soru şeklinde yapılmıştır. Fiil çekimlerinin karşılaştırmalı tabloları hazırlanırken Türkiye Türkçesi dışında kalan on dokuz Türk yazı dili için alan uzmanlarının hazırladıkları çekim tablolarından yararlanılmıştır. |
|
 |
ŞEHZÂDE ALAÂDDİN GAYBÎ: KAYGUSUZ ABDÂL KÜLLİYATI (Hayatı-Eserleri-Metin-Sözlük-Kaynaklar): Abdurrahman GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1409, 1. Baskı 2021, 1252 sayfa Asıl adı Alâeddin Gaybî olan Kaygusuz Abdâl, Alâiye Sarayı’nda dinî, tarihî, felsefi, tasavvufi ve dönemin birçok ilmî disiplinlerinde köklü bir eğitim alarak bir şehzade olarak yetiştirilir. İdari, sosyal ve beşerî faaliyetlerinin yanında bilimsel olarak da manzum, mensur ve manzum-mensur karışık türde eserler yazar. Onun bu eserleri, hem nicelik hem nitelik itbarıyla bir hayli yekûn tutar. Bu eserler günümüze kadar ulaşabilmiştir. Çalışma “Giriş, İnceleme, Kaynaklar, Metinler, Sözlük ve İndeks”ten oluşur. Giriş’te Kaygusuz Abdâl’ın yaşadığı dönemde Teke ilinin tarihî ve kültürel yapısı kısaca belirtilmiştir. Birinci bölümde Kaygusuz’un menkıbevi, tarihî hayatı ve eserleri özet hâlinde sunulmuş; ikinci bölümde eserlerinin tavsif ve özetleri verilmiştir. Üçüncü bölümde Kaygusuz’un dinî-tasavufi Türk edebiyatına ait kullandığı nazım türleri tespit edilmeye çalışılmış; dördüncü bölümde ise eserlerinde dil-üslup özellikleri ve anlatım şekilleri üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde Kaygusuz’un Türkçesi ve hamse sahibi oluşu hakkında bilgilere; altı, yedi ve sekizinci bölümlerde ise Kaygusuz’un manzum, mensur ve manzum-mensur karışık eserlerinden bazılarının metinlerine yer verilmiştir. Dokuzuncu bölüm Abdâl Mûsâ Velâyet-nâmesi ve Kaygusuz Abdâl Menâkıb-namesi metinlerinden oluşmaktadır.
|
|
 |
EŞREF FEYZÎ: LÜGAT-İ HOŞ-EDÂ (Arapça-Farsça-Türkçe Manzum Sözlük), Hazırlayan: Hasan EKİCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1408, 1. Baskı 2021, 148 sayfa Eşref Feyzî tarafından kaleme alınan Arapça-Farsça-Türkçe manzum bir sözlük olan Lügat-ı Hoş-edâ adlı eserin günümüz araştırmacılarının hizmetine sunulması amaçlandı. Bu eser, 11 kıtadan/bölümden ve 341 beyitten oluşan manzum bir sözlüktür. Yapılan ayrıntılı katalog taramalarına rağmen Lügat-ı Hoş-edâ’nın iki nüshası tespit edilebilmiştir. Bu çalışma, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi’nde bulunan 188 ve 253 numarada kayıtlı eserler üzerinde yapıldı. Çalışma; Giriş, inceleme, trankripsiyonlu metin, sözlük ve dizinden oluşur. “Giriş” bölümünde manzum sözlükler hakkında genel bilgiler aktarıldı. Klasik Türk edebiyatında manzum sözlük yazma geleneğinin tarihî seyri üzerinde duruldu. Birinci bölümde Eşref Feyzî’nin hayatı hakkında kısaca bilgi verildi ve yazarın bilinen tek eseri olan Lügat-i Hoş-edâ tanıtıldı. İkinci bölümde tespit edilen nüshaların tavsifleri yapıldı, metin hazırlanırken takip edilen yöntem hakkında bilgiler sunuldu. Daha sonra Lügat-i Hoş-edâ’nın transkripsiyonlu metni verildi. Üçüncü bölümde ise Lügat-i Hoş-edâ’daki söz varlığını ortaya çıkarmak ve araştırmacıların istifadesine sunmak amacıyla metnin sözlüğü hazırlandı. Dördüncü bölümde T1 (Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yz. A/188) ve T2 (Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yz. A/253) nüshalarının tıpkıbasımı sunuldu. |
|
 |
DİLLİK ÖLÇÜTLERE GÖRE ESKİ UYGURCA METİNLERİN TARİHLENDİRİLMESİ: Ferruh AĞCA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1407, 1. Baskı 2021, 458 sayfa Eski Uygurca yazmalar veya basılı metinlerin dil özelliklerine göre tasnif edilmesi ve yüzyıllara göre tarihlendirilmesi ile hazırlandı. Araştırmanın kapsamını genel olarak Manihaist ve Budist Türk çevresi metinleri oluşturur. Dinî çevrelere ait metinlerin yanı sıra bazı din dışı Uygur metinleri de çalışmaya dâhil edildi. Uygurların Mani, Soğd, Uygur, Brahmi, Tibet ve Süryani alfabeleriyle yazılmış metinleri dikkate alındı. Türk runik alfabesiyle yazılmış Uygur yazıtları, gerek kullanılan malzeme gerekse dil özellikleri ve söz varlığı bakımından Köktürk yazıtları ile hemen hemen aynı olduğu için araştırmanın kapsamı dışında tutuldu. Eski Uygurca metinlerin tarihinin tespitinde dillik ve dil dışı ölçütler kullanıldı, ayrıca karşılaştırmalı dil biliminden istifade edildi. |
|
 |
SAGAY DESTANLARI AY TOLIZI, Hazırlayan: Nur Kadriye TEZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1406, 1. Baskı 2021, 200 sayfa Çalışmada, W. Radloff’un Proben adlı eserinin 2. cildinde yer alan ve bizzat kendisi tarafından yazıya geçirilip derlenmiş olan destanlardan biri, Sagayların Ay Tolızı Destanı ele alındı. Ay Tolızı Destanı’nın yazı çevirimi, Türkiye Türkçesine aktarımı, dil bilgisel dizini ve dil bilgisi incelemesi yapıldı. Dil bilgisel dizinde çalışmaya konu olan destan çerçevesinde o dönemdeki Sagay ağzının söz varlığı ortaya kondu. Dil bilgisi incelemesi bölümünde destan yazıya geçirildiği ağız bakımından yine destandan verilen örneklerle açıklandı. Eser, “Giriş, İnceleme, Metin-Çeviri Yazı-Aktarma ve Sözlük-Dizin” olmak üzere dört ana bölümden oluşur. “Giriş” bölümünden önce, “Çeviri Yazı Alfabesi” Kiril ve Latin alfabeleri olarak verildi. Radloff kaynak alınarak bazı seslerin açıklamaları parantez içinde yapıldı. Hemen sonrasında “Kısaltma ve İşaretler” başlığı altında çalışma yapılırken başvurulmuş olan kısaltma ve işaretler belirtildi. Çalışma bu yönleriyle halk bilimi, betik bilimi ve dil bilimi ile ilgilidir ve bu bilim dallarına kaynaklık teşkil eder. |
|
 |
ÖZBEK DESTANLARI 7 ÇAMLIBEL KUŞATMASI (ÇAMBİL KAMALİ), Hazırlayan: Ayşe SOLMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1405, 1. Baskı 2021, 156 sayfa Köroğlu destanları, Özbek destancılık geleneğinde oldukça geniş bir yer tutar. Bu gelenek içinde yer alan Köroğlu destanlarından biri de Çambil Kamali Destanı’dır. Bu destan Muhammedkul Canmuradoğli Polken’den derlenmiş, Muhammednadir Saidov ve Zübeyde Hüseyinova tarafından yayıma hazırlanmıştır. Şair, Hasanhan Destanı’nı bitirdiği cümlelerle Çambil Kamali Destanı’nı başlatır. Olaylar, bu destanın devamı şeklindedir. Bu yüzden bu çalışmada, Hasanhan Destanı’nın özet şeklinde verilmesi konu bütünlüğünün sağlanması açısından uygun görüldü. Destanın büyük bir kısmı nazım şeklindedir. Bu manzum kısımların bir bölümünde hece ölçüsü düzenlidir, bazı yerlerde ise ölçüde bozulmalar görülür. Mensur kısımlar ise genellikle söz geçişlerinde kullanılmıştır. Destanın orijinal metni Kiril alfabesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada bu metnin Latin harflerine transkripsiyonu yapıldı ve Türkiye Türkçesine aktarılmış şekli ile karşılıklı sayfalar hâlinde verildi. Çalışmanın sonunda “Kaynakça” ile destan metninde geçen “Şahıs ve Yer Adları Dizini” yer alır.
|
|
 |
MOĞOL DİLİ GRAMERİ: Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1404, 1. Baskı 2021, 408 sayfa Çağdaş Moğolcanın gramerine yönelik temel bilgiler ana hatlarıyla işlendi. Altay dilleri ailesinin önemli kollarından biri olan Moğolca “ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz dizimi” özellikleri bakımından ele alındı. “Giriş” bölümünde Moğolistan, Moğollar ve Moğol dili hakkında kısa bilgiler aktarıldı; Moğolcanın önemli dil yadigârları tanıtılmaya çalışıldı. “Ses Bilgisi” bölümünde temel olarak ünlüler ve ünsüzler özellikleri ile birlikte incelendi. “Şekil Bilgisi” bölümünde ise çekim ekleri ve yapım ekleri ile isimler, sıfatlar, zarflar, zamirler, fiiller, edatlar ve bağlaçlar gibi kelime türleri anlatıldı. Bu bölümde, örnek olarak taranan Moğolca metinlerden alınan veriler kullanıldı. “Söz Dizimi” bölümünde Moğolcanın bazı temel söz dizimi özellikleri, Türkiye Türkçesi ile de karşılaştırılarak verildi; Moğol cümle yapısı kısaca anlatıldı. Çalışmanın son bölümünde ise Moğolcanın metin örnekleri Türkiye Türkçesindeki karşılıklarıyla birlikte sunuldu. |
|
 |
ALİ SEYDİ: LİSÂN-I OSMÂNÎDE MÜSTAMEL LÜGÂT-İ ECNEBİYYE, Hazırlayan: Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1403, 1. Baskı 2021, 142 sayfa Özellikle Tanzimat Dönemi’nden sonra dilimize girmeye başlayan Batı kökenli kelimelerin bir arada verildiği bir sözlük olması bakımından büyük önem arz eden Lisân-ı Osmânîde Müstamel Lügât-ı Ecnebiyye’nin Latin harflerine aktarımını içerir. Arap harfli metin, belirlenen ilkeler çerçevesinde Latin harflerine aktarıldı ve çalışmanın sonuna da Arap harflerine göre yapılan dizin eklendi. Çalışmada 1.250 madde başı bulunur. Alındıkları dillere göre kelime sayıları şöyledir: Laponca (1), Müşterek (1), Portekizce (1); Arnavutça (2), Bulgarca (2), Ermenice (2), İbranice (2), Japonca (2), Kıptîce (2); Hintçe (3), Süryanice (3); Lehçe (4); Macarca (6), Slavca (6); İspanyolca (7); Rusça (9); Almanca (11); hangi dilden alındığı belirtilmeyen (22); hangi dile ait olduğu tam anlamıyla anlaşılamayan (43), Latince (43); İngilizce (55); Rumca (127); Yunanca (128); İtalyanca (215); Fransızca (553). |
|
 |
TÜRK YAZI DİLLERİ VE LEHÇELERİNDE YANSIMALI FİİLLERİN YAPISI: Aksaamai OMURALIEVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1402, 1. Baskı 2021, 436 sayfa Ses yansımalı fiiller, biçim bakımından incelenerek Türk yazı dilleri ve lehçeleri arasındaki kullanılış farklılıkları ve benzerlikleri üzerinde duruldu. Öncellikle tarihî ve yaşayan Türk yazı dilleri ve lehçelerindeki yansımalı kelimeler üzerine yapılmış çalışmalar toplanıp değerlendirildi. Daha sonra her yazı dili ve lehçenin mevcut sözlüklerinde gösterilmiş olan ses yansımalı fiiller fişlendi. Tarihî lehçelerde ise Orhun Türkçesinden başlayarak Çağatay Türkçesine kadar o döneme ait bazı tarihî eserler tarandı ve ses yansımalı fiiller tespit edildi. Tarihî ve günümüz yazı dillerindeki ses yansımalı fiillerin fişlemeleri yapıldıktan sonra fiiller yapıları bakımından sınıflandırıldı. Bütün yazı dilleri ve lehçelerin malzemesi kendi içinde sınıflandırılıp karşılaştırıldıktan sonra eklerle ilgili inceleme yapıldı. |
|
 |
HATÎB-İ AYASOFYA HAMDULLAH HAMDÎ: MEVLÛDU’N-NEBÎ, Hazırlayan: Dursun YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1401, 1. Baskı 2021, 208 sayfa Üzerinde çalışılan metin 16. yüzyıla aittir. İstinsah tarihi, üzerinde kayıtlı olmamasına rağmen kullanılan dil ve imla hususiyetleri ile aynı dönem içinde kaleme alındığı bellidir. Eserin sahibi Ayasofya Hatibi Hamdullah Hamdi, hatipliğinin yanı sıra Ayasofya Medresesinde uzun yıllar müderrislik yapmıştır. Mevlûdu’n-Nebî adlı eseri, hiçbir zaman Süleyman Çelebi’nin eseri kadar şöhrete ulaşamamış ve halk arasında rağbet görmemiştir. Eser 11 ana bölüme ayrılmıştır. Her bölüm şairin dileğine göre çeşitli fasıllara bölünmüştür. Bu bölümlerin kimi uzun tutulmuş kimi ise çok kısa geçilmiştir. Çalışmada Mevlûdu’n-Nebî’nin çeviri yazılı metni verildi ve abece sırasıyla dizini yapıldı. |
|
 |
KEMAL PAŞAZADE: DÎVÂN VE DİĞER ŞİİRLER, Hazırlayan: M. Yekta SARAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1400, 1. Baskı 2021, 624 sayfa Kemal Paşazade Dîvân’ının ilk ilmî neşridir. İbni Kemal’in Dîvân’ı dışında bırakılmış şiirlerinin de dâhil edildiği çalışma iki bölümden oluşur. Birinci bölümde, Kemal Paşazade ya da diğer adıyla İbni Kemal’in hayatı ve eserleri hakkındaki muhtasar bilgiden sonra onun edebî şahsiyeti ile ilgili bir değerlendirme yapıldı. İkinci bölümde ise şairin Dîvân’ının mevcut nüshalarında olsun ya da olmasın ulaşabilen bütün şiirleri bir tenkit süzgecinden geçirilerek bir araya getirilmek suretiyle ilgililerin istifadesine sunuldu. Kemal Paşazade Dîvân’ının yeniden tertip ve tasnifi olarak da değerlendirilebilecek çalışmanın ikinci bölümündeki metin kısmı, biri Kaside-i Bürde’nin diğeri Kaside-i Tantaraniyye’nin manzum tercümesi, 3’ü Yûsuf u Zelîhâ’dan müstahreç 10 kaside, 1 murabba, 1’i Yavuz Sultan Selim Mersiyesi 2 terciibent, Dîvan nüshaları ve iki mecmuadan alınan 467 gazel, 9 kıta, 1 müfret ve 77 beyitlik bir mesnevi olan Usûlnâme’den meydana gelir. Çalışmanın sonunda Kemal Paşazade Dîvân’ı nüshaları içinde en çok şiir ihtiva eden Millî Kütüphane yazmasının tıpkıbasımı yer alır. |
|
 |
KAZAKÇA ATASÖZÜ VE DEYİMLERDE ESKİCİL (AKTİF OLMAYAN) UNSURLAR: Marlen ADILOV Türk Dil Kurumu Yayınları: 1399, 1. Baskı 2021, 512 sayfa Atasözü ve deyimlerdeki eskicil unsurları eş ve art zamanlı incelemeyi ve karşılaştırmayı amaçlayan metin merkezli bir çalışmadır. Kazak edebî dilinde tek başına kullanılmayan, kullanılıyor olsa bile tek başına anlamı çıkarılamayan, atasözü ve deyimlerde anlam kazanan kelimeler, tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki anlamlarıyla açıklanmaya çalışıldı. Atasözü ve deyimlerdeki eskicil kelimeler, İsmet Keñesbayev’in Kazak Tilinin Frazeologiyalık Sözdigi (Kazak Dilinin Deyimler Sözlüğü) ile Babalar Sözi kitabının Kazak atasözlerine ait olan 65-69. ciltlerindeki atasözü ve deyimler temel alınarak tespit edildi. Temel olarak tarihî karşılaştırmalı yöntem, istatistiki yöntem, betimleme ve tümevarım yöntemi kullanıldı. Derleme, tarama ve fişleme tekniklerinden de yararlanıldı. Bir kelimenin eski ve çağdaş kullanımına dikkat çekildi, bununla birlikte kelimelerin asıl anlamı ve hangi dillere ait olduğu da gösterildi. |
|
 |
KARAHANLI TÜRKÇESİNDE FİİL: Galip GÜNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1398, 1. Baskı 2021, 606 sayfa Karahanlı Türkçesindeki fiillerin ayrıntılı ve kapsamlı olarak incelendiği eser, dönemin metinlerinde geçen fiiller üzerinde yapılmış ilk genel çalışmadır. Çalışma, beş temel eserin fişlenmesi sonucu elde edilen verilerin işlendiği yedi ana bölümden oluşur. Bu bölümler; “Basit Fiiller, İsimden Fiil Türeten Ekler, Fiilden Fiil Türeten Ekler, Birleşik Fiiller, Fiil Çekimi, Sıfat-Fiiller ve Zarf-Fiiller” şeklinde sıralanır. Basit fiiller, ses terkibi esasına dayanan bir sınıflandırmaya göre düzenlendi. Türemiş fiiller ortaya konulurken öncelikle eklere göre bir tasnif sistemi gözetildi; eklerin yapıları ve fonksiyonları tek tek incelendi. Birleşik fiiller ise kuruluş biçimleri bakımından sınıflandırıldı ve bu biçimlerin değerlendirmesi yapıldı. Karahanlı Türkçesindeki fiiller girdikleri kip biçimine göre (bildirme ve tasarlama) değerlendirmeye tabi tutularak bu kip eklerinin fiile ve cümleye kattığı anlam özellikleri ortaya konuldu. Ayrıca şahıslara göre çekimler değerlendirildi ve örneklerle gösterildi. Sıfat-fiil yapan ekler zaman ifadelerine göre ele alındı, taşıdıkları ve eklendikleri fiillere kattıkları anlam özellikleri gösterildi. Zarf-fiiller de sıfat-fiiller gibi eklere göre sınıflandırıldı, eklerin yapıları ve anlam özellikleri tespit edildi. |
|
|
|
HÜSEYİN BAYKARA: DÎVÂN (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Hazırlayan: Talip YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1397, 1. Baskı 2021, 438 sayfa Hüseyin Baykara Dîvân’ının Türkiye’deki sekiz nüshası karşılaştırılarak ortak bir metin oluşturuldu. Bütün nüshalardan ortak bir metin oluşturma yoluna gidilmesinden dolayı tam anlamıyla esas olarak alınan bir nüsha olmadı. Buna rağmen en geniş nüsha olmasından dolayı Fatih Kütüphanesi (F1) 3806 numarada kayıtlı nüshaya göre sıralama yapıldı ve genelde farklılıklar dipnot olarak F1 nüshasına göre verildi. Bunun yanında beyitlerin anlamına göre diğer nüshalardaki kelimeler de tercih edildi. Nüshaların karşılaştırılması ile hazırlanan metinde 201 gazel, 2 muhammes, 6 rubai ve 3 beyit bulunur. Oluşturulan eserin ses ve şekil bilgisi özellikleri Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi ve Harezm Türkçesi ile karşılaştırılarak eserin dil bilgisi özellikleri ortaya konulmaya çalışıldı. “Dizin” bölümünde, metinde geçen bütün kelimelerin metindeki anlamları verilerek kelimelere gelen ekler sıraya konuldu. Son olarak F1 olarak kısaltılan Fatih Kütüphanesi 3806 numarada kayıtlı Fatih nüshası tıpkıbasım olarak verildi. |
|
 |
ALTUN YARUK SUDUR X. KİTAP: Zemire GULCALI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1396, 1. Baskı 2021, 730 sayfa Sanskritçesi “Suvarnaprabhasasutra” olan Altun Yaruk Sudur, Budist Uygur nesri içerisindeki en hacimli kitaplardan biridir. Bu çalışmada, Radloff-Malov tarafından yayımlanan Suvarṇaprabhāsa (Sutra zolotogo bleska; Radloff 1913) adlı eserin 601-677. sayfaları arasında bulunan X. kitap (26-31. bölümler) içinde yer alan metin incelenir. Yedi ana bölümden oluşur. Birinci bölüm olan “Giriş” kısmında, Altun Yaruk Sudur hakkında kısaca bilgi verildikten sonra X. kitabın içeriği, üzerinde yapılan çalışmalar ve çalışmada kullanılan yöntemler aktarılır. Daha sonra Berlin fragmanlarının yazı çevirimi ve harf çevirimi verilir. Sonrasında, St. Petersburg yazmasına dayanan metnin yazı çevirimi ve harf çevirimi yapılır. Dördüncü kısımda ise metin Türkçeye aktarılır. Hemen ardından Uygurca metin ve Çince metnin karşılaştırılmasıyla tespit edilen önemli söz ve ibareler üzerinde açıklamalar bulunur. Altıncı bölümde ise metinde geçen sözcüklerin Türkçe, Çince ve Çağdaş Uygurca karşılıkları ile birlikte yer aldığı sözlük hazırlanmıştır. Kaynakça verildikten sonra gelen sonuç ve ekler kısmı ile çalışma sona erer. |
|
|
|
HÜSEYİN BAYKARA: DÎVÂN (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Hazırlayan: Talip YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1397, 1. Baskı 2021, 438 sayfa Hüseyin Baykara Dîvân’ının Türkiye’deki sekiz nüshası karşılaştırılarak ortak bir metin oluşturuldu. Bütün nüshalardan ortak bir metin oluşturma yoluna gidilmesinden dolayı tam anlamıyla esas olarak alınan bir nüsha olmadı. Buna rağmen en geniş nüsha olmasından dolayı Fatih Kütüphanesi (F1) 3806 numarada kayıtlı nüshaya göre sıralama yapıldı ve genelde farklılıklar dipnot olarak F1 nüshasına göre verildi. Bunun yanında beyitlerin anlamına göre diğer nüshalardaki kelimeler de tercih edildi. Nüshaların karşılaştırılması ile hazırlanan metinde 201 gazel, 2 muhammes, 6 rubai ve 3 beyit bulunur. Oluşturulan eserin ses ve şekil bilgisi özellikleri Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi ve Harezm Türkçesi ile karşılaştırılarak eserin dil bilgisi özellikleri ortaya konulmaya çalışıldı. “Dizin” bölümünde, metinde geçen bütün kelimelerin metindeki anlamları verilerek kelimelere gelen ekler sıraya konuldu. Son olarak F1 olarak kısaltılan Fatih Kütüphanesi 3806 numarada kayıtlı Fatih nüshası tıpkıbasım olarak verildi. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ-KAZAK TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Ayabek BAYNİYAZOV-Janar BAYNİYAZOVA-Kenan KOÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1395/2, 2. Cilt, 1. Baskı 2021, 1114 sayfa Kazakistan ve Türkiye sözlükçülük geleneklerinin tecrübe ve birikimlerinin birleştirilmesiyle hazırlanan eser, lehçeler arası bir sözlük olma niteliğindedir. Türkçe-Kazakça olarak yayımlanan en büyük sözlüklerden olan çalışma, 50.000 kelime ve kelime grubundan oluşur. İki lehçedeki söz varlığını işleyerek Kazak ve Türkiye Türkleri arasında aracısız anlaşma; bilim, kültür ve sanat eserlerinin aracısız olarak anlaşılması ile her iki Türk lehçesine aktarılması konularına hizmet eder. Kültür, dil kullanımı ve sözcük anlamının birbiriyle ne derece ilişkili olduğunu gösteren önemli bir çalışmadır. Sözlükte geçen madde başları ağırlıklı olarak Türkçe Sözlük’ün 10. baskısından alındı ve bu sözlükteki imlaya uyuldu. Seçilen madde başlarını anlamlandırmada ise izahlı sözlüklerden büyük oranda yararlanıldı.
|
|
|
KAZAK TÜRKÇESİ-TÜRKİYE TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Kenan KOÇ-Ayabek BAYNİYAZOV-Vehbi BAŞKAPAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1395/1, 1. Cilt, 1. Baskı 2021, 1133 sayfa Kazakistan ve Türkiye sözlükçülük geleneklerinin tecrübe ve birikimlerinin birleştirilmesiyle hazırlanan eser, lehçeler arası bir sözlük olma niteliğindedir. Sözlüğe, Kazak Türkçesinin canlı ve yaygın olarak kullanılmakta olan söz varlığının tamamının alınmasına gayret gösterildi. Eser, Kazak Türkçesinin zaman içerisinde türetme yoluyla kazandığı kelimeler ile başka dillerden aldığı kelimeleri; çeşitli ilim, spor ve sanat sahalarındaki terimleri de ihtiva eder. 40.000 madde başı ve 15.000 kadar da madde içi söz varlığına sahiptir. Sözlük bu hâliyle Kazak kültür hayatı ve etnografyasını tüm yönleriyle yansıtır. Madde başlarında kelimelerin sırasıyla temel, yan ve mecaz anlamları verildi. Madde başını teşkil eden her kelime Kazakistan millî alfabesi ile yazıldı. Bunu takiben kelimenin Türk dünyası ortak Latin alfabesi ile transkripsiyonu, kelime türü, başka bir dilden girmişse kökeni, terim ise hangi alana ait olduğu sistematik olarak gösterildi. Sözlüğün hazırlanma safhasında, Türkiye ve Kazakistan’da yayımlanan çalışmalar başta olmak üzere diğer Türk lehçe ve şiveleriyle ilgili çok sayıda sözlükten de yararlanıldı. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ŞEYTAN İŞİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Dilek KOÇAK-Aysel GÜNEŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1394, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 113 sayfa Yaşlı ve zengin ama cahil ve aklı kıt bir kadın olan Hayriye Hanım’ın bir şaka dolayısıyla başına gelenler, eğlenceli bir anlatımla öykülenir. Birbirleriyle cilveleşen kedilerin rahatsız edici miyavlamalarıyla başlayan Hayriye Hanım’ın tımarhaneye düşmesiyle acıklı bir sona ulaşan bu romanda, zamanın İstanbul yaşamından doğal sahneler etkileyici bir dille betimlenir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: MEZARINDAN KALKAN ŞEHİT, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Kudret Ayşe YILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1393, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 205 sayfa Materyalist bir gencin şehir efsaneleriyle mücadelesi anlatılır. Polisiye özellikler taşıyan ve fantastik unsurlarla dolu, materyalizmin ruhçuluğa üstünlüğünü savunan bir romandır. İstanbul’un gündelik hayatından ve siyasi tartışmalardan sıkılan Şevki, eski bir dostunun Kartal’daki kır evine misafir olarak gider. Buradaki insanların cinli köşk olarak andığı yerin sırrını çözmeye niyetlenir. Anlatılanlara göre Sarıkamış Harekâtı’nda şehit düşen evin büyük oğlu, cuma geceleri torununu kaybetmenin üzüntüsüyle aklını yitirmiş olan büyükanneyi ziyaret etmektedir. Üstelik bu ziyaretin başka şahitleri de vardır. Peri masallarına inanmayan Şevki, bu hikâyenin aslını öğrenmek için araştırmalara başlar. Köşkün sırrını çözmeye çalışırken bu evin sakinleriyle tanışır ve bir süre sonra bu tekinsiz köşke damat olarak girer |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: DÜNYANIN MİHVERİ KADIN MI, PARA MI?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Mine KILIÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1392, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 233 sayfa Evlilikte yaş farkı, sadakatsizlik, güçlünün zayıfı ezmesi gibi konular etrafında kurgulanmıştır. Aşk, namus ve açlık ilişkisi irdelenir. Ezilen tarafın şantaja, dolandırmaya yönelmesi meşru bir davranış olarak öne sürülür. Yazar karamsar bir bakış açısıyla yaşamı, ahlakı ve toplumu yargılar. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: DİRİLEN İSKELET, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Habibe DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1391, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 343 sayfa Hurafe ve batıl inançların etkin olduğu bir toplumda bilimsel aklı arayanların düşebileceği durumlar anlatılır. Romanın bir tarafını yaygın olarak görülen batıl inanç sahipleri diğer tarafını ise batıl inanç konusuna tamamen rasyonel yaklaşan tipler oluşturur. Bilimsel aklı arayanların düşebileceği durumlar anlatırken Batılılaşma serüveninin yanlış ve eksik yönlerine işaret edilir. Bir sevda hikâyesinin trajikomik olarak işlendiği romanda, okuyucunun dikkati toplumsal noktalara çekilmiş, güldürücü ögelerin altında derin bir eleştiri dile getirilmiştir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: BİLLUR KALP, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Memduha BAĞDAŞ KÜÇÜKKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1390, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 419 sayfa İç içe iki romandan oluşan Billur Kalp, cumhuriyetin ilanını takip eden dönemde İstanbul’da geçer ve İstanbul’un gündelik hayatına dair pek çok sosyolojik malzeme içerir. Geçim sıkıntısı yüzünden çalışmak zorunda kalan genç kızların karşılaştıkları meseleler ele alınır. Kamusal alana çıkmak zorunda kalan Türk kadının yaşadığı zorlu serüven, yazarın ahlakçı tutumuyla birlikte okuyucuya aktarılır. Kadınların çalışma hayatına girmeleri ve erkeklerin bu duruma karşı tutumunu gözler önüne serer. Hüseyin Rahmi Batı’ya bakışını aşk-nefret ilişkisi bağlamında ele alır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: SON ARZU, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Bihter GÜRIŞIK KÖKSAL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1388, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 309 sayfa Tipik bir “genç kız romanı” olan Son Arzu’da, üç genç kızın sevgilileriyle olan ilişkileri anlatılır. Zişan, Vicdan ve Nuruyezdan bambaşka karakterlere sahip üç genç kızdır. Âşık olurlar ancak toplumun ve özellikle yaşlıların geleneksel baskıları yüzünden mutlu olamazlar. Yazarın gerçekçi ve doğalcı bir anlatımla kaleme aldığı roman, gülmece ögeleriyle hüznü harmanlayan bir yapıttır.
|
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: NİMETŞİNAS, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: A. Mevhibe COŞAR-Ahmet AKDAĞ-Kuban SEÇKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1387, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 221 sayfa Bir konağın hanımı, beyi ve hizmetçisi arasındaki aşk üçgeninin anlatıldığı romanda; eski İstanbul, devrin insanı, aile hayatı usta ve gerçekçi bir dille tasvir edilir. Roman, hizmetçi olarak girdiği konağın beyi ile (ikinci eş olarak) evlenmesi söz konusu olan Neriman’ın yaşadığı ahlaki ikilem üzerine şekillenir. Neriman, evin hanımına karşı nankörlük yapmak istemediği için evliliğe mesafelidir. Arka planda ise Hüseyin Rahmi’nin toplumun kadınlara bakışına getirdiği eleştiri vardır. Hüseyin Rahmi, kadın ve erkek ilişkilerine dair kendine özgü tespitlerde bulunurken ahlak ve doğruluktan ayrılmayan bir iradenin toplum yapısı üzerindeki etkisini de benzersiz bir üslupla gösterir |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: İFFET, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Gökçe BULUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1386, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 225 sayfa Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın kendi deyimiyle “naif bir gençlik ürünü” olan bu romanda, bir ailenin başına gelen felaketler neticesinde yaşadığı maddi düşüş ve bu düşüşün yol açtığı manevi sınavlar işlenir. Bir genç kızın çok zor koşullar içerisinde ahlakını ve iffetini koruma yolundaki acımasız savaşı aktarılır. Romanın ana kahramanı İffet, yaşadığı tüm sefalete rağmen kendini korumayı başaran bir namus timsali olarak öne çıkmış, tüm çatışmaların sonrasında iffetini kaybetmektense açlıktan ölmeye razı gelmiştir. Açlıkla yoksulluğun insan hayatında ve psikolojisinde neden olduğu tahribatların dile getirildiği romanda, mizahi ve ironik bir yaklaşım göstermeden ciddi bir sosyal eleştiri yapılmıştır.
|
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: EFSUNCU BABA, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Bünyamin TAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1385, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 123 sayfa Dünyanın fikren içinde bulunduğu tehlike, efsuncu bir ihtiyar ve iki Ermeni genç üzerinden gözler önüne serilir. Sihir, büyü, tılsım gibi şeylerle uğraşan, define arayan, yıldızlar âleminin sırrını çözmeye çalışan insanlar nükteli bir şekilde ele alınır. Varlığın iç yüzünü anlamayarak havada mutluluk, kuyu dibinde cennet arayan, birbirinden keramet bekleyen, dipsiz boş şeylere kapılan kimseler resmedilir. Toplumdaki batıl inancın had safhada olduğundan dem vurulup eleştirel düşüncenin önemi vurgulanır.
|
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: CAN PAZARI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Hatice Yasemin YILDIRIM-Yasemin BULUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1384, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 527 sayfa Polisiye kurgu ile felsefi bir bakış açısının harmanlandığı roman, eğlendirirken yaşam dersi veren bir yapıttır. Gelir dağılımındaki dengesizliğin beraberinde getirdiği sosyal sorunlar çarpıcı bir şekilde ele alınır; ahlak, dürüstlük ve namus kavramları üzerinden toplumsal yozlaşmaya ışık tutulur. Savaş yıllarındaki yoksulluk İstanbul’u bir nevi “can pazarı”na çevirmiş, toplumun her kesiminde bozulmalar belirmiştir. Evlilik ilişkileri sarsılmış, başkalarının haklarını gasbedenler çoğalmış, insanlar arasında âdeta bir muharebe başlamıştır. Ortaya çıkan bu toplumsal panorama ironik bir dille okuyucuya aktarılır.
|
|
 |
TÜRK DİL KURUMU: V. ULUSLARARASI TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1383, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 768 sayfa Türk Dil Kurumu tarafından Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına ivme kazandırmak ve alanın uzmanları arasında bilgi alışverişini sağlamak amacıyla 7-8 Kasım 2019 tarihlerinde V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı düzenlendi. Ağız araştırmalarının Türkiye’deki öncü isimlerinin açış paneli ile başlayan çalıştayda “Ağızlar (Yerli ve Göçmen Ağızları) Arası İlişkiler” konulu bildirilere yer verildi. Eser, V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: TORAMAN, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Gülşen ÖZÇAMKAN AYAZ-Pelin SEÇKİN-Seda UYSAL BOZASLAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1382, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 223 sayfa Aile ilişkilerinin merkeze alındığı romanda, evlilik kurumu eleştirilir. Dönemin kadın algısı ve aile yaşantıları Şuayip Efendi ve ikinci eş olarak aldığı kızı yaşındaki Binnaz’ın hikâyesi üzerinden işlenir. Genel olarak aile içindeki yasak aşk söz konusu edilse de asıl tartışma konusu olarak, erkeğin birden fazla kadınla evlenme ehliyeti ile aralarında yaş farkı olan çiftlerin yaşadığı sorunlar ele alınır. İlişkilerdeki düğüm çözülürken insan ruhunun karmaşık hâli gözler önüne serilir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: MÜREBBİYE, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Ayşe ŞEKER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1381, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 217 sayfa Eserde, Fransa’dan İstanbul’a gelip Dehri Efendi ve ailesinin yaşadığı konağa mürebbiye olarak giren Anjel ve onun etrafında gelişen olaylar anlatılır. Anjel’in gelişiyle konağın erkekleri baştan çıkar ve konaktaki düzen bozulur. Romanda çocukların eğitiminin, kim olduğu ve eğitimden ne derece anladığı bilinmeyen mürebbiyelere bırakılmasının doğurduğu sonuçlar ortaya konmuştur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: ŞIPSEVDİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Habibe DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1380, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 559 sayfa Eserlerinde Türk toplumunun geleneklerine tezat teşkil ettiği için gülünç durumlara düşen, alafranga, züppe ve dejenere tipleri sık sık kullanan yazar bu romanında olayların merkezinde yer alan Meftun karakteri üzerinden mesajlarını iletmektedir. Tanzimat sonrası dönemin zihniyeti çarpıcı biçimde yansıtılmış, Batılılaşmayla birlikte trajik bir şekilde ikileşen toplum gözler önüne serilmiştir. Yanlış Batılılaşmanın aile üzerindeki etkileri işlenmiş, toplumsal yozlaşma ironik bir dille anlatılmıştır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: MUHABBET TILSIMI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Sezer ÖZYAŞAMIŞ ŞAKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1379, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 255 sayfa 20. yüzyılın başlarında kendi tatmin edilemez heveslerinin tutsağı olan ahlakça düşkün, içinde bulunduğu sefih durumu kavrayamayan insanlar anlatılır. Falcılara, sahte dervişlere, büyüye, muskaya, üfürükçülüğe inanan insanların içinde bulunduğu bu hâl “acı bir hakikat” olarak görülür. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KUYRUKLU YILDIZ ALTINDA BİR İZDİVAÇ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Arzu ÖZTÜRK-Erhan KIVANÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1378, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 229 sayfa Romanda, Halley kuyruklu yıldızının, 5 Mayıs 1910 tarihinde Dünya’ya çarpacağı söylentisi üzerine, bu durumla eğlenmek üzere konferanslar yapan İrfan Galip ile mektuplaştığı esrarengiz bir kadının evliliğe doğru giden serüveni anlatılır. Yazar, bu söylentilere inanan halkın gülünç yanlarını mizahi bir üslupla ortaya koyarken bilimin ve düşüncenin savunmasını da yapar. Hüseyin Rahmi ayrıca, toplumun gündelik hayatına, davranışlarına ve değer yargılarına eleştirel bir üslupla yaklaşır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: KESİK BAŞ-ZABITA ROMANI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Emine GÜRSOY NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1377, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 201 sayfa Kesik Baş Zabıta Romanı’nda sorunlu bir hayatı olan ve çözümü içkide arayan Nafiz Efendi’nin hikâyesi anlatılmıştır. Çözdükçe düğümlenen bir cinayetin anlatıldığı bu eser, ilk polisiye romanlarımızdandır. İki “yaman” dedektifin korkunç bir cinayeti aydınlatmaya çalışırken karşılaştıkları insan manzaraları trajikomik bir şekilde gözler önüne serilir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: HAYATTAN SAHİFELER, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: İlhan SADIKOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1376, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 125 sayfa Hayattan Sahifeler 1334 (1918) yılında kaleme alınmıştır. Hüseyin Rahmi bu romanında İstanbul’u ve İstanbul’dan insan manzaralarını gözler önüne sermiş, açlık ve sefalet içinde yaşayan insanların ahlaki değerlerini ekonomik menfaatleri için göz ardı edebilecekleri konusunu, kadın kahramanlar üzerinden kurgulamıştır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: HAKK’A SIĞINDIK, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Duygu TURP KAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1375, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 169 sayfa Hüseyin Rahmi bu romanında, bir dönem dünyayı kasıp kavuran ve yoksulları kırıp geçiren İspanyol nezlesini konu edinmiştir. Yoksul insanların kırıldığı bu salgın sırasında, servetlerine servet katan devrin zenginlerini ve üfürükçülerden medet uman halkı bir polis sorgusu suretinde anlatmıştır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: GULYABANİ, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Nilüfer TANÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1374, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 189 sayfa Dönemin toplumsal yapısına ayna tutan romanda, batıl inançlar mizahi bir dille eleştirilmiş, bilimsel düşünce savunulmuştur. Cin, peri, cadı gibi doğaüstü varlıkları konu edinerek halkın boş ve yanlış inançları ele alınmıştır. Roman ayrıca, o dönemdeki İstanbul halkını bütün özellikleriyle yansıttığı gibi bilmeceleri, tekerlemeleri, mahallî kelimeleriyle de Türkçenin en güzel örneklerini barındırır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: GÖNÜL BİR YEL DEĞİRMENİDİR SEVDA ÖĞÜTÜR, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Asiye Figen KALKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1373, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 313 sayfa Kadın erkek ilişkileri, aile hayatı ve toplumdaki bozulmalar ele alınır. Olaylar, ana kahraman Şadan üzerinden anlatılarak dönemin ilişkileri irdelenir. Şadan’ın ilk gençliğinden evliliğine kadar olan çapkınlıkları ve evlendikten sonraki hayatı mizahi şekilde anlatılır. Şadan Bey’in çapkınlıklarından usanan ailesi onu alelacele evlendirir, eğitimli ve aydın biri olan karısının köşküne iç güveyisi olarak gönderir. Şadan Bey evlenmiştir ancak çapkınlıktan vazgeçmez. Hüseyin Rahmi, genel toplumsal ahlakı irdelerken kurguladığı olay örgüsü, ilginç karakterleri ve mizahi diliyle okuruna sürükleyici bir hikâye anlatır. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: EVLERE ŞENLİK, KAYNANAM NASIL KUDURDU?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayanlar: Çiğdem USTA-Aysun KANMAZ-Emre TÜRKMEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1372, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 181 sayfa Hüseyin Rahmi’nin kendisine özgü mizahi üslubuyla yazdığı roman, bir İstanbul konağında gerçekleşen olayları ele alır. Genç yaşta kendisinden olgun biriyle evlenen ve kocasının ölümüyle birlikte büyük bir servet sahibi olan Makbule Hanım’ın, genç bir avukat olan Vassaf Bey’le yaşadığı aşk etrafında şekillenir. Konakta yaşayan oğlu, kızı ve damadının bu evliliği engelleme çabaları etrafında Hüseyin Rahmi, toplumsal bozuklukları ve batıl inançları mizahi bir dille eleştirerek bilimin ışığında hareket etmenin gerekliliğini vurgular.
