“7. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı” Kosova’da Yapıldı.

Türk Dil Kurumu ile Yunus Emre Enstitüsü, TİKA ve Priştine Üniversitesi iş birliğinde düzenlenen “7. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı” 23-25 Ekim 2025 tarihlerinde Kosova’da yapıldı.

Program, saygı duruşu ve ardından iki dost ülkenin millî marşlarının söylenmesiyle başladı.

Törenin konuşmaları Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Harun ŞAHİN’in yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti Kosova Büyükelçisi Tunç ANGILI, Priştine Üniversitesi Filoloji Fakültesi Dekanı Doç. Dr. Abdulla REXHEPİ, Türk Dil Kurumu Ağız Araştırmaları Bilim ve Uygulama Kolu Başkanı Prof. Dr. Leylâ KARAHAN, Priştine Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ergin JABLE ve Yunus Emre Enstitüsü Kosova Koordinatörü Ramazan YILMAZ tarafından yapıldı.

Doç. Dr. Harun ŞAHİN yaptığı konuşmada, Türklerin ve Türk dilinin tarihî varlığının Orhun Yazıtları’nda “gün doğusundan gün batımına” ifadesiyle ortaya konduğunu belirtti. Sesin, insanın bütün varlığını ve geleceğini yansıtan bir unsur olduğunu vurgulayan ŞAHİN, sesin ayrıca bilgi ve enerji değeri taşıdığını ifade etti. ŞAHİN bu bağlamda, sesimizi yaşatanlara, sesimizi duyan ve duyuranlara hizmet etmeye çalıştığımızı dile getirdi.

Konuşmasında özellikle iki önemli konuya dikkat çeken ŞAHİN, ilk olarak Türkçenin eğitim ve öğretimini ele aldı. Bu alanda Yunus Emre Enstitüsü gibi kuruluşların büyük çaba sarf ettiğini belirterek onlara teşekkürlerini iletti. İkinci olarak ise Türkçenin teknoloji ile buluşturulması gerektiğine değinen ŞAHİN, bu doğrultuda “Derlem Tabanlı Türkçe Sözlük” gibi projeler yürüttüklerini ve yapay zekâ temelli çalışmalar için derlem oluşturmanın önemine işaret etti.

ŞAHİN konuşmasının sonunda, Orhun Yazıtları’ndan örnekler verdi ve “Evladı-ı Fatihan diyarındayız. Bu topraklara gönülden bağlıyız.” ifadelerini kullandı. Doç. Dr. ŞAHİN konuşmasını Yahya Kemal’in “Kaybolan Şehir” şiirini okuyarak tamamladı.

Açış programı, plaket takdimi ile sona erdi.

Çalıştay, iki gün süren oturumlarla tamamlandı. İlk gün üç, ikinci gün ise yine üç oturum gerçekleştirildi. Program, değerlendirme oturumuyla tamamlandı.

Çalıştayın ilk günü, Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ’a ithafen düzenlenen oturumla başladı. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Leylâ KARAHAN’ın yaptığı bu oturumda; Prof. Dr. Ahmet GÜNŞEN “Kuzey Makedonya ve Kosova Türk Ağızlarında Hâl Eklerinde Görülen Nöbetleşme Örnekleri”, Prof. Dr. Ergin JABLE ve Prof. Dr. Turgut TOK “Gorançe Dilinde Kullanılan Türkçe Sözcüklerdeki Diyalektolojik Özellikler”, Dr. Öğr. Üyesi Selim SELİMİ “Kosova’nın Doburçan Köyü Türk Ağzı Ses Özellikleri”, Doç. Dr. Ramazan ERYILMAZ “Kültürel Habitus Bağlamında Kosova Türk Ağzının Geleceği: Ortaokul Öğrencileri Örneğinde Sosyal ve Kültürel Değişkenlerin İncelenmesi” ve Dr. Merve YORULMAZ KAHVE “Rumili Vilayeti Prizrin Livası Yer Adları Üzerine AnlamBilimlik Bir Değerlendirme” başlıklı bildirilerini sundular.

Çalıştayın ikinci oturumu, Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY’a ithafen gerçekleştirildi. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Ahmet GÜNŞEN’in üstlendiği oturumda; Prof. Dr. Leylâ KARAHAN “Kuzey Makedonya Yörük Ağzı Üzerine Düşünceler”, Doç. Dr. Özgür AY “Türkiye Türkçesi Ağızları İçin Çok Modlu Yapay Zekâ Tabanlı Coğrafi Konum Tahmin Sistemi”, Doç. Dr. Gönül ERDEM NAS “Hırvatçada Atçılık ve Çiçekçilik Terimlerinde Türkçenin İzleri”, İsmail ERASLAN “Balkan Türk Ağızlarında Müzikal Hafıza ve Göçün İzleri: Kosova ve Makedonya Örnekleri Üzerinden Epigenetik Bir Yaklaşım” ve Nazikenur YILMAZ “Üsküp ve Gostivar Türk Ağızlarında Makedonca ve Arnavutça İzleri” başlıklı bildirileriyle katkıda bulundular.

Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN başlıklı üçüncü oturum, Prof. Dr. Jale DEMİRCİ’nin oturum başkanlığında gerçekleşti. Bu oturumda; Dr. Ahmet ÇAM “Yeni Pazar Ağzında Saklantı Türkizmler”, Dr. Selenay KOŞUMCU “Türkiye’de Balkan Ağızlarının Kimlik Temsili: Kuşaklararası Dilsel Bellek ve Sosyokültürel Kırılma” ile Mehmet MİÇOOĞULLARI “Çevre Dil Bilimi Bağlamında Balkan Gagavuz Türkçesi ve Türkiye’deki Balkan Ağızlarının Sürdürülebilirliği” başlıklı bildirileri ile yer aldı.

İkinci gün, Prof. Dr. Süreyya YUSUF başlıklı oturum ile başladı. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Turgut TOK’un yaptığı bu bölümde, Prof. Dr. Erdoğan BOZ “Balkan Göçmen Ağızlarının Yerli Ağızları Üzerindeki Ses ve Biçim Bilgisel Etkileri: Eskişehir İli Örneği”, Prof. Dr. Cüneyt AKIN “Afyonkarahisar İli Balkan Göçmeni Ağızlarının Ses ve Biçim Bilgisi Özellikleri”, Prof. Dr. Nurettin DEMİR ve Meliha UYSAL “Vidin Ağzının Rol ve Referans Gramerine Göre Yapısal ve Anlamsal Analizi”, Doç. Dr. Didem AKYILDIZ AY “Burdur İli Muhacir Köylerinden Başmakçı ve Orhanlı’nın Ağız Özellikleri” ile Doç. Dr. Fatih Numan KÜÇÜKBALLI ve Doç. Dr. Fatih ERBAY “Konya’ya Yerleştirilen Bulgaristan Göçmenlerinin Dil Özellikleri ve Yerel Ağızlarla İlişkisi” başlıklı bildirileri ile katılımcıları bilgilendirdi.

İkinci oturum Prof. Dr. Nimetullah HAFIZ başlıklı oturum olarak düzenlendi. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Erdoğan BOZ’un yaptığı bu bölümde, Prof. Dr. Jale DEMİRCİ “Balkanlarda Kıpçak Varlığı ve Kıpçakçanın Balkan Türk Ağızlarına Etkisi”, Prof. Dr. Cihan ÇAKMAK “Derleme Sözlüğü’nden Hareketle Balkan Ağızları ile Demirci Ağzı Söz Varlığı Üzerine Bir İnceleme”, Dr. Öğr. Üyesi Murat DOĞAN ve Prof. Dr. Ercan ALKAYA “Romanya’dan Elâzığ’a Bir Göç Hikâyesi: Kovancılar Göçmen Ağzının Ses Bilgisel Değişimi Üzerine Bir İnceleme”, Doç. Dr. Kenan AZILI “Türkçedeki Durum Eklerinin Değişimine/Nöbetleşmesine Karşı Bir Tez: Balkan Türk Ağızlarına İşlevsel Yaklaşım ve Sınırlar”, Dr. Sibel Mustafa RASHİDOVA “Bulgaristan’daki Orta Rodop Türk Ağızlarında Sıfatlar” ve Berkay ERİM “Bulgaristan Türk Ağızlarında ‘Geri’ Sözcüğünün Eskicil Kullanımları Üzerine” başlıklı sunumlarıyla çalışmalarını aktardı.

Üçüncü oturum Prof. Dr. Memmedağa ŞİRELİYEV başlıklı oturum olarak gerçekleştirildi. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Cüneyt AKIN’ın üstlendiği bu bölümde, Doç. Dr. Alpay İĞCİ “Batı Rumeli Türk Ağızlarının Ses Düzeni İçin Bazı Notlar”, Doç. Dr. Ferdi GÜZEL “Batı Rumeli Türkçesi Ağızlarında /tt/ > /t/ Ünsüz Tekleşmesi ve -tXr (< -t- + -DXr-) Ettirgenlik Eki Üzerine”, Dr. Fatos DİBRA “Arnavutluk’ta Kullanılmış Türkçe Değişkesinde Dil Teması Kaynaklı İki Ses Değişimi”, Doç. Dr. Dilek HERKMEN “Göçmen Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkı: Kıvran- ve Kıpın-” ile Bilgi TOMO “Karagöz ‘Kanlı Kavak’ Oyununda Arnavut Tipinin Dilsel Yapısı: Ağız, Aksan ve Gramer İncelemesi” başlıklı sunumlarıyla katkıda bulundu.

Çalıştay, Doç. Dr. Harun ŞAHİN’in başkanlığında gerçekleştirilen Değerlendirme Oturumu ile tamamlandı. Prof. Dr. Leylâ KARAHAN, Prof. Dr. Ahmet GÜNŞEN, Prof. Dr. Ergin JABLE, Prof. Dr. Nurettin DEMİR ve Doç. Dr. Özgür AY, oturumda sunulan bildiriler ışığında genel değerlendirmelerde bulunarak çalıştayın sonuçlarını paylaştı.

Çalıştay, alan incelemesi ve tarihî-kültürel etkinliklerle sona ererken program kapsamında Başkan Yardımcımız Doç. Dr. Harun ŞAHİN, Kosova Devlet Kanalı RTK’ye bir röportaj verdi.

Program dâhilinde, Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Harun ŞAHİN başkanlığındaki  heyet, Elena Cika İlköğretim Okulunda Türkçe eğitimi gören öğrencileri ziyaret etti.