|
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: EŞKIYA İNİNDE, Yayın Yönetmeni ve Hazırlayan: Emine GÜRSOY NASKALİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1371, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 303 sayfa Eşkıya konusunun ele alındığı roman, kırsalı tehlikeli bir hâle sokan zorbalara dikkat çeken ilk Türk romanıdır. İstanbul’un sokak ve konak hayatını romanlarında ustalıkla işleyen Hüseyin Rahmi, macera romanı alanındaki başarısını da bu eseriyle ortaya koyar. Eserde, romanın ana kahramanı Nefi Bey ve diğer tutsakların soluk kesen macerası anlatılırken eleştiri okları gizlice İstanbul hükûmetine yönelir. Merkezî idarenin etki alanının daraldığı, saray otoritesinin İstanbul sınırları dışına çıkamadığı ve memlekette artık eşkıyaların sözünün geçtiği gerçekleri şekilde gözler önüne serilir. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: CADI, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Selma OĞUZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1370, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 295 sayfa Romanın kahramanı Naşit Nefi Efendi ile evlenmeye mecbur bırakılan Fikriye Hanım, Rumelihisarı’ndaki bir yalıda tuhaf bir cinayetler dizisinin ortasında kalmıştır. Bir cadı, bu evliliği ve hayatı altüst etmektedir. Cadı romanının yayımlanmasından sonra devrin kültür hayatında, bu romanın edebî değeri ve Hüseyin Rahmi’nin romancılığı üzerinden bir tartışma başlamıştır. “Sanat için sanat mı yapılmalı yoksa toplum için sanat mı?” tartışmalarının sonunda Hüseyin Rahmi, Cadı Çarpıyor (1913) ve Şakâvet-i Edebiyye (Edebiyat Eşkıyalığı) (1913) kitaplarıyla sanatını ve halk için sanat tezini savunmuştur. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: BEN DELİ MİYİM?, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Ahmet KOÇAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1369, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 411 sayfa Romanın esas konusu; çok gülmek, biraz düşünmek ve aylarca deliler âleminde dolaşmak şeklinde özetlenebilir. Hâli vakti yerinde ancak işsiz güçsüz ve akıl hastası olan Şadan Bey “Ben deli miyim?” şüphesi içinde kıvranmaktadır. Esas meselesi ise “Birbirini gülerek aldatan dost yüzlü düşman ve sahtekâr insanların arasında ben nasıl yaşayacağım?” sorusunun cevabını bulmaktır. Yazar, romanın sonunda, “Deli nedir? Akıllı kimdir? Anlayamadım.” ifadeleriyle okuyucunun kendi içine de ayna tutar. |
|
 |
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR: (AYNA) ŞIK, Yayın Yönetmeni: Emine Gürsoy NASKALİ, Hazırlayan: Dilek HERKMEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1368, 1. Baskı 2021 (E-Kitap), 157 sayfa Yanlış Batılılaşmanın ele alındığı eserde, ana kahraman Şatırzade Şöhret Bey’in yaşadığı trajikomik olaylar işlenir. Türk toplumunda alay konusu olan alafranga tipin anlatıldığı romanda, yaşanan aşağılık duygusu çarpıcı bir şekilde sunulur. Eserde müspet ve menfi alafranga tipler vardır. Edebiyat araştırmacıları, Hüseyin Rahmi’nin (Ayna) Şık romanını Ahmet Midhat Efendi’nin Felatun Bey ve Rakım Efendi adlı eserinden esinlenerek kaleme aldığını belirtir. |
|
 |
TÜRKÇE-ARAPÇA ARAPÇA-TÜRKÇE KARŞILIKLAR KILAVUZU: Osman DÜZGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1367, 1. Baskı 2021, 870 sayfa Türk dilinin doğru yorumlanması ve kültürler arasındaki temel iletişim ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik hazırlanmıştır. İlk ve ortaöğretim çağındaki çocukların pedagojik düzeyleri göz önünde bulundurularak hazırlanan eser, ülkemizde Türkçe öğrenen okul çağındaki Arap öğrenciler ile günlük ihtiyaçlarını karşılamak isteyen Arap aileler için bir kılavuz niteliğindedir. Eser hazırlanırken öncelikle Türk toplumunun dağarcığından yola çıkılmış, sözlerin özü ve gerçek hayattaki karşılıkları Türk dili ve kültüründeki tanımlarıyla açıklanmıştır. Türkçeden Arapçaya olan bölümünde Türk Dil Kurumunun yayımladığı Okullar İçin Türkçe Sözlük’ün 8. baskısı esas alınmıştır. Arapçadan Türkçeye olan bölümünde yer alan madde başlarında ise Türk dilinde eş değer bir karşılığı bulunan Arapça maddeler esas alınmış, bu alanda yurt içi ve yurt dışında telif edilen öğrenci sözlüklerinden faydalanılmıştır. Kılavuzun Türkçeden Arapçaya olan bölümünde 17.830 madde, Arapçadan Türkçeye olan bölümünde ise 11.730 madde bulunmaktadır. |
|
 |
ANTOINE MEILLET’DEN SEÇME MAKALELER, Çeviren: Şerif Hulusi, Hazırlayanlar: Bilal ÇAKICI-Beytullah ÇINAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1366, 1. Baskı 2020, 460 sayfa Fransız Dil Bilimci Antoine Meillet’nin Linguistique Historique et Linguistique Générale adlı eserinin, edebiyat araştırmacısı Şerif Hulusi tarafından yapılan çevirisinin yeni harflere aktarılmış metnidir. Türk Dil Kurumu etütleri arasında yer alan, muhtemelen Şerif Hulusi’nin kendi el yazısıyla ve rika olarak yazılmış olan çeviri; 2’si konuşma, 16’sı makale olmak üzere, genel dil bilimi hakkındaki 18 yazılık bir seçkiden oluşmaktadır. Çeviride makalelerin Fransızca asıllarından bire bir alıntılanan bölümlerde ve dipnotlarda [Latin kökenli] yeni Türk alfabesi de tercih edilmiştir. Çeviri 230+23 sayfadan ibarettir. Seçkide yer alan yazılarda; dil olgularının sosyal sebepleri, dil bilimine katkı sağlayan bilimsel gelişmeleri, dil biliminin diğer bilimlerle olan ilişkileri, eşyayla münasebetin dil üzerindeki etkileri, dillerin değişme ve gelişmeleri, dil bilimi çalışmalarında takip edilmesi gereken usulleri, dillerin akrabalığı meselesi ve dillerin diğer dillerle olan ilişkileri genel dil bilimi, karşılaştırmalı dil bilimi ve tarihî dil bilimi çerçevesinde ele alınmıştır. |
|
 |
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ ECZACILIK VE TIP TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Hasan Ali ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1365, 1. Baskı 2020, 320 sayfa Bu sözlük; Eski Anadolu Türkçesi sahasında yazılmış doktora tezleri, ilgili makaleler, Kitâbü’s Saydana Fî’t-Tıb ve Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü’nün taranıp ilgili eczacılık ve tıp terimlerinin bu kaynaklardan derlenmesiyle hazırlanmıştır. Neticede botanik, zooloji, anatomi, fizyoloji, kimya, madencilik, tıp ve eczacılık sahalarına özgü yaklaşık 5.000 terimin açıklandığı bir terim sözlüğü ortaya çıkmıştır. Sözlük, birbirine benzer de olsa farklı şekillerde/sistemlerde oluşturulmuş tez, makale, sözlük ve metin sözlükleri kullanılarak yapılan bir derleme olduğu için, kaynaklarda görülen şekil farklılıkları giderilip ortak bir sistem geliştirilmeye çalışılmıştır. |
|
 |
YÜKSEK SIKLIKTAKİ ADLAR: ZAMAN SÖZCÜK BİÇİMİ ÜZERİNE DERLEM TEMELLİ BİR İNCELEME: Nihal ÇALIŞKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1364, 1. Baskı 2020, 213 sayfa Bu çalışmada, yazılı Türkçede en sık kullanılan ad olma özelliğine sahip “zaman” sözcüğünün derlem temelli olarak betimlenmesi amaçlanmış, sözcüğün çekimli biçimleri üzerinde durulmamıştır. Giriş bölümünde, sözcük sıklığı çalışmalarının genel bir değerlendirmesi yapılarak yüksek sıklıktaki sözcükler içinde adların yeri ile ilgili tartışmalara değinilmiş ve konunun teorik bakımdan önemi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, araştırmada kullanılan ODTÜ Türkçe Derlem ve Türkçe Ulusal Derlemi ile Ant Conc yazılımı tanıtılmış, çalışmanın kapsam ve sınırlılıkları belirtilmiştir. Üçüncü bölümde, sözcük sınırlarını aşan birimler incelenmiştir. Dördüncü bölümde ODTÜ Türkçe Derlem’den elde veriler Türkçe Ulusal Derlemi’nden elde edilen verilerle karşılaştırılmış, beşinci ve son bölümde ise çalışmadan elde edilen verilerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. |
|
 |
URMİYE AĞZI SES VE BİÇİM BİLGİSİ (Güney Azerbaycan): Talip DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1363, 1. Baskı 2020, 429 sayfa İran’ın Batı Azerbaycan eyaletindeki Urmiye ağzı üzerine olan bu çalışma, 2008 yılında Urmiye’nin merkezi ve köylerinden derlenmiş olan dil malzemesinden hareketle ortaya konulmuştur. Çalışmanın “Giriş” bölümünde, araştırmada kullanılan materyal ve yöntem ile Urmiye’nin tarihi ile coğrafi ve sosyoekonomik durumu hakkında bilgiler verilmiştir. “Ses Bilgisi” ve “Biçim Bilgisi” bölümlerinde derlenen metinlere bağlı olarak bölgenin ağız özellikleri, art ve eş zamanlı bir bakışla incelenmiştir. “Metinler” bölümü, Urmiye’nin merkezi ve köylerinden derlenmiş olan dil malzemesinin bulunduğu 76 metinden oluşmaktadır. “Sözlük” bölümü ise metinlerde geçip de Türkiye Türkçesinde bulunmayan ve fonetik açıdan tanınamayacak durumda olan kelimeleri içermektedir. |
|
 |
TÜRK KAHRAMANLIK DESTANLARI III-IV. BÖLÜM: V. M. JİRMUNSKİY, Çevirenler: Mehmet İSMAİL-Gülzar İSMAYİL-Ayfer AYTAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1362, 1. Baskı 2020, 384 sayfa 1.M. Jirmunskiy’nin Türk halklarının kahramanlık destanlarını ele aldığı Tyurskiy Geroiçeskiy Epos (Türk Kahramanlık Destanları) adlı eseri Türk kültür tarihi ve halk bilimi açısından oldukça önemlidir. Destanın kahramanlık idealleri ölçüsünde halkın canlı geçmişi olduğunu, onun ilmî ve tarihî değeri ile sosyal, kültürel, ahlaki değerinin de buradan kaynaklandığını belirten yazar eserinde, Türk halk destan yaratıcılığının genel üslup özelliklerini ortaya koymuştur. Eserin “Manas” ve “Alpamış” destanlarını içeren I ve II. bölümleri 2011 yılında Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanmıştır. Bu çalışmada, aynı eserin İdige ve Dede Korkut destanlarını içeren III ve IV. bölümleri ile eser sonunda yer alan “Orta Asya Halk Masalcıları” ve “Türk Halk Şiiri Hakkında (Bazı Teori Sorunları)” başlıklı makaleler Rusçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. |
|
 |
TÜRK DİLLERİ VE HALKLARI TÜRKLÜK ARAŞTIRMALARINA GİRİŞ: Karl H. MENGES, Çeviren: Erhan TAŞBAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1361, 1. Baskı 2020, 343 sayfa Bu çalışma, The Turkic Languages and Peoples: An Introduction to Turkic Studies adlı eserin, yeni bazı ekleme ve düzeltmeleri de içeren 1995 baskısının çevirisidir. Eserde oldukça zengin bir transkripsiyon sistemi kullanılmıştır. Orijinal metindeki bu işaretler üzerinde, Türkiye Türkolojisinde yerleşmiş transkripsiyon sistemi göz önünde bulundurularak bazı değişiklikler yapılmıştır. 20. yüzyılın büyük dil bilimcilerinden K. H. Menges’in Altay, Slav, Dravid, Çin ve Hint Avrupa dilleri konusunda engin bilgisini de ortaya koyduğu bu kitap, Türkiye ve dünya Türkolojisi için önemli başvuru kaynaklarından biridir. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ÖN ADLARLA ADLARIN BİRLİKTELİK KULLANIMI VE EŞ DİZİMİ SÖZLÜĞÜ: Bülent ÖZKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1360, 1. Baskı 2020, 1008 sayfa Bu çalışma, Güncel Türkçe Sözlük’te (GTS) ön ad olarak tanımlı sözlük birimlerinin ad tanımlı sözlük birimleriyle yapısal ilişkilerini derlem tabanlı bir uygulamayla birliktelik kullanımı ve eş dizimlilik kavramları çerçevesinde ortaya koymaktadır. Alan yazınında bu iki kavram her ne kadar benzer içlemlerle yer alsa da birliktelik kullanımı ve eş dizimlilik kavramları, birbirini ardıllayan yapılar olarak karşımıza çıkar. Dizgesel olarak ön adların adlarla olan birliktelik kullanımları ve eş dizimlilikleri çerçevesinde Türkçede ön ad-ad ve ad-ön ad ilişkisinde kavram alanlarının belirlendiği eser, dilin doğal yapısına uygun bir şekilde öğrenicilerin dili kullanmalarına katkı sağlayacaktır. Bu anlamda çalışma ortaya koyduğu veri setiyle alan yazınında bir ilk olma özelliği taşıması bakımından önemlidir. |
|
 |
NEVRES-İ KADÎM: MÜNŞEAT, Hazırlayan: Fatih ELÇİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1359, 1. Baskı 2020, 444 sayfa Bu çalışmanın konusunu, Nevres-i Kadîm’in çeşitli türdeki metinlerini ihtiva eden Münşeat’ı oluşturmaktadır. Münşeat’ın tenkitli metnini oluşturarak transkribe eden ve Münşeat’ı muhteva, dil ve üslup açısından inceleyen eser, “İnceleme” ve “Metin” olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ana bölümlerden önce; Nevres’in hayatı ve eserleri, Eski Türk edebiyatında nesir ve Osmanlı’daki mektup geleneği ile ilgili bazı tanıtıcı bilgiler sunulmuştur. “İnceleme” bölümünde Münşeat muhteva, dil ve üslup olmak üzere üç ana başlıkta ele alınmıştır. Çalışmanın “Metin” bölümünde Münşeat’ın tespit edilen nüshaları tanıtılmış, tenkitli metninin oluşturulması süreciyle ilgili hususlar belirtildikten sonra çeviri yazısına yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise ek olarak Münşeat’ta geçen özel isimlerin dizini ile İ1 nüshasının ve İ1 nüshasındaki eksik metinlerin tıpkıbasımı bulunmaktadır. |
|
 |
KIPÇAK TÜRKÇESİ GRAMERİ: Galip GÜNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1358, 1. Baskı 2020, 404 sayfa Kıpçak Türkçesi Grameri adlı bu çalışma, Türkçenin en eski tarihî kollarından olan ve bugün de pek çok Türk lehçesine kaynaklık eden Kıpçak Türkçesinin bu alandaki kaynak eserlerinin toplu hâlde incelenmesiyle hazırlanmıştır. Bu çalışma hazırlanırken öncelikle Kıpçakların kökenleri ve tarihi hakkında ana hatlarıyla bilgi verilmiştir. Ardından Kıpçak Türkçesinin yayıldığı coğrafyalar ve bu coğrafyalarda ortaya konulan metinler değerlendirilmiştir. Dönem metinleri yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanılarak gramer özellikleri bakımından bir taramaya tabi tutulmuştur. Kıpçak metinlerinin yazım özellikleri belirlenirken ilgili metinler orijinallerinden kontrol edilmek yoluyla farklı biçimler tespit edilmiştir. Böylece çok farklı coğrafyalarda üç değişik alfabeyle (Latin, Arap ve Ermeni harfleri) kaleme alınmış metinlerin yazım biçimleri hakkında genel bir bakış açısı oluşturulmaya çalışılmıştır. |
|
 |
MUHAMMED B. ‘ÂŞIK SELMÂNÜ’L-LAZKÎ: KEŞFÜ’L-ME‘ÂNÎ, Hazırlayan: Muharrem DAŞDEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1357, 1. Baskı 2020, 672 sayfa Keşfü’l-me’ânî, Şatibi’nin “yedi kıraat” konusunu işleyen Hırzu’l‑emani adlı 1.173 beyitlik kasidesinin şerhidir. Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış olmasına rağmen kısmen Kıpçak Türkçesi özelliği de gösteren eserin müellif nüshasından istinsah edilmiş (833/1429-30) bilinen tek nüshası, hazırlanan bu çalışma ile tenkitli metin, gramer incelemesi, dizin ve tıpkıbasım şeklinde yayıma hazırlanmıştır. Eser hakkında “Giriş” bölümünde teferruatlı bilgi verilmiş, eserde ele alınan konuyla bire bir ilgili olmasından dolayı eserdeki haşiyeler metin kısmında dipnotlar şeklinde gösterilmiştir. Uygulanan teknik itibarıyla eserde ele alınan konunun anlaşılmasına katkı sağladığı için yazmadaki kırmızı mürekkeple yazılmış yerler tenkitli metinde de aynen gösterilmiştir. |
|
 |
İSFENDİYAROĞLU RÜSTEM BEY: DÎVÂN (DÎVÂN-I KÂSIMÎ), Hazırlayan: Dursun ÖZYÜREK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1356, 1. Baskı 2020, 314 sayfa Bilinen tek nüshası Berlin Devlet Kütüphanesinde yer alan Kâsımî Dîvanı’nın incelendiği bu çalışma, “Metin” ve “İnceleme” olarak iki kısımdan meydana gelmektedir. “İnceleme” kısmı, şairin ailesi çerçevesinde İsfendiyaroğulları Beyliği’nin tanıtımı ve şairin hayatıyla ilgili bilgilerin tertibiyle başlamaktadır. Bunun ardından şekil ve muhteva yönleriyle Dîvân’ın detaylı bir incelemesi verilmektedir. Çalışmanın ilerleyen kısımlarında Dîvân’ın çeviri yazısı sunulmakta ve şiirlerin daha iyi anlaşılması için nesre çevirisi yapılmaktadır. Son olarak karşılıklı okumaya imkân sağlaması bakımından eserin sonunda Kâsımî Dîvânı’nın bilinen tek nüshasının tıpkıbasımı da paylaşılmaktadır. |
|
 |
ESKİŞEHİR İLİ YÖRÜK AĞIZLARI: Göksel SERT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1355, 1. Baskı 2020, 446 sayfa Bu çalışmada, daha önce bir ağız çalışmasına konu olmayan Eskişehir’deki yerleşik Yörükler üzerine çalışılmış ve Eskişehir ili Yörüklerinin ağız özellikleri tespit edilmiştir. Eser, Yörüklerin çoğunluk durumunda olduğu Eskişehir’in 11 ilçesine bağlı 49 yerleşim yerine ait metinler derlenerek hazırlanmıştır. Dört bölümden oluşan çalışmada; Eskişehir ve Yörükler hakkında genel bilgiler verilmiş, derleme yapılan yerleşim yerleri çeşitli özellikleriyle tanıtılmış, derleme metinleri üzerinden ses bilgisi ve biçim bilgisi incelemeleri yapılmıştır. Eserde ayrıca, çeviri yazı işaretleri kullanılarak yazıya aktarılan metinler belirlenen alt ağız bölgeleri doğrultusunda sunulmuş, Eskişehir ili Yörük ağızlarının söz varlığını ortaya koyabilmek amacıyla da “Sözlük” bölümüne yer verilmiştir. |
|
 |
İZMİR İLİ ÖDEMİŞ-KİRAZ-BEYDAĞ İLÇELERİ AĞIZLARI: Aylin ÇAKIR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1354, 1. Baskı 2020, 551 sayfa İzmir ili Ödemiş, Kiraz, Beydağ ilçesi ağız özelliklerinin tespitinin amaçlandığı bu çalışma, “Dil İncelemesi-Metinler-Sözlük” olmak üzere üç ana bölümden oluşmuştur. “Dil İncelemesi” bölümünde 93 köydeki 133 konuşmacıdan derlenen metinler ses bilgisi, şekil bilgisi ve cümle bilgisi yönünden incelenmiştir. İnceleme sonucunda ortaya çıkan veriler “Sonuç” bölümünde değerlendirilmiştir. Derlenen metinlerde şimdiki zaman ekinin kullanımına göre dört ağız bölgesi tespit edilmiştir. “Sözlük” bölümünde ise her kelime bütün ekleriyle dizin şeklinde gösterilmiştir. |
|
 |
(E)MÎREK-ZÂDE MEHMED NÂMÎ: DÎVÂN, Hazırlayan: Ahmet YENİKALE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1353, 1. Baskı 2020, 416 sayfa Kaynaklara göre, Sultan III. Murad (1574-1595) ve Sultan III. Mehmed (1595-1603) dönemlerini idrak etmiş olan (E)Mîrek-Zâde Mehmed Nâmî’nin divanından başka bir eseri bulunmamaktadır. Bu çalışmada ilk olarak, şairin hayatı kaynaklar kronolojik bir değerlendirmeye tabi tutularak ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonra Divan’ın ilmî usullerle yapılan çeviri yazılı metni ve her beytin dipnotunda dil içi çevirisi verilmiştir. Metnin anlaşılması bağlamında gerekli görülen yerlerde açıklamalara yer verilmiş, şairin edebî kişiliğinin değerlendirilmesinde en önemli ölçütlerden olan başta teşbih olmak üzere belli başlı edebî sanatlar gösterilmiştir. Çalışmanın sonuna eserden istifadeyi kolaylaştıracağını düşünülen bir dizin eklenmiştir. |
|
 |
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE SINIRLANDIRMA YAPILARI: Erkan SALAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1352, 1. Baskı 2020, 298 sayfa XIII. yüzyıldan XV. yüzyıla hatta devrin uzantısı olarak XVI. yüzyıla kadar uzanabilen Eski Anadolu Türkçesi, Türkçenin önemli tarihî dönemlerinden biridir. Bu çalışma, sınırlandırma işlevinin Eski Anadolu Türkçesinde hangi morfolojik yapılarla nasıl yerine getirilebildiğini ortaya koymaktadır. “Giriş, İnceleme ve Sonuç” olmak üzere üç bölümden oluşan bu eserin “Giriş” bölümünde; hazırlanan çalışmanın amacı, önemi, kapsamı, malzemesi ve metodu konularına açıklık getirilmekle birlikte kısaca sınırlandırma kavramından bahsedilmiş ve sınırlandırma işlevi ile yapılarını ele alan dil çalışmalarına yer verilmiştir. “İnceleme” bölümünde; adı geçen döneme ait 157 adet eserin kitap, tez, makale veya yayımlanmış bildiri metinlerindeki yazı çevirimi yapılmış neşirlerinin taranmasıyla tespit edilen sınırlandırma işlevli dil yapıları anlatılmıştır. “Sonuç” bölümünde ise çalışmayla ortaya çıkan tespit, yorum ve değerlendirmeler kısaca ifade edilmiş; sınırlandırma işlevli dil yapıları, tespit ve değerlendirmelere bağlı olarak tablolar hâlinde ayrı ayrı gösterilmiştir. |
|
 |
ESKİ UYGURCA KUANŞİ İM PUSAR İNCELEMESİ: Ceyda ÖZCAN DEVREZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1351, 1. Baskı 2020, 263 sayfa Bu çalışmada, daha önce W. Radloff ve Şinasi Tekin tarafından ele alınan Uygurca Kuanşi İm Pusar metni yeni fragmanlar ve Çince metin eşliğinde yeniden ele alınmıştır. Söz konusu çalışma, aynı adı taşıyan yüksek lisans tezinin genişletilmiş ve kitaplaştırılmış şeklidir. Eserde, Kuanşi İm Pusar’a ait genel bilgilerin verildiği “Giriş” bölümünün ardından, “Berlin Fragmanları” ve “Yazı Çevirimi”, “Metin”, “Çeviri”, “Açıklamalar”, “Dizin”, “Sonuç” bölümleri gelmektedir. |
|
 |
BUDİST UYGUR EDEBİYATI: Johan ELVERSKOG, Çevirenler: Mustafa AĞCA-Dilek UZUNKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1350, 1. Baskı 2020, 197 sayfa Johan Elverskog tarafından yapılan bu çalışma, İpek Yolu Araştırmaları (Silk Road Studies) adlı serinin ilk cildi olarak 1997 yılında yayımlanmıştır. Budist Uygur edebiyatının esas alındığı çalışmada, yayımlanmış Budist Uygur metinlerinin tam bir envanteri ve bu metinler üzerine yapılmış bilimsel çalışmaların bibliyografyası ortaya konmuştur. Çalışma; el yazmalarının bulunduğu yerlerle ilgili o dönem için en yeni bilgilerin verilmesi, metinlerin özetleri, baskıları ve metinlerle ilgili yapılmış olan çalışmaların künyelerinin ayrıntılı ve sistematik bir şekilde sunulması bakımından önemlidir. |
|
 |
BUDACI İYI KALPLİ VE KÖTÜ KALPLİ PRENS MASALININ UYGURCASI PRENS KALYANAMKARA VE PAPAMKARA HİKÂYESİ: James Russell HAMILTON, Çevirenler: Ece KORKUT-İsmet BİRKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1349, 1. Baskı 2020, 236 sayfa “Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi” olarak bilinen Uygurca metinde; birisi “iyi” öbürü “kötü” kalpli iki kardeşin, esas olarak da “iyi” kalplinin öyküsü ele alınmaktadır. J. R. Hamilton’un geniş açıklamalar ve yorumlarla hazırladığı çalışma 1971’de yayımlanmıştır. Hamilton’un yayınında, öncekilerden farklı olarak Londra’da Stein Koleksiyonu’nda yer alan ve bu metne ait olan bir parça da yer almaktadır. Elinizdeki kitap, Hamilton’un hazırladığı Fransızca yayının Türkçe çevirisidir. Türkçe yayının çevirisinde, hazırlayanın Fransızca çevirisi esas alınmıştır. |
|
 |
ALTUN YARUK VIII. KİTAP: Engin ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1348, 1. Baskı 2020, 506 sayfa Bu eser, Altun Yaruk’un sekizinci kitabını oluşturan 15 (ikinci kısım), 16, 17, 18, 19 ve 20. bölümlerinin tamamını karşılaştırmalı olarak ele alan, ana metnin Çince kaynak metinle karşılaştırıldığı, ilgili bölümlerdeki sözlerin karşılaştırmalı dizininin yapıldığı bir çalışmadır. Eserde ilk olarak; Altun Yaruk’un sekizinci kitabını ele alan çalışmaların tanıtıldığı, eserin içeriğinden söz edildiği, yazım özelliklerinin incelendiği, nüsha farklılıklarının ele alındığı “Giriş” bölümüne yer verilmiştir. Daha sonra sırasıyla Berlin Bilimler Akademisindeki metin parçaları ile St. Petersburg nüshasının çeviri yazısı ve harf çevirisi yapılmıştır. Asıl metin olarak, daha önceki çalışmalarda da olduğu gibi Berlin yazmalarına oranla geç tarihli olmasına rağmen daha tam nüsha olması nedeniyle St. Petersburg yazması kabul edilmiş ve bu nüsha, Berlin yazmalarındaki bölümler ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Eserin “Açıklamalar” bölümünde; tartışmalı konular, Çince kaynak metin ile Uygurca metin arasındaki farklılıklar ve nüsha farklılıkları ele alınmıştır. “Dizinler” bölümünde ise “Uygurca Dizin”in yanı sıra “ÇinceUygurca Karşılaştırmalar Dizini”ne de yer verilmiştir. |
|
 |
ALTUN YARUK VII. KİTAP: Engin ÇETİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1347, 1. Baskı 2020, 378 sayfa Eski Uygurcanın en önemli eserlerinden biri olan Altun Yaruk adlı sutra aynı zamanda Budizm’in de en önemli öğreti kitabı olarak görülür. Bu çalışma, Altun Yaruk’un yedinci kitabının Berlin yazmalarının harf çevirisi ve çeviri yazısı; Berlin yazmalarına oranla daha tam olan ve ana metin olarak tercih edilen St. Petersburg nüshasının harf çevirisi ve çeviri yazısı ile metnin Türkçeye aktarımını içermektedir. Eserde ayrıca, yedinci kitabın içeriğini oluşturan on üç, on dört ve on beşinci bölümlerin özetlendiği, Çince kaynak metin ile Uygurca metin arasındaki uyumun ele alındığı, Uygurca metnin ses bilgisi özelliklerinin incelendiği ve nüsha farklılıklarının gösterildiği “İnceleme” bölümü yer almaktadır. Bunun yanı sıra, metinle ilgili sorunlu bölümlerin çözümlenmeye çalışıldığı, Çince metinle farklılıkların değerlendirildiği “Açıklamalar” bölümü bulunmaktadır. Metnin “Dizinler” bölümünde ise “Uygurca Dizin, Uygurca Çince Söz Karşılıkları ve Çince-Uygurca Söz Karşılıkları” başlıklı üç ayrı dizine yer verilmiştir. |
|
 |
EREN TÜRK DİLİNİN ETİMOLOJİK SÖZLÜĞÜ (ETDES): Hasan EREN, Hazırlayan: Şükrü Halûk AKALIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1346, 1. Baskı 2020, 846 sayfa Eserde, yazı dilimizdeki ve ağızlarımızdaki 3.738 söz varlığının en eski dönemlerden başlayarak günümüze gelene kadar yaşadığı gelişmeler sunulmaktadır. Türkçenin söz varlığının tarihsel ve çağdaş Türk yazı dillerindeki, ağızlarındaki biçimleri ile anlamları da eserde yer almaktadır. Bu yönüyle ETDES yalnız Türkiye Türkçesinin değil çağdaş Türk yazı dillerinin ve ağızlarının da köken bilimi araştırmaları için bir kılavuz niteliğindedir. Türk lehçelerinin yanı sıra dil ilişkisi içerisinde bulunduğumuz yaklaşık iki yüz dilden 16.535 sözün tanıklığına başvurulmuştur. İlk kez bu baskıda sunulan dizinler aracılığıyla sözlüğün kapsamı ve içeriği gözler önüne serildiği gibi dillere göre dizinde alıntılarla birlikte Türkçenin diğer dillere verdiği sözcükler de görülebilmektedir. |
|
  |
VII. ULUSLARARASI TÜRK DİL KURULTAYI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1345, 2 cilt, 1. Baskı 2020 (E-Kitap), 2446 sayfa Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında e-kitap olarak yayımlanan çalışma, 24-28 Eylül 2012 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen VII. Uluslararası Türk Dil Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır.
|
|
 |
PROZODİ (BÜRÜN BİLİMİ) VE KONUŞMA ÇALIŞTAYI BİLDİRİLER: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1344, 1. Baskı 2020 (E-Kitap), 152 sayfa Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında e-kitap olarak yayımlanan çalışma, Türk Dil Kurumu Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolunca 28 Haziran 2019 tarihinde düzenlenen Prozodi (Bürün Bilimi) ve Konuşma Çalıştayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. |
|
 |
ULUSLARARASI KUTADGU BİLİG KURULTAYI: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1343, 1. Baskı 2020 (E-Kitap), 1638 sayfa Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında e-kitap olarak yayımlanan çalışma, 26-28 Eylül 2019 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı’nda sunulan bildirilerden oluşmaktadır. |
|
 |
AHMET CEVDET PAŞA’NIN DİL BİLGİSİ (KAVÂ’İD) KİTAPLARI: Nevzat ÖZKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1342, 1. Baskı 2020, 408 sayfa Türkiye Türkçesi ve Tarihî Devirler Yazı Dilleri Gramerleri Projesi kapsamında Ahmet Cevdet Paşa’nın kavâ’id (dil bilgisi) kitaplarından Kavâ’id-i Osmâniyye ve Medhâl-i Kavâ’id hazırlanmış, daha önceki çalışmalara Kavâ’id-i Türkiye de eklenerek üç kitap tek bir eserde toplanarak bir araya getirilmiştir. Ahmet Cevdet Paşa’yı “Hayatı”, “Kişiliği”, “Şairliği”, “Eğitimciliği”, “Sosyologluğu”, “Hukukçuluğu”, “Tarihçiliği” ve “Din ve Fen Bilimlerine İlgisi” başlıkları altında geniş bir perspektifle inceleyen eserin “Giriş” bölümünde Fuat Paşa’ya dair bilgilere, “İnceleme” bölümünde Ahmet Cevdet Paşa’nın dil bilgisi kitapları hakkında bilgilere yer verilmiş ve “Metinler” bölümünde ise yine Ahmet Cevdet Paşa’nın, Türkçenin Arap harfleriyle yazımını izah etmek için verdiği örnekler ve çekim tabloları hem Arap harfli hem de Lâtin harflerine aktarılmış şekliyle yan yana verilmiştir. Dil bilgisi terimleri ortak bir dizinde toplanmış, madde başı terimler, ilgili olduğu madde başı terimlere göndermelerle bağlanmıştır. |
|
 |
MAḤMŪDU’BNU ḤUSAYNİ’L-ḲĀŞĠARİ: DİVĀNU LUĠĀTI’T-TÜRK’TEKİ ARAPÇA SÖZ VARLIĞININ DİZİNİ, Hazırlayan: Faruk ÖZTÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1340, 1. Baskı 2020, 832 sayfa Kâşgar merkezli Türkistan coğrafyasında hüküm sürmüş Karahanlılar [766-1212] döneminde yaşayan Kâşgarlı Mahmûd’un [1008-1105] Divānu Luġāti’t-Türk’ü İstanbul Fatih Millet Kütüphanesi Arabî 4189 numarada kayıtlı yazma eserdir. Bu çalışmada, Divānu Luġāti’t-Türk’teki Türkçe madde başları ve alt maddelerin Arapça karşılıkları Arap sözlükçülük sistemi esasında madde başı yapılmış, bunun yanında Latin harfli okunuşları, Orta Türkçe (Karahanlıca) ve Türkçe karşılıkları yerleri gösterilerek verilmiştir. Sonuçta 17.879 kelime ortaya çıkmıştır. Arapça madde başı kelimeler, ünsüz köklerine göre (iki ünsüzlü, üç ünsüzlü, dört ünsüzlü, beş ünsüzlü, altı ünsüzlü, yedi ünsüzlü) verilmiştir. Ünsüz köklerine göre toplam 2.251 madde başı ortaya çıkarılmıştır.
|
|
 |
EDİM BİLİMİ BAKIŞ AÇISIYLA KUTADGU BİLİG: Özen Yaylagül ÜSTÜNEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1339, 1. Baskı 2020, 288 sayfa Kutadgu Bilig ile ilgili yapılan çalışmaları metin yayınları ve monografik çalışmalar olmak üzere iki grupta toplamak mümkündür. Metin yayınları üzerine pek çok dikkate değer çalışma bulunmakla birlikte monografik çalışmaları da gramerle ilgili kitaplar, tezler, makaleler olarak sınıflandırabiliriz. Eser üzerinde yapılmış metodolojik çalışmalar, metin dil bilimsel incelemeler, söz dizimi ve anlam bilimi çalışmaları da mevcuttur. Bununla birlikte, bugüne kadar Kutadgu Bilig üzerinde edim bilimsel bir inceleme yapılmamıştır. Kutadgu Bilig içinde barındırdığı söylemlerle bu tür bir çalışmanın yapılması için oldukça uygun bir metindir. Bu kitapta, Kutadgu Bilig içindeki söylemlerin edim bilimsel açıdan incelenmesiyle eserin yazıldığı dönem ve bu dönemdeki Türk yaşam tarzı ve düşünce sistemi hakkında bilgi edinilmesi amaçlanmıştır. |
|
 |
İSKEÇE İLİ AĞIZLARI: Adiye ŞİMŞEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1338, 1. Baskı 2020, 440 sayfa Batı Trakya’da, Yunanistan’ın İskeçe kentinde yaşayan Türklerin ağız özelliklerinin tespiti amaçlanarak hazırlanmıştır. İskeçe ili haritasıyla desteklenen “Giriş” bölümünde İskeçe ilinin tarihî ve etnik yapısı hakkında bilgi verilmiş ve çalışmada kullanılan yöntem üzerinde durulmuştur. Derleme yapılan köylerin ve derlemelere kaynak oluşturan kişilerin listesi de bu bölüme eklenmiştir. “İnceleme-Metinler-Dizin” olmak üzere üç temel üzerine kurulan çalışmanın “İnceleme” bölümünde; İskeçe’de Türk nüfusun yoğun olarak yaşadığı bölgelerden derlenen malzeme ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz dizimi yönünden incelenmiştir. Bu bölümde elde edilen veriler “Sonuç” bölümünde değerlendirilmiştir. Kuzey (I. Bölge), Güney (II. Bölge) ve Merkez (III. Bölge) olmak üzere üç ağız bölgesi tespit edilmiş ve bu tespit şimdiki zaman ekinin kullanım şekillerine göre yapılmıştır. Sözlük bölümünde her kelime bütün ekleriyle dizin şeklinde gösterilmiştir. Özel adlar için ayrı bir dizin oluşturulmuştur. |
|
 |
JAPONCA VE TÜRKÇEDE GÖRÜNÜŞ (Aspekt): Zeynep Gençer BALOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1337, 1. Baskı 2020, 320 sayfa Eski Türkçe, Türkiye Türkçesi ile Anadolu ağızları, Hakas Türkçesi ve Japoncada zaman ekleri olarak bilinen yapıların dil bilgisel görünüş değerleri ile yardımcı fiillerin sözlüksel görünüş değerlerinin tespitinden oluşmaktadır. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde görünüş kategorisinin sınırları çizilmiş; ikinci bölümde zaman ekleri ve görünüş değerleri incelenmiş; üçüncü bölümde ise yardımcı fiillerin görünüş değerleri üzerinde çalışılmıştır. |
|
 |
ŞARK’TAN VE ANADOLU’DAN MASALLAR: Özlem FEDAİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1335, 1. Baskı 2020, 280 sayfa Anadolu’nun ve tüm Şark dünyasının yadigârı olan masallardan seçilmiş örneklere yer verilmiştir. Bu masallar; İran, Hint, Arap, Anadolu diyarından seçildiği gibi Uygur, Kazak, Kazan-Tatar, Yakut, Türkmen, Azeri ve Özbek masal mirasından da seçilmiştir. Çalışmada aynı zamanda, Türk edebiyatından daha pek çok değerli yazarın masalı da bulunmaktadır. Türk dünyası dâhil Şark’ın ve Anadolu’nun doğal veya yapma masallarından oluşan eserde, doğruyu ve iyiyi işaret eden tüm güzel değerlerin altı çizilmiştir. |
|
 |
EBULGAZİ BAHADIR HAN: ŞECERE-Yİ TERĀKİME, Hazırlayan: Zühal ÖLMEZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1334, 1. Baskı 2020, 560 sayfa Şecere-yi Terākime, hükümdar ve tarihçi olan Ebulgazi Bahadır Han tarafından 1659-1660 yıllarında yazılmıştır. Eser, Oğuzname’nin Türkmen rivayetidir. Ebulgazi Bahadır Han’ın belirttiği gibi Şecere-yi Terākime’ye Türkmen boyları arasında yaygın olan Oğuz rivayetleriyle hocaların, beylerin ellerinde bulunan şecereler kaynaklık etmiştir. Çalışmanın konusunu oluşturan Şecere-yi Terākime, daha önce kimi araştırmacılar tarafından çeşitli yönleriyle ele alınıp incelenmiştir. Bu çalışmada; “Metin”, sözcüklerin kökeninin de verildiği “Dizin”, açıklama gerektiren sözcük, özel ad ve ibarelerin bulunduğu “Açıklamalar” ve “Çeviri” bölümleri yer almıştır. |
|
 |
TÜRKİYE’DEKİ AHISKA TÜRKLERİ AĞZI: Serpil ERSÖZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1333, 1. Baskı 2020, 1340 sayfa Ahıska Türkleri, 1944 yılındaki sürgün ve ardından yaşanan göçlerden sonra bugün dünyanın pek çok bölgesine dağılmış durumdadır. En kalabalık olarak yaşadıkları ülkelerden biri de Türkiye’dir. Eserde, Ahıska Türklerinin tarihi hakkındaki bilgilerin ve bugün yaşadıkları yerlerin bahsinin ardından Türkiye’de yaşayan Ahıska Türklerinin ağzı “Dil İncelemesi” bölümünde ele alınmıştır. Burada “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi” ve “Cümle Bilgisi” başlıkları altında incelendikten sonra “Eski ve Yeni Ahıskalılar Arasındaki Ağız Farklılıkları” üzerinde durulmuştur. Elde edilen bulguların değerlendirildiği Sonuç bölümünde ise “Ahıska Türk Ağzının Karakteristik Özellikleri” sıralanmış ve “Türkiye Türkçesi Ağızları Arasındaki Yeri”ne değinilmiştir. Ayrıca Eski Ahıska coğrafyasındaki köylerin ağız özellikleri ile ilgili olduğu düşünülen belirgin dil bilgisi unsurları, haritalarıyla birlikte verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise dil incelemesine konu olan metinler ve bu metinlere ait dizin yer almaktadır. |
|
 |
TÜRKMEN TÜRKÇESİ GRAMERİ: Hüseyin YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1332, 1. Baskı 2020, 650 sayfa Türkmenistan Cumhuriyeti’nde yaşayan Türkmenlerin resmî devlet dili olarak kullandığı Türkmen Türkçesi yazı dili, ses ve şekil bakımından incelenmiştir. Kitap, “Giriş” ve “İnceleme” olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde kısaca Türkmenler, Türkmen Türkçesi ve alfabe üzerinde durulmuştur. “İnceleme” bölümü kitabın ana bölümü olup Türkmen Türkçesi “Ses Bilgisi” ve “Şekil Bilgisi” olmak üzere iki ana bölümü içermektedir. Ses Bilgisi başlığı altında Türkmen Türkçesinde kullanılan ünlüler (kısa ve uzun ünlüler) ve ünsüzler sınıflandırılarak tipik özellikleri örneklerle gösterilmiştir. Genel Ses Yapısı başlığı altında ise Türkmen Türkçesinin ses özellikleri ve Türkmen Türkçesinde görülen ses değişmeleri ile ses olayları değerlendirilmiştir. Şekil Bilgisi bölümünde kelime yapısı ve kelime yapımında kullanılan ekler üzerinde durulmuştur. Kelime türleri bahsinde sırasıyla isim, sıfat, zamir, zarf, fiil olmak üzere anlamlı kelimeler ile edat, bağlaç ve ünlemler olmak üzere görevli kelimeler incelenmiştir. |
|
 |
ŚİGİ ḤUTUHU: MANGHOL UN NIUCA TOBCA’AN, Erich HAENISH’ten Çeviren: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1331, 1. Baskı 2020, 448 sayfa Yaklaşık olarak 1227-1264 yıllarını anlatan eser, ŚİGİ ḤUTUHU tarafından 1240 yılında Kode’e Adası’nda yazılmıştır. Ahmet TEMİR bu eseri, 1948 yılında Alman Mongolist Erich HAENISH’in Çin işaretleriyle yazılmış metnin Moğolca olan okuması ile S. KOZİN’in çalışmasını karşılaştırarak Türkçeye çevirmiştir. Aynı yazar tarafından eserin sözlüğü ve bu sözlüğün Hans-Peter VIETZE ile Harwig Zauner MTER tarafından sondan bir dizini yayımlanmıştır. Eserin metni daha sonra Louis LIGETI ve Igor de RACHEWILTZ tarafından yeni bilgiler ışığında ele alınarak farklı çeviri yazılarla neşredilmişse de daha önce Türkçeye çevrilen eserin devamı olması ve bir bütünlük göstermesi bakımından sözlük HAENISCH’in okumasına müdahale edilmeden Almancadan çevrilmiştir. Eserde 2.925 madde başı kelime vardır. Moğolcanın elde yazılı bütünlüklü en eski metni olması Orta Türkçe-Klasik Moğolca münasebetlerinde kaynak eser olması bakımından eserin Türk okuyucusuyla tanışması düşüncesinden hareketle tercüme edilmiştir. |
|
 |
DÎVÂN: KADI BURHANEDDİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1329, 1. Baskı 2020, 620 sayfa Kendi sağlığında istinsah edilmiş nüshası elimizde bulunan Kadı Burhaneddin’in eseri 14. yüzyıl Batı Oğuzcasının hem ortak karakteristik özelliklerini yansıtan hem de yazarın ağız özelliklerini barındıran önemli bir kaynaktır. Günümüze tek yazma nüshası ulaşan bu eserin Türk Dil Kurumu tarafından 1943 yılında tıpkıbasımı yapılmıştır. British Museum Or. 4126’da kayıtlı yazmanın renkli fotoğraflarına ulaşılarak hazırlanan bu yeni baskısı, araştırmacıların kullanımına sunulmuştur. Divan ve yazarı ile ilgili bilgiler Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin tarafından hazırlanan Takdim bölümünde verilmiştir. |
|
|
TEMEL TÜRKÇE-HIRVATÇA / HIRVATÇA-TÜRKÇE SÖZLÜK: Esmeray Barın ACARTÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1328, 1. Baskı 2020, 552 sayfa Hırvatça öğrenen Türkler ve Türkçe öğrenen Hırvatlara faydalı olabilmek için hazırlanan sözlük, Türkçe-Hırvatça ve Hırvatça-Türkçe olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Sözlüğün başında; birinci bölümden önce sözlükte kullanılan kısaltmalar, Türk ve Hırvat alfabeleri hakkında açıklamalar bulunmaktadır. İkinci bölümün sonunda ise alfabetik sırayla Türkçede en çok kullanılan kısaltmalar, imla işaretlerinin Türkçe karşılıkları, asal sayılar ve sıra sayıları, kesirli sayılar, aylar, mevsimler, haftanın günleri, Türkçe ve Hırvatça tarihlerin okunuşu gibi bilgiler bulunmaktadır. Ayrıca, Türkçe-Hırvatça ve Hırvatça-Türkçe Sözlük’te sık kullanılan kelimeler örneklendirilerek verilmeye çalışılmıştır. |
||
|
AÇIKLAMALI YÜREK BİLİMİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Esmeray Barın ACARTÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1327, 1. Baskı 2020, 460 sayfa Eser, daha önce Türk Kardiyoloji Derneğinin katkılarıyla hazırlanan “Yürek Bilimi Terimleri Kılavuzu” esas alınarak hazırlanmıştır. Terimlerin açıklamalarını içermesi bakımından sözü geçen kılavuzdan daha geniş kapsamlı bir sözlük ortaya çıkmıştır. Yürek bilimi alanında terim birliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan çalışmada, Türk dilinin yapısına uygun düşecek şekilde Türkçe karşılıklar sunulmuştur. |
||
 |
TÜRKÇE-MAKEDONCA SÖZLÜK: Melahat PARS Türk Dil Kurumu Yayınları: 1313, 1. Baskı 2019, 496 sayfa Bu çalışma, Çağdaş Türkçe ve Makedoncanın söz varlığı doğrultusunda, Türk ve Makedon halkları arasındaki kültürel iş birliğine katkı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Sözlük, günlük dilde en sık kullanılan çok sayıda sözcük, ifade ve deyimin yanı sıra çeşitli bilim dallarına ilişkin terimleri de içermektedir. Elliden fazla sözlükten yararlanılarak hazırlanan çalışmada, daha çok analitik, sintetik ve karşılaştırmalı yöntem kullanılmıştır. Leksikolojik açıdan incelendiğinde ise çok sayıda eski sözcüğe yer verilmediği, bunların yerine daha çok yeni sözcüklerin çalışmaya dâhil edildiği görülecektir. |
|
 |
TARİHSEL TIP METİNLERİ SÖZLÜĞÜ: Zafer ÖNLER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1312, 1. Baskı 2019, 236 sayfa Tarihsel Tıp Metinleri Sözlüğü adlı bu eser, bu alanda çalışan bilim insanlarına Türkçe tıp metinlerini çözümlemek ve yorumlamakta kolaylık sağlamak, Türk dili tarihi ile Türkçenin tarihsel sözlük çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. Sözlükte taranan metinlerde geçen yaklaşık 3.400 madde başı yer almaktadır. Taranan metinler dışında farklı kaynaklarda geçen tıp terimlerine yer verilmemiştir. Sözlükte, madde başlarından sonra sözcüğün anlamı verilmiş, varsa Eski Türkçedeki biçimleri gösterilmiştir. Yabancı sözcüklerin kaynak dillerdeki biçimleri aktarılmış, anlam farklılığı varsa belirtilmiş ve bir sözlükle de tanıklandırılmıştır. |
|
 |
KARAKALPAK TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Ceyhun Vedat UYĞUR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1311, 1. Baskı 2019, 654 sayfa Bu sözlük çalışması, esas itibarıyla Ԛaraqalpaq Tilinin Tüsindirme Sözligi adlı eserden yararlanılarak hazırlanmıştır. Dört ciltten oluşan 1.767 sayfalık bu sözlük, Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Adı geçen eserde yaklaşık 24.500 madde başı kelime, 14.450 madde içi kelime ve söz grupları olmak üzere yaklaşık 38.950 kelime ve ifade yer almaktadır. Eser hazırlanırken ayrıca metin taramaları da yapılmış, söz konusu sözlükte olmayan kelimeler çalışmaya ilave edilmiştir. |
|
 |
FOTOĞRAF VE SAYISAL GÖRÜNTÜ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Levend KILIÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1310, 1. Baskı 2019, 296 sayfa 1800’lü yılların ortasından itibaren yaygınlaşan fotoğraf, zamanın yenilikleriyle birlikte sayısal teknolojiyle tanışmış, bu durum fotoğrafın alanına yeni terimler getirmiştir. Fotoğraf denildiğinde, fizik ve kimya bilim alanlarıyla birlikte güzel sanatlar ve sayısal teknoloji anlaşılmaktadır. Bu sözlük, fotoğrafla ilgili söz konusu alanların terimlerini içermektedir. Öte yandan yeni ve eski fotoğraf diye adlandırılan sınıflamaya ait terimler de çalışmada yer almaktadır. Sözlükte yaklaşık iki bin sekiz yüz terim bulunmaktadır. |
|
 |
YAZILI TÜRKÇENİN KELİME SIKLIĞI SÖZLÜĞÜ: İlyas GÖZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 823, 2. Baskı 2019, 504 sayfa Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü, çeşitli yazılı kaynaklarda geçen bir milyon kelimeden oluşturulan bir havuzdaki Türkçe kelimeler temel alınarak hazırlanmış dilimizin ilk yazım sıklığı sözlüğüdür. “Ön Söz”, “Bilimde Alt Yapı Çalışmaları” ve “Yöntem” bölümlerinden sonra “Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü” önce alfabetik sırayla, daha sonra da sayısal sırasıyla verilmiştir. “Ekler” bölümünde havuza alınan kitap ve dergilerin, birden fazla anlamı olan ve bağlam içinde düzeltilen kelimelerin listesi ile havuzda geçen fakat TDK’nin Yazım Kılavuzu’nda olmayan kelimelerin listesi bulunmaktadır. Bu sözlük bir tespit çalışmasıdır. Kelimeler üzerinde hiçbir dil bilimsel değerlendirme yapılmamış, sadece kelimelerin listesi ve bu kelimelerin kaynak metinlerde kaç defa geçtiği belirtilmiştir. |
|
 |
ETMEK FİİLİYLE YAPILAN BİRLEŞİK FİİLLER VE TAMLAYICILARLA KULLANILIŞI: İ. Gülsel SEV Türk Dil Kurumu Yayınları: 794, 2. Baskı 2019, 292 sayfa Birleşik fiiller konusunun genişliği göz önüne alınarak bu kitapta sadece “etmek” fiiliyle yapılan birleşik fiiller ele alınmıştır. İlk baskısı 2001 yılında yapılan eserde, sözlükler hariç 104 eser taranarak “etmek” fiiliyle yapılan birleşik fiiller ve tamamlayıcılarla kullanılışı tespit edilmeye çalışılmıştır. Gözden geçirilmiş bu baskıda ise taranan sözlüklere yenileri eklenmiş, konuyla ilgili hazırlanan liste zenginleştirilmiştir. |
|
 |
ALMANCA-TÜRKÇE SÖZLÜK: Yaşar ÖNEN-Cemil Ziya ŞANBEY Türk Dil Kurumu Yayınları: 546, 2. Baskı 2019, 1404 sayfa Prof. Dr. Yaşar Önen ve Cemil Ziya Şanbey’in hazırlayıp Prof. Dr. Vural Ülkü’nün baskıya hazır hâle getirdiği Almanca-Türkçe Sözlük’ün ilk baskısı 1993 yılında iki cilt hâlinde yapılmıştır. Sözlükte, yüksek dil (Hochsprache) denilen Alman standart dili ile her düzeydeki eğitim ve öğretimde kullanılan yazı dili esas alınmıştır. Bilim, sanat ve çeşitli meslek alanlarından genel dile girmiş çok kullanılan kelimelerle bazı terimlere de yer verilmiştir. Kitapta, Almanca kelimelerin anlamları ve bu anlamları kapsayan örnek cümleler daha sonra da bu anlamlarla ilgili olarak kullanılan yaygın deyimlerin Türkçe karşılıkları verilmiştir. Tam karşılığı bulunmayanlar için de açıklama yapılmıştır. Bölge ağızlarından alınma kelimelere çok önemli istisnalar dışında yer verilmemiştir. Sözlüğün başına, ülke adları ile bazı şehir adlarının Almanca karşılıklarını ve Türkçelerini gösteren bir liste eklenmiştir. |
|
 |
ESKİ TÜRK YAZITLARI: Hüseyin Namık ORKUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 529, 5. Baskı 2019, 962 sayfa İlk defa 1936 yılında dört cilt olarak basılan eser bu kez tek cilt hâlinde okuyuculara sunulmuştur. Eserde; VI. yy. ve sonrasına ait Orhun, Uygur, Yenisey, Barlık, Tuba gibi Göktürk alfabesi ve başka alfabelerle yazılmış, bilinen bütün eserlerin fotokopileri, resimleri, bugünkü harflere aktarımları, tercümeleri ve ilgili notlar bulunmaktadır. Eserin “Sözlük” kısmında metinlerde geçen kelimelerin anlamları ve dizin bulunurken “Eski Türk Eserleri” başlıklı son bölümde konuyla ilgili çeşitli resimler ve fotoğraflara yer verilmiştir. |
|
 |
GÜLİSTAN TERCÜMESİ: Seyf-i Sarayî, Hazırlayan: Ali Fehmi KARAMANLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 544, 2. Baskı 2019, LXXIII+408+187 sayfa Ali Fehmi KARAMANLIOĞLU tarafından hazırlanan Kıpçak Türkçesinin en önemli eserlerinden Seyf-i Sarayî’nin Gülistan Tercümesi (Kitâb Gülistan bi’t-Türkî) adlı bu çalışma, “Eser ve Dili”, “Dil Hususiyetleri”, “Metin”, “Kitāb Gülistān bi’t Türki”, “Notlar”, “Dizin”, “Düzeltme Cetveli” ve “Tıpkıbasım” bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
KIPÇAK TÜRKÇESİ GRAMERİ: Ali Fehmi KARAMANLIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 579, 2. Baskı 2019, XXVII+164 sayfa Eser, Türkçenin Kıpçaklar döneminde yazılmış gramer ve sözlüklerinden yararlanılarak hazırlanmış ilk Kıpçakça gramerdir. Eserin girişinde Kıpçaklar, Kıpçakça ve Kıpçakça eserler hakkında bilgi verilmektedir. Eserde Kıpçak Türkçesi, gramer özellikleri açısından imla, ses bilgisi, şekil bilgisi, cümle bilgisi olarak dört bölümde incelenmiştir. Eserin sonunda, biri yazarın yararlandığı kaynakları, ikincisi ise eserin Kurumca basımı sırasında bu konuda yapılan yayınları gösteren iki ayrı bibliyografya bulunmaktadır. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR OĞUZ’DAN BUGÜNE: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 640, 5. Baskı 2019, XXII+346 sayfa Oğuzdan Bugüne, Türk Dil Kurumunun hazırladığı Güzel Yazılar adlı dizinin ilk kitabıdır. Yazı geleneğimizin Oğuz Destanı’ndan günümüze uzanan bir seçkisi niteliğindeki eser, Türk dünyası ile Türkiye’nin kültür zenginliğini ve bütünlüğünü göstermek amacıyla hazırlanmıştır.
|
|
 |
KIRŞEHİR VE YÖRESİ AĞIZLARI: Ahmet GÜNŞEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 745, 2. Baskı 2019, XXIV+505 sayfa Bu araştırma, 1991-1993 yılları arasında idari bölünmede Kırşehir ili sınırları içinde bulunan Kaman, Mucur, Çiçekdağı, Akpınar, Boztepe, Akçakent ilçeleri ve bunlara bağlı belde ve köyler olmak üzere otuz üç yerleşim biriminde yapılan derlemelerin ürünüdür. Yöre ağızları derlenirken metinlerin folklor malzemesi olmasına önem verilmiş, millî kültür ve dil özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. |
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ: HENÜZ 17 YAŞINDA, Hazırlayan: Nuri SAĞLAM Türk Dil Kurumu Yayınları: 757, 3. Baskı 2019, 272 sayfa Eser, Ahmet Midhat Efendi’nin Henüz 17 Yaşında adlı romanının Latin harflerine aktarılmış şeklini içermektedir. |
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ: PARİS’TE BİR TÜRK, Hazırlayan: Erol ÜLGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 776, 3. Baskı 2019, 608 sayfa Eser, Ahmet Mithat Efendi’nin Paris’te Bir Türk adlı romanının Latin harflerine aktarılmış şeklini içermektedir. |
|
 |
ORHON YAZITLARI ARAŞTIRMALARI: Vilhelm THOMSEN, Çeviren ve Yayıma Hazırlayan: Vedat KÖKEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 815, 3. Baskı 2019, IX+453 sayfa Eser, Thomsen’in 15 Aralık 1893’te Danimarka Bilimler Akademisinin toplantısında sunduğu “Orhon ve Yenisey Yazıtlarının Çözümü, İlk Bildiri” başlıklı bildirinin çevirisinden oluşmaktadır. Ayrıca Thomsen Tarafından Çözülmüş Orhon Yazıtları adlı eserin, “Yenisey Yazıtlarındaki İyi Değerlendirilememiş Bir Harf” başlıklı makalenin, “Turcica. Moğolistan ve Sibirya’daki Türk Yazıtlarının Yorumlanmasıyla İlgili İncelemeler” başlıklı çalışmasının çevirileri ile I ve II. Orhon Yazıtı’nın Inscriptions de l’Orkhon adlı atlasta (Fin Atlası) yayımlanmış kopyalarını içermektedir. |
|
  |
SAMİPAŞAZADE SEZAİ-BÜTÜN ESERLERİ 1-2: Hazırlayan: Zeynep KERMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 831, 3. Baskı 2019, 2 cilt Tanzimat Dönemi’nden sonra yetişen ikinci edebî neslin yazarlarından biri olan Samipaşazade Sezai, Sergüzeşt ve Şîr adlı tiyatro eserlerinin dışında musahabe, hatıra ve gezi notlarıyla bazı tercümelerini bir araya getirdiği üç kitap yayımlamıştır. Samipaşazade Sezai-Bütün Eserleri 1 adlı çalışmada bu eserler bir araya getirilmiştir. Samipaşazade Sezai-Bütün Eserleri 2 ise altı bölüme ayrılmıştır. Edebî makaleler ve takrizler, hatıra ve gezi yazıları, mektuplar, anketler kronolojik olarak verilmiştir.
|
|
 |
KIPÇAK TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Recep TOPARLI-Hanifi VURAL-Recep KARAATLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 835, 4. Baskı 2019, XVII+338 sayfa Zengin bir söz dağarcığına sahip olan Kıpçak Türkçesi, Türk dili tarihi içinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, Kıpçak Türkçesi söz varlığının tam anlamıyla ortaya konabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Sözlük hazırlanırken Kıpçak Türkçesi sahasında yazılan eserler taranmış, bunlar hakkında kısa açıklamalar içeren bir liste ile birlikte okuyucuya sunulmuştur. |
|
 |
TÜRKÇEDE BATI KAYNAKLI KELİMELERİN YOĞUNLUĞU: Fatin SEZGİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 844, 2. Baskı 2019, 152 sayfa Eserde Türkçedeki yabancılaşma, sayılara dayandırılıp istatistik analizler yapılarak gösterilmiştir. İki bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde yabancılaşmanın istatistik analizi yapılmış; ikinci bölümde ise yabancılaşmanın nedenleri ele alınmıştır.
|
|
 |
BİNYIL ÖNCE BİNYIL SONRA KÂŞGARLI MAHMUD VE DİVANÜ LUGATİ’T-TÜRK: Şükrü Halûk AKALIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 945, 3. Baskı 2019, 160 sayfa İlk dil bilginimiz Kâşgarlı Mahmud ve eseri Divanü Lugati’t-Türk’ü çeşitli yönleriyle tanıtan, Divanü Lugati’t-Türk’ten seçmeler sunan kitapta yaklaşık bin yıl önceki Türklerin söz varlığından yararlanılarak Türk kültürünün ve uygarlığının kökleri ortaya konulmaktadır. Kitapta yaklaşık iki yüz fotoğraf, resim ve haritadan oluşan görsel malzeme de bulunmaktadır.
|
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE EYLEMSİ: Özlem Deniz YILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 988, 2. Baskı 2019, 202 sayfa Bu çalışmada Türkiye Türkçesinde eylemi adlaştırma şekilleri incelenmektedir. Eser, Türkiye Türkçesindeki eylemsilerin kadrosunu tespit etmek, tipolojik tasnifini yapmak, işlevsel amacını ve anlam bilimsel kuruluşunu incelemek amacıyla hazırlanmıştır. |
|
 |
REFİK HALİT KARAY: Şerif AKTAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1101, 2. Baskı 2019, 176 sayfa Eserde, Refik Halit Karay’ın edebî eserleri ayrıntılı şekilde incelenmiş ve bu metinlerin yirminci yüzyıl Türk yazı dilinin oluşmasındaki katkıları ortaya konulmuştur.
|
|
 |
HUASTUANİFT MANİHAİST UYGURLARIN TÖVBE DUASI: Betül ÖZBAY
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1127, 2. Baskı 2019, 258 sayfa Eserde Manihaist Uygurlara ait bir tövbe duası olan Huastuanift adlı metnin incelemesi yer almaktadır. Bu inceleme yapılırken mümkün olduğunca çok kaynak taranmış, Türkiye kütüphanelerinde bulunan metin üzerine yapılmış çalışmalar incelenmiş ve Huastuanift’te yer alan bazı konular üzerindeki yorum farkları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. |
|
 |
SÜHEYL Ü NEV-BAHĀR’DA ESKİCİL ÖGELER: İbrahim TAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1141, 2. Baskı 2019, 131 sayfa Süheyl ü Nev-Bahār’da Eskicil Ögeler, 14. yüzyıl Anadolu Türkçesinin söz varlığı açısından kayda değer bir mesnevisi olan Süheyl ü Nev-Bahār’ın arkaik söz varlığını konu edinmektedir. Çalışma, metnin arkaik söz varlığını Türk dil biliminin ulaştığı veriler ışığında yorumlayarak dönemin söz varlığı çalışmalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. |
|
 |
YAHYA KEMAL BEYATLI: Önder GÖÇGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1153, 2. Baskı 2019, 112 sayfa Bu kitapta Yahya Kemal, dil ve güzel Türkçemiz etrafındaki anlamlı hükümleri ve eserlerine dayalı tespitlerle değerlendirilmeye çalışılmıştır.
|
|
 |
TÜRK DİLLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ŞEKİL BİLGİSİ ÜZERİNE DENEMELER (FİİL): A. M. ŞÇERBAK, Çevirenler: Yakup KARASOY, Naile HACIZADE, Mevlüt GÜLMEZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1177, 2. Baskı 2019, 233 sayfa Eser, Kurumumuz onur üyesi Prof. Dr. Aleksandr Mihayloviç Şçerbak’ın “Oçerki Po Sravnitel’noy Morfologii Tyurkskih Yazıkov (Glagol)” adlı kitabının çevirisidir. Türk Dillerinin Karşılaştırmalı Şekil Bilgisi Üzerine Denemeler (Fiil) adıyla Türkiye Türkçesine tercüme edilen eser, 1981 yılında Leningrad’da yayımlanmıştır. Altayistik, Yenisey ve Orhun Yazıtları, Eski Uygur Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Türk Damgaları, Türkçe-Moğolca dil ilişkileri ile Türk dilinin karşılaştırmalı dil bilgisi alanlarında çalışmalar yapan Şçerbak, bu eserde hem tarihî lehçelerden hem çağdaş Türk lehçelerinden hem de halk ağızlarından verdiği örneklerle fiil konusunu işlemiştir. Eser, karşılaştırmalı lehçe çalışmalarında temel bir kaynak niteliğindedir. |
|
 |
MOĞOL YAZI DİLİNİN GRAMERİ: Nicholas POPPE, Çeviren: Günay KARAAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1182, 2. Baskı 2019, 240 sayfa Moğol Yazı Dilinin Grameri, Nicholas Poppe’nin Grammar of Written Mongolian adlı eserinin 3. baskısının çevirisidir. Moğol yazı diliyle ilgili olan bu çalışmayla Moğol dili, genel Altayca ve Moğol-Türk dil ilişkilerini çalışan araştırmacılar için yararlı olmak amaçlanmıştır. |
|
 |
YŪSUF VE ZELÎḪĀ: Şeyyād Ḥamza, Hazırlayan: İbrahim TAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1323, 1. Baskı 2019, 592 sayfa 14. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Şeyyād Hamza’nın Yūsuf ve Zelîḫā mesnevisi, 103 sayfalık tek nüsha olup Türk Dil Kurumu Kitaplığında A/301’de kayıtlı bulunan Kitâb-ı Güzîde’nin içinde yer almaktadır. Nüsha, 1545 yılında Hasanoğlu Kâsımoğlu Abdurrahmân tarafından istinsah edilmiştir. Burada yer alan çalışma; eserin gramer incelemesini, yazı çevrimini, günümüz Türkçesine aktarımını, metin notlarını, söz varlığını, dil bilgisi dizinini ve tıpkıbaskısını içermektedir. |
|
 |
TÜRKÇE SÖZLÜK’TE EŞ DİZİMLİ ÖGELERİN SUNUMU VE GÖRÜNÜMLERİ: Meltem Ayabakan İPEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1322, 1. Baskı 2019, 194 sayfa Sözlük bilimi ve sözlükçülük alanlarının öncelikli araştırma konusu olan eş dizimlilik, dil eğitimi ve dil öğretiminde önemli bir yere sahiptir. Eser, eş dizimi kavramını Türkçe sözlükler açısından ele almak ve elde edilen bulgular aracılığıyla daha sonra yapılacak eş dizimlilik ve sözlük çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu çalışma, Türkçedeki derlem örneğinin incelenmesi aracılığıyla eş dizimli kelimelerin belirlendiği, serbest kelime birleşimi ve deyimlerden ayrıştırıldığı, eş dizimli kelimelerin sınıflandırıldığı ve eş dizimlilik türlerinin belirlendiği bir araştırmadır. |
|
 |
TEZKİRE-Yİ ŞUʿARÂ-YI CEZÎRE-Yİ GİRİD: Nûrî Osmân Hanyavî, Hazırlayan: Orhan KURTOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1321, 1. Baskı 2019, 157 sayfa Bu çalışmada, Girit Adası’nın Türk kültür hayatındaki yeri; Nûrî Osmân Hanyavî’nin hayatı, sanatı ve eserleri, Tezkire-yi Şuʿarâ-yı Cezîre-yi Girid adlı eserin tanıtımı ve biyografik anlatım özellikleri, tezkirenin mevcut nüshalarının tanıtımı gibi konular üzerinde durulmuştur. |
|
 |
DÎVÂN: TÂ’İB MEHMED ÇELEBİ, Hazırlayan: Güler Doğan AVERBEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1320, 1. Baskı 2019, 252 sayfa Eserde, 17. asırda divan edebiyatının genel vaziyetine temas edilerek Sebk-i Hindî’nin ortaya çıkışı ve Türk edebiyatındaki etkisi ele alınıp Tâ’ib’in hayatına ve edebî yönüne dair şuara tezkirelerinden, biyografi kitaplarından ve şiirlerinden elde edilebilen bilgiler aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada divanın tam metni, divanda kullanılan terkiplerin ve birleşik adların dizini ile divanda geçen özel adlara ve terimlere ait dizin de yer almaktadır.
|
|
 |
OSMANLI TÜRKÇESİNİN SADELEŞTİRİLMİŞ DİL BİLGİSİ: James William REDHOUSE, Çeviren: Ahmet BENZER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1319, 1. Baskı 2019, 106 sayfa Dîvanu Lugâti’t-Türk ile başlayan bir geleneğin önemli halkalarından biri olan bu kitap, Osmanlı Devleti’nin kullandığı dili İngilizlere öğretmek amacıyla Redhouse tarafından kaleme alınmıştır. Yazar, dönemin Türkçesini eş zamanlı olarak ele almış, özellikle Arapça ve Farsça dil kurallarının Türkçeye yansımalarına ayrıntılı olarak yer vermiştir. Osmanlı Türkçesinin dil bilgisi kitabı niteliğindeki eser, dönemin dilini açık bir şekilde betimlediği için tarihî bir önem sahiptir.
|
|
 |
NOGAY TÜRKÇESİ GRAMERİ: Dilek ERGÖNENÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1318, 1. Baskı 2019, 318 sayfa Tehlikedeki Türk lehçelerinden biri olan Nogay Türkçesi, yazı dili olarak tarihî Kıpçak kolunda yer alır. Bu çalışmada Nogay Türkçesinin grameri eş zamanlı olarak ele alınmış, gerekli görülen yerlerde ise Eski Türkçeyle karşılaştırma yapılmıştır. Nogay Türkçesi edebî dili, ses ve şekil bilgisi bakımından ayrıntılı bir şekilde incelenmiş; konular Nogay Türkçesi metinlerinden alınan cümle örnekleriyle desteklenmiştir.
|
|
 |
MANTIK-I ESRÂR: Fedayî Mehmed Dede, Hazırlayan: Güler Doğan AVERBEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1317, 1. Baskı 2019, 392 sayfa Fedayî Mehmed Dede ve eserleri hakkında kısa bilgilerin de verildiği çalışmada şu ana kadar dokuz nüshası tespit edilen Mantık-ı Esrâr’ın metni tespit edilmeye çalışılmıştır. Metin tespit edilirken asıl nüshayı ortaya çıkarmak hedeflenmiştir. Mukayeseli edebiyat çalışmalarına, İslami edebiyatta tercüme faaliyeti araştırmalarına, tasavvuf sahasına katkı sunmak amacıyla hazırlanan eserde Mantık-ı Esrâr gözden geçirilerek neredeyse yeniden nazmedilmiştir.
|
|
 |
KİTĀB-I TERCÜME-İ TEẔKİRE-İ DĀVŪD FÎ ʿİLMİʾṬ-ṬIBB: Muhammed Bin Mustafa El-Gûrânî, Hazırlayan: Meryem ARSLAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1316, 1. Baskı 2019, 1148 sayfa Bu çalışma, Muhammed bin Mustafa El-Gûrânî tarafından 17. yüzyılda Osmanlı Türkçesine çevrilen Kitāb-ı Tercüme-i Teẕkire-i Dāvūd Fî ʿİlmiʾṭ-Ṭıbb adlı eser üzerinedir. Tıbbın yanında dil için de önemli malzeme niteliğindeki tıp terimlerinin ortaya çıkarılabilmesi, onların günlük dildeki kullanımlarından ayırt edilebilmesi ihtiyacıyla hazırlanmıştır. “Giriş, İnceleme, Sonuç ve Öneriler” başlıklı bölümlerden oluşan eserde “Tematik Dizin” alt başlığında metindeki tıpla ilgili kelimeler ayrıntılı şekilde tasnif edilip incelenmiştir.
|
|
 |
KIPÇAK LEHÇELERİNDE KÖK FİİLLER: Ezgi SIRTI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1315, 1. Baskı 2019, 412 sayfa Türk dilinin Kıpçak grubuna mensup on çağdaş lehçesinin söz varlığına dayanan bu tarihî-karşılaştırmalı çalışmada, Eski Türkçe ve tarihî Kıpçakçadan itibaren izlenen kök fiiller; ses, şekil ve anlam bilgisi bakımından değerlendirilmiştir. Böylece Eski Türkçe ve tarihî Kıpçakçadan belgelenen kök fiiller; bugün İdil-Ural’dan Karadeniz’e, Kafkasya’dan Aral-Hazar’a kadar yayılan Kıpçak yazı dillerinin söz varlığı ile karşılaştırmalı olarak ve dil biliminde kabul edilen tipolojiler altında sınıflandırılıp çözümlenmiştir.
|
|
 |
İRAN SAHASI GÖKLEN VE NOHUR TÜRKMEN AĞIZLARI: Zeynep YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1314, 1. Baskı 2019, 1446 sayfa Bu çalışmada, İran sahası Türkmen Türkçesinin Göklen ve Nohur ağızlarının dil özellikleri ses bilimi ve ses biçim bilimi açısından ele alınmıştır. İran sahası Göklen ve Nohur ağızları, eş süremli fakat yer yer art süremli dil bilimi ile coğrafi dil bilimi yöntemleri kullanılarak karşılaştırmalı şekilde incelenmiştir. Söz konusu ağızların konuşurlarının yaşadıkları coğrafi alandan derlenen sözlü malzemelere göre hazırlanan eser, İran Türkmenlerinin tarihi ve yaşadıkları coğrafya hakkında da detaylı bilgiler vermektedir.
|
|
 |
KLASİK EDEBİYAT BİLGİSİ: M. A. Yekta SARAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1309, 1. Baskı 2019, 622 sayfa Eser, “Klasik Edebiyat Bilgisi-Belâgat” ve “Biçim-Ölçü-Kafiye” başlıkları altında iki bölümden meydana gelmektedir. Belagat, edebî sanatlar konusu olmasının yanında dil konusu olarak da ele alınmış, örnekler günümüz Türkçesinden geçmişe doğru bir sıra izlenerek verilmiştir. Biçim, ölçü, kafiye konuları ise ilk defa bu eserde uygulanan bir yöntemle aşamalar hâlinde, basitten ayrıntılıya doğru gruplandırılarak verilmiş, bütün örneklerin günümüz Türkçesine aktarımı yapılmıştır.
|
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE ÇAĞDAŞ MOĞOLCADA ÇATI: Baasanjav TERBİSH Türk Dil Kurumu Yayınları: 1306, 1. Baskı 2019, 260 sayfa Türkiye Türkçesi ve çağdaş Moğolcadaki çatı kategorisinin mukayeseli olarak incelendiği bu eserde, çatı araştırmalarında kullanılan geleneksel yaklaşımlar ve teorilerden istifade edilerek hem tarihsel hem de çağdaş Türk ve Moğol dillerinden toplanan malzemeler değerlendirilmiş ve özellikle ettirgen, oldurgan ve edilgen çatıların ve yapıların özellikleri yeniden tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kitap, karşılaştırmalı Türk ve Moğol grameri üzerine yapılacak çalışmalara kaynaklık edecek niteliktedir.
|
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA YAPIM EKLERİ: Ferdi GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1305, 1. Baskı 2019, 680 sayfa Bu çalışma, Türkiye Türkçesi ağızlarındaki yapım eki varlığını ortaya koymak, Türkçenin ağızlardaki kelime türetme gücünü ve zenginliğini göstermek amacıyla hazırlanmıştır. Yazı dilinde bulunmayan birçok yapım ekine sahip olan Türkiye Türkçesi ağızları, Türkçe ve Türklük bilimi için gerçek bir hazinedir. Zengin bir malzemeye dayalı olan bu çalışmada Türkiye Türkçesi ağızlarında görülen yapım ekleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
|
|
 |
TÜRK DİLLERİNDE AKRABALIK ADLARI: Yong-Sŏng LI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1304, 1. Baskı 2019, 576 sayfa Bu çalışmada kan bağına ve evliliğe dayanan akrabalığı anlatan kelimeler ele alınmıştır. Eser, en eski kaynaklardan günümüzdeki kaynaklara kadar yazı ya da konuşma dili olan her dil gözden geçirilerek şekillendirilmiştir. Kitap, “Akraba Anlamındaki Terimler”, “Akrabalık Terimleri” ve “Sonuç” bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
 |
MÜNTAHAB-I ŞİFÂ: Hacı Paşa [Celâlüddin Hızır], Hazırlayan: Zafer ÖNLER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1303, 1. Baskı 2019, 580 sayfa Müntahab-ı Şifâ, XIV. yüzyıl hekimlerinden Hacı Paşa’nın Türkçe yazdığı eserlerinin en ünlüsüdür. Eserin yazılış tarihi kesin olmamakla birlikte XIV. yüzyılın sonları olduğu tahmin edilmektedir. Türk tıp tarihi açısından taşıdığı önemin yanı sıra zengin söz varlığından dolayı Türkçenin tarihsel sözlüğü açısından da büyük önem taşır. Eser, genel sağlık bilgilerini içeren bölüm ile başlamaktadır. Devamında belirli hastalıklardan her birinin tanımı, belirtileri ve nedenleri üzerinde durulduktan sonra sağaltımlarıyla ilgili ilaçlar ve yöntemler hakkında bilgiler vermektedir. Eserin son bölümü çeşitli ilaçların terkiplerinden oluşmaktadır. |
|
  |
ḲIṢAṢÜ’L-ENBİYĀ (Peygamber Kıssaları): RABĠŪZÎ, Hazırlayan: Aysu ATA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1302, 1. Baskı 2019, 2 cilt Rabġūzî’nin “Arayan çabuk bulacak, işiten çabucak bilecek, diyerek Ḳıṣaṣü’l-Enbiyā adını verdik” dediği bu eser, 1310 yılından bu yana özgünlüğü ile Orta Asya’dan özellikle Maveraünnehir’den Anadolu’ya akan bir düşünce nehridir. Ayrıca Harezm Türkçesi konusunda çalışanların başvuracağı önemli kaynaklardan biridir. İki cilt olan bu çalışmanın birinci cildi “Giriş”, “Metin”, “Dizin” İkinci cildi “Tıpkıbasım” bölümlerinden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde eser ile ilgili bilgiler verilmiştir. Metin bölümünde, çalışmada esas alınan Londra nüshasının çeviri yazısı yapılmış, kritiği gerektiren yerler aynı sayfada dipnotlar hâlinde gösterilmiştir. Dizin bölümünde ise gramatikal dizin ve özel adlar dizini yer almaktadır. |
|
 |
KIRGIZ DESTANLARI 17 KURMANBEK DESTANI (Sarıkunan Varyantı): Anlatan: Sagınbek DIYKANBAYEV (SARIKUNAN), Hazırlayan: Abdulselam ARVAS Türk Dil Kurumu Yayınları: 1301, 1. Baskı 2019, 300 sayfa Kırgız destanları, Türk dünyası destancılık geleneğinin önemli bir parçasını teşkil etmektedir. “Kurmanbek Destanı” ise “Manas”tan sonra Kırgızların en çok varyanta / versiyona sahip destanlarından biridir. Mezkûr destanın çok varyantlı / versiyonlu olması onun eksik yönlerini tamamlamakta ve Türk dünyası destancılık geleneğinde önemli bir yer edinmesini sağlamaktadır. Bu çalışmada ana hatlarıyla Kırgız destanları tanıtılarak “Kurmanbek Destanı” üzerine yapılan çalışmalardan bahsedilmiştir. Ayrıca mukayeseli yöntem kullanılmak suretiyle “Kurmanbek Destanı”nın metinleri karşılaştırılmış ve bu doğrultuda destanın dört varyantı ile beş versiyonu olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra araştırmada varyant ve versiyonlar tanıtılarak bunların özetleri verilmiş, Sarıkunan varyantı ise Türkiye Türkçesine aktarılmıştır.
|
|
 |
KIRGIZ DESTANLARI 16 BAGIŞ DESTANI: Anlatan: Yusuf MAMAY, Hazırlayan: Çiğdem AKYÜZ ÖZTOKMAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1300, 1. Baskı 2019, 516 sayfa Bagış, Kırgız Türklerinin Cediger soyunun bağımsızlık mücadelelerinin, kabile hayatlarına kadar giden Orta Asya bozkırlarındaki Türk-Moğol, Türk-Çin savaşları ve Rusların Türkistan topraklarını ele geçirme politikasını yürüttükleri yarım asırlık dönemi içeren geniş bir tarihî tabakaya ve coğrafyaya değinilerek çoğunluğu yazılı kaynaklarda da yer alan kahramanların şahsında, mitik ve metafizik motifler ile bezenmiş sözlü bir kahramanlık destanıdır. Çalışma, “Bagış Destanının Konusu, Teşekkülü ve Tarihî Arka Planı”, “Bagış Destanında Zaman ve Mekân”, “Bagış Destanında Mitik ve Epik Unsurlar”, “Bagış Destanındaki Kahramanlar”, “Bagış Destanında Kococaş, Dede Korkut, Manas ve Semetey Destanlarının İzleri”, “Bagış Destanında Savaş Metafiziği ve Sembolik Silahlar”, “Epik Kurallar Bağlamında Bagış Destanı” ve “Bagış Destanında Dil ve Üslup Özellikleri” başlıkları altında sekiz bölümde incelenmiştir. Destan metni aynı sayfanın sol tarafında Kırgız Türkçesi aslı, sağ tarafında ise Türkiye Türkçesi aktarması yer alacak şekilde düzenlenmiştir. Aktarma sırasında Türkiye Türkçesinde doğrudan veya kısa karşılığı olmayan kelimeler “Sözlük” bölümünde açıklanmıştır.
|
|
 |
KARAYCANIN KARŞILAŞTIRMALI GRAMERİ: Tülay ÇULHA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1299, 1. Baskı 2019, 158 sayfa Bu kitap, Karaycanın başta Kırım olmak üzere Trakay ve Haliç diyalektlerinin ses ve yapı bilgisi bakımından karşılaştırmasını içeren çalışmanın ikinci baskısıdır. İkinci baskıya hazırlanırken kitabın ilk baskısına büyük oranda bağlı kalınmış, sadece birkaç düzeltme ve örneklerin gösterimine ilişkin düzenleme yapılmış; bu süre zarfında yayımlanan eserler çalışmaya dâhil edilmemiştir.
|
|
 |
İRAN AZERBAYCANI ÂŞIK DESTANLARI 2: Anlatan: Tebrizli Âşık Hasan Gaffari, Derleyen: Nabi KOBOTARİAN (AZEROĞLU) Türk Dil Kurumu Yayınları: 1298, 1. Baskı 2019, 280 sayfa “Tufarganlı Abbas ile Gülgez Destanı”nın Âşık Hasan Gaffari’den derlenerek yazıya geçirilen Tebriz varyantında, Safevi şahlarından Şah Abbas ile Âşık Abbas’ın Gülgez için verdiği mücadeleden bahsedilmektedir. Eserde destan ve destan anlatıcısı hakkında bilgiler verildikten sonra “Metin” bölümü çeşitli konu başlıklarına ayrılarak verilmiştir. Ayrıca eserin sonunda “Kişi Adları Dizini”, “Yer Adları Dizini”, “Sözlük”, “Açıklamalar” ve “Kaynaklar” yer almaktadır.
|
|
 |
HUSREV Ü ŞİRİN: ÂZERÎ İBRAHİM ÇELEBİ, Hazırlayan: Ülkü Çetinkaya KARAKOYUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1297, 1. Baskı 2019, 384 sayfa Doğu edebiyatının en sevilen aşk hikâyelerinden biri olan Husrev ü Şirin (Ferhad u Şirin), İran ve Türk edebiyatlarında büyük ilgi görmüş ve pek çok şair tarafından mesnevi biçiminde kaleme alınmıştır. Husrev ü Şirin (Ferhad u Şirin) mesnevilerinin konusu, Sasanî hükümdarlarından Husrev-i Perviz (M.596-628) ile Ermen melikesinin yeğeni Şirin ve Şirin’in diğer âşığı Ferhad arasındaki iki aşk etrafında gelişen ve efsaneleşen olaylardan oluşmaktadır. Türk edebiyatına İran şairi Nizamî-i Gencevî’nin (d.1141-ö.1203) Husrev ü Şirin mesnevisinden tercüme yoluyla geçen bu hikâyeyi, Türk edebiyatında mesnevi konusu olarak işleyen şairlerden biri de XVI. yüzyıl şairi Âzerî’dir (Muallimzade İbrahim Çelebi) (ö.993/1585). Âzerî’nin, kaynaklarda varlığından söz edilmeyen Husrev ü Şirin mesnevisinin tespit edilen tek nüshası, Macar Bilimler Akademisi Kütüphanesindedir. Bu kitap, Âzerî’nin adı geçen mesnevisinin söz konusu nüshasının tıpkıbasımını, çeviri yazılı metnini ve bu metin üzerine yapılan incelemeyi içermektedir.
|
|
 |
GELENEKSEL HONGORAY ŞAMANLIĞI: V. Yakovleviç BUTANAYEV, Çeviren: Abdulselam ARVAS Türk Dil Kurumu Yayınları: 1296, 1. Baskı 2019, 300 sayfa Bu eserde, Hakas Türklerinin geleneksel Şamanlığı konu edinilmiştir. Zira yazar, 1980 öncesi yaşayan eski Şamanlarla görüşmüş ve onlardan dua metinleri derlemiştir. Onun için eserinde de “Geleneksel Hongoray Şamanlığı” başlığını kullanmıştır. Ayrıca yazarı, kitabın başlığında “Hongoray” kelimesini kullanmak suretiyle de gelenekselliğe vurgu yapmak istemiştir. Çünkü Hakaslar, geçmişte bu isimle bir devlet kurmuşlardır. Eser, yazarın Hakasya’da kırk yıl boyunca yaptığı alan araştırmaları neticesinde ortaya çıkmıştır; alan çalışmaları hakkında daha önceki yazılı eserlerle de desteklenmiştir. Böylece kitap “İrlik Han’ın Savaşçıları”, “Ebedî Ruhların Âlemi”, “Ritüelistik Eşyalar” ve “Şamanistik Kalmamalar” olmak üzere dört ana başlıkta kaleme alınmıştır. Bu çalışma, Hakas Türklerinin geleneksel Şamanlığını her yönüyle inceleyen bir eserdir.
|
|
 |
ESKİ UYGURCA ALTI DİŞLİ FİL HİKÂYESİ: Hazırlayan: Murat ELMALI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1295, 1. Baskı 2019, 180 sayfa Eski Uygurca Altı Dişli Fil Hikâyesi, Eski Uygur Türkçesi dönemine ait bir hikâyedir. Budizmin yayılma alanı içerisinde hemen hemen her bölgeye yayılan Altı Dişli Fil Hikâyesi, Eski Uygur Türkçesinde de önemli bir yere sahiptir. Hikâyenin Eski Uygurca paralel belgelerden oluşması hikâyenin farklı dönemlerde ve farklı bölgelerde okunduğunu göstermektedir. Hikâyenin hemen bütün varyantlarının “Giriş” bölümünde, Toharca A ve Eski Uygurca varyantının ayrıntılı şekilde “Notlar” bölümünde mukayesesi, Uygur Türklerinin Budizm inanışının anlaşılması açısından önemli bilgiler içermektedir. Daha önce münferit bir şekilde Türkiye Türkçesine aktarılmamış olan eserin günümüz Türkçesine kazandırılmasıyla Türkiye’deki Eski Uygurca külliyatına katkı sağlanmaya çalışılmıştır.
|
|
 |
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİNDE BUDİZM VE MANİHAİZM TERİMLERİ: Hacer TOKYÜREK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1294, 1. Baskı 2019, 612 sayfa Tarih boyunca pek çok din ile münasebette bulunan Türkler, bu dinleri kendi öz kültür yapılarıyla bağdaştırmaktadır. Eski Uygurlar da içinde bulundukları dinlerden ister istemez etkilenmişler ve hayatlarını bu dinlerin ekseninde oluşturmuşlardır. İşte bu çalışma Eski Uygur toplumunun etkilenmiş olduğu dinlerden olan Budizm ve Manihaizm üzerine bina edilmiştir. Çalışmanın asıl gayesi Eski Uygur dilinde bulunan Budizm ve Manihaizm ile ilgili terimlerin tespitidir. Terimsel bir çalışma olan bu eser “Giriş”, “Budizm ve Budizm Terimleri”, “Manihaizm ve Manihaizm Terimleri”, “Eski Uygurca Metinlere Göre Budizmin Manihaizme Etkisi”, “Sonuç” ve “Dizin” olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır.
|
|
 |
ESKİ DÖNEM TÜRK-MOĞOL DİL İLİŞKİLERİ (8.-14. Yüzyıllar): Aleksandr ŞÇERBAK, Çeviren: Rysbek ALİMOV Türk Dil Kurumu Yayınları: 1293, 1. Baskı 2019, 256 sayfa Bu kitapta yazar, Türk ve Moğol dilleri arasındaki etkileşim meselelerini konu eder ve Altay teorisiyle ilgili görüşlerini ortaya koyar. Yazar, Türkçe-Moğolca zengin dil malzemesine dayanarak Moğolcadaki Türkçe ve Türkçedeki Moğolca unsurların tespit edilmesi konusunda var olan yöntemleri daha ileri düzeye taşır. Moğol ve Türk dillerinin soyca ortak olmadığını, her ikisinin de kendine özgü söz varlığı olduğunu savunan yazar, bu dillerdeki benzerlikleri karşılıklı yoğun etkileşim ve iç içe geçmişliğe bağlar.
|
|
 |
DÎVÂN: Şeyh-Zâde Atâyî, Hazırlayan: Kâzım KÖKTEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1292, 1. Baskı 2019, 384 sayfa Şeyh-zâde Atâyî, başlangıç dönemi Çağatay edebiyatının önde gelen temsilcilerinden birisidir. Şeyh-zâde Atâyî’nin bilinen tek eseri Dîvân’dır. Dîvân’da biri kaside, 259’u gazel olmak üzere toplamda 260 şiir vardır. Şeyh-zâde Atâyî, Çağatay edebiyatının kurulmasına katkı sağlamış bir şahsiyettir. Gerek yurt içi gerekse yurt dışında hakkında çok az yayın olan Dîvân’ın bilinen tek nüshası, Rusya’da Saint Petersburg Leningrad Asya Müzesi diğer bir adıyla da “Doğu Bilimleri Müzesi”ndeki el yazmaları içinde 2452 numara ile kayıtlıdır. Şeyh-zâde Atâyî’nin Dîvân’ı üzerine yapılan bu çalışma “İnceleme”, “Metin”, “Sözlük” ve “Tıpkıbasım” bölümlerinden oluşmaktadır.
|
|
 |
DİVAN (Notlandırılmış Metin-İnceleme): Serâyî, Hazırlayan: İbrahim KOLUNSAĞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1291, 1. Baskı 2019, 568 sayfa Serâyî, Türkçenin ‘klasik şiir dili’ olma yolunda cesur ve hayati hamleler yaptığı çok özel bir dönemin şairidir. Sanatçının kendi eliyle yazıya aktardığı biricik eseri olan Divan’ı, 15. yüzyıl geçiş dönemi sancılarını tam anlamıyla yansıtan dil hususiyetleri ve notlandırılmış muhteva zenginliği ile ilk kez okuyucuya ulaşmaktadır. Avusturya Millî Kütüphanesi Mixt. 1446 numarada kayıtlı olan bu eserin yurt içi ve yurt dışı kütüphane kataloglarında yapılan araştırmalarda başka bir nüshasına rastlanılmamıştır. Divan’da 17 kaside, 5 terkib-bend, 3 terci-bend, 1 muaşşer, 1 müseddes, 7 muhammes, 18 murabba, 2 müstezat, 490 gazel, 4 kıta, 1 manzume, 10 rubai ve 47 beyit olmak üzere 606 şiir yer almaktadır.
|
|
 |
DİL İNKILABININ TÜRKÇENİN SÖZ VARLIĞINA ETKİLERİ: Ali Özgün ÖZTÜRK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1290, 1. Baskı 2019, 472 sayfa Bir toplumun insana, eşyaya ve hayata bakışı dilinde, kelimelerinde gizlidir. Bir milletin millî kimliği dildir. Dil inkılabı ülkemizde çok tartışılmış, çeşitli yönlerden incelenmiş ancak bununla ilgili Türkçenin söz varlığına etkileri bakımından kapsamlı ve karşılaştırmalı bir araştırma yapılmamıştır. Bu eser, 1935’te yayımlanan cep kılavuzlarını esas alarak dil inkılabının bugünkü Türkçenin söz varlığına etkilerini ortaya koymaktadır.
|
|
 |
ÇAĞATAYCA MANZUM SÖZLÜK: Kelimetullâh Hâce Pâdişâh, Hazırlayan: Fikret TURAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1289, 1. Baskı 2019, 188 sayfa Kelimetullâh Hâce Pâdişâh tarafından 1837 yılında Hindistan’da yazılan Nisâb-ı Kutbiyye, Doğu Türkçesi geleneğinde “nisâb” olarak adlandırılan Çağatayca-Farsça manzum sözlükler arasında kelime sayısı ve çeşitliliği bakımından özel bir yere sahiptir. Elimizdeki çalışmada eserin el yazması metni, kelime hazinesi ve gramer özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiş, eserdeki söz varlığının Türk dili tarihi bakımından yeri, değeri ve önemi ortaya konmuştur.
|
|
 |
BRITISH LIBRARY OR 9515’TEKİ TÜRKÇE KUR’AN TERCÜMESİ: Hazırlayan: Ali GÜL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1288, 1. Baskı 2019, 676 sayfa Çalışmaya konu edilen ve Eski Anadolu Türkçesinin bilinen en eski Kur’an tercümelerinden biri olan bu yazma, hâlen British Library (İngiltere)’dedir. Türkçeyle beraber Farsça satır arası ve kelime kelime tercümeyi de içeren yazmanın Türkçe tercüme kısmında dil tarihimiz açısından önemli bazı dil özellikleri ve imlaya ilişkin alışılmadık kullanımlar bulunmaktadır.
|
|
 |
ROMAN ÖZEL SAYISI I-II: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 154-159 D, 3. Baskı 2019, 638 sayfa Türk Dili dergilerinin Temmuz 1964 ve Aralık 1964 yıllarında ilk baskıları gerçekleştirilen Roman Özel Sayısı I ve Roman Özel Sayısı II’nin birleştirilmiş tıpkıbasımıdır. Bu özel sayıda Türk romanı ile birlikte Fransız, İtalyan, Avusturya, İngiliz, Amerikan ve İspanyol romanı üzerine yazılarla, kimi romancıların yapıtlarından alınmış parçaları da bulacaksınız. Ayrıca dünyanın en beğenilen on romanını gösteren bir yazı ile tiyatro ve sinemaya aktarılmış romanlar üzerindeki iki incelemeyi de bu sayıda okuyacaksınız. |
|
 |
ÖRNEKLERLE TÜRK ŞİİR BİLGİSİ: Cem DİLÇİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 517, 13. Baskı 2019, 548 sayfa Eser, divan şiiri ve halk şiiri ile ilgili derlenmiş bir seçki kitabıdır. Kitap, Türk şiirinin ölçü, uyak, biçim gibi dış yapısıyla ilgili konularıyla birlikte iç yapısını oluşturan söz sanatlarını da ele alarak bunlara ilişkin tanımlar vermiştir. Kurallar, ölçü kalıpları, nazım biçimleri ve türleri, söz sanatları birer örnekle açıklanmıştır. Kitabın başındaki “Ön Söz”den sonra konular üç bölüm altında toplanmıştır: 1. bölümde “Ölçüler ve Uyak”; 2. bölümde “Nazım Biçimleri ve Türleri”; 3. bölümde de “Söz Sanatları” açıklanmıştır. Kitabın sonunda bir “Kaynakça” ve “Terimler ve Şairler Dizini” bulunmaktadır. |
|
 |
DİL VE EDEBİYAT YAZILARI: Tevfik Fikret, Hazırlayan: İsmail PARLATIR Türk Dil Kurumu Yayınları: 534, 4. Baskı 2019, 458 sayfa Tevfik Fikret’in değişik gazete ve dergilerde yayımlanmış makaleleri bu çalışmada bir araya toplanmış, böylece onun dil, edebiyat ve sanat görüşleri bir bütün olarak okuyucuya sunulmuştur. Bu eserde ayrıca Tevfik Fikret’in mektuplarına tarih sırasına göre yer verilmiştir. Eserin sonunda, metin içinde geçen özel adlar ve edebiyat terimlerine ait bir dizin bulunmaktadır. |
|
 |
NEVŞEHİR VE YÖRESİ AĞIZLARI 1. CİLT SES BİLGİSİ (PHONÉTİQUE): Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 582, 3. Baskı 2019, 247 sayfa
İlk baskısı 1963 yılında yapılan eser, Nevşehir ve yöresi ağızları hakkında bir inceleme olup “Ses Bilgisi ve Metinler” olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Eserin “Giriş”inde Nevşehir bölgesinin etnik yapısı, bölgesel araştırma ve arşiv vesikalarına dayandırılarak anlatılmaktadır. Daha sonra Nevşehir ve yöresi ağızlarının ses bilgisi “Ünlüler, Ünsüzler ve Vurgu” alt başlıkları altında tek tek incelenmektedir. İkinci bölümde ise masal, hatıra, mâni, gelenek ve görenek ile ilgili çeşitli metinlerin transkripsiyonuna yer verilmektedir. Ayrıca “Metinler” bölümünün başında, Nevşehir’e ait bir harita bulunmaktadır.
|
|
 |
DÎVÂN: Bâkî, Hazırlayan: Sabahattin KÜÇÜK Türk Dil Kurumu Yayınları: 601, 4. Baskı 2019, 472 sayfa Bu eser, XVI. yüzyıl Türk edebiyatının en önemli şairlerinden Bâkî’nin şiirlerinin tenkitli metnini içerir. Döneminde “Sultanü’ş-şu‘ara” olarak şöhret bulan Bâkî, anılan eseriyle gerek kendi zamanındaki gerekse daha sonraki yüzyıllarda yetişmiş şairler üzerinde güçlü etkiler bırakmasının yanı sıra örnek alınan bir sanatkâr olmuştur. Bu eser, kütüphanelerimizdeki el yazması Bâkî divanlarının bilimsel esaslar çerçevesinde karşılaştırmaları yapılarak hazırlanmıştır. |
|
 |
KARAHANLI TÜRKÇESİ GRAMERİ: Necmettin HACIEMİNOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 638, 2. Baskı 2019, 214 sayfa Yaklaşık iki yüz yıllık bir zaman dilimini kapsayan Karahanlı Türkçesi, Köktürk ve Uygur Türkçesinin bir devamıdır. Necmettin HACIEMİNOĞLU’nun Karahanlı Türkçesi Grameri adlı bu çalışması; Divanü Lugati’t-Türk, Kutadgu Bilig, Kur’an-ı Kerim Tercümesi, Atabetü’l-Hakayık ve Divan-ı Hikmet metinlerine dayanmaktadır. Karahanlı Türkçesinin grameri: “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi”, “Cümle” başlıkları altında incelenmektedir. Eserin başında Ahmet CAFEROĞLU’nun “Karahanlılar Devri Türk Edebiyatı” başlıklı yazısı ve “Karahanlı Türkçesi” hakkında genel bilgiler bulunmaktadır. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR ROMANLAR: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 645, 4. Baskı 2019, 422 s. Roman, hayat ile doğrudan ilgisi olduğu için okuyucu ile iletişim kurmada diğer edebî türler içinde ayrı bir yere sahiptir. Türk edebiyatındaki geçmişi pek eski olmayan tür, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra öteki türlere göre büyük aşama kaydetmiş; bu kısa geçmişe karşın okuyucu ve edebî çevreleri peşinde sürüklemeyi bilmiştir. Bu çalışmada, kısa bir tarihî geçmişi olan Türk romanının zengin ve verimli ürünlerden oluşan bir demet bir araya getirilmiştir. Kitapta, seçilen eserlerin özünü veren veya en çarpıcı bölümlerinden alınan parçalar ile birlikte, kısa özetleri çalışmaya dâhil edilmiştir. |
|
 |
GAGAVUZ TÜRKÇESİ GRAMERİ: Nevzat ÖZKAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 657, 2. Baskı 2019, 366 sayfa Gagavuzlar, Bulgaristan ve Romanya’da yaşayan, dil, din ve kültür yapısı olarak kendine özgü özellikleri bulunan bir Türk topluluğudur. Gagavuz Türkçesi; Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkmen Türkçesi ile birlikte Batı, Güney-Batı veya Oğuz grubu olarak adlandırılan şiveler arasında yer alır. Ağız özellikleri bakımından da Balkan Türk ağızlarındandır. Eserde Gagavuz Türkçesi, “Giriş”, “Ses Bilgisi (Fonetik)”, “Şekil Bilgisi (Morfoloji)”, “Cümle Bilgisi (Sentaks)” başlıkları altında ele alınmaktadır. Ayrıca eserde “Sözlük” ve “Metin Örnekleri” bulunmaktadır. |
|
 |
BUGÜNKÜ KIPÇAK TÜRKÇESİ: Mustafa ÖNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 703, 3. Baskı 2019, 330 sayfa Bu çalışma, geniş bir coğrafi alana yayılan Kıpçak Türkçesinin Kazak, Kırgız ve Tatar lehçelerinin karşılaştırmalı grameridir. Kitap “Giriş, Ses Bilgisi ve Şekil Bilgisi” olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde Kıpçak Türkçesinin klasik edebiyat eserleri, sözlük ve gramerleri hakkında bilgi verildikten sonra bugünkü Kıpçak Türkçesinin lehçeleri üzerinde durulmuştur. “Ses Bilgisi” bölümünde Kazak, Kırgız ve Tatar lehçelerinin ses yapıları ele alınmıştır. Eserin son bölümü olan “Şekil Bilgisi” bölümünde ise yine Kazak, Kırgız ve Tatar lehçelerine ait ekler ve kelime grupları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Kitapta ayrıca “Kaynaklar” bölümü de bulunmaktadır.
|
|
 |
NUTUK ÜZERİNDE İNCELEMELER: Halil ERSOYLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 719, 2. Baskı 2019, 322 sayfa Bu eserdeki incelemelere, Latin harfli yeni Türk alfabesine aktarılan ve Mustafa Kemal Atatürk’ün orijinal ifadesini koruyan “Nutuk” metni kaynak olarak alınmıştır. Eser, başlıca beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde “Nutuk’taki ‘Millî’ Nitelikli Kullanımlar”; ikinci bölümde “Nutuk’ta Geçen Deyim ve Kalıplaşmış Unsurlar”; üçüncü bölümde “Nutuk’ta Mustafa Kemal’in Türk Milletine Lâyık Gördüğü Sıfatlar”; dördüncü bölümde “Nutuk’taki Söz Birlikleri”; beşinci bölümde ise “Nutuk’taki Batı Kaynaklı Kelimeler” konuları bulunmaktadır. Kitapta ayrıca “Değerlendirmeler” ve “Millî Nitelikli Kullanımların Madde Başları Dizini” de yer almaktadır.
|
|
 |
TASARLAMA KİPLERİNİN İŞLEVLERİ: Fatma TÜRKYILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 729, 2. Baskı 2019, 124 sayfa Eser; emir, istek, şart, gereklilik kiplerinden oluşan tasarlama kipleriyle ilgili bilgiler içermektedir. Çekimlenmiş fiillerde bu kiplerin istek, beddua, tahmin, kesinlik, ikaz vb. başlıklar altında toplanabilen işlevleri üzerinde durulmuştur. Eserin girişinde kip olgusu dile getirilmiştir. “İnceleme” kısmında tasarlama kipleri ile ilgili geniş açıklamalarda bulunulmuştur. “Sonuç” kısmında eldeki malzemenin bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Eserin sonunda doğrudan yararlanılan ve dipnotta adı geçmeyen kaynakların listesi yer almaktadır. |
|
 |
KARAHANLI TÜRKÇESİNDE İLK KUR’AN TERCÜMESİ: Hazırlayan: Aysu ATA Türk Dil Kurumu Yayınları: 854, 3. Baskı 2019, 964 sayfa Kur’an tercümelerinde Arapça kelimelerin altlarına yazılan Türkçe kelimelerin anlamlarının Kur’an’daki aslı ile karşılaştırılarak belirlenmesi Türkçenin köken bilgisi bakımından önemlidir. Prof. Dr. Aysu ATA bu eser ile Kur’an tercümelerinin Türkoloji araştırmalarındaki önemini bir kez daha ortaya koymuştur. John Rylands Kitaplığı (Manchester), Arapça Yazmalar 25-38 numaradaki 14 ciltlik ve Chester Beatty Kitaplığı (Dublin) 1606 ve 1630’daki iki varaklık yazmayı esas alan bu çalışma “Giriş”, “Metin”, “Notlar” ve “Dizin” olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. |
|
 |
OKULLAR İÇİN TÜRKÇE SÖZLÜK: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 857, Gözden geçirilmiş 8. Baskı 2019, 705 sayfa Bu eserde, Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük‘ü temel alınmış, okul müfredatına göre seçilen tanımlar ve anlamları öğrencilerin yaş düzeyine göre yeniden yazılmıştır. Anlamların verilişinde hem okulların ders içerikleri hem de öğrencilerin söz varlığı göz önünde bulundurulmuştur. Okullar İçin Türkçe Sözlük‘te madde başı olarak 11.630 söz yer almaktadır. |
|
 |
OKULLAR İÇİN YAZIM KILAVUZU: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 858, 8. baskı 2019, 236 sayfa Okullar İçin Yazım Kılavuzu, “Yazım Kuralları”, “Konu Dizini”, “Genel Dizin” bölümlerinden oluşmaktadır. Kuralların anlatımında öğrencilerin kavrayabileceği düzey dikkate alınmış, ayrıca Türkçe dersinde yararlı olabilecek bilgilere de yer verilmiştir. “Konu Dizini” yazım ile ilgili çeşitli konuların “Kurallar” bölümünün hangi sayfasında yer aldığının kolayca bulunabilmesini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. “Dizin” bölümünde ise sözlerin yazılışları alfabetik bir biçimde verilmiştir. |
|
 |
ADANA VE OSMANİYE İLLERİ AĞIZLARI (Giriş-İnceleme-Metinler-Sözlük-Dizinler): Faruk YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 861/I-II, 2. Baskı (Birleştirilmiş Baskı) 2019, 872 sayfa Eser “Giriş, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Sonuç, Kaynaklar, Metinler, Sözlük ve Dizinler” olmak üzere yedi bölümden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde araştırmanın amacı, sınırlılıkları, yöntemi açıklanmış; Adana ve Osmaniye illerinin diyalektolojik durumları belirtilmiştir. “Ses Bilgisi” ve “Şekil Bilgisi” bölümlerinde, Adana ve Osmaniye illeri ağızlarının ses ve yapı özellikleri metinlere dayanılarak anlatılmıştır. “Sonuç” bölümünde, Adana ve Osmaniye illeri ağızlarının genel nitelikleri verildikten sonra komşu ağızlarla ilişkileri ortaya konmuştur. “Metinler” bölümünde il ve ilçe merkezleriyle 74 köy ve beldeden oluşan alan içerisinde derlenen 178 metin bulunmaktadır. “Sözlük” ise bölümünde yazı diline göre önemli şekil ve anlam farklılıkları içeren sözler yer almaktadır. Eserin sonunda ses ve şekil bilgisi dizinleri verilmiştir.
|
|
 |
KUMUK VE BALKAR SÖZ NOTLARI: Gyula NÉMETH, Çeviren: Hüseyin Namık ORKUN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1261, 1. Baskı 2018, 99 sayfa Kumuk ve Balkar Söz Notları 1940’lı yıllarda Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu tercüme eser, Türk Dil Kurumu Kütüphanesinde “Etüt 70” olarak kayıtlıdır. 1732 madde başının bulunduğu eserde, madde başları ilk tercüme edilen biçimi ile okuyucuya sunulmuştur.
|
|
 |
BATI KAYNAKLI SÖZCÜKLERE KARŞILIK BULMA DENEMESİ: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1266, 1. Baskı 2018, 355 sayfa Eser, Türk Dil Kurumunun aylık dergisi Türk Dili’nde 1970 Haziran’ından 1979 Eylül’üne kadar çıkan 66 sayıdaki “Batı Kaynaklı Sözcüklere Karşılıklar” başlıklı yazıların mukayeseli olarak incelenmesiyle oluşturulmuştur. Eser hazırlanırken öncelikle dergilerdeki yazılar künyeleriyle birlikte alınmış, abece sırasıyla dizilmiş, daha sonra kitaplarla karşılaştırılıp ortaya çıkan farklılıklarda dergideki ilk yazılışlar esas alınmıştır.
|
|
 |
BOŞNAKÇA-TÜRKÇE DEYİMLER SÖZLÜĞÜ: Şakir BAYHAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1269, 1. Baskı 2018, 279 sayfa Sözlükte, günümüz Boşnakçasında yaygın olarak kullanılan 6.650’ye yakın deyim, Türkçe karşılıklarıyla birlikte yer almaktadır. Deyimler sözlüğü olarak tasarlanan eserde yaygın olarak kullanılan atasözlerine de yer verilmiştir.
|
|
 |
TÜRKÇE-BULGARCA SÖZLÜK: Zeynep ZAFER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1270, 1. Baskı 2018, 698 sayfa Eser, Türkçe-Bulgarca sözlük çalışmalarına katkıda bulunmak, bu alanda çalışanların ve Bulgar yazı diline ilgi duyan kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanmıştır. 18.800 kadar madde başının yer aldığı sözlüğe yazı ve konuşma dilinde kullanılan Türkçe kelimeler, yaygın anlamlarıyla dâhil edilip Bulgarca karşılıklarıyla verilmiştir.
|
|
 |
KARŞILAŞTIRMALI TÜRK LEHÇELERİ GRAMERİ I-FİİL-BASİT ÇEKİM: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 879, 3. Baskı 2019, 802 sayfa Çok geniş bir coğrafyaya yayılmış Türk dünyasının 20 yazı dilini içine alan bu eser 44 kişilik bilim insanının 11 yıllık çalışması sonucu baskıya hazır hâle getirilmiştir. Bu çalışmada Türk lehçelerindeki basit fiil kipleri; geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, istek, gereklilik, şart ve emir kipleri olarak ayrılmış; kendi içlerindeki değişik şekiller ise I. tip, II. tip, III. tip şeklinde tasnif edilmiştir. Her kip incelenirken kiplerin ünlü ve ünsüzle biten fiil köklerine eklendiklerinde aldıkları şekil ve şahıslara göre çekimi, “Ses Düzeni” başlığı altında verilmiştir. Olumsuzluk ve soru şekilleri her lehçede tek tek ele alınmıştır. Ayrıca işlevler başlığı altında her ekin farklı lehçelerdeki fonksiyonları örnekler verilerek belirtilmiştir. |
|
 |
TÜRKÇE, KORECE, MOĞOLCA VE MANÇU-TUNGUZCANIN KARŞILAŞTIRMALI SES VE BİÇİM BİLGİSİ: Han-Woo CHOI Türk Dil Kurumu Yayınları: 993, 2. Baskı 2019, 326 sayfa Bu çalışma Korece ile Türkçe arasındaki akrabalığı tespit etmek için yapılmıştır. Bunun için Korece ile Türkçe arasındaki ses bilgisel ve biçim bilgisel ortak unsurlar üzerinde durulmuştur. Araştırma sonucu Korece ile Türkçe arasında çok sayıda ortak kelime ile ses bilgisel denklikler tespit edilmiştir. Böylece kitapta iki Altay dili olan Korece ve Türkçe arasında yakın bir akrabalığın mevcut olduğu gösterilmiştir
|
|
 |
SEYYÂH-I ÂLEM EVLİYA ÇELEBİ: Şükrü Halûk AKALIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1018, 3. Baskı 2019, 96 sayfa Evliya Çelebi; yedi iklim, on sekiz padişahlık gezen, yetmiş yılı aşkın ömrünün elli bir yılını seyahatlerde, bir diyardan bir başka diyara uzanan yollarda, farklı şehirlerde, değişik ülkelerde geçiren bir gezgindir. Seyahat ettiği coğrafyanın yüz ölçümü yaklaşık yirmi beş milyon km²’dir. Evliya Çelebi’yi bugüne ulaştıran Seyahatname’sidir. Seyahat ettiği ülkelerle, diyarlarla ilgili gözlemlerini, yolcululuğu sırasında başından geçen olayları, kendisine anlatılanları akıcı diliyle ve ilgi çekici üslubuyla yazıya dökmüştür. Doğumunun 400. yıl dönümü dolayısıyla hazırlanan bu kitapta dünyaca ünlü gezginimiz Evliya Çelebi ve eseri Seyahatname tanıtılmaktadır. |
|
 |
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU: Şerif AKTAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1102, 2. Baskı 2019, 157 sayfa Türk Dil Kurumunun “Türkçeye Emek Verenler Dizisi”nin 40. kitabı olan bu eserde, imparatorluktan ulus devlete geçişin sancılarının yaşandığı yıllarda, sanatkâr ve gazeteci olarak yazı hayatına girmiş; Millî Mücadele yıllarında kalemiyle hizmet etmiş yazarlardan Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU tanıtılmıştır. “Hayattan Yazıya” başlığı altında Yakup Kadri’nin aile çevresi, öğrenimi, yazı hayatına başlaması ve bu yıllarda dil ile ilişkileri üzerinde durulmuştur. “Eser Verdiği Yazı Türleri” başlığı altında, sanat eserleri ve öğretici yazıları değerlendirilmiştir. Bu eser ve yazılarda Yakup Kadri’nin Türkçenin gelişmesine hizmeti vurgulanmıştır. Türkçe hakkında düşündükleri ise “Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU ve Türkçe” başlıklı bölümde incelenmiştir. Eserin son kısmında Yakup Kadri’nin eserlerinden örnekler bulunmaktadır. |
|
|
|
KAFKASYA’DAKİ GÖKTÜRK (RUNİK) İŞARETLİ YAZITLAR: İsmail DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 736, 2. Baskı 2019, 250 sayfa Kafkasya’daki Göktürk işaretli yazılar hakkındaki bu eser; “Giriş”, “Albüm”, “Açıklamalar”, “Notlar” ve “Bibliyografya” bölümlerinden oluşmaktadır. Eserin “Giriş”inde Göktürk yazısı, yayılma sahası ve versiyonları üzerinde durulmuştur. “Albüm” bölümü, Kuzey Kafkasya’nın kuzeydeki uç noktası olan Volgagrad bölgesinden başlayarak güneye doğru Sarkel, Nevocerkassk, Azov, Rostov, Stavropol, Karacay-Cerkessk, Gürcistan ve Azerbaycan’a kadar olan bölgeden çekilmiş olan 283 fotoğrafı içermektedir. “Açıklamalar ve Notlar” bölümünde fotoğraflar ile ilgili açıklamalar, daha önceki çalışmalarla mukayeseli olarak verilmiştir. Göktürk yazıtlarıyla ilgili olarak yararlanılan kaynaklar “Bibliyografya”da yer almıştır. Eserin sonunda, Göktürk yazıtlarının Kafkasya’daki dağılımını gösteren bir de harita bulunmaktadır.
|
|
 |
ŞECERE-Yİ TERÂKİME: Ebû’l-Gâzî Bahâdır Han Türk Dil Kurumu Yayınları: 1169, 2. Baskı 2019, 10+66 (a+b) s. tıpkıbasım 1659-1660 yıllarında Ebû’l-Gâzî Bahadır Han tarafından yazılan Şecere-yi Terâkime, 17. yüzyılın önemli tarih eserlerindendir. Eserini yazarken Ebû’l-Gâzî’ye Türkmen boyları arasında söylenen rivayetler ve hocaların, beylerin ellerinde bulunan şecereler kaynaklık etmiştir. Ayrıca tarihî eserlerden Reşidüddin’in Câmiʿü’t-tevārîḫ’indeki Oğuz-nâme’den yararlanmıştır, ancak Şecere-yi Terākime’de Câmiʿü’t-tevārîḫ’te olmayan bilgiler de yer almaktadır.
|
|
 |
UYGURCA METİNLER II MAYTRISİMİT: Hazırlayan: Şinasi TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1283, 1. Baskı 2019, 614 sayfa Maytrısimit, Uygurlar döneminde yazılan ve gelecekteki “Burkan Maytrı” (Uygurca eserin ana konusunu teşkil eden bu “gelecekteki burkan” Müslümanlıktaki mehdî tasavvuruna bazı farklarla, benzerdir) insanlar dünyasındaki doğumundan önceki olaylar ile bütün hayatını ve faaliyetlerini anlatan ve iptidaî dramın unsurlarını içinde bulunduran bir eserdir. “Metin”, “Tercüme”, “Kelimeler ve Ekler Dizini” bölümlerinden oluşan eser 1960 yılında tamamlanmıştır. |
|
|
|
KAZAK TÜRKÇESİ-TÜRKİYE TÜRKÇESİ, TÜRKİYE TÜRKÇESİ-KAZAK TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Kenan KOÇ-Ayabek BAYNİYAZOV-Vehbi BAŞKAPAN-Janar BAYNİYAZOVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1285, 1. Baskı 2019, 2 cilt Kazak Türkçesi–Türkiye Türkçesi, Türkiye Türkçesi–Kazak Türkçesi Sözlüğü her iki lehçeden yararlanmak isteyen her kesimden insan için hazırlanmıştır. Diğer bir ifadeyle Kazak ve Türk toplumlarının her seviyesindeki insanlarına hitap etmektedir. Sözlüklerde Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin canlı ve yaygın olarak kullanılmakta olan söz varlığının orta düzeyde alınmasına gayret gösterilmiştir. Sözlük, Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin zaman içerisinde türetme ve diğer yollarla kazandığı kelimeler ile başka dillerden aldıkları kelimeleri, çeşitli bilim, spor ve sanat vb. sahalarındaki terimleri de kapsamaktadır. Böylece her iki sözlük de bu hâliyle Kazak ve Türkiye Türklerinin kültür hayatını ve özellikle zengin etnografyasını tüm yönleriyle yansıtmaktadır. |
|
|
|
TÜRKİYE’DE HALK AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 211, 4. Baskı 2019, 6 cilt Söz Derleme Dergisi’nin eksikliklerinin tamamlanması ve düzeltilmesi ile Anadolu ağızlarının eksiksiz bir sözlüğünün hazırlanması amacıyla 1952 yılında yeniden derlemeler yapılması yoluna gidilmiştir. Söz Derleme Dergisi’nin verileriyle birleştirilerek Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü adıyla 1963 ile 1982 yılları arasında 12 cilt hâlinde yayımlanmıştır. 2009 yılında eserin ilk iki baskısında gösterilen doğru yanlış cetvellerinin eser üzerindeki gerekli düzeltmeler yapılarak özel kutulu birleştirilmiş tıpkıbasımı gerçekleştirilmiştir. Eserin tamamı 125.000’den fazla madde başını içermektedir. Kelimelerin halk ağzında yaygın görülen biçimi madde başı olarak alınmış, anlamları verildikten sonra hangi bölgelerde kullanıldığı gösterilmiştir. |
|
|
|
TARAMA SÖZLÜĞÜ: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 212, 4. Baskı 2019, 8 cilt Bu eser, 13. yüzyıldan günümüze kadar Türkiye Türkçesiyle yazılmış 227 eserden taranan ve bugün kullanılmayan ya da anlamı değişik olarak kullanılan Türkçe sözlerin sözlüğüdür. Tarama Sözlüğü 1963-1972 yılları arasında 6 cilt olarak yayımlanmıştır. 1974 yılında, sözlüğün 6 ciltlik bölümünde yer alan ve bugün kullanılmayan 240 ek ve bu ekler için eserlerden alınan 3.100 tanığın yer aldığı “Ekler” cildi eklenmiştir. 1977 yılında da daha önceki 6 ciltte yer alan madde başlarının karşılığı olan 15.000 kadar kelimenin madde başı yapılarak düzenlenmesiyle oluşturulan “Dizin” cildi de eklenerek Tarama Sözlüğü 8 cilt olarak tamamlanmıştır. |
|
|
|
URUMCA SÖZLÜK: Aleksandr N GARKAVETS, Çevirenler: İryna LOGVYNENKO-Yuliia ROMANENKO Türk Dil Kurumu Yayınları: 1284, 1. Baskı 2019, 652 sayfa Bu eser, Prof. Dr. Aleksander N. GARKAVETS tarafından Türk lehçeleri üzerine 1970’de başladığı derleme çalışmaları sonrasında yayınladığı ilk eseri olan Urum Türkçesinin ağızlarını içine alan Urumca Sözlük’ün Ukrayna dilinden İryna LOGVYNENKO ve Yuliia ROMANENKO tarafından yapılan çevirisidir. Sözlükteki kelimelerin, Urum lehçelerinin ve Urum yazı dilinin söz hazinesinin tam olarak tespiti olmadığı belirtilerek dil malzemesinin imkân verdiği ölçüde saha çalışmaları neticesinde elde edilen bütün kelimelerin kaydının Urumca Sözlük ile ortaya çıkarılarak bilim dünyasının takdirine sunulduğu belirtilir. GARKAVETS’in büyük bir emek ürünü olan ve “Urumskiy slovnik” ‘Urum anıtı’ adını verdiği bu sözlüğü, hakkında fazla bilgi sahibi olmadığımız Urumlar, Urum dili, ağızları ve söz varlığı hakkında Türkoloji çevrelerini bilgilendirmektedir. “Önsöz”, “Sözlüğün yapısı”, “Kaynaklar”, “Kısaltmalar listesi” “Urum alfabesi” ve Urumların yerleşim yerlerinin konumunu gösteren haritanın ardından sözlük bölümü başlamaktadır. |
|
 |
ÇUVAŞ TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ: Bülent BAYRAM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1286, 1. Baskı 2019, 1016 sayfa Çuvaş Türkçesi Sözlüğü bu alanda Türkiye’de hazırlanmış en kapsamlı sözlüktür. Sözlükte 40.000’in üzerinde kelime ve kelime grubunun Türkiye Türkçe karşılığı verilmiştir. Sözlükte yer alan çok sayıda madde başı ve kelime grubu Çuvaş edebiyatı ve Çuvaş güncel basınının taranmasıyla örneklendirilmiştir. Bu bakımdan büyük oranda örnekli bir sözlüktür. Bunun yanında dünya ve Çuvaşistan coğrafi adlandırmaları da sözlükte yer almaktadır. |
|
|
|
EKONOMETRİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1287, 1. Baskı 2019, 640 sayfa Ekonometri iktisadın yeni ve hızla gelişen bir alt disiplinidir. İktisat, matematik ve istatistik disiplinlerini kapsamaktadır. Son yıllarda hızlı gelişme gösteren ve yeni bir bilim dalı olan Ekonometrinin bu gelişiminde bilgisayar teknolojilerindeki büyük ilerlemenin katkısı çoktur. Ancak bu gelişmelere paralel olarak ekonometri disiplini yabancı terimlerin özellikle İngilizcenin yoğun işgali altına girmekten kendini kurtaramamıştır. Bunda Türkçe ekonometri yazının oldukça sınırlı olması ve daha çok İngilizce kaynakların kullanılması başlıca rol oynamıştır. Türkçe kaynakların çoğu da yabancı dilden çeviri kitaplardır. Bu yüzden bunları çeviren kişiler farklı terminolojiler kullanmakta bu durum ise zaman zaman kavram kargaşasına neden olabilmektedir. Özellikle ekonometrinin Türkiye’de yeni gelişen bir bilim dalı olması bu karmaşaları daha da artırmaktadır. Bu yüzden tüm Üniversitelerce benimsenmiş ortak bir bilim dilin bulunması, bir dil birliğinin sağlanması çok önemlidir. Bu eser de bu birliğin oluşmasına katkı sağlayacaktır. |
|
 |
TÜRKÇEDEN OSMANLICAYA CEP KILAVUZU, TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 11, Ankara, 2. Baskı 2019, 340 s. Fiyatı: 4,00 TL Türkçeden Osmanlıcaya Cep Kılavuzu adlı eser, 1934 yılında yayımlanan “Tarama Dergisi”nde kelimelere bulunan karşılıkların sayısının fazla olması nedeniyle oluşan kargaşayı gidermek ve söz konusu kelimelerin kullanımında bir birlik sağlamak amacıyla yayımlanan bir kitaptır. Eserde 8.752 kelime yer almaktadır. |
|
 |
OSMANLICADAN TÜRKÇEYE CEP KILAVUZU, TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 10, Ankara, 2. Baskı 2019, 372 s. Fiyatı: 4,00 TL
1934 yılında yayımlanan “Tarama Dergisi”nde kelimelere bulunan karşılıkların sayısının fazla olması birçok sorunla karşı karşıya kalınmasına sebep olmuştur. Bir kelime için farklı kişiler tarafından farklı karşılıkların kullanılması sebebiyle ortaya çıkan sıkıntıların ortadan kaldırılabilmesi amacıyla 1935 yılında Osmanlıcadan Türkçeye Cep Kılavuzu yayınlanmıştır. Elinizdeki eser bu kılavuzun ikinci baskısıdır. |
|
 |
SATIRALTI TERCÜMELİ FIKIH KİTABI, hazırlayan: Yakup KARASOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1240, 1. Baskı 2017, Ankara, 689 s. Fiyatı: 36,00 TL Türklerin İslam’ı kabulünden sonra yeni dinin kurallarını kendi dilleriyle öğrenebilmeleri maksadıyla dinî içerikli birçok eser Türkçeye tercüme edilmiştir. İbnü’s-Sayın adıyla tanınan Muhammed b. Sıdık b. Ali tarafından yazılan “Satıraltı Tercümeli Fıkıh Kitabı” yapı, sözvarlığı ve yazılış özellikleri ile tarihî Türk dil bilgisi araştırmalarına önemli katkılarda bulunacak karışık dilli bir eserdir.
|
|
|
|
POLONYA’DA TÜRKOLOJİ, Öztürk EMİROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1239, 1. Baskı 2017, Ankara, 367 s. Fiyatı: 20,00 TL Polonya, Avrupa’da Türkolojinin eski merkezlerinden biridir. Buna rağmen Polonya’da Türkolojinin gelişimini başlangıçtan günümüze bütünlüklü bir şeklide ortaya konulmamıştır. Ancak Varşova, Krakov veya Poznan Türkoloji bölümleri üzerine ve Tadeusz KOWALSKI, Ananiasz ZAJACZKOWSKI, Jan REYCHMAN gibi meşhur Türkologlar hakkında kısa makaleler yazılmış ve bildiriler sunulmuştur. Bu çalışma ile en geniş şekilde Polonya’daki Türkolojinin gelişimi kronolojik olarak başlangıçtan günümüze ele alınmış, Türkolojiye emek vermiş bütün Türkologlar biyografileri ve bibliyografyalaryla birlikte dikkatlere sunulmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde Polonya’da Kraliyet Sarayında XVI. yüzyıldan itibaren öğretilen Türkçe, meşhur tercümanlar ve Türkçe öğretiminde önemli çevreler, Vilnüs’ten Lviv’e, Krakov’dan Varşova’ya ve Poznan’a bütün Türkolojinin gelişimi önemli şahıslar üzerinden incelenmiştir. İki bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde Polonyalı Türkologlar Türkolojiye katkıları yönünden biyografik ve bibliyografik yönden tanıtılmıştır. İkinci bölümde ise Türkolog olmayan, Türkoloji eğitimi almamış araştırmacıların Türkiye ve Türk dünyası üzerine yaptıkları çalışmalar yer almaktadır. Böylece, ilk kez bir ülkenin Türkoloji envanteri çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, dünya Türkoloji külliyatının çıkarılmasına örnek teşkil eder ise hedefine ulaşmış sayılır. |
|
|
|
İBRAHİM NECMİ DİLMEN, Celal DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1238, 1. Baskı 2017, Ankara, 117 s. Fiyatı: 20,00 TL İbrahim Necmi DİLMEN (1887-1945), Türk Dili Tetkik Cemiyeti kurulduğunda Kurumun ilk sekreteri olarak göreve başlamış ve vefatına kadar buradaki görevine devam etmiştir. Türkçenin sadeleştirilmesi ve özüne döndürülmesi çalışmalarında daima Atatürk’ün yanında ve yakınında yer almıştır. Türk dilinin keşfedilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili pek çok projeyi Atatürk’le birlikte planlamış ve hayata geçirmişlerdir. Türkiye Türkçesi yazı dilinin oluşması ve kurallarının belirlenmesi konusunda hem Türk Dil Kurumu yöneticisi hem de Türkçeye gönül vermiş bir araştırmacı olarak önemli hizmetlerde bulunmuştur. Bu kitapta İbrahim Necmi DİLMEN’in kişiliği ve çalışmalarıyla birlikte Türkiye Türkçesi yazı dilinin oluşma süreci üzerinde de durulmuştur. |
|
|
|
Yaşayan Türkiye Türkçesi Ağızlarının Tarihî Dönemlerini Belirleyebilmek İçin Bir Yöntem Denemesi Örneği XVII. YÜZYIL BATI RUMELİ TÜRKÇESİ AĞIZLARI, Gürer GÜLSEVİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1231, 1. Baskı 2017, Ankara, 202 s. Fiyatı: 20,00 TL Türkiye Türkçesi ağızları hakkında çok ayrıntılı incelemelere dayanan yeni bilgiler ortaya konulabiliyorsa da, bugün yaşayan herhangi bir ağzın, tarihin herhangi bir döneminde nasıl özelliklere sahip olduğunu belirleyebilmek oldukça zordur. Bunun hangi yollarla belirleneceği üzerine de “önerilmiş, tartışılmış, denenmiş, kabul edilmiş bir yöntem, teknik” ortaya konulmuş değildir. Bu çalışmada, yukarıda bahsedilen ihtiyaçtan hareketle, günümüz Batı Rumeli Türkçesinin XVII. yüzyıldaki durumunu belirlemek için yollar aranmıştır. XVII. yüzyılda yazılmış kaynaklar edebî Osmanlı Türkçesinin ürünü olduğu için, bize veri sunmazlar. İlgili dönemin özelliklerini belirleyebilmek için çalışmada şu yollar kullanılmıştır: 1. XVII. yüzyılda yazılmış eserlerden ağız özellikleri gösterebilecek olan metinler (Bunlar: 1. Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 2. Latin harfli transkripsiyon metinleri). 2. Komşu dillere (Sırpça, Arnavutça, Makedonca) geçmiş Türkçe kelimeler. 3. Rumelili şair ve yazarların eserleri. 4. Tarihî ve yaşayan Türk yazı dilleri ve ağızlarının karşılaştırılması yoluyla ulaşılabilecek arkaik-periferik özellikler. Bu dört yolla toplanan veriler değerlendirildiğinde, Batı Rumeli Türkçesi ağızlarının XVII. yüzyıldaki birçok ses bilgisi ve şekil bilgisi özelliği belirlenmiş oldu. Ayrıca o dönemde Batı Rumeli Türkçesi ağızlarında kullanılmış olduğuna hükmedilen 848 madde başının olduğu bir sözlük de verildi.
|
|
|
|
TÜRK DİLİ DİL VE EDEBİYAT DERGİSİ DENEME ÖZEL SAYISI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 118-D, Ankara, 2. Baskı 2017, 240 s. Fiyatı: 10,00 TL Temmuz 1961 tarihinde ilk baskısı gerçekleştirilen Deneme Özel Sayısının ikinci baskısıdır |
|
|
|
DİL BİLGİSİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 575, 6. Baskı 2017, 260 sayfa Prof. Dr. Zeynep Korkmaz tarafından hazırlanan sözlükte, Türk dili alanında yazılmış gramerler ve iki yüzün üzerinde makale taranarak mevcut terimlerin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Her terimin tanımlama ve açıklaması yapılmıştır. Açıklamalarda Türkçedeki olaylara bağlı kalınarak Türkçe terimler ile bu terimlerin Batı dillerindeki karşılıkları arasındaki uyum incelenmiş, Türkçe ile bu dillerdeki durum ve olayların karşılaştırılması yapılmıştır. Ayrıca karşılığı olmayan terimlere Türkçe karşılıklar önerilmiştir. Edebî eserlerden taranan örnek cümlelerle maddeler daha iyi açıklanmaya çalışılmıştır. Eserde, 1000’in üzerinde terim yer almış, eserin sonunda da Almanca, Fransızca, İngilizce ve Osmanlıca dizinler verilmiştir. |
|
|
|
MOĞOLCA-TÜRKÇE SÖZLÜK, Ferdinand D. LESSING, çeviren: Günay KARAAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 829, Ankara, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2017, 1348 s. Fiyatı: 80,00 TL 1960 yılının sonunda LESSING tarafından hazırlanan bu sözlük; sözlerin tarihteki ve bugünkü biçimlerini aynı madde başında vermesiyle de ünlüdür. Eserde, 13. yüzyıl başlarından 1940 yıllarına kadar kullanılan Soğd ve Uygur kaynaklı eski Moğol alfabesi ve bunun Latin çeviri yazısı, sözlerin eski biçimleri belirtilirken; Kiril harfleri, Rusların Moğolistan’a girmelerini (1937) izleyen yıllarda, konuşma dilinin yazı dili hâline getirilmesi ve Kiril alfabesine geçmesiyle ortaya çıkan yeni Moğolca biçimleri gösterilmektedir. Sözlüğün İngilizce son baskısı (1995) İki “Giriş”, “Sözlük”, “Kiril-Latin” ve Moğol-Latin” olarak hazırlanmış iki dizin, “Budizm Terim ve Deyimleri” ile “Eklemeler ve Düzeltmeler” başlığı altında üç ek dizinden oluşmaktadır. Sözlüğün genişletilmesi ve geliştirilmesinde eserin on yıldan daha fazla bir süreyle kullanımından derlenmiş basit notlarla “Budizm Terimleri” ve “Eklemeler” bölümlerinden sonra üçüncü eklemeler dizini oluşturulmuştur. |
|
|
|
ÇUVAŞ TÜRKÇESİ GRAMERİ, Feyzi ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1237, 1. Baskı 2017, Ankara, 482 s. Fiyatı: 60,00 TL Çuvaş Türkçesi Grameri adlı bu çalışma, “Giriş”, “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi”, “Söz Dizimi”, “Metinler” ve “Kaynakça” bölümlerinden meydana gelmiştir. “Giriş” bölümünde Çuvaşistan coğrafyası, Çuvaş tarihi ve Çuvaşların dinleri gibi konular işlenmiş; ayrıca Çuvaş Türkçesi ile Çuvaşça için hazırlanmış olan gramer kitapları üzerinde durulmuştur. Son olarak Çuvaş alfabesi de “Giriş” bölümünde ele alınmıştır. İkinci bölüm olan “Ses Bilgisi” bahsinde temel olarak Çuvaşçanın ünlüleri ve ünsüzleri üzerinde durulmuştur. Burada Çuvaşçadaki seslerin özellikleri anlatılmış; ayrıca ünlülerin ve ünsüzlerin Eski Türkçeye göre durumları örnekler yardımıyla gösterilmeye çalışılmıştır.“Şekil Bilgisi” bölümünde ilk olarak yapı bakımından isimler üzerinde durulmuştur. Yapım eklerinin anlatıldığı bölüm, bu kısımdan sonra gelmektedir. “Şekil Bilgisi”nin “Kelime Türleri” adlı alt bölümünde önce isimler ve isim çekimi incelenmiştir. İsimlerden sonra sıfatlar, zarflar, zamirler ve fiiller de aynı yöntemle ayrı ayrı ele alınmıştır. Fiil bahsinde fiil çekimleri yine örnek cümleler yardımıyla anlatılmıştır. İsim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil ekleri ile bağlaçlar ve ünlemler “Şekil Bilgisi” bölümünün sonunda yer almışlardır. “Söz Dizimi” bölümünde Çuvaşçanın Türkiye Türkçesinden kullanımda farklılık gösteren özelliklerinin işlenmesi tercih edilmiştir. “Metinler” bölümünde ise, Çuvaş edebî dili ile konuşma dilinden seçilen metinlere yer verilmiş ve bunların Türkiye Türkçesindeki karşılıkları da ayrıca gösterilmiştir. |
|
 |
ÇAĞDAŞ TÜRKÇEDE CÜMLE, A. N. BASKAKOV, çeviren: Oktay Selim KARACA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1234, 1. Baskı 2017, Ankara, 172 s. Fiyatı: 20,00 TL A. N. BASKAKOV, “Çağdaş Türkçede Kelime Grupları” adlı monografisini tamamlayan bu çalışmasında, Türkiye Türkçesinde basit ve birleşik cümle konusunu incelemiş, basit ve birleşik cümle yapı tiplerini semantik özelliklerine göre tasnif etmiştir. Sentaksın muhtelif meseleleriyle ilgili önemli teorik bilgilere yer verilen bu eser, lisans ve lisansüstü öğretimde yarar sağlayacak niteliktedir. |
|
|
|
SOLGUN ÇİÇEKLER, M.Ş. YALTKAYA, hazırlayan: Adnan AKGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1233, 1. Baskı 2017, Ankara, 330 s. Fiyatı: 20,00 TL İlmî Alandaki eserleriyle tanınan M. Ş. YALTKAYA’nın dergilerde çıkan birkaç şiiri ve İbnülemin’e verdiği bilgiler dışında şairliğiyle ilgili herhangi bir kayıt yoktur. Kendisinin sözünü ettiği Solgun Çiçekler adını verdiği şiir kitabı ise bir bütün hâlinde ilk defa ilmî bir çalışmayla ortaya konulmaktadır. Kitabın giriş bölümünde M. Ş. YALTKAYA’nın hayatı ve eserlerine yer verilmiştir. Eserleri kısmında M. Ş. YALTKAYA’nın yirmi iki kitabı ve yüz kırk iki makalesine ait bibliyografik künye bulunmaktadır. Değerlendirme bölümünde Solgun Çiçekler şekil ve muhteva özellikleri açısından incelenmiştir. Kitabın şiir metinleri bölümü dinî, şiirler, gazeller, kıtalar-beyitler, şarkılar, tercümeler ve ek kısımlarından oluşmaktadır. Eserin sonuna araştırıcıların dikkatlerine sunulmak üzere hayatı bölümünde yararlanılan belgelerin orijinalleri ve yazarın Osmanlıca ile yazılmış şiirlerin metinleri eklenmiştir. |
|
|
|
YENİSEY ESKİ TÜRK MEZAR YAZITLARI, Igor Valentinoviç KORMUŞİN, çeviren: Rysbek ALİMOV Türk Dil Kurumu Yayınları: 1232, 1. Baskı 2017, Ankara, 368 s. Fiyatı: 30,00 TL Batılı kâşiflerce ortaya çıkartılan eski Türklere özgü ‘runik [esrarengiz]’ harflerle yazılmış ilk yazıtlar Yenisey Yazıtlarıdır. Rusya’da bu yazıtların araştırılma tarihi 1890’lardan günümüze uzanan geleneğe sahiptir. Bu gelenek, W. RADLOFF ile başlar ve S. Ye. MALOV, S. KLYAŞTORNIY, D. VASİL’YEV, İ. A. BATMANOV, İ. L. KIZLASOV ve öteki araştırmacılar ile sürer. Geleneğin sürdürücülerinden İgor V. KORMUŞİN, uzun yıllar özellikle Tuva’da yazıtları hem arazide hem de müzelerde tek tek, harf harf inceleyip önceki yayınlarla karşılaştırarak konuyla ilgili muazzam çalışmasını günümüzden tam 20 yıl önce, 1997’de yayımlamıştır. 20 yıllık gecikmeyle de olsa bu mühim kaynak Türkçeye kazandırılmıştır. İ. V. KORMUŞİN’in çalışmasında yazıtlar, üstlerindeki aile damgalarına göre tasnif edilmiş ve bu sıraya göre değerlendirilmişlerdir. Bugün Tuva’da (Kızıl Müzesi) ve Abakan yakınlarındaki Minusisnk Müzesinde korunmakta olan çok sayıdaki yazıt ilk kez bu kitapta bulunuş tarihleri, runik harfli metni, harf çevrimi, yazı çevrimi, çevirisi ve açıklamalar kısmıyla ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. |
|
 |
KAZAK ATASÖZLERİ, Uğur GÜRSU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1230, 1. Baskı 2017, Ankara, 1175 s. Fiyatı: 80,00 TL Kazak Atasözleri adlı çalışmamızda farklı konulara göre tasnif edilmiş 10.000 civarında atasözü yer almaktadır. Çalışmada bu atasözleri Latin harfleriyle verildikten sonra Türkiye Türkçesine aktarılmış ve açıklanmıştır. Çalışmamızda iki Türk lehçesindeki atasözlerine ilişkin karşılaştırma bölümü ile Kazak Türkçesindeki atasözlerinin söz varlığını yansıtan sözlük kısımları da bulunmaktadır
|
|
 |
AHLAT AĞZI SÖZ VARLIĞI, Servet ERTEKİNOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1229, 1. Baskı 2017, Ankara, 587 s. Fiyatı: 74,00 TL Ahlat’ın Anadolu’ya Türklerin giriş kapısı olması ve bir geçiş bölgesi üzerinde bulunması sebebiyle Ahlat Ağzı’nda Arapça, Farsça ve Ermenice pek çok alıntı sözcük ve az sayıda da olsa Moğolca ve Rumca alıntı sözcük bulunmaktadır. Bunun yanında Eski Türkçe sözcükler de varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bu eser bu sözcükleri tespit amacıyla hazırlanmıştır. Her sözcüğün etimolojisine, sözcüklerin geçtiği metin ve satır numaralarına yer verilmiştir. Derlenen metinlerdeki her sözcüğe kolayca ulaşılabilmesi için ayrıntılı bir dizin hazırlanmıştır. Eserde asıl amaç söz varlığını belirlemek olmakla birlikte yörenin ağız özellikleri de tespit edilip incelenmiştir. |
|
 |
ANTALYA İLİ KORKUTELİ İLÇESİ VE YÖRESİ AĞIZLARI, Emine ATMACA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1228, 1. Baskı 2017, Ankara, 378 s. Fiyatı: 28,00 TL Bu çalışma, genel olarak giriş, inceleme (ses bilgisi, şekil bilgisi), sonuç, metinler sözlük ve kalıp ifadeler bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmayla ilgili temel konular yörenin tarihi, coğrafyası, kültürü, eğitimi, ekonomisi, sanayisi ve sosyal yaşantısı hakkında genel bilgilere yer verildikten sonra yörenin etnik yapısı üzerinde durulmuştur. Yöreye yerleşmiş oymak, aşiret ve boylar ile ağız yapısı arasındaki ilişkiler üzerinde detaylı bilgi verilmeye gayret edilmiştir. İnceleme bölümünde ise ses ve şekil bilgisi bölümleri, metinlere dayalı ayrıntılı olarak örnekler eşliğinde incelenmiştir. Çalışmada metinler bölümü büyük bir titizlikle incelenmiş ve metinlerden yöre ağzını tam ve doğru olarak yansıtmayan kısımlar çıkartılmıştır. Ancak kayıt dışı derlenen metinlerden tespit edilen kelime ve kalıp ifadeler de çalışmanın sonunda ayrıca yer verilmiştir. |
|
 |
ESKİ TÜRKÇENİN DEYİM VARLIĞI: Serkan ŞEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1227, 1. Baskı 2017, 306 sayfa Eski Türkçe metinler, Türk dilinin elimize ulaşan en eski yazılı ürünleridir. Dil zenginliğinin çarpıcı göstergelerinden olan deyimler Eski Türkçenin söz varlığı içinde önemli bir yer tutar. İlk kez Türk runik harfli yazıtlarda görülen deyimli anlatımlar, Eski Uygur ve Karahanlı Türkçesi metinlerinde artarak devam etmiştir. Bu çalışmada, Eski Türkçe Dönemi’ne ait deyimler bütüncül bir yaklaşımla ele alınmıştır. Metinlerin taranması sonucu derlenen deyimlerin dökümleri yapılarak ilgililerinin kullanımına sunulmuştur. Kitap “Giriş, Deyimler, Sonuç ve Dizinler” olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. |
|
 |
MARZUBÂN-NÂME TERCÜMESİ, Marzubân BİN RÜSTEM, tercüme eden: ŞEYHOĞLU Sadre’d-dîn Mustafâ, hazırlayan: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1226, 1. Baskı 2017, 856 s. Fiyatı: 60,00 TL Marzubân-nâme Tercümesi, dili ve içeriği bakımından Eski Anadolu Türkçesinin mühim eserlerinden biridir. XIV. yüzyılın ikinci yarısında Germiyan Beyi Süleyman Şah adına Farsçadan aktarılmış bir eser olduğu hâlde, Sadre’d-dîn Şeyhoğlu’nun çeviri gücü ve dile hakimiyeti sayesinde, telif eserlerde görülen özellikleri üzerinde toplayabilmiş; böylece hayvan hikâyelerine dayanan konusu ile olduğu kadar, akıcı, etkileyici sade dil ve üslubu ile de Türk Dili ve Edebiyatı’nın üstün nitelikli eserleri arasına girmiştir. |
|
 |
KARŞILAŞTIRMALI TÜRKMEN ATASÖZLERİ, Gurbandurdı GELDİYEV, Yaşar KARAYUNUSOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1223, 1. Baskı 2017, Ankara, 340 s. Fiyatı: 46,00 TL Eser hazırlanırken Türkmen atasözlerinin araştırmacı ve okurlara ulaştırılması hedeflendi. Eserde Türkmen atasözleri bir sütunda verilirken karşı sütunda varsa Türk atasözlerindeki tam karşılığı yoksa anlamı karşı sütuna yazıldı. |
|
 |
GÖZ BİLİMİ SÖZLÜĞÜ, Ömer Faruk RECEP Türk Dil Kurumu Yayınları: 1222, 1. Baskı 2017, Ankara, 522 s. Fiyatı: 30,00 TL Göz Bilimi Sözlüğü iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde insan gözünün yapısı, işleyişi, bozuklukları, hastalıkları ve tedavileriyle ilgili terimler verilmekte; bunların açıklamaları yapılmakta; yer yer örnek cümlelerle bu terimlerin daha kolay anlaşılması sağlanmakta ve terime ait alt başlıklar açıklamalarıyla birlikte sıralanmaktadır. İkinci bölümde İngilizce göz bilimi terimleri ve bunların Türkçe karşılıkları bulunmaktadır. |
|
 |
SÖZLERİMİ İYİ DİNLEYİN… TÜRK VE UYGUR RUNİK YAZITLARININ KARŞILAŞTIRMALI YAYINI: Árpád BERTA, Çeviren: Emine YILMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1008, 2. Baskı 2022, 370 sayfa Kıpçak araştırmaları alanının, özellikle de Tatarca araştırmalarının en önemli isimlerinden Árpád Berta’nın beşi (Tonyukuk, Köl Tegin, Bilge Kagan, Köli Çor, Ongi) İkinci Türk Kağanlığı; dördü de (Tez, Taryat, Sine-Usu, Süüci) Uygur Bozkır Kağanlığı Dönemi’ne ait dokuz runik harfli yazıtın harf ve yazı çevrimi ile Macarcaya çevirisini içeren Szavaimat jól halljátok… (Sözlerimi İyi Dinleyin…) adlı kitabı hem yazarın son kitabı hem de söz konusu yazıtlarla ilgili son yayındır. Bu çalışma, adı geçen eserin Türkiye Türkçesine çevirisidir. Türkçe çeviride; harf çevrimi, yazı çevrimi, kaynaklar ve dipnotlar için farklı yöntemler kullanılmıştır. Macarca yayından farklı olarak kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla Türkçe baskının sonuna her yazıt için ayrı olmak üzere sekiz dizin eklenmiştir.
|
|
 |
BAHŞAYİŞ LÜGATİ, Bahşāyiş BİN ÇALIÇA, hazırlayan: Fikret TURAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1207, 1. Baskı 2017, Ankara, 204 s. Fiyatı: 20,00 TL Bahşayiş Lügati, Anadolu çevresinde gelişen Oğuz Türkçesinin kelime varlığına dair özgün ve önemli veriler sunan tematik bir sözlüktür. Bir Arapça-Farsça sözlüğün satırarası Eski Oğuz Türkçesi tercümesi olan eserdeki söz varlığı, gramer yapıları ve imla özellikleri Oğuz Türkçesinin Anadolu ve çevresinde şekillenecek olan yazı dilinin ilk dönemine dair isabetli tespitlerde bulunmamıza imkân sağlayan nadir kaynaklardan birisidir. |
|
 |
EVLİYA ÇELEBİ İLE DEVR-İ ÂLEM: Seyit Ali KAHRAMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1087, 2. Baskı 2022, 252 sayfa Dünyanın en büyük seyahat yazarı ve Türk tarihinin en önemli kültür adamlarından biri olan Evliya Çelebi, yaşadığı dönemde yazar olarak tanınmamış ve uzun yıllar da Türkler tarafından bilinmemiştir. 51 yılda 7 iklim ve 18 padişahlık yeri gezip dolaşarak yazdığı dünyanın en büyük seyahat kitabı ve kültür hazinesi olan 10 ciltlik Seyahatname’si, ölümünden yıllar sonra İstanbul’a, Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ne intikal etmiştir. 1740’tan sonra, yani ölümünden yaklaşık 60 yıl sonra kendi el yazısı olan nüshadan 3 adet çoğaltılmıştır. Bu nüshalar Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Eser, Evliya Çelebi’yi ve Seyahatname’sini tanıtmak amacıyla kaleme alınmıştır. Evliya Çelebi hakkındaki bütün bilgiler, bizzat kendisinin Seyahatname’de yazdıklarıdır. Bundan dolayı kitap, Evliya Çelebi hakkında başka bir kaynağa veya araştırmaya başvurmadan Seyahatname’de verilen bilgiler doğrultusunda bu hazırlanmıştır.
|
|
 |
MUKADDİMETÜ’L-EDEB, Zemahşerî, hazırlayan: N. N. POPPE, çeviren: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 976, Ankara, 2. Baskı 2017, 214 s. Fiyatı: 16,00 TL Zemahşerî’nin Mukaddimetü’l Edeb’i Kâşgarî’nin Divanü Lugati’t Türk’ünden sonra gelen mühim bir sözlüktür. Bu eser N. N. POPPE [1897-1991]’nin Mongol’skiy slovar’ Mukaddimat al-adab çast I-II (Moskova-Leningrad 1938, 93-451 s. Akademiya Nauk SSSR. Trudi İnstituta Vostokovedeniya XIV)adlı eserinin sözlük kısmının çevirisidir. |
|
 |
AHTERÎ-Yİ KEBİR, Ahterî Mustafa Muslihuddin el-Karahisarî, hazırlayanlar: Ahmet KIRKKILIÇ, Yusuf SANCAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 975, Ankara, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2017, 1738 s. Fiyatı: 50,00 TL Muslihuddin Mustafa el-Karahisarî tarafından kaleme alınan Ahterî-yi Kebir Arapca-Türkçe orta ölçekte bir sözlüktür. Eser, çeşitli Arapça sözlüklere müracaat edilip bu kelimelere karşılıklar bulmak suretiyle oluşturulmuştur. Ahterî-yi Kebir’de 24.497 madde başı bulunmaktadır. Günümüzde kullanılmayan birçok kelime ve deyimin yer alması eserin önemini artırmaktadır. Eklenen Osmanlı Türkçesi Alfabesi Dizini eserden istifadeyi kolaylaştırmıştır. |
|
 |
İRŞÂDÜ’L-MÜLÛK VE’S-SELÂTİN, hazırlayan: Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 555, Ankara, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2017, 977 s. Fiyatı: 50,00 TL Karadeniz’in kuzeyinden Mısır’a getirilen Kıpçak Türkleri hakimiyeti ellerine geçirdikten sonra Memlük Devletini kurmuşlardır. Bu tarihten sonra Mısır’da Türkçe önem kazanmış, birçok lûgat, gramer kitapları yazılmış, dini ve edebi kitaplar tercüme edilmiştir. İşte ne müellifi, ne de tercüme yapanı bilinmeyen İrşâdü’l-Mülûk ve’s-Selâtin bunlardan biridir. Recep TOPARLI, önce Memlük-Kıpçak şivesi yadigarları ve bunlar üzerine yapılan çalışmaları tanıtmıştır. Çalışmanın en önemli tarafı ise eserin yazılış, ses ve şekil bilgisi bakımından taşıdığı özellikler üzerinde durulmasıdır. Daha sonra metnin transkripsiyonu verilmiş, ayrıca metinde gecen bütün kelimeleri içine alan bir sözlük meydana getirilmiştir.
|
|
|
|
MANAS DESTANI (W. RADLOFF) VE KIRGIZ KÜLTÜRÜ İLE İLGİLİ TESPİT VE TAHLİLLER, hazırlayan: Naciye YILDIZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 623, Ankara, 2. Baskı 2017, 956 s. Fiyatı: 36,00 TL Orta Asya Türk boylarından olan Kırgızlara ait Manas Destanı’nın, yaklaşık elli varyantı bulunmaktadır. Bir milyona yakın mısrayı içeren bu destan günümüze kadar ulaşmıştır. Bu eser, Manas Destanı’nın günümüze kadar derlenmiş ve yayımlamış varyantlarından, Wilhelm RADLOFF’un, Isık Göl civarında yaşayan sarı Bağış, Solto ve Bugu boyları destancılarından 1862-69 yılları arasında derlediği metin üzerinden hazırlanmıştır. Manas Destanı’nın yer aldığı, RADLOFF’un Proben adlı eserinin beşinci cildi Karakırgızlara ayrılmıştır ve 599 sayfadır. “Manas” başlığı altındaki birinci bölüm 1-369, sayfalar arasındadır. Naciye YILDIZ’ın bu çalışması, destanın ana bölümü olarak kabul edilen birinci bölüm üzerinden hazırlanmıştır. Eser, “Ön Söz” ve “Giriş” bölümünden sonra: “1. Manas Destanının Tahlili; 2. Manas Destanına Yansıyan Kültür Birikimi; 3. Metin ve Aktarma” başlıkları altında incelenmiştir. Kitabın sonunda “Sözlük”, “Dizin” ve “Kaynakça” yer almaktadır.
|
|
|
|
GUFRAN RİSALESİ, Ebu’l-Alâ el-MAARRÎ, çevirenler: Nevzat H. YANIK, Selami BAKIRCI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1221, 1. Baskı 2017, Ankara, 306 s. Fiyatı: 24,00 TL Arap edebiyatında hayalî yolculuk konusunu işleyen önemli eserlerinden biri, Risâletu’l-ğufrân (Bağışlanma Risalesi) adıyla tanınan eserdir. 11. yüzyıl Arap edebiyatının şaheserlerinden olan bu eser, kısaca Ebu’l-Alâ el-Maarrî olarak tanınan Suriyeli şair ve edebiyatçı Ebu’l-‘Alâ Ahmed b. ‘Abdillah b. Süleyman el-Ma‘arrî (öl. 449/1057) tarafından kaleme alınmıştır. Arapçadan Türkçeye çevirisinin yapıldığı bu risale, yine Arap edebiyatının ünlü simalarından, Bedî‘u’z-zamân el-Hemedânî’nin (öl. 398/1008) el-Makâmetu’l-İblîsiyye adlı eserinden kısa bir süre sonra; Bedî‘u’z-zamân el-Hemedânî’nin bu eserinden etkilendiği izlenimini veren ve edebiyat ağırlıklı bir çalışma olan Endülüslü yazar İbn Şüheyd’in (öl. 426/1035) et-Tevâbi‘ ve’z-zevâbi‘ adlı risalesinden yaklaşık 20 yıl sonra; benzer türde Batı edebiyatında İlahi Komedya adıyla kaleme alınmış olan eserin yazarı Dante’nin doğumundan da 207 yıl önce kaleme alınmıştır.
|
|
 |
GÜLİSTAN TERCÜMESİ, SADÎ, çeviren: SİBÎCÂBÎ, hazırlayan: Oğuz ERGENE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1211, 1. Baskı 2017, Ankara, 992 s. Fiyatı: 60,00 TL Sibîcâbî’nin H. 800 (1397-1398) yılında Doğu Türkçesine yaptığı çeviri, Gülistan’ın bu yazı diline yapılan ilk çevirisi olarak bilinmektedir. Çalışmada, bilinen tek nüshası British Library’de Or. 11685 numara ile kayıtlı olan el yazması metnin taranarak oluşturulan ve söz konusu kütüphaneden sağlanan yoğun diske kayıtlı kopyası kullanılmıştır. Eser; giriş, dil incelemesi, metin, çeviri, notlar, dizinler ve tıpkıbasım olmak üzere yedi ana bölümden oluşmaktadır. |
|
 |
ISTILÂHÂT-I EDEBİYYE, MUALLİM NACİ, hazırlayan: M. A. Yekta SARAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1210, 1. Baskı 2017, Ankara, 208 s. Fiyatı: 16,00 TL Ahmet Hamdi TANPINAR’ın “eski belâgatin bizde en iyi eseri” olarak nitelendirdiği Istılâhât-ı Edebiyye, Türk edebiyatının yenileşme dönemi için olduğu kadar klasik dönemi için de önemli bir eserdir. Yazarının edebî zevk sahibi bir şair ve münekkid kimliklerine sahip olması ehemmiyetini artırmaktadır. Özellikle, bazı maddelerde ve örnek şiir metinlerinde bu durum bariz bir şekilde kendini göstermektedir. Eser edebiyat tarihimiz, edebiyat eleştirisi, edebiyat kuramı ve terminolojisi için vazgeçilmez bir eser niteliğindedir. |
|
|
|
SAMİPAŞAZADE SEZAİ BÜTÜN ESERLERİ I-II, hazırlayan: Zeynep KERMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 831, Ankara, 2. Baskı 2017, 1244 s. Fiyatı: 20,00 TL Eser, Tanzimat’tan sonra yetişen ikinci edebî neslin en kuvvetli yazarlarından biri olan Samipaşazade Sezai’ye ait roman, hikâye, hatıra ve gezi başlığı altında yer alan eserlerinden oluşmaktadır.
|
|
 |
DİVAN, AHMED-İ DÂ’Î, hazırlayan: Mehmet ÖZMEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 775, Ankara, Birleştirilmiş Baskı 2017, 968 s. Fiyatı: 44,00 TL Divan Edebiyatı’nın kuruluşunda büyük emeği olan XIV.-XV. yüzyılın önde gelen şairlerinden Ahmed-i Dâ’î’nin Divan’ı ilk kez bu yayınla günümüzün okuyucu kitlesiyle buluşmaktadır. Eserde, Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini geniş ölçüde yansıtan ve zengin bir söz varlığına sahip olan divanın karşılaştırmalı metnine, dizinine yer verilmiş ve gramer özelliklerine değinilmiştir. |
|
|
|
ROMAN ÖZEL SAYISI I-II, TÜRK DİLİ DİL VE EDEBİYAT DERGİSİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 154 D-159 D, Ankara, 2. Baskı 2017, 638 s. Fiyatı: 16,00 TL Temmuz 1964 ve Aralık 1964 yıllarında ilk baskıları gerçekleştirilen Roman Özel Sayısı I ve Roman Özel Sayısı II adlı Türk Dili dergilerinin özel sayılarının birleştirilmiş tıpkıbasımıdır. |
|
 |
MECÂLİSÜ’N-NEFÂİS I-II Herâtî ve Hekîmşâh Çevirisi Mülhakâtı [Herâtî ve Hekîmşâh Tezkiresi], ‘ALİŞÎR-İ NEVÂÎ, çeviren: A. Naci TOKMAK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1217, 1. Baskı 2017, Ankara, 324 s. Fiyatı: 20,00 TL Herâtî Tezkiresi, ‘ALİŞÎR-İ NEVÂÎ’nin Mecâlisü’n-Nefâis adlı tezkiresini Letâyif-nâme adıyla Farsçaya çeviren Sultan Muhammed Fahrî-yi Herâtî’nin tezkireye yaptığı ilavelerle, kitabın sonuna IX. Meclis adıyla dokuz kısım ve bir hâtimden oluşan ve NEVÂÎ’nin tezkiresine almadığı, sâdat, ulemâ, fuzalâ, erbâb-ı hüner, avâm, vuzerâ, ünlü ümerâ ve sultanlar olmak üzere 188 kişi hakkındaki bilgileri içerir. Hekîmşâh Tezkiresi ise ‘ALİŞÎR-İ NEVÂÎ’nin Mecâlisü’n-Nefâis adlı tezkiresini Farsçaya çeviren Hekîmşâh Mubârek-i Kazvînî’nin, NEVÂÎ’nin eserine almadığı Akkoyunlulardan Sultan Ya’kûb’un sarayına mensup kırk şair ile daha da önemlisi, Ravza-yı Dovvom’da Yavuz Sultan Selim dönemi saray şairleri ile başka tezkirelerde haklarında bilgi bulunmayan, seksen bir şairin tercüme-i hâli ile şiirlerinden örnekleri içine alan bir tezkiredir.
|
|
 |
ÖZBEK DESTANLARI 6 DALLİ, anlatan: Ergaş CUMANBULBULOĞLİ, hazırlayan: Cabbar EŞANKUL, Türkiye Türkçesine aktaran: Dilek SEZER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1216, 1. Baskı 2017, Ankara, 542 s. Fiyatı: 48,00 TL Dalli, Köroğlu dairesine mensup geleneksel Özbek halk destanıdır. Kaynak kişisi Ergaş CUMANBULBULOĞLİ, neşre hazırlayan Cabbar EŞANKUL’dur. Babasının emriyle Hasanhan’ın kardeşi Avazhan’a eş olması için Erzurum padişahının kızı Dalli’yi kaçırmak üzere tek başına çıktığı yolculuk ve Kubadşah ordusuyla mücadelesi anlatılmaktadır. Nazım-nesir karışık yapıya sahiptir, ismini destanın kadın kahramnanı Dalli’den almaktadır. |
|
 |
C. BROCKELMANN’IN “DOĞU TÜRKÇESİ GRAMERİ” DİZİNİ, Yong-Sŏng Lİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1212, 1. Baskı 2017, Ankara, 724 s. Fiyatı: 40,00 TL 20. Yüzyılın en önemli doğu bilimcilerinden ve Sâmi dilleri bilgini olan Carl BROCKELMANN’ın Osttürkische Grammatik der islamischen Litteratursprachen Mittelasiens, “Orta Asya’nın İslâmî Doğu Türk Edebiyat Dillerinin Grameri” adlı eserinin dizin çalışmasıdır. Bu çalışma sonucunda kitaptaki dizgi hataları ve tutarsızlıklar tespit edilmiş ayrıca bütün bunlar liste hâlinde verilmiştir. |
|
 |
KIRGIZ TÜRKÇESİ GRAMERİ (Ses ve Şekil Bilgisi), Hülya KASAPOĞLU ÇENGEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1209, 1. Baskı 2017, Ankara, 456 s. Fiyatı: 40,00 TL Kırgız Türkçesi Grameri, Türkiye’deki Türkoloji çevrelerinin ve Kırgızcaya ilgi duyanların yararlanması amacıyla hazırlanmıştır. Kırgız edebî dilinin esas alındığı bu kitapta Giriş, İnceleme, Kiril alfabeli ve çeviri yazılı metin ve aktarma, Dizin olmak üzere dört ana bölüm bulunmaktadır. Ses ve şekil bilgisinin yer aldığı inceleme bölümüne Kırgız sözlük ve gramerleri, Kırgız edebiyatından örnekler kaynaklık etmiştir. Gramer bölümünden sonra başta Çıngız AYTMATOV olmak üzere Tölögön KASIMBEKOV, Kasım TINISTANAOV, Aalı TOKOMBAYEV, Alıkul OSMONOV, Süyünbay ERALİYEV, Keŋeş CUSUPOV vb. seçkin Kırgız şair ve yazarlarına ait metinlerle okuyucuyu buluşturan eser, Kırgızca ek dizini ve gramer terimleri dizini ile sona ermektedir. |
|
 |
GARP’TAN ŞARK’A SEYYÂLE-Yİ EDEBİYYE FRANSIZ EDEBİYATININ NÜMUNE VE TARİHİ, HALİD ZİYA UAŞKLIGİL, hazırlayan: Rafet ŞİMŞEK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1206, 1. Baskı 2017, Ankara, 174 s. Fiyatı: 10,00 TL Türk edebiyatı tarihçiliğinde ilk telif Batı edebiyatı tarihi olarak kabul gören Fransız Edebiyatının Nümune ve Tarihi adlı yarım kalan bu eser, 17. yüzyıla kadar olan Fransız edebiyatı tarihini inceler. Halid Ziya’nın da ifade ettiği gibi bu eser Fransız edebiyatının en parlak devri olan 17. yüzyıl bir medhâl niteliğindedir. |
|
 |
SEYFÜ’L-MÜLÛK İLE BEDİÜ’L-CEMÂL HİKÂYESİ (Kırım Karay Rivayeti), hazırlayan: Tülay ÇULHA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1205, 1. Baskı 2017, Ankara, 291 s. Fiyatı: 14,00 TL Eser, Feodosya Eski Eserler Müzesi’nin Kütüphanesinde bulunan mecmuanın baskıya hazırlanmış şeklidir. Kırım Karay Türkçesine ait bu mecmuada 1001 gece masallarından Seyfü’l-Mülûk ile Bediü’l-Cemâl Hikâyesi bulunmaktadır. İbrani harfleriyle kaleme alınmış el yazması Babay Cumuk tarafından 1888’de daha eski bir mecmuadan kopyalanmıştır. Çalışma yazı çevrimi ve dizin-sözlük bölümlerinden oluşmaktadır. |
|
|
|
ULUSLARARASI YAŞAYAN TÜRKÇE BİLGİ ŞÖLENİ BİLDİRİLERİ (Vefatının 30. Yılında Prof. Dr. Faruk Kadri TİMURTAŞ Hatırasına), Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1200, 1. Baskı 2017, Ankara, 578 s. Fiyatı: 28,00 TL |
|
 |
SAMİH RİFAT, Ayşegül CELEPOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1220, 1. Baskı 2017, Ankara, 48 s. Fiyatı: 20,00 TL 1874’te İstanbul’da doğan Samih RİFAT, Millî Mücadele’ye destek vermek üzere Anadolu’ya geçer ve bu esnada Türk dili ve tarihi üzerine yapmış olduğu çalışmaları Mustafa Kemal’in dikkatini çeker. İstanbul’dan getirtilen kitapları ile çalışmalarını hızlandırır. 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyetinin kuruluşunda yer alır ve Cemiyetin ilk reisi olur. Geride Türk dili ile ilgili çalışmalar bırakarak aynı yıl vefat eder. |
|
 |
ARİF NİHAT ASYA, Yavuz Bülent BÂKİLER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1218, 1. Baskı 2017, Ankara, 130 s. Fiyatı: 36,00 TL Arif Nihat ASYA, Cumhuriyet devri edebiyatımızın hem nesirde hem de şiirde muhteşem kalemlerinden biri. Türkçeyi onun zenginliği ve kıvraklığıyla, şaşırtan güzellikleriyle kullanan ediplerimiz çok az! Onun nesri, Mimar Sinan’ın eserlerine benziyor. Muhteşem ve hikmet yüklü ifadeler silsilesi. Şiirleri ise üç ayrı kaynaktan süzülüp gelen, yani bize aruzdan, heceden ve serbest vezinden ürpertili güzellikler getiren sihirli kelimeler dünyası. Arif Nihat bazen ceylân yürekli, bazen aslan yeleli şiirlerle karşımıza çıkan müstesna bir şair. |
|
 |
KIRGIZ DESTANLARI XIV COODARBEŞİM DESTANI, hazırlayan: Cıldız ALİMOVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 1215, 1. Baskı 2017, Ankara, 290 s. Fiyatı: 32,00 TL Coodarbeşim Destanı, Kırgız Destan geleneği içinde önemli bir yere sahip olan Er Töştük Destanı’nın devamıdır. Destanda, bir zamanlar babası Er Töştük’ün yapamadığı işleri yapmak üzere yola çıkıp çeşitli maceralar yaşayarak ve kahramanlıklar yaparak evine, yurduna dönen Coodarbeşim’in hikâyesi anlatılır. Ayrıca kitapta destanının varyantları karşılaştırılmış epizot yapısı üzerinde durulmuş ve Oruzbay URMANBETOV’un varyantının metni verilmiştir. |
|
 |
DOĞUMUNUN 400. YILI DOLAYISIYLA ULUSLARARASI EVLİYA ÇELEBİ VE SEYAHATNAME’Sİ TOPLANTISI BİLDİRİLERİ, Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1214, 1. Baskı 2017, Ankara, 273 s. Fiyatı: 20,00 TL 26-30 Eylül 2011 tarihleri arasında Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen toplantıya ait Evliya Çelebi ve Seyahatname’sini çeşitli yönleriyle ele alan 20 bildiriden oluşmaktadır. |
|
 |
ÖLÜMÜNÜN 100. YILINDA ÁRMIN VÁMBÉRY ANMA TOPLANTISI BİLDİRİLERİ, Türk Dil Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 1208, 1. Baskı 2017, Ankara, 157 s. Fiyatı: 10,00 TL 6-7 Eylül 2013 tarihleri arasında Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen toplantıya ait Ármin VÁMBÉRY’yi ve Ármin VÁMBÉRY’nin Macar ve Türk dillerine katkılarını çeşitli yönleriyle ele alan 16 bildiriden oluşmaktadır. |
|
 |
NEHCÜ’L-FERÂDÎS CENNETLERİN AÇIK YOLU, Kerderli Mahmud, aktaran: Bilâl AKTAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1204, 1. Baskı 2017, Ankara, 284 s. Fiyatı: 30,00 TL Nehcü’l-Ferâdîs 1357 yılında Harezm Türkçesi ile yazılmış bir eserdir. Dört bölüm üzere düzenlenmiştir. Sırasıyla, Hz. Peygamber’in hayatı, ilk dört halife ve dört mezhep imamı, insanı Allah’a yaklaştıran hayırlı ameller, Allah’tan uzaklaştıran kötü ameller ele alınmıştır. Eser hakkında János ECKMANN, “bugünkü dile çevrilseydi, şüphe yok ki, halk arasında yine rağbet görürdü” demiştir. |
|
 |
ÇAĞATAYCA EL KİTABI, János ECKMANN, çeviren: Günay KARAAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1202, 1. Baskı 2017, Ankara, 232 s. Fiyatı: 12,00 TL Türk dilleri ailesinin Karluk veya doğu kolu olan Çağatayca, Karahanlı (11.-13. yüzyıllar) ve Harezm (14. yüzyıl) yazı dillerinin devamı olarak Timurlular (1405-1506) idaresi altında gelişip ortaya çıkmıştır. Çağatayca, 15. yüzyıl başından 20. yüzyılın başına kadar kullanılmış ve zamanla bütün Orta Asya Türklerinin yazı dili hâline gelmiştir. |
|
 |
TÜRKÇE-MOĞOLCA ÇALIŞMALARI, Sir Gerard CLAUSON, çeviren: Fatma KÖMÜRCÜ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1201, 1. Baskı 2017, Ankara, 217 s. Fiyatı: 12,00 TL Türkçe-Moğolca ilişkilerini, karşılıklı kelime alışverişlerini Sir G. CLAUSON birbirinden farklı dönemlerde, devirlerde ele alır. Kısaca bu ilişkileri ikiye ayırabiliriz: 1. Çingiz Kağanın 1206’daki Büyük Kurultay’ı sonrası ortaya çıkan Moğol hâkimiyeti ve bunun sonucunda Moğolcanın birkaç yüzyıl Orta Asya’dan Rusya’ya, Kıpçak bozkırlarına yayılımı; 2. 1206 öncesi, Kitanlar ve Kitan öncesi karşılıklı ilişkiler. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ZAMAN KAYMALARI, (gözden geçirilmiş 2. baskı) Ertuğrul YAMAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 730, 3. Baskı 2018, Ankara, 139 s. Fiyatı: 10,00 TL Eserin konusunu, bildirme kipleriyle çekimlenmiş fiillerdeki zaman kaymaları ve işlev değişmeleri oluşturmaktadır. Türkiye Türkçesinin 1960-1990 dönemini içine alan mensur ve manzum eserlerden alınan örnek cümlelerle dergi, gazete ve TV yayınlarından tespit edilen cümle örneklerinden yola çıkılarak konu ele alınmıştır. Bir taraftan cümledeki zaman kayması üzerinde durulurken öbür taraftan fiillerdeki işlev değişikliği de değerlendirilmiştir. Bazılarının zaman kaymasına, bazılarının işlev, bazılarının da hem işlev hem zaman kaymasına uğramasına göre malzeme kendi içinde sınıflandırılmıştır. |
|
 |
DÎVÂN, HECRÎ, hazırlayan: Ömer ZÜLFE Türk Dil Kurumu Yayınları: 1197, Ankara, 1. Baskı 2017, 248 s. Fiyatı: 20,00 TL Sesle sözün, mana ile hayalin ve duygularla düşüncelerin, incelikle bütünleşip bilgi ve irfanla derinleştiği Osmanlı şiiri metinlerinin gün yüzüne çıkarılıp ilmî ölçülerle incelenmesi, bu metinlerin değerini belirleme yolunda mutlaka atılması gereken adımlardandır. Böyle bir hedef doğrultusunda hazırlanan bu kitapta, on altıncı asır şairlerinden Hecrî’nin edebî kişiliği hakkında bilgi verilmiş ve Dîvân’ı yaşayan Türkçeye aktarılarak okuyucuların ilgisine sunulmuştur. |
|
 |
DÎVÂN, HÜDÂYÎ, hazırlayan: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1196, Ankara, 1. Baskı 2017, 458 s. Fiyatı: 30,00 TL Adı Mustafa sanı Salâ Muslısıdır. İstanbul’da Haseki Mahallesinde doğdu. Ahlakî nezafet ve nezaketiyle tanındı, sesinin teravet ve halavetiyle ün saldı. Arapçadan anlardı. Öğrenimini bitirdikten sonra sesi güzel olduğu için Haseki Camisine müezzin oldu. 3. Murad Han [1574-1595] döneminde musiki bilgisinde sözü dinlenilir Farsçada kendisine imrenilirdi. Şair olarak da tanındı. Gazelde İran şairleri gibi iç açıcı tavrı, kaside ve altılıları renkli ve akıcı, dörtlüsü ve beşlisi tatlı ve iç açıcı olup buluşları ve yenilikleri olan bir şairdir. Ömrü Kadın pazarı semtinde oturmakla, Haseki Camisinde müezzinlik yapmakla geçti. İstanbul’da vefat etti, Edirnekapısı dışında gömüldü. |
|
 |
ORHON TÜRKÇESİ GRAMERİ: Talat TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1195, 2. Baskı 2022, 328 sayfa Fiyatı: 38,00 TL A Grammar of Orkhon Turkic doktora tezi olarak 1965’te tamamlanmış, 1968’de de basılmıştır. Eserin ilk Türkçe baskısı 2000 yılında; 2 ve 3. baskıları ise 2003’te ve sonrasında yapılmıştır. Türkçe baskı, Eski Orhon Türkçesi gramerimin hem yeni belgeler ve bilgilerle genişletilmiş bir çevirisi hem de bu alandaki en son gelişme ve değişikliklerin ışığında yeniden yazılmış bir Orhon Türkçesi ya da Orhon-Yenisey Türkçesi grameridir. Gramerin sonuna, Orhon-Yenisey Yazıtlarından alınmış metin örnekleri bölümü ile gramerde ve metin örneklerinde geçen sözcükleri içeren kısa bir sözlük bölümü eklenmiştir. |
|
 |
eski uygurca din dışı metinlerin karşılaştırmalı söz varlığı, Özlem AYAZLI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1187, 1. Baskı 2016, Ankara, 570 s. Fiyatı: 42,00 TL Eski Uygurca Din Dışı Metinlerin Karşılaştırmalı Söz Varlığı adlı bu çalışmada, eski Uygurca din dışı bazı metinlerin söz varlığını tespit edip küçük karşılaştırmalı sözlük ortaya koymak hedeflenmiştir. Çalışma; Giriş, Karşılaştırmalı Sözlük ve Açıklamalar, Din Dışı Metinler, Dizin ve Sonuç olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde yöntem hakkında bilgi verilmiş ve eski Uygurca din dışı metinlerin içeriğinden bahsedilmiştir. Karşılaştırmalı Sözlük ve Açıklamalar bölümünde ise eski Uygurca din dışı sözcükler, Çağatay grubu Türk dilleri (yeni Uygurca, Özbekçe), Sibirya grubu Türk dilleri (Tuvaca, Hakasça, Altayca, Yakutça) ve Sarı Uygurca ile karşılaştırılmış; Eski Uygurca sözcükler üzerine açıklamalar yapılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü, Türk dillerinin diziniyle devam etmektedir. Dördüncü bölümde ise karşılaştırmalı sözlüğü oluştururken kullanılan metinlere ve bunların Türkiye Türkçesine çevirisine yer verilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda elde edilen veriler ise beşinci bölüm olan Sonuçlar kısmında aktarılmıştır.
|
|
|
|
DAŚAKARMAPATHĀVADĀNAMĀLĀ -ON GÜNAHIN ZİNCİRLEME HİKÂYESİ- (GİRİŞ-METİN-ÇEVİRİ-NOTLAR-DİZİN-TIPKIBASKI), Hazırlayan: Murat ELMALI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1186, 2. Baskı 2022, 640 sayfa Bu çalışma Eski Uygurca Daśakarmapathāvadānamālā üzerine kurulmuştur. On (kötü) davranış yollarının zincirleme hikâyesi anlamına gelen Daśakarmapathāvadānamālā Budizmin Vaybajikė mezhebine ait bir din dersi kitabından yapılmış bir çeviridir. Esere ait nüsha kalıntıları Berlin, Petersburg ve Ürümçi’de korunmaktadır. Çalışmaya dâhil edilen kalıntılar toplam 127 belgedir. Çalışma, “Giriş, Metin, Çeviri, Notlar, Dizin ve Tıpkıbasım” olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. Bu baskıda, eserin metin bölümünün Wilkens 2016 yayımı ile karşılaştırılması olmuştur. Karşılaştırma yapılırken eserin ilk baskısındaki metin kurgusu korunmuştur. |
|
 |
bismil türkmen ağzı, İsmail SÖKMEN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1184, 1. Baskı 2016, Ankara, 328 s. Fiyatı: 40,00 TL Eser Giriş, İnceleme, Metinler ve Sözlük olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Bu çalışma genel olarak tasvirî niteliktedir ve eş zamanlı yöntem takip edilmiştir fakat yeri geldikçe çalışmada BTA ile Diyarbakır merkez ve Çüngüş – Çermik yöresi ağzı, bazı Doğu grubu ağızları, Azerbaycan ve Irak Türkmen ağızları karşılaştırılmıştır.
|
|
 |
gelibolulu mustafa ÂlÎ, MirkÂtü’l-cihÂd, Hazırlayan: Ali AKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1183, 1. Baskı 2016, Ankara, 977 s. Fiyatı: 98,00 TL Mirkâtü’l-Cihâd, 14. yüzyılda yazılmış bir Danişmendnâme nüshasını Gelibolulu Mustafa Âlî’nin kendi çağının diline aktardığı bir kitaptır. Klasik Osmanlı Türkçesinin ses, yapı ve söz dizimi özelliklerinin önemli ölçüde yansıtan bu eser, içerik olarak Aşağı Kelkit Havzası’nın (Sivas, Tokat, Niksar, Amasya, Çorum) Türkler tarafından fethini anlatır. Destan motifleri arasına gizlenmiş önemli tarihî bilgiler esere tarih metni özelliği de kazandırmaktadır. Eserin birinci bölümünde Mirkâtü’l-Cihâd’ın başlıca dil özellikleri ikinci bölümünde çeviri yazılı metin, üçüncü bölümünde ise dizin/sözlük yer almaktadır.
|
|
 |
NICHOLAS POPPE, mOĞOL YAZI DİLİNİN GRAMERİ, Çeviren: Günay KARAAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1182, 1. Baskı 2016, Ankara, 240 s. Fiyatı: 16,00 TL Moğol Yazı Dilinin Grameri, Nicholas Poppe’nin Gramer of Written Mongolian adlı eserinin 3. baskısının çevirisidir. Daha çok Altay dilleri ve Türk lehçeleri üzerinde çalışan Poppe, bu eserle Moğolca öğrenmek isteyenler kadar, Moğol-Türk dil ilişkilerinin çalışanlar için de yararlı olmayı amaçlamıştır.
|
|
 |
eski türk yazıtları söz varlığı incelemesi, Hatice ŞİRİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1181, 1. Baskı 2016, Ankara, 750s. Fiyatı:60,00 TL Bu çalışmada Moğolistan bölgesinden 24, Yenisey Havzası’ndan 56, Altay bölgesinden 12 olmak üzere toplam 102 yazıtın söz varlığı incelenmiştir. Bu yazıtların kimi tek sözcük kimisi tek satır veya birkaç satırdan müteşekkil kısa metinler olsa da her biri Türk dili, kültürü ve tarihi açısından çok değerlidir. Çalışmadaki söz varlığı klasik sözlük anlayışından farklı bie biçimde, konulara ayrılarak (tematik) ele alınmıştır.
|
|
 |
TANZİMAT BASINININ DİLİ, Perihan ÖLKER
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1180, 1. Baskı 2016, Ankara, 351 s. Fiyatı: 46,00 TL Türk basınının temel taşlarının yerleştirildiği Tanzimat, devletin yönettiği tebaaya değer verdiği ve ona yaklaşmaya çalıştığı bir süreçtir. Tanzimat adıyla dilini resmî üsluptan kurtarmak ve halka hitap edebilmek için kendisine karşı mücadele vermiştir. Bu çalışmayla Tanzimat Dönemi basın dilinin hangi temel üzerine inşa edildiği ve nasıl bir yol izlediği tespit edilmiştir. |
|
 |
Özbek destanları 5, Rüsten han destanı, Hazırlayan: Selami FEDAKÂR
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1179, 1. Baskı 2016, Ankara, 258 s. Fiyatı: 24,00 TL Özbek Türklerinin, ortak Türk kültürüne armağan ettiği en nadide eserlerin başında şüphesiz destanlar gelmektedir. Özbek destancılık geleneği içerisinde yaratılan, “bahşı” adı verilen destan anlatıcıları tarafından anlatılan ve kısmen de olsa canlı olarak günümüzde de anlatılmaya ve dinlenmeye devam eden destanlardan biri de Rüstem Han Destanı’dır. Bu destan, Özbek Türkleri arasında Alpamış Destanı ve Özbek Köroğlu dairesi destanları gibi büyük bir beğeniye mazhar olmuş ve pek çok defa yayımlanmıştır. Bu varyantlar arasında, Bulungur destan mektebinin tanınmış temsilcilerinden olan Fazıl Yoldaşoğlu’ndan derlenen Rüstem Han Destanı, en mükemmel varyant olarak kabul edilmektedir. |
|
|
|
ÖLÜMÜNÜN 300. YILINDA NâBî’YE ARMAĞAN, Yayıma Hazırlayanlar: Çetin DERDİYOK, H. Dilek BATİSLAM
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1178, 1. Baskı 2016, Ankara, 225 s. Fiyatı: 32,00 TL Eser, ölümünün 300. yılında Nâbî’yi ve eserlerini hatırlamak amacıyla hazırlanmış 16 makaleden oluşmaktadır. |
|
 |
erzurumlu darir, yüz hadis yüz hikâYE, türk dilinde art zamanlı değişmeler, Hazırlayan: Mustafa SARI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1176, 1. Baskı 2016, Ankara, 349+343 (tıpkıbasım) s. Fiyatı: 54,00 TL Bu eserde, Türk dilinde zaman bağlı olarak ortaya çıkan değişmeler incelenmiştir. Çalışma, esas itibarıyla Erzurumlu Darir’in Yüz Hadis Yüz Hikâye adlı eseri üzerine oturtulmuştur. Eserin ulaşılabilen en eski nüshası ile en yeni nüshası arasında 210 yıl bulunmaktadır. 210 yıl arayla istinsah edilen bu nüshalardan yola çıkılarak dilin nasıl değiştiği sorusuna cevap aranmıştır. Dilde ortaya çıkan değişmeler “Ses Değişmeleri”, “İmla Değişmeleri”, “Söz Varlığında Görülen Değişmeler”, “Yapısal Değişmeler” ve “Anlam Değişmeleri” gibi başlıklar altında incelenmiştir. Çalışmanın sonuna “Metin” ve “Sözlük” eklenmiştir. |
|
 |
BUDİST TÜRK ÇEVRESİ ESERLERDE METAFORLAR, Mağfiret KEMAL YUNUSOĞLU
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1175, 1. Baskı 2016, Ankara, 284 s. Fiyatı: 46,00 TL Eser, Türk dilinin söz varlığının bugüne kadar uğradığı değişmeleri ve gelişmeleri ortaya koymak, bunun sebeplerini anlamak, kuruluş ve işleyiş bakımından dilin hangi imkânlarından faydalandığını göstermek açısından bir örnek olması amacıyla yazılmıştır. Öte yandan çalışmanın, dilin belli bir kesitini veya özel bir konuyu ele alarak ayrıntılı bir şekilde incelemeyi hedefleyen diyakronik-semantik- çalışmalara duyulan ihtiyacın giderilmesine hizmet etmesi amaçlanmıştır. Ayrıca çalışmanın, Türkçe metinlerden hareketle Budizm ve Budist kültür modellerinin bütün yönleriyle incelenmesi hususunda bir başlangıç rolü oynaması arzu edilmiştir. |
|
 |
MA‘ZUN, ŞİİRLER (KAŞKAY TÜRKÇESİ), Hazırlayanlar: Muhittin ÇELİK, Gökçen DURUKOĞLU
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1174, 1. Baskı 2016, Ankara, 301+165 (tıpkıbasım) s.Fiyatı: 30,00 TL Çalışma, Ma?zun’un şiirlerini, edebî kişiliğini incelemek ve bu incelemeden elde edilen bulgularla Kaşkay Türkleri ve Türkçesi hakkında hükümler verebilmek amacına yönelik hazırlanmıştır. |
|
 |
KEYKÂVUS BİN İSKENDER BİN VEŞMGİR, KÂBÛS-NÂME (GİRİŞ-NOTLAR-METİN-SÖZLÜK/DİZİN-TIPKIBASIM),Tercüme eden: ŞEYHOĞLU Sadru’d-dîn Mustafâ, Hazırlayan: Enfel DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1173, 1. Baskı 2016, Ankara, 348+109 (tıpkıbasım) s.Fiyatı: 36,00 TL Eser, Eski Anadolu Türkçesi döneminde farklı mütercimler tarafından altı kez Türkçeye tercüme edilmiştir. Devrinin önde gelen şahsiyetlerinden Şeyhoğlu Sadrüddin’in çevirisi de ilk ve önemli tercümelerden biridir. İlmî neşri yapılmış olan Kabus-nâme Tercümesi, birkaç aşamadan oluşan bir çalışmanın ürünüdür. Metnin kurulmasından sonra eserin dizin ve sözlüğü hazırlanmıştır. Eserde geçen kelimeler sözlüğe alımış, metinde geçtiği yerler de tek tek gösterilmiştir. Birleşik fiiller ile bazı kalıp ifadeler alt madde olarak sözlüğe alınmış; metinde geçen kişi ve yer adları bazı açıklayıcı bilgilerle beraber ayrı olarak dizinlenmiştir. Metnin imlası, ses bilgisi, cümle yapısı ve söz varlığıyla ilgili olarak çalışmadan elde edilen ve hazırlayana önemli görülen bazı tespitler Notlar bölümünde ana hatlarıyla ortaya konmuştur. Metnin tıpkıbaskısı da çalışmanın sonuna eklenerek okuyucuların istifadesine sunulmuştur.
|
|
 |
ULUSLARARASI TÜRKÇENIN BATILI ELÇILERI SEMPOZYUMU (5-6 KASIM 2012)
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1172, 1. Baskı 2016, Ankara, 234 s. Fiyatı: 12,00 TL Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesinin 5-6 Kasım 2012 tarihlerinde Türk Dil Kurumuyla ortaklaşa düzenlediği Türkçenin Batılı Elçileri başlıklı sempozyumunda sunulan bildiriler kurumumuz tarafından yayımlanmıştır. Bu sempozyumda; başta sempozyum bağlamında Batılı Türkologlar, onların eserleri ve ekolleri hakkında olmak üzere Türkoloji’nin çeşitli konu ve sorunları üzerine çok değerli bildiriler sunulmuş, bilimsel araştırmalar yapılmış, görüş alışverişinde bulunulmuştur. Çeşitli sebeplerle elimize geçmeyen iki bildiri dışında sempozyumda sunulan bildirileri bu eserde Türkçe-İngilizce anahtar kelimeleri ve İngilizce özetleriyle birlikte konuya ilgi duyanların dikkatine sunmaktayız. |
|
  |
ḤİLYETÜ’L-İNSĀN ve ḤABETÜ’L-LİSĀN, EbÛl-Fazl Cemâlü’d-din Ahmed b. Muhammed b. Mühennâ el-Hillî el-Hüseynî el-ʿUbeydilî Türk Dil Kurumu Yayınları: 1171, 1. Baskı 2016, Ankara, 16+186(a+b) s. tıpkıbasım Fiyatı: 30,00 TL Abû’l-Fazl Camâlu’d-dînAhmad b. Muhammad b. Hasan b. Al-HillÎ (v. 1283)’nin “İbn Mühennâ Lügati” adıyla anılan Kitâbu Hilyati’l-insân va Halbati’l-lisân’ının bilinen altı nüshası bulunmaktadır. Türkçe üzerine yazılmış ilk eserlerdendir.
|
|
  |
MÜNTAHABÂT-I LÜGÂT-İ OSMÂNİYYE, William James REDHOUSE el-İngilizî Türk Dil Kurumu Yayınları: 1170, 1. Baskı 2016, Ankara, 18+731 s. tıpkı basım Fiyatı: 70,00 TL Eser, yazarın 4 senelik çalışması ile hazırlanmıştır. Redhouse’un bu çalışmayı yapmasının sebebi de müellefat-ı Türkiye’de Arapça ve Farsça kelimeleri ve terkipleri ihtiva eden bir lügatin bulunmamasıdır. Bu lügat Arapça on sekiz bin iki yüz otuz ve Farsçadan altı bin dört yüz yirmi yani ceman yirmi dört bin altı yüz mana yahut manaları ihtiva etmektedir. Lügatine ise, kendi ifadesi ile, Müntahabât-ı Türkiye ismini vermiştir. 1269 [15 Ekim 1852] tarihli 2. cildin sonunda eserde 18.897 Arapça, 6761 Farsça olmak üzere toplam 25.658 kelime olduğu söylenir ki bu da eserin yazmadan basmaya geçerken genişletildiğini, yaklaşık 1000 kelimenin ilave edildiğini göstermektedir. |
|
  |
ŞECERE-Yİ TERÂKİME, Ebû’l-Gâzî Bahâdır Han Türk Dil Kurumu Yayınları: 1169, 1. Baskı 2016, Ankara, 10+66 (a+b) s. tıpkıbasım Fiyatı: 30,00 TL 1659-1660 yıllarında Ebulgazi Bahadır Han tarafından yazılan Şecere-yi Terākime, 17. yüzyılın önemli tarih eserlerindendir. Eserini yazarken Ebulgazi’ye Türkmen boyları arasında söylenen rivayetler ve hocaların, beylerin ellerinde bulunan şecereler kaynaklık etmiştir. Ayrıca tarihî eserlerden reşidüddin’in Câmiʿü’t-tevārîḫ’indeki Oğuz-nâme’den yararlanmıştır, ancak Şecere-yi Terākime’de Câmiʿü’t-tevārîḫ’te olmayan bilgiler de yer almaktadır. |
|
  |
KRİMİNAL TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ, Hazırlayan: Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Dairesi Başkanlığı Türk Dil Kurumu Yayınları: 1168, 1. Baskı 2016, Ankara, 161 s. Fiyatı: 26,00 TL Kriminal Terimleri Sözlüğü, JKDB bünyesinde geliştirilen uzmanlık raporlarında terminoloji birliğini sağlamayı ve adli makamlar için rapor içeriklerini daha anlaşılır hâle getirmeyi amaçlayan bir eserdir. Çalışmalar sırasında JKDB’nin bütün birimlerinin katılımıyla oluşturulan proje grubu tarafından laboratuvar inceleme alanlarında kullanılan terimlerin anlamları sistematik ve bilimsel bir yaklaşım kullanılarak derlenmiştir. Eserin, kriminal inceleme alanlarında hizmet veren kurumlar arasında standardın sağlanması ve bilirkişi raporlarının anlaşabilirliğinim artmasına yönelik önemli faydalar sağlayacağı; bu alanda ülkemizde önemli bir boşluğu dolduracağı değerlendirilmektedir.
|
|
 |
ORMANCILIK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ, Metin SARIBAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1167, 1. Baskı 2016, Ankara, 676 s. Fiyatı: 70,00 TL Eserde, madde başlarında Türkçeyi öne çıkarmak amacıyla ormancılığın temeli olan çok sayıda bitki adlarının önce Türkçesi dada sonra da Latincesi verilmiştir. Bitki tanımları yapılırken bitki adlarının önce Türkçesi, daha sonra da Latincesi verilmiş, daha sonra kısaca bitki anlatılmıştır. Bazen de Türkçe karşılığı olmayan Latince bitki adları doğrudan madde başı yapılarak bu bitkiler tanıtılmıştır. Bitki dünyası çok zengin olduğundan hiçbir şekilde tüm bitki adları alınmamış, sadece ormancılıkta önemli olan bitkiler ele alınmıştır. |
|
|
DEDE KORKUT -DRESDEN YAZMASI- GİRİŞ, NOTLAR: Sadettin ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1166/1, 2. Baskı 2021 (Gözden Geçirilmiş), 1. Cilt, 886 s. DEDE KORKUT -DRESDEN YAZMASI- METİN, DİZİN: Sadettin ÖZÇELİK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1166/2, 2. Baskı 2021 (Gözden Geçirilmiş), 2. Cilt, 815 s. Dede Korkut’un Dresden yazması üzerine hazırlanan eserin birinci cildinde “Giriş, Notlar”; ikinci cildinde ise “Metin ve Dizin” yer almaktadır. “Giriş” bölümünden önce gerek şimdiye kadarki okuma şekillerinin gerekse ortaya konan değerlendirme ve tekliflerin Dresden yazması üzerinde yapılmış önceki çalışmalardan izlenebilmesi için Dresden Yazması Yayınlarının Sayfa-Satır Tablosu hazırlanmıştır. “Giriş” bölümünde Dede Korkut metinleri üzerinde yapılmış önemli filolojik çalışmalardan söz ettikten sonra yazma eserlerin okunma sorunları üzerinde durulmuştur. “Notlar” için Dresden yazması esas alınmakla beraber gerekli durumlarda Vatikan yazmasından da teklifleri destekleyecek tanıklar verilmiştir. Notlar, Dresden yazmasındaki sayfa ve satır numarasına göre etiketlenerek sıralanmış; notların başına çoğunlukla yapılan tespit veya teklif hakkında fikir verecek kısa bir başlık yazılmıştır. Birinci cildin sonundaki “Notlar Dizini”, iki bölümden oluşmuş; birinci dizin sayfa ve satır numaralarına göre küçükten büyüğe doğru, ikincisi alfabetik sırayla hazırlanmıştır. Kitabın ikinci cildinde “Metin” bölümü bir sayfada Dresden yazmasının fotoğrafı, karşı sayfada ise bunun çeviri yazısı olacak şekilde hazırlanıp çeviri yazıda sayfa numaraları koyu puntoyla, satır numaralarını ise ayraç içerisinde gösterilmiştir. “Dizin” bölümünde metindeki kelimelerin yanı sıra anlamca kaynaşmış birleşik fiiller ve deyimlere de madde başı veya alt maddelerde; metindeki özel adlara ise “Özel Adlar Dizini”nde yer veriliştir. |
|
 |
KARAY TÜRKLERİNİN DİLİ, SELMA GÜLSEVİN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1165, 1. Baskı 2016, Ankara, 534 s. Fiyatı: 44,00 TL Karayca; Hazar Devleti’nin bakiyesi kabul edilen, Museviliğin Karia mezhebini kabul etmiş olan Karayların dilidir. Bu dil, Türk dilinin Kıpçak lehçelerinden biridir. Karay Türklerinin Dili başlıklı bu eserde, Karaylar ve Karayca ile ilgili bilgiler, Troki diyalekti ile yazıya geçirilmiş çeşitli eserlerden seçme metinler ve onların Türkiye Türkçesine aktarımları ile dil incelemeleri ve söz dizini bulunmaktadır. |
|
 |
TÜRK TASAVVUF EDEBİYATI MAKALELERİ, A. Azmi Bilgin
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1164, 1. Baskı 2016, Ankara, 295 s. Fiyatı: 24,00 TL Eserdeki yazılar doğrudan ya da dolaylın olarak Türk tasavvuf edebiyatı ile ilgilidir. Makale, bildiri ya da ansiklopedi maddesi formatında olan ilk bölümdeki yazılarda tasavvufun mahiyeti; Arap, Fars ve Türk edebiyatlarına etkisi; Tekke edebiyatı olarak adlandırılan bu bilim dalının adlandırılma sorunu, türleri, nazım şekilleri gibi konular ele alınmıştır. İkinci bölümde Nesimî, Aziz Mahmud Hüdayî, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Hâşim Baba, Nigârî gibi sufi şairlerin yanı sıra tasavvufi terimleri şiirlerinde yoğun olarak kullanan Fasih Ahmed Dede, Esrar Dede gibi divan şairleri kısa özlü bir şekilde tanıtılmıştır. Son bölümde ise Mevlana, Sadreddin-i Konevi ve Yunus Emre gibi ünlü mutasavvıflarla ilgili araştırma yazılarına yer verilmiştir. Eser, tasavvufa ve bunun etkisiyle oluşmuş olan Türk edebiyatına ilgi duyan herkesin yararlanabileceği bir kaynak olma özelliğini amaçlamaktadır. |
|
 |
KUTADGU BILIG VIYANA, FERGANA, KAHIRE NÜSHASI, YUSUF HAS HACİB
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1163, 1. Baskı 2016, Ankara, 1. baskı, tıpkıbaskı, 3 cilt,Viyana: 24+95 v., Fergana: 16+225v., Kahire: 20+196 v., Fiyatı: 184,00 TL Karahanlı ve İslam devri Türk edebiyatının ilk büyük eseri olan Kutadgu Bilig, Yûsuf Hâs Hâcib tarafından Balasagun’da yazılmaya başlanmış, 1069-1070’te Kâşgar’da tamamlanmış ve Doğu Karahanlı hükümdarı Tavgaç Buğra Kara Han Ebû Ali Hasan bin Arslan [v. 1103]’a takdim edilmiştir. Kutadgu Bilig’de esas konu “hedef insan”dır. Bu hedef insan tipi, cemiyet içine yerleştirilir, fertlerin birbirleriyle ve devletle olan münasebetleri ele alınır. Eser hem içtimaiyat hem de siyaset ilmi ile ilgili bir eserdir. “Devletli olma bilgisi” manasına gelen Kutadgu Bilig, ıstılah olarak siyasetname manasını kazanmıştır. Eserde, cemiyetteki muhtelif tabakalar ve meslek mensuplarının sahip olması gereken vasıflar, uymaları gereken hâl ve hareket tarzları enine boyuna anlatılır. Eski Türk bey ve hanlarından sık sık vecizeler aktarılır, atasözleri ve halk şiirlerinden parçalar örnek olarak verilir. |
|
 |
ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ, AHMET CAFEROĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 260, 4. Baskı 2021, 336 sayfa Uygur Türkleri, IX. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar olan dönemde bir kültür geleneği oluşturmuştur. Bu gelenek içerisinde Eski Uygur Türkçesi, Orta Asya’da var olan kültüre önemli ölçüde rehberlik etmiş ve bir nevi uluslararası kültür dili hâline gelmiştir. O dönemin Uygur Türkçesi metinleri daha çok dinî metinlerin çevirileridir. Budist metinlerinin çevirisiyle Sanskrit; Mani metinlerinin çevirisiyle İrani; Hristiyan metinlerinin çevirisiyle Süryani unsurlar Uygur Türkçesinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu nedenle Uygur Türkçesinde yabancı kökenli kelimeler daha çok din felsefesine ait kavramlardan ibarettir. Birinci baskısı 1968 yılında yayımlanan sözlükte, 7.500 kelimeye yer verilmiştir. |
|
 |
MUSTAFA ÖNER, KAZAN-TATAR TÜRKÇESI SÖZLÜĞÜ
Türk Dil Kurumu Yayınları: 963, Ankara, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2015, 603 s., Fiyatı: 34,00 TL Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü, dil araştırmalarında kısaca Tatarca olarak adlandırılan çağdaş Türk lehçesinin ve onun yazı dilinin, daha çok edebiyat eserlerine dayanan sözlüğüdür. Toplam 16.887 adet söz varlığına ulaşan sözlüğün alt maddelerinde 3600 kadar deyim ve tamlama vardır ve bu maddeler 90 kadar irili ufaklı metinden taranıp derlenen 4000 adedi aşan örnek cümle ve parça alıntısıyla tanıklanmıştır. Böylece, cırlar, beyitler, bilmeceler, masallar gibi Tatar halk edebiyatı örneklerinden, Abdullah TUKAY, Ayaz İSHAKİ, Alimcan İBRAHİM, Şeyhzade BABİÇ, Mehmüt GALEV, Hesen TUFAN gibi klasikleşmiş yazarlarına kadar, dilin başlıca söz varlığını içine alan bir sözlük hazırlanmıştır. |
|
 |
KÂŞGARLI MAHMUD, hazırlayanlar: AHMET B. ERCİLASUN, ZIYAT AKKOYUNLU, DÎVÂNU LUGÂTI’T-TÜRK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1120, Ankara, 3. baskı 2018, CXIX+995 s., Fiyatı: 50,00 TL Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yeni bir yayını olan bu eserde metin yeniden kurulmuş, tercüme yeniden yapılmıştır. “Metin” ile kastettiğimiz Dîvânu Lugâti’t-Türk içindeki Türkçe malzemenin bütünüdür. Kelimeler, kelime grupları, cümleler, atasözleri, şiirler ve hatta ekler. Bütün bu malzemenin 11. yüzyıl Türkçesinin özelliklerine uygun olarak doğru okunması Dîvânu Lugâti’t-Türk yayınlarındaki en büyük sorunlardan biridir. Arapça anlamlara; kelimenin, eserin diğer yerlerindeki kullanımlarına, en önemlisi tarihî ve yaşayan lehçelerle karşılaştırmalara ve tabii daha önce yapılan çalışmalara dayanarak en doğru okunuş bulunmaya ve en doğru metni kurulmaya çalışılmıştır. 2015 yılında eserin 2. baskısı yapılmıştır. |
|
 |
İLAÇ VE ECZACILIK TERIMLERI ÇALIŞMA GRUBU SÖZLÜĞÜ, İLAÇ VE ECZACILIK TERIMLERI SÖZLÜĞÜ,
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1121, Ankara, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2014, 1032 s., Fiyatı: 40,00 TL
Bu çalışma, bütün alanlarıyla ilaç ve eczacılık terimlerini içeren ve tanımlayan Türkçe kaynakların eksikliği görülerek doğrudan eczacılıkla ilgili temel kavramların adlandırılması, terim birliğinin sağlanması, mümkün olduğu ölçüde yabancı sözcüklere Türkçe karşılıkların bulunması ve öteki bilim dallarının kaynaklarında geçen eczacılıkla ilgili terimlerin bir araya getirilmesi ve tanımlanması amacıyla yürütülmüştür. 2015 yılının sonunda gözden geçirilmiş 2. baskısı yapılmıştır. |
|
 |
ŞAKIR BAYHAN, BOŞNAKÇA-TÜRKÇE SÖZLÜK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1159, 1. Baskı 2015, Ankara, 1600 s., Fiyatı: 80,00 TL Boşnakça-Türkçe Sözlük, Kurumumuz tarafından yürütülen bir sözlük dizisi çalışmaları sonunda ortaya çıkmış bir eserdir. Bu nedenle Türkçe karşılıklar verilirken Türk Dil Kurumunun geliştirip benimsediği günümüz Türkçesi göz önünde bulundurulmuştur. Sözlüğün hazırlanmasındaki temel amaçlardan biri, bu alanda ülkemizde eksiklik duyulan bir sözlüğü ortaya koymak, diğer taraftan dillerin değişen bir varlık oldukları düşüncesiyle Boşnakçayı daha güncel ve kapsamlı öğrenmek ve ilerletmek isteyenlere kaynak sunmaktır. Sözlüğün içinde yorumlanan madde başı sayısı 60.400’dür. Ayrıca güncel kullanıma ait birleşik söz, birleşik fiil, deyim ve tabirlere, sözcük gruplarına, halk diline, argolu ifadelere, atasözlerine, çeşitli meslek ve branşlara (bilim ve teknik, tıp, bitki bilimi, dil bilgisi, mimarlık vb.) ait terimlere bol bol yer verilerek bu esere zenginlik kazandırılmaya çalışılmıştır. |
|
 |
TÜRKÇEDE BATI KÖKENLİ KELİMELER SÖZLÜĞÜ: TÜRKÇEDE BATI KÖKENLİ KELİMELER SÖZLÜĞÜ ÇALIŞMA GRUBU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1161, 2. Baskı 2019, 1640 sayfa Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü adlı bu eser, Türk kültür ve edebiyat tarihinde Tanzimat’tan sonra gelişen Türk edebiyatının doksan beş yazarının dört yüz otuz dokuz eserinin fişlenmesiyle oluşturulmuştur. Edebî eserlerimizde kullanılan sözlerin anlamları ve örnekleriyle birlikte verildiği bu kitap, üzerinde çalışanların tespit edebildiği Batı kökenli 6.634 sözü ve bunların yer aldığı 39.615 örnek cümleyi içermektedir. |
|
 |
Ni’metullâh Ahmed, hazırlayan: Adnan İNCE, Lügat-i Ni’metu’llâh
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1162, 1. Baskı 2015, Ankara, 1001 s., Fiyatı: 70,00 TL Bu eser, “Türkiye Türkçesinin Tarihsel Sözlüğü Projesi” kapsamında taramaya alınan kaynaklardan biridir. Yazılış tarihi olan 947/1541’e kadar Anadolu sahasında Farsça-Türkçe yazılmış en kapsamlı sözlüktür. Metinde alışılagelmiş çeviri yazı işaretleri kullanılmıştır. Sözlüğün sonuna, madde başı kelimelerin yeni harfli dizini eklenmiştir. |
|
 |
Ali Şîr Nevâyî Mecâlisü’n-Nefâyis, hazırlayan: Kemal ERASLAN, Farsça çeviri: A. Naci TOKMAK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 735/I-II, Ankara, birleştirilmiş 2. Baskı 2015, CIV+668 s., Fiyatı: 40,00 TL Nevayi’nin; Türk edebî hayatını tanıtmak, Molla Cami’nin Baharistan’ı ile Devlet Şah Tezkiresi’nde yer almayan Türkçe yazan şairleri unutulmaktan kurtarmak, Türkçe yazmaya teşvik etmek ve yeni yetişenlere onculuk etmek amacıyla kaleme aldığı eser, Türk diliyle yazılmış ilk şairler tezkiresi olduğu kadar, devrin sosyal ve kültürel hayatına ışık tutmasıyla içeriği bakımından da çok önemlidir. İki ciltten meydana gelen eserin ilk cildinde “Giriş” ve “Metin”, ikinci cildindeyse “Çeviri” ve “Notlar” bölümleri yer almaktadır. Eserin Farsça çevirisi Prof. Dr. Naci Tokmak tarafından yapılmıştır. Eserin ikinci baskısında iki cilt birleştirilerek basılmıştır. |
|
 |
Kırım Karaycasının Katık MecuMası (Metin-Sözlük-Dizin), hazırlayan: Tülay ÇULHA
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1158, 1. Baskı 2015, Ankara, 600 s., Fiyatı: 26,00 TL Bu çalışma, “Kırım Karaycasıyla Yazılmış Bir Mecmua” başlıklı doktora bitirme çalışmasının baskıya hazırlanmış şeklidir. Karay Türkçesinin Kırım diyalektine ait halk edebiyatı örneklerini içeren Katık Mecmuası, İbrani harfleriyle kaleme alınmış el yazması bir metindir. Kitap, temelde adı geçen mecmuanın yazı çevirimi ve dizin-sözlük çalışmasından oluşmaktadır. Eser sahibinin hazırlamış olduğu çalışma, Giriş, Metin (Mecmua), Sözlük-Dizin, Kaynakça, Sonuç ve Ekler olmak üzere 6 bölümden oluşmaktadır. Eserin sonunda Katık Mecmuası’nın tıpkıbasımı yer almaktadır. |
|
 |
SözVarlığı, Yazım ve Anlatım Açısından Türkçedeki Gelişmeler, Hamza ZÜLFİKAR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1155, 1. Baskı 2015, Ankara, 526 s., Fiyatı: 40,00 TL Söz Varlığı, Yazım ve Anlatım Açısından Türkçedeki Gelişmeler adlı eser, Osmanlı Türkçesinden Türkiye Türkçesine geçişte dilimizin geçirdiği sadeleştirme, millîleştirme hareketleri içinde uğradığı değişme ve gelişmeler bol örneklerle ele alınmıştır. Batı dillerinin etkisiyle yeniden yabancılaşma yoluna giren Türkçenin durumuna somut örnekler verilerek dikkat çekilmiş. Bu gelişmede Türk Dil Kurumunun katkıları ele alınmış, yazım birliği üzerinde özellikle durulmuştur. Bu çalışma, bir kültür ve bilim dili olan Türkçenin doğru kullanılması, söz hazinesinin geliştirilmesi, Türkçeyi daha yakından tanıma ve inceliklerine vakıf olmak amacıyla hazırlanmış; öğreticilere ve öğrencilere kılavuzluk etmesi için sade, açık bir dil kullanılmıştır. |
|
 |
Güney Sibirya Altay Türkçesi Ağızları, Figen GÜNER DİLEK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1156, 1. Baskı 2015, Ankara, 548 s., Fiyatı: 36,00 TL Bu çalışma, henüz internetin Türkiye’de yaygınlaşmadığı, dijital kayıt cihazlarının bulunmadığı 90’lı yılların sonlarındaki imkânlarla kaydedilmiş, deşifre edilerek yazıya geçirilmiş, incelenmiş ve 2005 yılında doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Eserde, bir yandan ağızlardaki sesleri ayrıntılı olarak incelemeye gayret edilirken diğer yandan da yazarın ilkesi, parçalardan bütüne gidebilmek, bütünü tanımlamak ve tamamlamak olmuştur. Çalışma, giriş ve 6 bölümden oluşmaktadır. İncelemenin bütün bölümlerinde örnekler, Güney ağızlarından Kuzey ağızlarına doğru giden bir sıra düzeniyle verilmiştir. |
|
 |
YENI UYGUR TÜRKÇESI GRAMERI, Rıdvan ÖZTÜRK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 593, 3. Baskı 2015, Ankara, 168+3 s., Fiyatı: 8,00 TL Türk dünyasının en doğu ucunda bulunan Uygur Türklerinin dil özelliklerini içeren bu eser, “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi” ve “Söz Dizimi” olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Kitabın sonunda, önce Uygur Türkçesine ait birkaç metin, daha sonra bunların Türkiye Türkçesine aktarılmış şekilleri ve en sonda da metinlerden ikisinin Arap ve Kiril harfli özgün biçimlerinin tıpkıbasımları bulunmaktadır. |
|
 |
ATATÜRK’TEN 20 ANI, Mehmet Ali AĞAKAY
Türk Dil Kurumu Yayınları: 344, 7. Baskı 2015, Ankara, 40 s., Fiyatı: 4,00 TL Atatürk ile ilgili bu yirmi anı, onun halkla olan temasları sırasında yaptığı sohbetleri konu almaktadır. Kitapta ayrıca yabancıların Atatürk’e bakışına, onun sofrasında yapılan konuşmalara da yer verilmiştir. |
|
 |
DOĞU TÜRKISTAN UYGUR AĞIZLARI, Erkin EMET
Türk Dil Kurumu Yayınları: 932, 2. Baskı 2015, Ankara, 519 s., Fiyatı: 28,00 TL Doğu Türkistan Uygur Ağızlarının ses bilgisi bakımından incelendiği bu çalışma, Giriş dahil dört kısımdan ibarettir: Giriş’te Uygur Türklerinin tarihi, bugünkü durumları dışında Uygur ağızları, Uygur ağızlarının tasnifi, Uygur ağızları üzerinde yapılan çalışmalar, ağızları birbirinden ayıran temel özellikler üzerinde durulmuştur. I. Kısım, hem Doğu Türkistan bölgesinden yazarın derlemeleri hem de bugüne kadar yapılan ağız araştırmalarındaki malzeme temelinde Kaşgar, Hoten, Lopnor ve Kumul ağızlarının ses bilgisi bakımından karşılaştırmalı incelemesidir. II. Kısım derlenen metinlere ayrılmıştır. III. Kısım Dizin’e ayrılmıştır. Bu kısımda bağımsız ağız dizinlerini, ağız malzemesinin Ortak Türkçede toplandığı bir dizin de izlemektedir. |
|
 |
İSTANBUL FOLKLORU, Henry CARNOY, Jean NICOLAID?S, çeviren: Suna Timur AĞILDERE
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1157, 1. Baskı 2015, Ankara, 165 s., Fiyatı: 18,00 TL Bu çalışma ile eser sahipleri, Osmanlı İmparatorluğu folkloru üzerine yaptıkları araştırmalar sırasında elde ettikleri belgeleri yayımlamaya devam etmektedirler. Söz konusu eser, özellikle İstanbul efsanelerine adanmıştır. |
|
 |
CAHIT KÜLEBI, Mehmet YARDIMCI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1154, 1. Baskı 2015, Ankara, 80 s., Fiyatı: 12,00 TL Bu eserde, rahat bir anlatımla çağdaş şiire renk katan; diliyle, insanıyla, doğasıyla Türk halkının sesi olan Cahit Külebi, bütün yönleriyle tanıtılmaya çalışılmıştır. Şiirlerinde çocukluk ve gençlik yıllarının geçtiği yörelerden izler taşıyan; insan, yurt ve doğa sevgisini işleyip, halkın yaşam güçlüklerini sergileyen Külebi’nin 1940 sonrası Türk şiirinin yenileşmesi hareketinde kendine özgü bir yeri vardır. |
|
 |
YAHYA KEMAL BEYATLI, Önder GÖÇGÜN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1153, 1. Baskı 2015, Ankara, 111 s., Fiyatı: 18,00 TL Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin seçkin isimlerinden Yahya Kemal Beyatlı, “Bu dil, ağzımda annemin sütüdür.” şeklinde ifadesini bulan engin Türkçe sevgisi ile Türk diline gönül ve emek verenlerin de en önde gelenlerindendir. Onun şiir dili, “Beyaz Lisan” anlayışı etrafında, tabii söyleyişler hâlinde karşımıza çıkan “Yaşayan Türkçe”dir. Bu kitapta Yahya Kemal, dil ve güzel Türkçemiz etrafındaki son derece anlamlı hükümlerine ve eserlerine dayalı tespitlerle değerlendirilmeye çalışılmıştır. |
|
 |
TÜRKÇEDE NİTELEME SIFAT İŞLEVLİ YAN TÜMCELER, Fatma ERKMAN AKERSON-S. N. Şeyda OZİL
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1151, 1. Baskı 2015, Ankara, 281 s., Fiyatı: 24,00 TL Yazarların bu eseri hazırlarken amacı, Türkçedeki yan tümce yapılarının tümünü incelemektir. İlk olarak sıfat işlevli yan tümce adı verdikleri yapıları incelemişlerdir. Konun geniş bir kapsama sahip olması nedeniyle çalışma bu yan tümcelerle sınırlı tutmuştur. |
|
 |
KUTADGU BILIG’DE SÖZ YAPIMI, İbrahim TAŞ
Türk Dil Kurumu Yayınları: 984, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2015, Ankara, 281 s., Fiyatı: 30,00 TL Kutadgu Bilig’de Söz Dizimi adlı eser üç ana bölümden oluşmaktadır. 1. Giriş, 2. Söz Yapımı, 3. Dizinler. “Giriş” bölümünde Kutadgu Bilig ile ilgili kısaca bilgi verilmiş, bu eser üzerinde söz yapımına ilişkin yapılan çalışmalar eleştirel bir gözle değerlendirilmiştir. “Söz Yapımı” ise dört alt bölümden oluşmaktadır. 1. Addan Ad Türeten Ekler 2. Addan Eylem Türeten Ekler 3. Eylemden Ad Türeten Ekler 4. Eylemden Eylem Türeten Ekler. Son bölümde ise “Dizinler” iki alt başlık ile incelenmiştir. 1. Genel Dizin; madde başı sözcüklerin sayfa numaralarını göstermektedir. 2. Köktaş Sözcükler Dizini; bir ve aynı kökten türemiş akraba sözcükleri içermektedir. |
|
 |
ESKI UYGURCA ALTUN YARUK SUDUR’DAN “AÇ BARS” HIKÂYESI, hazırlayan: Zemire GULCALI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1084, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı 2015, 451 s., Fiyatı: 20,00 TL Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Uygurca Altun Yaruk Sudur’un 26. bölümü (10. kitap) içerisinde yer alan Aç Bars öyküsünü ele almakta ve 5 bölümden oluşmaktadır. 1. Giriş: Altun Yaruk Sudur ve üzerine yapılan çalışmalar, Aç Bars metni ve içeriği, metnin yazım özellikleri, yazı çevirimi ve harf çeviriminde tutulan yol, çeviri yazı işaretleri, Aç Bars metni üzerine yapıla araştırmalar, metinde geçen ikilemeler, St. Pt. Yazması ile Radloff-Malov yayını arasındaki farklar ve Berlin fragmanlarının konkordansı ele alınır. 2. Berlin Fragmanları: U ve Mz. varaklarının ön ve arka yüzündeki metnin harf çevirimi verilir, R-M’den ayrıldığı noktalar dipnotla gösterilir. 3. Metin ve Çeviri: St. Pt. yazması esas alınarak yapılan yazı çevirimi ve harf çevirimi, hemen ardından Türkçeye aktarımı verilir. 4. Açıklamalar: Uygurca metin ile Çince metin karşılaştırılarak önemli söz ve ibareler üzerinde açıklama yapılır. 5. Dizin: Uygurca – Türkçe – Çince – Çağdaş Uygurca, Çince – Uygurca ve Çağdaş Uygurca – Eski Uygurca dizinleri yer alır. Eser, söz konusu çalışmanın 2013 yılında yayımlanan ilk baskısında gözden kaçan yazım yanlışları ve dizgi hatalarının giderilmesi, açıklamalar kısmında yapılan bazı eklemeler ve Çağdaş Uygurca – Eski Uygurca söz dizininde yapılan kısaltmalar vb. düzeltilerin de yapılmasıyla okurlara 2. baskı olarak yeniden sunulmuştur. |
|
 |
ALÎ-ŞIR NEVÂYÎ MÎZÂNU’L EVZÂN, hazırlayan: Kemal ERASLAN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 568, 2. Baskı 2015, Ankara, 198 s., Fiyatı: 12,00 TL Bu yayın, Alî-Şîr Nevâyî’nin vezinleri ve aruz kalıplarını konu alan Mîzânu’l-Evzân adlı eserinin, çeviri yazı işaretleriyle yeni harflere aktarılmasını içermektedir. Eserde, üç güvenilir nüshaya dayanarak karşılaştırmalı metin oluşturulmuş, ayrıca metinler günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Çalışmanın sonunda; aruz cüzleri, aruz ile ilgili terimler, tanımları ve örnekleriyle bir sözlük hâlinde verilmiştir. |
|
 |
Ma’rûf er-Rûsâfî, Yabancı Ağızlı Konuşma Bozukluk-larına Reddiye, çeviren: musa yıldız
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1152, 1. Baskı 2015, Ankara, 78+46 s., Fiyatı: 18,00 TL Rusâfî bu eserinde, Osmanlı Türkçesindeki Arapça kelimeleri beş bölüme ayırır: 1. Telaffuzunu ve anlamını değiştirmedikleri kelimeler. 2. Tellefuzunu ve anlamını değiştirdikleri kelimeler (13 adet). 3. Telaffuzunu değiştirip anlamını değiştirmedikleri kelimeler (72 adet). 4. Telaffuzunu değiştirmeyip anlamını değiştirdikleri kelimeler (224 adet). 5. Arapça olmadığı hâlde Arap dil bilgisi kurallarına göre türettikleri kelimeler (9 adet). Rusâfî’nin bu eseri kaleme almasının asıl amacı 4. ve 5. bölümlerde geçen yani telaffuzu değiştirilmeyip anlamı değiştirilen kelimeler ile Arapça olmadığı hâlde Arap dil bilgisi kurallarına göre türetilen kelimelerdir çünkü karışıklık, şüphe ve tereddüt bu kelimelerde meydana gelmektedir. Sözdeki kusur da onlarda oluşmaktadır çünkü bu kelimelerin yapıları Arapça, anlamları ise Türkçedir. Rusâfî eserine 5. bölümden başlar ve geriye doğru giderek kelimeleri ele alır. Birinci bölümde saydığı telaffuzunu ve anlamını değiştirmedikleri kelimeleri eserinde incelemez. Böylece toplam dört bölüm hâlinde 399 kelimeyi Osmanlı Türkçesi ve Arapça örneklerle teker teker işler. |
|
 |
MARAŞLI ÂŞIK BEHLÜL ALİ, Ali KARAÇALI Türk Dil Kurumu Yayınları: 946, 2. Baskı 2015, Ankara, 232 s., Fiyatı: 12,00 TL Başlangıcı tarihin derinliklerine uzanan âşıklık geleneği yurdumuzun kimi bölgelerinde diğer yerlere göre daha canlı yaşatılmaktadır. Maraş ve Elbistan çevresi de bu geleneğin canlı biçimde yaşatıldığı bölgelerden biridir. Temsilcilerine âşık, ozan, halk şairi, saz şairi gibi adlar verilen bu geleneğin yöredeki önemli temsilcilerinden biri de Behlül Ali’dir. Ancak bu güne kadar, âşık hakkında Türk halk edebiyatına ilişkin yazılı kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamakta, sadece yöreye ilişkin birkaç kitap ve ansiklopedide adından kısaca söz edilerek çok bilinen birkaç şiirine yer verilmektedir. Bu eser, Elbistan yöresinin âşıklık geleneği içerisinde önemli bir yeri olan Behlül Ali hakkında yapılan ilk derli toplu çalışmadır. Eserde, Behlül Ali’nin hayatı yaşayan tanıklıklarla araştırılmış, sanatı, âşıklığı ve eserleri biçim ve içerik yönlerinden incelenmiş; âşığın elimizdeki tek eseri olan “Âşık Behlül ilen Güllü Fadime’nin Türküsü” adını verdiği el yazması şiir defterinde kayıtlı bulunan bütün şiirleri çeviri yazıyla günümüz Türkçesine aktarılmış; çeşitli kaynaklardan ve âşığın yaşayan çocukları ile yakın akrabalarından derlenen on şiiri de kitaba eklenmiştir. Ayrıca eserin sonunda özgün el yazması metin tıpkıbasım olarak verilmiştir. |
|
 |
TÜRK SÖZÜNÜN ASLI, Hüseyin Namık ORKUN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 852, 3. Baskı 2015, Ankara, 36 s., Fiyatı: 2,00 TL Türk adı ilk kez, VIII. Yüzyıl Çin kaynakları ile Uygur metinlerinde geçmektedir. Bu kaynakların ve araştırmaların bazılarında belirtildiği gibi Türk adı Çin kaynaklarında telâffuz edildiği şekilde, miğfer anlamına gelen Tu-kiüe kelimesinden mi veya Hun/Kun kelimesinden mi yoksa türü-/türe- kökünden mi gelmektedir? Bu soruların cevabını bulabileceğimiz Türk Sözünün Aslı adlı eser, Türk Dil Kurumu tarafından günümüz yazım kurallarına göre yeniden düzenlenmiştir. |
|
 |
BURHÂN-I KATI: MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ, Hazırlayanlar: Mürsel ÖZTÜRK-Derya ÖRS Türk Dil Kurumu Yayınları: 733, 3. Baskı 2022, 1261 sayfa Eser, 17. yüzyılda Hindistan’da Farsçanın büyük bir gelişme göstermesi üzerine duyulan sözlük ihtiyacı üzerine Muhammed Hüseyin bin Halef et-Tebrizî tarafından yazılmıştır. Farsçadan Farsçaya olan bu sözlüğün, 20.000’in üzerinde kelimeyi içermesi, döneminde kendinden önce hazırlanmış sözlüklere göre kelime sayısı bakımından farklılık göstermektedir. Eser sadece hacim bakımından değil, düzenleniş bakımından da kendi alanına yenilik getirmiştir. Daha önce yazılan sözlüklerin bazıları son harflerine göre bazıları ise baştan ikinci harflerine göre sıralanmış olmalarına rağmen, Burhân-ı Katı tıpkı modern sözlükler gibi Fars alfabesine göre sıralanmıştır. Bu sözlüğü diğer sözlüklerden ayıran bir diğer özellik ise Farsça gramerine, kelime maddeleriyle ilgili olarak tarih ve coğrafyaya ait bilgilere de yer vermesidir. Mütercim Âsım, Farsçadan Farsçaya olan bu sözlüğü Tıbyân-ı Nâfi der Terceme-i Burhân-ı Katı adıyla Türkçeye çevirmiştir. Kitabın sonunda sözlük maddelerinin Arap alfabesine göre düzenlenmiş biçimi bir dizin şeklinde verilmiştir.
|
|
 |
SÖZ KİTABI TÜRKÇE-İTALYANCA SÖZLÜK, Bernardo da PARIGI, hazırlayan: Yavuz KARTALLIOĞLU
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1148, 1. Baskı 2015, Ankara, 1289 s. Fiyatı: 60,00 TL Vocabolario Italiano-Turchesco, Bernardo da Parigi tarafından yazılmış ve 1665 yılında Roma’da üç cilt hâlinde yayımlanmıştır. Sözlükte İtalyanca madde başlarının karşısında Türkçe kelimeler yer alır. Söz Kitabı Türkçe-İtalyanca Sözlük, Parigi’nin adı geçen eserine göre hazırlanmış giriş, inceleme, sözlük ve İtalyanca dizin bölümlerinden oluşmaktadır. Girişte Parigi ve eseri hakkında bilgiler verilmiş; inceleme bölümünde Parigi’nin sözlüğü fonolojik bakımdan detaylı olarak incelenmiştir. Sözlük bölümünde madde başları Parigi’nin Arap harfleri ile kaydettiği kelimeler transkribe edilerek, Arap harfli orijinal şekiller kaydedilerek, İtalyanca kelimelere göre Türkçe anlamlar eklenerek ve İtalyanca madde başları italik dizilerek oluşturulmuştur. Dizinde ise Parigi’nin madde başı yaptığı İtalyanca kelimeler yer alır. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR ŞİİRLER, Türk Dil Kurumu Güzel Yazılar Yazı Kurulu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 644, 5. Baskı 2015, Ankara, 299 s. Fiyatı: 8,00 TL Güzel Yazılar adlı dizinin şiire ayrılan bu çalışmasında, son dönem Türk edebiyatına damgasını vuran ustalardan başlayarak kronolojik bir anlayış çerçevesinde, günümüze kadar uzanan bir çizgide, bu türe emeği geçenlerin yazdıklarından bir seçki yer alıyor |
|
 |
TARİHÎ KARŞILAŞTIRMALI TOFA (KARAGAS) TÜRKÇESİ, Ali ILGIN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1149, 1. Baskı 2015, Ankara, 296 s. Fiyatı: 50,00 TL Çalışmamız, bugün Sibirya coğrafyasında varlığını sürdürmekte olan Tofa Türkçesinin biçim bilgisinin tarihî-karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve Tofa Türkçesindeki biçimbirimlerin yapısal ve işlevsel özelliklerinin tespit edilmesine dönüktür. Genel Türkolojide üzerinde az çalışılmış, Türkiye Türkolojisinde ise hiç çalışma yapılmamış Tofa Türkleri ve Türkçesine dönük bu çalışma 2008’in yaz aylarında ve 2013’ün kış aylarında Sibirya coğrafyasında yaptığımız derleme faaliyetlerinin sonucunda elde edilen dijital kayıt çözümlemelerine dayalı olarak ortaya konulmuştur. Çalışmamızda tarihî-karşılaştırmalı bir yöntem uygulanmasının yanında geleneksel yaklaşımın dışına çıkılarak biçimden işleve değil, işlevden biçime doğru bir metot izlenmiştir. Bugün Türkiye Türkolojisinde önemli ölçüde ihmal edilen Görünüş, Kip ve Kiplik, Kılınış gibi fiil kategorilerini çalışmamızın kapsamı içine alınmıştır. |
|
 |
HER YÖNÜYLE DİL, Doğan AKSAN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 439, 6. Baskı 2015, Ankara, 244 s. Fiyatı: 20,00 TL Dil bilgisi ve filoloji araştırmalarıyla geçirilen yüzyıllar sonunda insanın iç. ve dış dünyasıyla ilgili çeşitli sorunları içine alan, dil denen kurum, büyük bir önem kazanmış, bazı görüşlere göre insanın edindiği bütün bilgileri her alanda ortaya koyduğu yapıtları, anıları kapsayan ve birçok bilimi çerçeveleyen bir varlık olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle XX. yüzyılın ortalarında birdenbire gelişen, önem kazanan anlam bilimini birçok bilimlerin temeli sayanlar bile görülmüştür. Günümüzdeki dil biliminin çeşitli araştırma alanlarına, beliren yeni doğrultulara değinen eser, ülkemizdeki dil bilimi çalışmaları ve dil bilimi tarihi acısından önemli bir yere sahiptir. 1995 yılı itibarıyla diğer eserin baskılarında üç cildi bir arada basılmıştır. |
|
 |
İYİ VE KÖTÜ PRENS ÖYKÜSÜ, Çeviren: Vedat KÖKEN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 682, 3. Baskı 2015, Ankara, 324 s. Fiyatı: 16,00 TL James HAMİLTON’un, Türkoloji araştırmaları acısından büyük önem taşıyan bu eseri; Çin’deki Dunhuang Mağarası’nda bulunmuş olan ve X. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen seksen sayfalık Uygurca bir elyazması ile aynı konuyu işleyen ve yalnızca iki sayfası bulunabilmiş Uygurca başka bir el yazmasını konu edinmektedir. Her iki yazma da Buddhacılığın aslı Çince olan klasik bir öyküsüne dayanmaktadır. Başka Asya dillerinde de çevirileri bulunan bu öykünün Uygurca el yazmaları Türk dilinin X. yüzyıldaki özelliklerini aksettirmesi bakımından Orhon ve Yenisey’de bulunmuş Run harfli Türk yazıtları kadar önemli eserlerdir. |
|
 |
AÇIKLAMALI YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ, Murat ATAN, Şenol ALTAN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1135, 1. Baskı 2015, Ankara, 105 s. Fiyatı: 40,00 TL Üniversitelerin ekonometri, istatistik, işletme, endüstri mühendisliği, bilgisayar mühendisliği ve iktisat bölümlerinin lisans ve lisansüstü programlarında yöneylem araştırması, doğrusal programlama, karar alma teknikleri ve sayısal yöntemler dersleri adı altında yöneylem araştırması teknikleri kullanılmaktadır. Bu sözlük, bir yandan bu alanlarda öğrenim gören lisans ve lisansüstü öğrencilerine diğer yandan da uygulamada kaynak dağılım kararlarının alınmasından sorumlu olan yönetici ve işletmecilere yönelmeyi ve bu alanda terim birliği sağlamayı amaçlamaktadır. |
|
 |
Vu?ulî, DÎVAN (İNCELEME – METİN – ÇEVİRİ – AÇIKLAMALAR – DİZİN), hazırlayan: Hakan TAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1136, 1. Baskı 2015, Ankara, 319 s. Fiyatı: 28,00 TL Eser, dört bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, şairin hayatı ve edebî kişiliği üzerinde durulmuş, metinde geçen deyimler elden geldiğince atlanmadan gösterilmeye çalışılmıştır. “Vezin” konusu biraz daha ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır. İkinci bölüm, “Metin ve Çeviri”ye ayrılmıştır. Metin, bilinebilen tek yazma üzerinden tesis edilmiştir. Döneme ait mecmualar taranmış, Dmvan’da olan şiirler farklarıyla birlikte gösterilmiştir (bk. Metin Kurulurken Tutulan Yol). İkinci bölümde metin yayımının yanı sıra çeviriye de yer verilmiştir. Beyitler elden geldiğince anlaşılır bir hâlde günümüzün Türkçesine aktarılmaya çalışılmıştır. Şiirin şiir olabilmesi aynı zamanda farklı anlam katmanlarına da açık olabilmesi demektir. Bu durum, metne farklı bakış açılarıyla da yaklaşılabileceği anlamına gelir. Kimi yerlerde eğik çizgi (/) işaretiyle, ikinci anlama geçişlerin gösterilmesi mecburiyeti doğmuştur. Üçüncü bölüm, metindeki kimi noktaların açıklamalarıdır. Açıklamalarda ana kaynaklardan bilgiler derlendiği gibi, özellikle on altıncı yüzyıldaki öbür şairlerin konuyla ilgili benzer söyleyişlerine de yer verilmiştir. Böylece bir konunun aynı zaman diliminde yaşayan şairlerce gelenek çerçevesindeki işleniş biçimine de ayna tutulmuş oldu. Dördüncü bölüm, “Dizin”e ayrılmıştır. Metnin çevirisi verildiğinden sözlük yapmaya gerek görülmemiş, ilgililer için çalışmanın sonuna ayrıntılı bir dizin eklenmiştir. |
|
 |
KUZEY TÜRK BOYLARININ HALK EDEBİYATINDAN ÖRNEKLER, W. RADLOFF, yayıma hazırlayan: Tülay ÇULHA
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1137, 1. Baskı 2015, Ankara, 899 s. Fiyatı: 32,00 TL W. RADLOFF’un ünlü sözlüğüne kaynak teşkil eden 10 ciltlik derlemeleri, bugün dahi Türk halklarının halk edebiyatı ürünleri konusunda temel başvuru kaynaklardandır. RADLOFF’un ünlü Proben derlemelerinin tümünü transkripsiyon alfabesine aktarma projemizin ilk ürünü olan bu çalışma, Kırım ağzından yapılan derlemeleri içeren İbrani ve Kiril harfli 7. cildin baskıya hazırlanmış şeklidir. |
|
 |
TÜRK BOYLARININ HALK EDEBİYATINDAN ÖRNEKLER, W. RADLOFF, yayıma hazırlayanlar: Tülay ÇULHA, Muvaffak DURANLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1138, 1. Baskı 2015, Ankara, 351 s. Fiyatı: 16,00 TL Gagauz metinlerinin yer aldığı ve Proben derlemelerinin 10. cildini oluşturan bu çalışma, W. RADLOFF’un Türk Boylarının Halk Edebiyatından Örnekler adlı çalışmasının tümünü transkripsiyon alfabesine aktarma projemizin ikinci ürünüdür. Gagauzcanın yazı diline dönüşmeden önce yapılan bu derlemeler, Gagauzcanın yazı dilinin gelişimine yönelik yapılacak çalışmalarda önemli bir kaynak niteliğindedir.
|
|
 |
MECMU‘A-İ ?A?A’İD-İ TÜRKİYYE, Murat A. KARAVELİOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1139, 1. Baskı 2015, Ankara, 1200 s. Fiyatı: 40,00 TL Mecmu‘a-i ?a?a’id-i Türkiyye, adından da anlaşılacağı gibi kasidelerin toplandığı bir eserdir. Derleyenin ve ne zaman derlendiğinin bilinmediği eserde on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda yazılmış çeşitli türlerde iki yüz yetmiş üç kaside bulunmaktadır. Eserin baş taraflarında yer alan on altı adet terkib-bend, terci-bend gibi nazım şekilleri ile yazılmış şiirler bu sayıya dâhildir. Kırktan fazla şaire ait hemen her türden kasideyi içeren mecmua, yayımlanmış birçok divana imla, kelime, beyit ve kaside bazında katkılarda bulunur. Divanı olmayan veya günümüze ulaşmamış birçok şairin kasidelerini de içerir. Döneminin bazı tarihî olaylarına ve çok daha eski devirlerin kimi vakalarına dair aydınlatıcı bilgiler içermesi ise zaten kasidelerin önemli özelliklerindendir. Bu bakımdan bir devrin edebî, tarihî ve sosyolojik panoramasını Mecmu‘a-i ?a?a’id-i Türkiyye’ den takip etmek mümkündür. |
|
 |
OSMAN TÜRKAY’IN KELİME DÜNYASI, Mustafa BALCI
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1140, 1. Baskı 2015, Ankara, 227. Fiyatı: 18,00 TL 2001 yılında kaybettiğimiz Osman TÜRKAY, Türkçenin uluslararası arenada büyük şöhrete sahip bir şairidir. Şiirleri otuza yakın dile çevrilmiş, kitapları değişik ülkelerde birçok baskıya ulaşmıştır. Bu eserde TÜRKAY’a ait şiirlerden ve bu şiirlerde kullandığı üsluptan bahsedilmiştir. |
|
 |
SÜHEYL Ü NEV-BAHAR’DA ESKİCİL ÖGELER, İbrahim TAŞ
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1141, 1. Baskı 2015, Ankara, 131 s. Fiyatı: 16,00 TL Süheyl ü Nev-Bahar’da Eskicil Ögeler, 14. yüzyıl Anadolu Türkçesinin söz varlığı açısından kayda değer bir mesnevisi olan Süheyl ü Nev-Bahar’ın arkaik söz varlığını konu edinmektedir. Çalışma, metnin arkaik söz varlığını Türk dil biliminin ulaştığı veriler ışığında yorumlayarak dönemin söz varlığı çalışmalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. |
|
 |
ÇOCUKTA DİL EDİNİMİ, Saadettin KEKLİK
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1142, 1. Baskı 2015, Ankara, 229 s. Fiyatı: 24,00 TL Çocukta Dil Edinimi adlı eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde dil edinimiyle ilgili bilgilere yer verilirken ikinci bölümde Türkçede en sık kullanılan 3000 kelime; 0-6 yaş çocukları için 1200 kelime, 7-11 yaş çocukları için 1800 kelime şeklinde listelenmiştir. Son bölümde ise 120 karşıt anlamlı kelimenin çocuklar tarafından bilinme düzeyleri belirlenmiştir. |
|
 |
KAZAK DESTANLARI 10, Meyramgül JUMADİLOVA, Karasaş ALPISBAYEVA, Rafat ABDIGULIP, Pakizat AVESPAYEVA, aktaran: Ekrem AYAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1143, 1. Baskı 2015, Ankara, 303 s. Fiyatı: 14,00 TL Kazak sözlü edebiyatının hafızası olan akın, jırşı ve jıravlar tarafından masal, efsane ve destanlar nesilden nesile aktarılmıştır. Bu kitapta, hem kahramanlık hem de aşk destanlarının örneklerini gösteren; Akböbek, Akböpe, Avez Batır, Bazar Batır, Er Begzat, Er Tokımbet, Ermek Batır, Ötegen Batır, Savrık Batır, Suranşı Batır destanlarının metinleri yer almaktadır. Bu destanlar üzerine çok az çalışma yapılmıştır. |
|
 |
GYULA NÉMETH, Andras RÓNA-TAS, çeviren: İsmail DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1144, 1. Baskı 2015, Ankara, 59 s. Fiyatı: 4,00 TL Elinizdeki bu biyografi Macar Türkbiliminin en tanınmış siması olan Gyula Németh’in kendisi de bir Türkbilimci olan öğrencisi Andras RÓNA-TAS tarafından kaleme alınmıştır. Kürsü başkanlığını Macar Türkbiliminin kurucusu olan Ármin Vámbéry’den devralan Németh’in meslek hayatı, aynı zamanda Türkbiliminin de en canlı ve en verimli olduğu döneme denk gelir. Németh hem yetiştirdiği öğrencilerle ve hem de ortaya koyduğu yayınlarıyla bu döneme damgasını vurmuştur. |
|
 |
SEBcA-Yİ SEYYAR, Emîr Ni?amu’d-dîn cAlî Şer-i Nevayî, hazırlayan: Güzin TURAL
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1145, 1. Baskı 2015, Ankara, 433 s. Fiyatı: 16,00 TL Sebca-yi Seyyar [1484 Herât], Nevayî’nin hamsesinin dördüncü mesnevisidir. Eserde Sâsânî [226-651] hükümdarı Behram-gor [421-438] anlatılmaktadır. Nevayî’nin eserlerinin karşılaştırmalı metinlerini hazırlamak, kelime hazinesini tespit etmek ve eserlerini Türkiye Türkçesine aktarmak bizce lüzumlu bir iştir. Bu düşünceden hareketle Seb c a-yi Seyyar’ı ele aldık. Eserin hacimli olması hasebiyle Türkiye Türkçesine aktarmağı ertelemek zorunda kaldık. Çalışmamız, dönemin dili, edebiyatı ve faydalanacağımız sözlükler ve eser hakkında etraflı bilgi toplamakla başladı. Eserin yazmalarını inceleyip üzerinde çalışacağımız nüshalara karar verdikten sonra, metni tespit etmeğe başladık. Tespit işi bittikten sonra nüshalar karşılaştırıldı. |
|
 |
ŞATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR, Firdevsî-i Rûmî, hazırlayan: M. Atâ ÇATIKKAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1146, 1. Baskı 2015, Ankara, 730 s. Fiyatı: 26,00 TL Firdevsî-i Rûmî, bu eserini 1503 yılında yazmış ve II. Beyazıd’a takdim etmiştir. Bu eser manzum ve mensur karışık olarak yazılmış bir eserdir. Çalışmada eserin iki farklı nüshası üzerinde; dil incelemesi, çevriyazı, dizin ve sonuna da Suat BOZTEPE’nin düzenlediği, satranç oyunlarının bugünkü diyagram (oyun grafiği) şekilleri ilave edilmiştir. Arapça ve Farsça dillerinden tercüme edilerek hazırlanmış eserde, meşhur 77 çeşit satranç oyununun oynama şekilleri, bazı tarihî kişilerin satrançla ilgili kıssaları, satrancın mucidi, ortaya çıkışı; satranç ve tavla oyunlarıyla ilgili dinî ve hikmetli görüşler sade bir dille anlatılmaktadır. Bu eser, Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymannâme-i Kebîr ve Kutb-nâme veya Kıssa-i Cezîre-i Midilli’den sonra en önemli eseridir. |
|
 |
HAREZM, KIPÇAK VE ÇAĞATAY TÜRKÇESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR, János ECKMANN, yayıma hazırlayan: Osman Fikri SERTKAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 635, 4. Baskı 2015, Ankara, 438 s. Fiyatı: 18,00 TL János ECKMANN, özellikle Orta-Türkçe, Karahanlı, Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi ile Rumeli ve Anadolu ağızları üzerinde çalışmaları ile tanınmış Macar Türkologtur. Eser; János ECKMANN’ın tarihî Türk lehçelerinden Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine yazmış olduğu 17 araştırması ile Nevaî, Gedaî, Sekkâkî ve Ubaydullah Han’ın eserlerinden seçmelerin bulunduğu dört derlemesinin, toplam yirmi bir makalesinin tıpkıbasımıdır. Osman F. SERTKAYA, çeşitli kaynaklarda yayımlanmış olan bu yirmi bir makaleyi bir kitapta toplayarak, ilim âlemine sunmuş bulunmaktadır. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR DENEMELER, Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumu Yayınları: 649, 3. Baskı 2015, Ankara, 376 s. Fiyatı: 6,00 TL Avrupa’da geçmişi çok eski olan deneme, Montaigne’nin her konudaki görüşlerini yazdığı yazılarını “Denemeler” adıyla toplamasından sonra bir türün adı olarak her konuda yazılabilmesi, geniş ve rahat kullanımıyla sevilen bir tür olmuş, gazetelerin ve dergilerin çoğalmasıyla da iyice yaygınlaşmıştır. Günümüzde gerek dergilerde gerek gazetelerde pek çok deneme kaleme alınmaktadır. Bu çalışma, ancak bir kültür birikiminin sonunda başarı gösterilebilecek bir tür olan denemenin, edebiyatımızdaki seçkin örneklerini kapsıyor. |
|
 |
BAŞKURT DESTANLARI-II, Sosyal Hayatı Anlatan Destanlar, Hazırlayanlar: Ahmet SULEYMANOV, Gaynislam İBRAHİMOV, Metin ERGUN, Türkiye Türkçesine ve Latin harflerine aktaranlar: Metin ERGUN, Gaynislam İBRAHİMOV, Feride AETBAEVA, Mehmet Yasin KAYA
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1131, 1. Baskı 2014, Ankara, 671 s. Fiyatı: 40,00 TL Eserde yer alan destanlarda cemiyetin içtimai gelişimindeki değişimler, ailenin günlük yaşantı çizgisinde yansıtılır. |
|
 |
BAŞKURT DESTANLARI-III, Beyler Hanlar Zamanını Anlatan Destanlar, Hazırlayanlar: Ahmet SULEYMANOV, Gaynislam İBRAHİMOV, Metin ERGUN, Türkiye Türkçesine ve Latin harflerine aktaranlar: Metin ERGUN, Gaynislam İBRAHİMOV, Feride AETBAEVA, Mehmet Yasin KAYA
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1132, 1. Baskı 2014, Ankara, 579 s. Fiyatı: 32,00 TL Eserde; Başkurt halkının epik yadigârları arasında hanlar zamanını, onların hayatlarını, uğraşlarını yansıtan ayrı bir grup ulunur. Ancak beyler ve hanlara diğer gruplarla ilgili destanlarda da ara sıra rastlanmaktadır. Destanlarda sadece hanlar değil, padişahlara da yer verilmiş fakat bu tür eselerde han da padişah da vakayla ilgili bir rol üstlenir, vakanın merkezinde yer almaz. Eserde bahsedilen grupta onlara ana rolü yerine getirme vazifesi verilmezse de vakalarda yer alma, o vakalar akışında çözümleyici veya fark edilir bir etki yapma görevi yüklenir. |
|
 |
BAŞKURT DESTANLARI-IV, Kahramanlar Hakkında Destanlar • Ozanlar Hazırlayanlar: Ahmet SULEYMANOV, Gaynislam İBRAHİMOV, Metin ERGUN, Türkiye Türkçesine ve Latin harflerine aktaranlar: Metin ERGUN, Gaynislam İBRAHİMOV, Feride AETBAEVA, Mehmet Yasin KAYA
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1133, 1. Baskı 2014, Ankara, 281 s. Fiyatı: 18,00 TL Eserde anlatılan şahısların doğumlarından, kişisel özelliklerinden, mucizelerinden, güçlerinden, yaşadıkları zorluklardan ve verdikleri mücadelelerden bahsedilmektedir. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE TATAR TÜRKÇESİNİN KARŞILAŞTIRMALI SÖZ DİZİMİ, Caner KERİMOĞLU
Türk Dil Kurumu Yayınları: 1123, 1. Baskı 2014, Ankara, 299 s. Fiyatı: 20,00 TL Tatar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasında yapılmış olan ilk karşılaştırmalı söz dizimi çalışması olan bu eserde, aynı zamanda Türkçe dil bilgisi geleneğinin söz dizimiyle ilgili çeşitli kabullerinin tartışıldığı bölümler yer almaktadır. Söz dizimi bugün dünya dilciliğinin geliştirdiği pek çok kuramda ana öge olarak öne çıkmaktadır. Eserde söz dizimiyle ilgili olarak Türk dil bilgisi yazımı geleneğinin ve Tatar Türkçesi geleneğinin görüşleri de değerlendirilmiştir. |
|
 |
KÂŞGAR VE YARKEND AĞZI SÖZLÜĞÜ, Robert Barkley SHAW, çeviren ve yayıma hazırlayan: Fikret YILDIRIM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1124, 1. Baskı 2014, Ankara, 453 s. Fiyatı: 22,00 TL Robert B. Shaw’ın sözlüğünü küçük katkılarla gün yüzüne çıkartmak istediğimiz bu çalışmada Kâşgar ve Yarkend Uygurlarının yaklaşık bir buçuk asır öncesine ait dil hazinesine ulaşacaksınız. Aslında eser her ne kadar sözlük olarak adlandırılmış olsa da Shaw’ın başta Uygurlar olmak üzere Orta Asya halkları ile ilgili vermiş olduğu kültürel, tarihî, coğrafî bilgiler eseri küçük bir ansiklopedi haline getirmiştir. Shaw’ın “dilbilimci”, “bürokrat”, “seyyah”, “tüccar”, “coğrafya uzmanı” kimliklerine sahip çok yönlü bir kişi olması eserini oluştururken seçtiği madde başı sözcüklerde de kendini göstermiştir. Shaw, Türkçe hayranıydı. Bunu Doğu Türkçesi dilbilgisi çalışmasının ilk bölümüne başlarken verdiği Oryantalist bir deyiş ile gösterir: “Arapça bilim, Farsça şeker, Hintçe tuz, Türkçe sanattır.” |
|
 |
MUʻÎNÜ’L-MÜRÎD (İNCELEME-METİN-ÇEVİRİ-DİZİN-TIPKIBASIM): İSLÂM, Hazırlayanlar: Recep TOPARLI-Mustafa ARGUNŞAH Türk Dil Kurumu Yayınları: 925, Ankara 2022, 4. Baskı, 332 sayfa İslâm’ın Mu’înü’l Mürîd adlı eseri, 13-14. yüzyılllarda Harezm bölgesinde Karahanlı Türkçesine Oğuz ve Kıpçak ögelerinin karışmasıyla gelişmiş olan Harezm Türkçesiyle herhangi bir edebî kaygı gütmeksizin göçebe Türkmenlere günlük hayatta kullanılacak basit dinî bilgileri vermek için yazılmıştır. Kitap, dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde “İnceleme” ikinci bölümde “Metin” üçüncü bölümde metnin Türkiye Türkçesiyle düz yazıya çevirisi ve dördüncü bölümde de “Dizin” yer almaktadır. |
|
 |
TÜRK BOYLARININ DESTANLARI, Karl REICHL, çeviren: Metin EKİCİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 805, 5. Baskı 2021, Ankara, 441 s. Fiyatı: 20,00 TL Eser, Türk boylarının millî hafızası niteliğinde olan Türk destanları üzerine incelemeleri içermektedir. Türk Boylarının Destanları, on bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler, “Türk Boyları”, “En Eski Belgeler”, “Destan Anlatıcısı, Şaman, Âşık, Şair”, “Anlatım”, “Tür”, “Hikâye Kalıpları”, “Destanî Şiirde Formel İfade ve İfade Çeşitliği”, “Retorik Stil” ve “Anlatım Tekniği ve Zaman”, “Yere Göre Değişmeler” biçiminde sıralanmıştır. “Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi Yayınları”nın ikinci kitabını oluşturan eser, bu sahadaki büyük bir boşluğu doldurmaktadır. |
|
 |
ESKİ TÜRKÇEDEN ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNE ANLAM DEĞİŞMELERİ (ikinci baskı), Hülya Arslan EROL Türk Dil Kurumu Yayınları: 928, 2. Baskı 2014, Ankara, 824 s. Fiyatı: 60,00 TL Anlam biliminin kapsamına giren çalışmamızda Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesi sonuna kadar olan dönemde, yazılı kaynaklardan takip edebildiğimiz kelime hazinemizdeki anlam değişiklikleri incelenmiştir. Dolayısıyla, art zamanlı inceleme XII. Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri yöntemi kullanılmıştır. Bunun için kullandığımız kaynaklar arasında en eski dil yadigârlarımız olan Orhun Abideleri, Uygur Türkçesi metinleri, Karahanlı Türkçesine ait Divanü Lugati’t-Türk, Kutadgu Bilig, Atabetü’l-Hakâyık adlı eserler ve yine bunları temel alarak Türkçenin 13.yy.a kadarki etimoloji sözlüğünü yazan Sir Gerhard Clauson’un An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish (1972) adlı eseri başta gelmektedir. Bu eserler ve Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait ulaşabildiğimiz bütün eserler tek tek taranmış, metinlere müracaat edilerek kelimelerin anlamlarındaki değişiklikler saptanmaya çalışılmıştır. Değişikliklerin tespiti için yeri geldikçe W. Radloff’un Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialekte I (1893), II (1899), III (1905), IV (1911) adlı eserine, G. Doerfer’in Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen I-IV (1963-1975) adlı eserine de başvurulmuştur. |
|
 |
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ DÖNEMİNE AİT SATIR ARASI İLK KUR’AN TERCÜMESİ (GİRİŞ-İNCELEME-METİN-DİZİN), Hazırlayan: Murat KÜÇÜK Türk Dil Kurumu Yayınları: 1126, 2. Baskı 2022, 792 sayfa Türkler tarafından yapılan ilk Kur’an tercüme ve tefsirleri XI. yüzyıla kadar gitmektedir. Bu dönemde yapılan Kur’an tercümeleri, daha çok Kur’an ayetlerinin satır arasında yapılan kelime kelime Farsça-Türkçe tercümeleridir. Bu geleneğe bağlı olarak Anadolu sahasında da özellikle Beylikler Dönemi’nde, Kur’an’ın Eski Anadolu Türkçesi ile satır arası tercümeleri yapılmıştır. İstinsah tarihi bakımından bilinen en eskisi, H.804/M.1401 tarihli satır arası Kur’an tercümesidir. Bu çalışma, Eski Anadolu Türkçesinde yapılmış satır arası ilk Kur’an tercümesi üzerine hazırlanmıştır. Bu çalışma “Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Özel Adlar Dizini olmak üzere beş ana bölümden oluşmaktadır. |
|
 |
KAMERE ÂŞIK, Paul de KOCK, çeviren: Ahmed Midhat Efendi, hazırlayan: Nasrullah ÖZSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1125, 1. Baskı 2014, Ankara, 1046 s. Fiyatı: 40,00 TL Yaptığımız araştırma sonucu, Ahmed Midhat Efendi’nin, Fransız yazar Paul de KOCK’tan, Kamere Âşık adıyla tercüme ettiği (asıl adı l’Amant de la Lune olan) romanın yeni harflerle basılmamış olduğunu gördük ve bu eseri Latin Alfabesine çevirerek daha çok kimsenin istifadesine sunmak istedik. Üniversitelerin Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Bilgi ve Belge Yönetimi (Arşivcilik) gibi bölümlerinde okutulmakta olan Osmanlıca derslerinde faydalanılabilmesi; ayrıca, belli bir seviyede Osmanlıca bilenlerin bu kabiliyetlerini geliştirmelerine katkıda bulunmak için eserin orijinal metnini de çalışmamıza dahil ettik. |
|
 |
HUASTUANİFT MANİHAİST UYGURLARIN TÖVBE DUASI, Betül ÖZBAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1127, 1. Baskı 2014, Ankara, 256 s. Fiyatı: 14,00 TL Kitabımızda Manihaist Uygurlara ait bir tövbe duası olan Huastuanift adlı metnin incelemesi yer almaktadır. Bu inceleme yapılırken mümkün olduğunca çok kaynak taranmış, Türkiye kütüphanelerinde ulaşılabilen, metin üzerine yapılmış çalışmalar incelenmiş ve Huastuanift’te yer alan bazı konular üzerindeki yorum farkları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Asırlar önce yazılan bir eseri anlamak için yalnızca metni Latin harflerine taşıyıp Türkçeye çevirmek yetersizdir. Bir eser aynı zamanda ait olduğu kültür, tarih ve coğrafya ile var olur. Özellikle dinî metinleri anlayabilmek için bu dinin temel özelliklerini de bilmek gerekir. Kitabımızın giriş bölümünün uzun tutulması bu nedenledir. Metnin incelemesine geçmeden önce kısaca Eski Uygurların tarihi, kültürü, edebiyatı, dili üzerinde durulmuş; Manihaizm ve Manihaist Uygurlar hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bu yapılırken Uygurların Manihaizmi öğrendikleri halk olan Soğdlar ve Soğdcadan da kısaca söz edilmiştir. |
|
 |
MACARCA-TÜRKÇE DEYİMLER SÖZLÜĞÜ, Naciye GÜNGÖRMÜŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1123, 1. Baskı 2014, Ankara, 335 s. Fiyatı: 22,00 TL Macarca-Türkçe Deyimler Sözlüğü, 20 yılı aşkın süreçte gerçekleştirmiş olduğum çeşitli dilbilim çalışmalarımın bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve öncelikle dil öğrenmeye, dil öğrenmeye, dil bilgisini geliştirmeye yardımcı bir kaynak eser olarak tasarlanmıştır. Başka bir kültüre bakış açısının geliştirilmesi, deyim kullanma alışkanlığının yabancı dil öğrenimindeki yerinin ve öneminin vurgulanması düşüncesinden yola çıkılarak derlenen malzeme çeşitli açılardan değerlendirilmiş ve elemeler sonucunda yaklaşık beş binden fazla Macarca deyimin Türkçe karşılıklarının yer aldığı bu sözlük hazırlanmıştır. |
|
 |
NEHCÜ’L-FERADIS, Mahmud Bin Ali, tıpkıbasım ve çeviri yazı: János ECKMANN, yayımlayanlar: Semih TEZCAN – Hamza ZÜLFİKAR, dizin-sözlük: Aysu ATA Türk Dil Kurumu Yayınları: 518, Birleştirilmiş Baskı 2014, Ankara, XII+312+XLIII+538+XIV+444 s. Fiyatı: 30,00 TL Bu eserin başlığı olan Nehcü’l-Feradis Arapçada “Cennetlerin Açık Yolu” anlamına gelir. Harezm Türkçesindeki adı Uştma?larnıng Açuq Yolı olan bu kırk hadis derlemesinin 14. yüzyılda Kerderli Ma?mud adlı bir Harezmli tarafından kaleme alınmış olduğu kabul edilmektedir. Dil bakımından döneminin en önemli kaynaklarından biridir. Dört bölümlü eserin her bölümünde on hadis açıklanır, bu hadislerin hangi münasebetle söylenmiş olduğu hakkında bilgi verilir. |
|
 |
NESÎMÎ Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni, Hazırlayan: Hüseyin AYAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 567, Birleştirilmiş Baskı 2014, Ankara, IX+928 s. Fiyatı: 36,00 TL Hüseyin AYAN tarafından hazırlanan bu eser, Nesîmî’nin hayatını, edebî şahsiyetini ve Türk edebiyatındaki yerini ve tesirini ele almaktadır. Ayrıca Nesîmî’nin Türkçe Divanı’nın tenkitli bir metni de ortaya konulmuştur. |
|
 |
FOLKLORİK VE DİNÎ METİNLER ÜZERİNDE VİDİN TÜRKLERİ AĞIZ ARAŞTIRMALARI, Gyula NÉMETH, çeviren: Abdurrahman GÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1111, 1. Baskı 2014, Ankara, 334 s. Fiyatı: 14,00 TL Gyula Németh’in Die Turken von Vidin adlı eserinin çevirisi olan bu çalışma; Kuzey-Batı Bulgaristan’da, Tuna kıyısındaki Vidin şehrinde yaşayan Türklerin dil malzemelerini folklorik ve kültürel malzemelerle birlikte tanıtmaya yöneliktir. Eserde sırasıyla Vidin Türklerinin ağzı ses bilgisi, biçim bilgisi, sözcük bilgisi, cümle bilgisi açısından ele alınmakta ve kaynak kişilerden derlenen metinlerle birlikte, Vidin Türklerinin sosyal hayatlarına ilişkin gözlemlere yer verilmektedir. |
|
 |
MUKADDİMETÜ’L-EDEB, hazırlayan: Nuri YÜCE Türk Dil Kurumu Yayınları: 535, 3. Baskı 2014, Ankara, VI+229 s. Fiyatı: 10,00 TL Türk hükümdarı Hârizmşâh Atsız’ın isteği üzerine, tefsir ve lügat bilgini Zemahşerî’nin 1128-1144 yılları arasında yazdığı Mukkadimetu’l-Edeb, Arapça pratik bir sözlüktür. Kendi zamanındaki Arapça sözlük kurallarına göre düzenlenen eserin ana bölümleri isimler ve fiillerdir. Arapça metin altına kelimelerin Türkçe, Farsça ve başka dillerde anlamları da yazılmıştır. Bazı kelimelere yalnız Mukkadimetu’l-Edeb’de rastlanması bu eserin Türkçe için önemini daha da arttırmaktadır. |
|
 |
ORHON YAZITLARI, Talat TEKİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 540, 5. Baskı 2014, Ankara, IV+232 s. Fiyatı: 6,00 TL Rus arkeologlardan N.M. YADRİNSEV 1889 yılında Moğolistan’da Orhon ırmağı kıyılarında bulduğu yazıtlara Orhon Yazıtları adını verdi. Danimarkalı dilci Vilhelm THOMSEN’in 1893 yılında Kopenhag Bilimler Akademisinin bir toplantısında Orhon ve Yenisey yazıtlarında kullanılan “runik” yazıyı çözümlediğini bilim dünyasına duyurmasıyla bunların Türk lehçesi ile yazıldığı yönündeki savların kesin olarak doğrulanmasından sonra bu iki eser hakkında günümüze kadar pek çok araştırma yapıldı. Talat TEKİN’in bu eseri, yapılan bu çalışmaların tarihçesi ile birlikte yazıtların tanımı ve niteliklerini de içeriyor. Metinlerin açıklamalı tercümeleri ve sözlük bölümlerinden sonra konu hakkındaki kaynakça ile eser sona eriyor. |
|
 |
DİL DENEN MUCİZE: Walter PORZIG, Çeviren: Vural ÜLKÜ Türk Dil Kurumu Yayınları: 617, 5. Baskı 2022, 276 sayfa Walter Porzig’in 1947/48 yıllarında yazmış olduğu bu kitabın amacı, modern dil biliminin konularını, yöntemlerini ve ulaştığı sonuçları herkesin anlayabileceği bir şekilde anlatmaktır. Ruhsal olayları insanın yaşantısı hâline sokan ve insan kültürünün temelini oluşturan insan topluluğunu yaratan, dildir. Matematik nasıl bütün fen bilimleri için temel bilim ise, dil bilimi de aynı anlamda bütün manevi bilimler için temel bilimdir. Kitapta, dil denilen olgunun ortaya koyduğu problemler gözler önüne serilmeye çalışılmaktadır. Eser, “1. İsimlerin Doğruluğu, 2. Bir Sohbet, 3. Yapı, 4. Dil ve Ruh, 5. Dil Topluluğu, 6. Dilde Değişme, 7. Dil Karşılaştırması” olmak üzere yedi bölümden oluşur. Kitabın sonuna bir de “Faydanılacak Eserler Kılavuzu” eklenmiştir.
|
|
 |
ANADOLU AĞIZLARININ SINIFLANDIRILMASI: Leylâ KARAHAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 630, 5. Baskı 2022, 256 sayfa Eser, çok sayıda derleme ve incelemenin kaynaklık ettiği bir sınıflandırma çalışmasıdır. Kullanılan malzemenin hazırlanış tarihi 1989 yılı öncesidir. Çalışma iki bölümden meydana gelmiştir. “Giriş” bölümünde, Anadolu ağızlarının bir kısmının ele alındığı sınıflandırmalara değinilmekte, “İnceleme” bölümünde, ağız grupları ve bu grupların ayırıcı özellikleri belirtilerek örneklendirilmekte ve bu özelliklerin coğrafi dağılımı haritalar üzerinde gösterilmektedir. Kitabın sonunda örneklerin alındığı yazılı kaynaklar, bantlar ve haritalar verilmiştir. |
|
  |
GÜZEL YAZILAR HİKÂYELER 1-2: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 641-642, 8. Baskı, 760 sayfa Hikâyeler 1-2 adlı çalışma, Türk Dil Kurumunun hazırladığı “Güzel Yazılar” adlı dizinin üçüncü kitabıdır. Bu antolojide, hikâye alanında başarılı örnekler veren yazarlardan değişik örnekler yer almaktadır. Seçilen parçalar, 20. yüzyılın Türkiye Türkçesini yansıtan örneklerdir. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR KISA OYUNLAR (dördüncü baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları: 643, Ankara, 304 s. Fiyatı: 6,00 Kitap, Türk Dil Kurumunun dilimizin en güzel eserlerinden seçilmiş parçalar aracılığıyla başlattığı Güzel Yazılar adlı dizinin dördüncü kitabıdır. Bu antolojide kısa oyun türünde eser vermiş olan yazarlarımızdan bir derleme yapılmıştır. Derlemede, bu türün ilk örneklerini vermiş olan “Şinasi, Âli Bey ve İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci”nin birer kısa oyunundan sonra, günümüz tiyatrosunun bu türde eser vermiş yazarlarından oyunlar yer almaktadır. |
|
 |
GÜZEL YAZILAR MEKTUPLAR: TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 647, 5. Baskı, 264 sayfa Edebi bir tür olarak çok uzun bir geçmişe sahip olan mektubun devletler arası ilişkilerden kişilerin kendi aralarındaki alışverişe kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır. Yelpazenin bu kadar açılmayıp edebiyatımıza mal olmuş kişilerin mektuplarıyla sınırlandırılmış bu çalışmada, daha çok Cumhuriyet dönemine dâhil kırk beş önemli şahsiyetin özel mektupları yer almaktadır. |
|
 |
LEHCETÜ’L-LÜGAT: ŞEYHÜLİSLAM MEHMED ESAD EFENDİ: Hazırlayan: H. Ahmet KIRKKILIÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 732, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, 1326 sayfa Şeyhülislam Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-Lügat adlı eseri, Türkçeden Arapçaya, Farsçaya ve Türkçeye bir sözlüktür. Esad Efendi, “Türkçeleşmiş ve halk arasında kullanılan her kelime Türkçedir” düşüncesiyle hazırladığı eserde 3.704 kelimeye yer vermiştir. Madde başı olarak aldığı kelimelerin asıl biçimlerini ve varsa hangi kelimenin galatı olduğunu belirtmiştir. Madde başı kelimenin yanına parantez içinde eski yazıyla orijinali verilirken madde içinde geçen Arapça ve Farsça ifadelerin de yine eski yazı orijinal yazımına özen gösterilmiştir. Eserin metin kısmı, günümüz alfabesine göre sıralanırken sonunda kullanımı kolaylaştırmak amacıyla Arap alfabesine göre dizini de verilmiştir. Bunun dışında sözlükte arkaik kelimelerin verildiği bir dizin, atasözü ve vecize değerindeki ifadelerin yer aldığı bir dizin, bitkiler ve faydaları ile hayvanlar ve faydalarına ait birer dizin, tıbba ait kelimelerin sıralandığı bir dizin olmak üzere ayrı ayrı dizinler de kitabın sonunda sunulmuştur. |
|
 |
ÖZBEK TÜRKÇESİ GRAMERİ (gözden geçirilmiş ikinci baskı), Mustafa Volkan COŞKUN
Türk Dil Kurumu Yayınları: 752, Ankara, 250 s. Fiyatı: 14,00 TL 1925 yılından itibaren Çağataycanın bir devamı olarak Türkistan’da, Özbekistan ve Özbekistan’ın dışında 20 milyondan fazla insanın konuştuğu Özbek Türkçesinin yapısının incelendiği eserde, Özbek Türkçesinde yazılmış roman, hikâye ve şiir kitaplarının taranmasından elde edilen malzemelerden yararlanılmıştır. Eser, “Ses”, “Şekil” ve “Cümle Bilgisi” olmak üzere üç ana bölümden meydana gelmektedir. Eserde Latin ve Kiril harfli olarak yazılmış Özbekçe metinlerden birkaç örnek “Metinler” başlığı altında verilmiştir. Eserin sonunda kaynaklara yer verilmiştir. |
|
 |
ORDU İLİ VE YÖRESİ AĞIZLARI (İnceleme-Metinler-Sözlük): Necati DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 788, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, 648 sayfa Eser, Ordu ili ve yöresinin dil özelliklerini ele almaktadır. Eserin malzemesi, yazarın 1996-1998 yılları arasında bölgedeki yerleşim birimlerinin yarısından fazlasında derleme, inceleme ve gözlemleri sonucunda oluşmuştur. “Giriş”in yanında üç bölümden oluşan Ordu İli ve Yöresi Ağızları kitabında, yöre ağızlarının dil özellikleri ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. 137 orijinal metin arasında, Ordu’dan derlenmiş masallar, efsaneler, hikâyeler ve geleneklerle ilgili metinler bulunmaktadır. Eserin sonunda sözlük yer almaktadır.
|
|
 |
AHMET MİDHAT EFENDİ: ESKİ MEKTUPLAR, Hazırlayan: Ali Şükrü ÇORUK Türk Dil Kurumu Yayınları: 821/1, 2. Baskı, 200 sayfa Eser, Ahmet Midhat Efendi’nin Eski Mektuplar adlı romanının Latin harflerine aktarılmış şeklini içermektedir.
|
|
 |
KIPÇAK TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ (üçüncü baskı), Recep TOPARLI, Hanifi VURAL, Recep KARAATLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 835, Ankara, XVII+338 s. Fiyatı: 16,00 TL Kıpçak Türkçesinin Türk dili tarihi içinde önemli bir yeri vardır. Zengin bir söz dağarcığını içeren Kıpçak Türkçesinin, söz varlığının, tam anlamıyla ortaya konabilmesi sözlük çalışmalarıyla mümkündür. Bu amaçla yayımlanan eserin yine Türk Dil Kurumu tarafından üçüncü baskısı yapılmış ve okuyucuya sunulmuştur. |
|
 |
ÜSS-İ LİSÂN-I TÜRKÎ: MEHMED SÂDIK, Hazırlayanlar: Recep TOPARLI-Ali ILGIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 867, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, 180 sayfa Mehmed Sâdık eserini 1895 yılında İstanbul’da yazmıştır. Eser, 1902 yılında Martin Hartmann tarafından bazı eklemelerle Almancaya çevrilmiştir. Eser, altı bölüm ve küçük bir lügatten oluşmaktadır. Eserin baş kısmında Ahmet Mitdhat Efendi’nin takrizi yer almaktadır. Daha sonra ise Osmanlı Türkçesi ile Çağatay Türkçesi ile yazılmış mukaddime bölümleri gelmektedir. “İsim, Masdar ve Ef’âl, Sıfat, Zamir, Edevât, Ba’zı Kavâ’id-i Şettâ” bölümlerinden oluşan eserde tanımlar örneklerle işlenmiştir.
|
|
 |
TÜRKÇE DİL İLİŞKİLERİNDE YAPISAL ETKENLER: Lars JOHANSON, Çeviren: Nurettin DEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 914, 4. Baskı, 200 sayfa
Eser, Prof. Dr. Lars Johanson’un Almancası Strukturelle Faktoren in türkischen Sprachkontakten (Stuttgart 1992), İngilizcesi ise Structural factors in Turkic language contacts (London 2002) adıyla yayımlanan kitabının Türkçesidir. Çeviride, Almanca metin esas alınmıştır. Ancak daha sonra basılan İngilizcesi ile baştan sona karşılaştırılmış ve İngilizce metinde yer alan yenilikler çeviriye yansıtılmıştır. Kitapta dillerin yapılarından kaynaklanan etkenler üzerinde yoğunlaşılmış, bunun değişmeyi ne ölçüde teşvik ettiği veya engellediği, ayrıca yapısal özelliklerin dil dışı etkenlerden nasıl daha baskın olabildiği sorularına cevap aramıştır. Yazar bu arayışta, kendisinin geliştirmiş olduğu kopyalama teorisi ilkeleri doğrultusunda hareket etmiştir. |
|
 |
TÜRKÇENİN BATI DİLLERİYLE İLİŞKİSİ (ikinci baskı), Mustafa SARI Türk Dil Kurumu Yayınları: 920, Ankara, 294 s. Fiyatı: 12,00 TL Bu kitapta, Türkçenin Batı dilleriyle ilişkisi incelenmiştir. Farklı diller arasındaki ilişkinin tesadüflerden ziyade, belli kuralları içeren bir süreç olduğu gerçeğinden yola çıkılarak, Türkçe ile Batı dilleri arasındaki ilişkinin, başlangıcından günümüze kadar geçirdiği evreler, dil biliminin hem eş anlamlı hem de art zamanlı inceleme yöntemleriyle araştırılmıştır. Birinci bölümde, dil ilişkilerinin nedenleri; ikinci bölümde, Batı dilleriyle ilişkilere bağlı olarak Türkçenin söz varlığında ortaya çıkan değişmeler incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Batı kökenli alıntıların anlam özellikleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde ise Batı kökenli alıntıların Türkçenin yapısına etkisi araştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar da toplu olarak beşinci bölümde verilmiştir. |
|
 |
UYGUR HARFLİ RIZVAN ŞAH İLE RUH AFZA HİKÂYESİ (ikinci baskı), Ceval KAYA Türk Dil Kurumu Yayınları: 930, Ankara, 216 s. Fiyatı: 12,00 TL Eser, İslami devrenin Uygur harfli en önemli eserlerinden biridir. Dili Çağataycadır. 15. yüzyılda Mansur Bahşı tarafından yazılmıştır. Mensur bir eserdir. Bilinen yegâne nüshası İngiltere’de Bodleian Kitaplığında kayıtlıdır. Cengiz Han ve oğullarının Türk ve İslam dünyasına hâkim olmasından sonra diriltilen Uygur alfabesi geleneğinin etkisiyle yazılmıştır. Çalışma, bir incelemeyi, eserin metnini, çevirisini, dizinini ve tıpkıbasımını içermektedir. |
|
 |
ÂŞIK ŞEREF TAŞLIOVA’DAN DERLENEN HALK HİKÂYELERİ (gözden geçirilmiş ikinci baskı), Hazırlayan: Fikret TÜRKMEN, Nail TAN, Mete TAŞLIOVA Türk Dil Kurumu Yayınları: 931, Ankara, 603 s. Fiyatı: 22,00 TL Âşık Şeref TAŞLIOVA, hem iyi bir şair hem de halk hikâyesi anlatıcısıdır. Kitapta; hayatı, şairliği, hikâyeciliği ile ilgili bilgiler yanında altı usta malı, altı kendi tasnifi halk hikâyesi ile on kısa serancam tipi halk hikâyesi metni yer almaktadır. Âşığın kendi tasnifi halk hikâyeleriyle hayatı çevresinde oluşmuş serencamlar eserin değerini artırmaktadır. |
|
 |
ESKİ TÜRK EDEBİYATI MAKALELERİ (sayfa düzeni yenilenmiş ikinci baskı), Hasibe MAZIOĞLU Türk Dil Kurumu Yayınları: 947, Ankara, 668 s. Fiyatı: 16,00 TL Eser, Prof. Dr. Hasibe MAZIOĞLU’nun Eski Türk Edebiyatı alanında kaleme almış olduğu makalelerinden meydana gelmektedir. |
|
 |
FLORANSALI FİLİPPO ARGENTİ’NİN NOTLARINA GÖRE (1533) 16. YÜZYIL TÜRKÇESİ (ikinci baskı), Milan ADAMOVIC çeviren: AzizMERHAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 956, Ankara, 271 s. Fiyatı: 10,00 TL Almancadan çevrilen bu kitap, Floransalı (İtalyan) Filippo ARGENTİ’nin 1533 yılında kaleme aldığı Regola del parlare turcho (Türkçe konuşma kuralları) adlı eserinin Avrupalılarca Türk dilini bir sistem içerisinde ele alan ilk gramer kitabını bütün yönleriyle incelemekte ve eksiksiz bir tıpkıbasımıyla sunmaktadır. |
|
 |
TÜRK YAZI DİLLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI-TARİHÎ GRAMERİ: B. A. SEREBRENNİKOV-N. Z. GADJİEVA, Çevirenler: Tevfik HACIYEV-Mustafa ÖNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1033, 3. Baskı, 256 sayfa Türk Yazı Dillerinin Karşılaştırmalı-Tarihî Grameri adlı bu eser, karşılaştırmalı tarihî yöntem esas alınarak hazırlanan bir dil incelemesidir. Eserde, çağdaş ve tarihî Türk yazı dilleri ve lehçelerinin sahip olduğu geniş malzeme esas alınarak Türk yazı dilleri gramerinin hazırlanması amaçlanmıştır. “Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi ve Söz Dizimi” bölümleri biçiminde ayrıntılı olarak düzenlenen bu çalışmayla Türkçedeki dil olgularının, seslerin, sözlerin ilk biçimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. “Ses Bilgisi” bölümünde ön Türkçe ünlü yapısı ile ön Türkçe ünsüz yapısı konuları işlenmiştir. “Şekil Bilgisi” bölümünde isim, sıfat, sayı, zamir, fiil, edat, zarf, bağlaç ve bağlayıcılar ele alınmıştır. “Söz Dizimi” bölümünde ise cümle birimlerinin tarihî bakışla araştırılmasının yöntemleri, Türk yazı dillerinde söz grupları ve gelişme tarihi, nitelemeli söz grupları konularına yer verilmiştir. |
|
 |
URDUCA-TÜRKÇE TÜRKÇE-URDUCA SÖZLÜK: Ahmet Bahtiyar EŞREF-Celal SOYDAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1053, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, 742 sayfa Hint-Avrupa dil ailesinden olan Urdu dili, dünyanın en yaygın dilleri arasında yer almaktadır. Hint Yarımadası’nın yerel dilleri başta olmak üzere Farsça, Arapça, Türkçe gibi birçok dilden beslenen Urdu dili geniş bir coğrafyanın dilidir. Öğrenci, eğitimci, araştırmacı ve her alandaki ilgilinin faydalanabileceği kapsamdaki bu sözlükte; deyimler, terimler, atasözleri ve birleşik fiil yapıları gibi Urdu diline özgü her türlü söz varlığına yer verilmiştir. Sözcüklerin doğru telaffuzları için sözlüğün başında çeviri yazı alfabesi yer almaktadır. Her sözcüğün yanında Türkçe transkripsiyonu verilmiş ayrıca, sözcüklerin ait olduğu dillerin yanı sıra eril, dişil, çoğul, sıfat, isim, fiil vb. belirgin özellikleri de belirtilmiştir. |
|
 |
NİHAD SAMİ BANARLI, hazırlayan: Önder GÖÇGÜN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1096, Ankara, 125 s. Fiyatı: 6,00 TL Türk Edebiyatı’nın ve kültürünün, araştırma alanında önde gelen isimlerinden birisi olan, edebiyat tarihçisi ve Yahya Kemal Enstitüsü Kurucu Müdürü, Nihad Sami BANARLI’nın, bu bağlamda dikkat ve özen göstererek emek verdiği bir konu da; Türk dilinin ve canlı Türkçemizin ulusal, kültürel kimliğimize yaraşır, Atatürk’ün duygu ve düşünceleriyle örtüşür biçimde korunup, geliştirilmesi olmuştur. İşte bu kitabımız, Türkçeye emek verenlerden birisi olan merhum BANARLI’nın; güzel dilimiz konusundaki görüşlerini, -kendi ifadelerine dayalı olarak- bir bütün hâlinde ortaya koymak emelini taşımaktadır. |
|
 |
AHMET TEMİR, hazırlayan: Tuncer GÜLENSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1097, Ankara, 63 s. Fiyatı: 4,00 TL Bu kitapta hayat hikâyesini okuyacağınız Ahmet TEMİR, Kazanlı âlim bir ana-babadan doğmuş, güzel vatanı Ruslar tarafından işgal edilince çok sevdiği anne-baba, kardeşleri ve akrabalarını arkasında bırakarak ikinci vatan olarak benimsediği Türkiye’ye, Anadolu topraklarına ‘kaçmış’tır. Onun kaçış yolculuğu ve bu yolculuk sırasında çektiği zahmetler, tanıştığı insanlar, yaşadığı üzücü ve güzel olaylar burada anlatılmaya çalışılmıştır |
|
 |
NECİP TÜRKÇÜ, hazırlayan: Ömer Faruk HUYUGÜZEL Türk Dil Kurumu Yayınları: 1098, Ankara, 163 s. Fiyatı: 10,00 TL Türklük ve Türk dili konularında ciddi incelemeler yapan Necip TÜRKÇÜ, modern dilbilime dayalı makalelerinde halk Türkçesini yazı dilinin temeli yapmak, Türkçenin Arapça ve Farsçayla ilişkisini kesmek, terimleri Türkçeden yaparak Türkçeyi bilim dili hâline getirmek gibi konular üzerinde durmuştur. Türklük konusundaki incelemelerinde ise bireye önem veren Ziya GÖKALP’ten farklı gerçekçi ve bilimsel bir Türkçülük düşüncesi oluşturmaya çalışmıştır. |
|
 |
AKA GÜNDÜZ, hazırlayan: Âbide DOĞAN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1099, Ankara, 140 s. Fiyatı: 10,00 TL Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemleri yazarı olan Aka GÜNDÜZ, süs ve edebî sanatlardan uzak, sade bir dil anlayışına uygun olarak şiir, hikâye, tiyatro, roman gibi değişik türlerde eserler vermiştir. Eserlerinde toplumu ilgilendiren ve sosyal bir problem olarak görülen hemen her türlü konuyu ele almıştır. Aynı zamanda Türkçeyi güzel yazan ve kullanan iyi bir gazeteci ve hatiptir. Bu kitabın amacı Aka GÜNDÜZ’ü okuyuculara daha iyi tanıtmaktır. |
|
 |
KÜRTÇE-TÜRKÇE/ TÜRKÇE-KÜRTÇE SÖZLÜK, Fevzi KARADEMİR, Nezir GÜMÜŞ, Ziver İLHAN, Ahmet KORKUT Türk Dil Kurumu Yayınları: 1100, Ankara, 636 s. Fiyatı: 12,00 TL Eser, Kürtçeden Türkçeye, Türkçeden Kürtçeye iki dilli bir sözlüktür. Eserin hazırlanmasındaki amaç, Türkiye’nin kültür zenginliğini yansıtan bu iki dilin karşılıklı olarak anlaşılmasını kolaylaştırmaktır. Sözlüğün Kürtçe-Türkçe bölümünde 13.603, Türkçe-Kürtçe bölümünde 12.354 olmak üzere 25.957 madde başı kelime yer almaktadır. |
|
 |
REFİK HALİT KARAY, hazırlayan: Şerif AKTAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1101, Ankara, 176 s. Fiyatı: 12,00 TL Yazdığı eserlerle Türk dilinin gelişmesine büyük hizmetlerde bulunan Refik Halit KARAY, yirminci yüzyıl Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir. Elinizdeki kitapta KARAY’ın edebî eserleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiş ve bu metinlerin yirminci yüzyıl Türk yazı dilinin oluşmasına sağladığı katkılar ortaya konulmuştur. |
|
 |
YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU, hazırlayan: Şerif AKTAŞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1102, Ankara, 157 s. Fiyatı: 12,00 TL Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU, imparatorluktan millî devlete geçişin sancılarının yaşandığı yıllarda sanatkâr ve gazeteci olarak yazı hayatına girmiş; Millî Mücadele yıllarında kalemiyle Türkçemize ve milletimize hizmet etmiş yazarlardan biridir. Elinizdeki çalışmada onun eserleri ele alınmış ve Türk diline hizmetleri metinlerden hareketle somutlaştırılmıştır. |
|
 |
NOGAY DESTANLARI, İsmail DOĞAN, Nesrin GÜLLÜDAĞ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1103, Ankara, 262 s. Fiyatı: 12,00 TL Eser Giriş ve Destan Metinleri olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Nogay Türklerinin tarihleri, yaşadıkları coğrafya, inanışları ve Nogay Türkçesi hakkında bilgiler verilmiştir. Eserin ikinci bölümü destanların Latin alfabesi ile Nogay Türkçesi ve karşısında Türkiye Türkçesine aktarımları verilmiştir. On altı destandan oluşan metinlerin çoğu manzumdur. Aktarımlarda kelimelerin aslına sadık kalmaya gayret edilmiş, destan üslubundaki akıcılığı korunmaya çalışılmıştır. Söz Başı’nda eserin ortaya çıkmasında izlenilen yol ve metot verilmiştir. |
|
 |
TUVA DESTANLARI 2: HAAN-TÖGÜLDÜR, Salih Mehmet ARÇIN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1104, Ankara, 144 s. Fiyatı: 12,00 TL Haan-Tögüldür destanı Tuva Türklerinin tarihini, inançlarını, kültürünü ve dilinin yansıtan önemli bir eserdir. Bu çalışma, Türk halkları arasında Türkiye’de az bilinen ve coğrafya olarak bizden çok uzak olan Tuvalıların bir destanını ve bu destandan hareketle ayrıntılı bir dil incelemesini içermektedir. Kitap, Tuva kültürü hakkında meraklı araştırmacıların ve okuyucuların istifadesine sunulmuştur. |
|
 |
ULUSLARARASI GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ ÇALIŞTAYI BİLDİRİLERİ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1105, Ankara, 218 s. Fiyatı: 6,00 TL Eser, Türk Dil Kurumu ve Gazi Üniversitesi iş birliğiyle 28-29 Nisan 2011 tarihlerinde düzenlenen Gelibolulu Mustafa Âlî’yi ve eserlerini konu alan “Uluslararası Gelibolulu Mustafa Âlî Çalıştayı” toplantısında sunulan 17 bildiriden oluşmaktadır. |
|
 |
BAHTİYAR VAHAPZADE ANISINA 1. ULUSLARARASI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATLARI ÖĞRETİMİ SEMPOZYUMU Türk Dil Kurumu Yayınları: 1106, Ankara, 256 s. Fiyatı: 6,00 TL Eser, Türk Dil Kurumu, Gazi Üniversitesi ve Bakü Slavyan Üniversitesi ile birlikte düzenlenen Bahtiyar VAHAPZADE anısına 21-24 Ekim 2010 tarihlerinde düzenlenen “Türk Dili ve Edebiyatları Öğretimi Sempozyumu” toplantısında sunulan 31 bildiriden oluşmaktadır. |
|
 |
YİRMİNCİ YÜZYILIN İLK YARISINDA KIRGIZ EDEBİYATI TARİHİ, Nurcan ÖZGEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1108, Ankara, 508 s Fiyatı: 26,00 TL Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatlarına ilgi duyanların yararlanması amacıyla hazırlanan “Yirminci Yüzyılın İlk Yarısında Kırgız Edebiyatı Tarihi” adlı kitapta, Giriş, Yirminci Yüzyılın İlk Yarısında Kırgız Edebiyatının Tarihi, Edebî Şahsiyetler, Metin Örnekleri olmak üzere dört ana bölüm bulunmaktadır. Bu bölümlere, Kırgızistan’da çeşitli dönemlerde yayımlanan Kırgız Edebiyat tarihiyle ilgili eserler kaynaklık etmiştir. |
|
 |
KILINIŞ KATEGORİSİ VE ALTAYCADA KILINIŞ BELİRLEYİCİSİ OLARAK ART FİİLLER, Eyüp BACANLI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1109, Ankara, 264 s. Fiyatı: 34,00 TL Bu kitapta leksikal bir kategori ve görünüş-zamansal bir kavram olan kılınış ele alınmaktadır. İlk bölümde kılınış, kılınış sınıfları ve yeniden kategorizasyon; ikinci bölümde Türk dillerinde kılınışın yeniden kategorizasyonunda önemli rol oynayan art fiillerin morfotaktik özellikleri teorik yönleriyle ele alınmaktadır. Üçüncü bölümdeyse Altayca örneğinde Türk dillerindeki art fiillerin kılınış belirleyicisi olarak sergiledikleri işlevler incelenmektedir. |
|
 |
KIRGIZCADAKİ İSLAM ÖNCESİ GELENEKSEL İNANÇ VE İNANIŞLARLA İLGİLİ SÖZ VARLIĞI, Mayrambek OROZOBAEV Türk Dil Kurumu Yayınları: 1110, Ankara, 252 s. Fiyatı: 28,00 TL Bu çalışmada Kırgızcanın söz varlığındaki İslam öncesi geleneksel inanç ve inanışlarla ilgili kelimeler eş zamanlı ve art zamanlı karşılaştırmalı yöntemlerle filolojik açıdan incelenmiştir. Ayrıca bu kelimelerin kullanım alanları çerçevesinde Kırgızların genel kültürel değerleri, millî özellikleri, etnik yapısı ve bu yapının tarihsel kalıplaşma süreci hakkındaki bilgilere de yer verilmiştir. |
|
 |
TÜRKÇEDE -KEN ZARF-FİİLİ: Mehmet ÖZMEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1117, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, 92 sayfa “-ken” zarf-fiil eki bu incelemede; kökeni, Eski Türkçe ve Orta Türkçedeki kullanım özelliği ve sıklığı, çağdaş Türk dillerindeki ve lehçelerindeki kullanımı ve -gan/-gen sıfat-fiil eki ile olan ses benzerlikleri bakımından ele alınıp değerlendirilmiştir. Ek ayrıca, Türkiye Türkçesindeki kullanım özellikleri, üzerine geldiği unsurlar, kullanım sıklığı ve anlamı açısından da ayrıntılı olarak incelenmiştir.
|
|
 |
BAŞKURT TÜRKÇESİNDE KİP, Habibe Yazıcı ERSOY Türk Dil Kurumu Yayınları: 1112, Ankara, 486 s. Fiyatı: 54,00 TL Eser, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Başkurt Türkçesinde fiil çekim işaretleyicilerinde kip, kiplik, zaman ve görünüş anlamlarının birbirinden ayrılmaz bir bütünü teşkil etmesi nedeniyle, kip sistemi; bu kategorilerle birlikte ele alınıp incelenmiştir. Birinci bölümde, kategoriler arası ilişkilere değinilirken, ikinci bölümde bildirme kipleri, üçüncü bölümde ise tasarlama kipleri ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. |
|
 |
KUL ALİ VE TÜRKÇE YUSUFNÂME, Nurmuhammet HİSAMOV, aktaranlar: Paşa YAVUZARSLAN, Bülent BAYRAM Türk Dil Kurumu Yayınları: 1113, Ankara, 178 s. Fiyatı: 32,00 TL |
|
 |
KIRGIZ TÜRKLERİNDE SINÇILIK GELENEĞİ VE KIRGIZ SINÇILARI, Nezir TEMUR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1114, Ankara, 108 s. Fiyatı: 4,00 TL Sınçılık, gerek Kırgız Türklerinde gerekse diğer Türk boylarında oldukça eski bir geleneği teşkil etmektedir. Kırgız Türklerinde âşıklık geleneğinin ilk temsilcilerinden olan sınçılar ve onların çevesinde teşekkül eden sınçılık geleneği hakkında yapılan bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sınçı terimi; ikinci bölümde Kırgız Türklerinde sınçılık geleneği üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise sözlü gelenekte sınçılar etrafında oluşmuş ürünlere ait metinler verilmiştir. |
|
 |
SALAR TÜRKÇESİNİN ÇEKİM MORFOLOJİSİ, Gülsün MEHMET Türk Dil Kurumu Yayınları: 1115, Ankara, 286 s. Fiyatı: 28,00 TL Salar Türkçesinin Çekim Morfolojisi, başlıklı bu çalışma bir Oğuz lehçesi olan ancak karma lehçelik özellikler (Oğuz-Kıpçak) de sergileyen Salarcanın çekim kategorilerini içeren çözümleyici bir çalışmadır. Çalışma gramerin bir bölümünü kapsamakla birlikte bir gramer değildir. Çalışmada çekim morfolojisini oluşturan işaretleyiciler, analitik form ve yapılar belli kategoriler altında tasvir edilerek çekim sürecine ait özellikler eş zamanlı olarak sunulmuştur. |
|
 |
CUMHURİYET TARİHİ BOYUNCA HUKUK DİLİNDEKİ DEĞİŞMELER VE GELİŞMELER, Hakan ÖZDEMİR Türk Dil Kurumu Yayınları: 1116, Ankara, 374 s. Fiyatı: 16,00 TL Bu kitapta Cumhuriyet tarihi boyunca yürürlükte kalmış Anayasa metinleri incelenmiştir. Dili diğer kanunlar için de belirleyici olan bu metinler, söz varlığı ve söz dizimi açısından ele alınmıştır. İstatistiki verilerle desteklenen araştırmanın ikinci kısmını, özellikle 1945-1952 dönemi başta olmak üzere basında ve TBMM’de çıkan tartışmalar oluşturmaktadır. Tablolarla desteklenen çalışmayla Cumhuriyet boyunca hukuk dilindeki değişme ve gelişmeler araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. |
|
 |
TÜRKÇEDE –KEN ZARF FİİLİ, Mehmet ÖZMEN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1117, Ankara, 76 s. Fiyatı: 6,00 TL Sadece, i- (< er-) fiili üzerine gelebilen, buna bağlı olarak geniş bir kullanım alanına sahip olan; kökeni, Türk dilleri ve lehçelerindeki durumu, sıfat-fiil ekleriyle olan ilişkileri, anlam özellikleri, söz dizimi içerisindeki işlevleri bakımından farklı soru ve sorunları içinde barındıran –ken zarf-fiil eki, bu çalışmada, bütün yönleriyle ele alınıp incelenmiştir. |
|
 |
TÜRKİYE TÜRKÇESİ GRAMERİ ŞEKİL BİLGİSİ: Zeynep KORKMAZ Türk Dil Kurumu Yayınları: 827, 7. Baskı, 1028 sayfa Tasvirci gramer yöntemi ile hazırlanan eser, bir araştırma ve inceleme ürünüdür. Eserde Türk dilinin kendi yapı ve işleyişiyle ilgili kurallar ortaya konulmuştur. Böylece Türkçenin grameriyle ilgili yanlış sınıflandırmalar temizlenerek tutarlı ve geçerli bir bütün içerisinde bir gramer kitabı hazırlanmıştır. Çalışmada yalnızca Türkiye Türkçesinin başlangıç sınırı olarak kabul edilen ortalama 1910 yılından günümüze kadar uzanan eserler üzerinde durulmuş, örneklendirmede bu sınırın aşılmamasına özen gösterilmiştir. İşlenen konular örneklere bağlanırken 1910 sonrasından günümüze kadar uzanan dönemde yazılmış olan roman, hikâye, şiir, deneme, anı vb. türden 300’ün üzerinde edebî eserle, bir kısım kültürel ve bilimsel eserin taranıp fişlenmesi yolu benimsenmiştir.
|
|
 |
TÜRKÇE VERİNTİLER SÖZLÜĞÜ: Günay KARAAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 919, 2. baskı, 1035 s. Fiyatı: 75,00 TL Türkçe Verintiler Sözlüğü; Türkçenin değişik lehçelerinde yer alan sözleri de bünyesinde barındırarak Türkçeden bir başka dile bilgi taşımış, gittiği dilin anlam örgüsünde kendisine yer bulmuş sözlük birimlerinden oluşmaktadır. Sözlük kısmından önce Türkçenin diğer dillerle ilişkileri ve Türkçedeki yabancı dil unsurları üzerinde durulmuştur. Türkçenin etkilediği ve etkilendiği şu dillere yer verilmiştir: Çince, Farsça, Urduca, Arapça, Rusça, Ukraynca, Ermenice, Macarca, Fince, Romence, Bulgarca, Sırp-Hırvatça, Lehçe, Çekçe, İtalyanca, Arnavutça, Makedonca, Yunanca, Fransızca, İngilizce ve Almanca.
|
|
 |
NEVÂYÎ’NİN SÖZLERİ VE ÇAĞATAYCA TANIKLAR El-Luġātu‘n-Nevā’iyye ve‘l-İstişhādātu‘l-Caġatā’iyye: NİYĀZİ̄, Hazırlayan: Mustafa S. KAÇALİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1027, 2. Baskı, 1493 sayfa Eser, “Ön Söz, Giriş, Metin, Dizinler ve Tıpkıbaskı” adlı bölümlerden oluşur. Ön Söz kısmında, eserin hazırlanışında izlenilen yol anlatılmış; eserde yapılan bazı düzenlemelerin neden yapıldığı üzerinde kısaca durulmuştur. Giriş kısmı dört alt bölümden meydana gelmektedir. Sözlüğün asıl yapısını teşkil eden Metin kısmında 2.753 Çağatayca madde başına yer verilmiştir. Dizinler kısmında dört ayrı dizin yer almaktadır. Ancak bu kısma geçmeden önce “Metnin Kaynakları” başlığı altında kendisinden alıntı yapılan eserlerin künyeleri aktarılmıştır. Eserin en önemli bölümlerinden birisi de dipnotlar kısmıdır. Bu dipnotlarda kimi zaman eserden bağımsız olarak Çağatay Türkçesinin ses bilgisi, biçim bilgisi özellikleri aktarılmış, kimi zaman da Çağatay şiirinin alt yapısı hakkında bilgiler sunulmuştur.
|
|
 |
DİL BİLİMİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ: Günay KARARAĞAÇ Türk Dil Kurumu Yayınları: 1066, 2. Baskı, 936 sayfa Sözlük, 3.105 madde başı ve ara maddelerle birlikte 4.000 civarında terim içermektedir. Terim bilgisi, terimlerin doğuşları, alanları; onların genel sözlükte ve kişi ve toplum hayatındaki yerleri gibi konuları inceleyen dil çalışmasıdır. İnsanların ilk veya ana dilleri ile başka diller hakkındaki ilgilerini arttıracağına inanılan bu sözlük, aynı zamanda bir meslek çalışmasıdır. Sözlük “Giriş Yerine” adını taşıyan bölümle başlamaktadır. Bu kısmın ardından, “Kısaltmalar, Sözlük, İngilizce Dizin ve Kaynaklar” adlı bölümler gelmektedir.
|
|
 |
RESİMLİ DENEY HAYVANLARI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ, Yayın yönetmenleri: Cahit KALKAN, Cengiz YAKINCI Türk Dil Kurumu Yayınları: 1118, Ankara, 798 s. Fiyatı: 40,00 TL Bu sözlük yaklaşık iki yıllık bir emekle başta Fırat Üniversitesi olmak üzere Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden 31 araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Bu sözlükte Veteriner Hekimliği Sözlüğü başta olmak üzere deney hayvanları ile ilgili çok sayıda kaynak irdelenerek yaklaşık 5500 terim seçilmiştir. Bu eser deney hayvanları ile ilgilenen ve laboratuvarlarda çalışan araştırmacılara katkı sağlayacak ve söz konusu terimlerin Türkçe karşılıklarının kullanılmasını teşvik edecektir.
|
|
 |
TÜRKÇE-TATARCA SÖZLÜK, Rifkat EHMETYANOV, Rafael MÖHEMMETDİNOV, Fenüze NURİEVA, Fuat GANİEV, aktaran: Mustafa ÖNER Türk Dil Kurumu Yayınları: 1119, Ankara, 358 s. Fiyatı: 28,00 TL Rus ve Sovyet dil bilimine ve bu alanda uzun bir geçmişe sahip olan Kazan ekolüne dayalı sözlükçülük geleneğinin ürünü olan eldeki sözlük, kaynağı Türkiye Türkçesi olup bir başka Türk yazı dilini hedefleyen nadir eserlerden biridir. Türk Dil Kurumunca ülkemizde tekrar yayımlanan bu sözlüğün, yazı diline sahip veya sadece konuşma dili olarak yaşayan diğer Türk lehçelerinin sözlük yazarlığı için de iyi bir örnek olacaktır.
|
|
 |
YENİ TÜRKÇE-SIRPÇA SÖZLÜK, Marija ?IN?IC Türk Dil Kurumu Yayınları: 1122, Ankara, 1527 s. Fiyatı: 70,00 TL Çağdaş Türk dilinin yaklaşık 51000 sözcüğü derlenmiş, incelenmiş ve işlenmiştir. Sözlüğe giren sözcüklerin seçimi, tek dilli Türkçe Sözlük’ün 11. baskısından ve Türk Dil Kurumunun çağdaş derleminin geniş verilerinden yararlanılarak yapılmıştır. Bu sözlük, Sırp ile Türk dilleri ve kültürlerine katkıda bulunacak ve iki milletin dili, kültürü, geçmişi, günümüzü ve geleceği ile ilgilendiren herkese hitap edecektir.
|
|
 |
DİVANÜ LÛGAT-İT TÜRK: KÂŞGARLI MAHMUD, Çeviren: Besim ATALAY Türk Dil Kurumu Yayınları: 521-524, 8. baskı, 2320 s. s. Fiyatı: 172,00 TL Divanü Lûgat-it Türk, Araplara Türk dilini öğretmek amacıyla Kâşgarlı Mahmud tarafından yazılmış Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür. Dil araştırmaları için bir kılavuz olmasının yanı sıra içerdiği coğrafi, kültürel, sosyolojik ve folklorik bilgiler bakımından Türk tarihinin önemli kaynakları arasında yer alır. Besim Atalay’ın hazırladığı bu çalışma, Divanü Lûgat-it Türk’ün Türkçeye çevirisidir.
|
