Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu

  Yaşamakta olduğumuz bilgi çağında ortaya çıkan kültür, ilim vb. alanlardaki gelişmeler her varlığı etkilediği gibi dili de etkilemekte ve yeni sözlere ihtiyacı ortaya çıkarmaktadır. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu ile söz varlığımıza son dönemde giren yabancı sözlere karşılık teklif edilmesi amaçlanmaktadır.

  Bu kılavuz yazı dilimizde, bölge ağızlarında, tarihî metinlerde, çağdaş Türk lehçelerinde var olan söz varlığımız gözden geçirilerek oluşturulmuştur.

  Bu yazılımda kapsamlı arama yapılabildiği gibi bütün malzeme abece sırasına göre dizilebilmektedir.

  Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN, Prof. Dr. Recep TOPARLI ve Uzm. Belgin TEZCAN AKSU, Uzm. Beyza GÜLTEKİN ve Âdem TERZİ tarafından hazırlanan Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu, Prof. Dr. Recep TOPARLI ve Şefik. Bilâl ÇAVUŞOĞLU tarafından genel ağ ortamına aktarılmış, Türk Dil Kurumunun kuruluş yıl dönümü olan 12 Temmuz 2010 günü kullanıma açılmıştır.

   Kılavuzumuz Sizlerin Katkılarıyla Gelişecek ve Zenginleşecektir

  Dilimize girme eğilimi gösteren yabancı sözlere karşılık bulma çalışmalarına geniş katılımın sağlanması, konuya katkısı olabilecek herkesin görüşlerinin alınabilmesi amaçlanmaktadır.

  Sizden gelen teklifler, ilgili kurullarımızca dilimize uygunluğu ve işlerliği açısından değerlendirildikten sonra bu tekliflerden uygun görülenler Türk Dili dergisinde yayımlanacak; daha sonra da Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu‘na ve Güncel Türkçe Sözlük‘e eklenecektir.

  Karşılık teklif edilen yabancı sözün kökeni, özgün biçimi ve kullanım alanı mutlaka belirtilmelidir. Ayrıca yabancı sözün anlamı açık olarak verilmeli, mümkünse bu anlam basın yayın organlarından veya edebî metinlerden örnek cümlelerle desteklenmelidir.

  Yabancı sözün yardımcı fiillerle veya diğer sözlerle birleşik kullanımları varsa bunlar da verilmeli, bunlar için de karşılık teklif edilmelidir (sürpriz: şaşırtı; sürpriz yapmak: şaşırtmak gibi).

  Aynı yabancı sözden türeyen sözler varsa (panorama, panoramik; kaos, kaotik; dejenere, dejenerasyon; kreasyon, kriatif gibi) bunlar da belirtilmeli ve bunlara da birer karşılık teklif edilmelidir.

  Dilimize yerleşme eğilimi gösteren yabancı sözlere karşılık teklif ederken bu tür sözlerden bir bölümünün dilimizde zaten bir karşılığı olduğu (bodyguard: koruma; proses: süreç; bold: koyu; natürel: doğal; pozitif:olumlu/artı gibi) unutulmamalı, öncelikle ele alınan yabancı söz için dilimizde herhangi bir karşılık olup olmadığına bakılmalıdır. Bunun için yazı dilimizde, bölge ağızlarında, tarih metinlerinde, çağdaş Türk lehçelerinde var olan söz varlığımız gözden geçirilmelidir. Bu konuda başta Derleme Sözlüğü ve Tarama Sözlüğü olmak üzere diğer ağız çalışmaları ve lehçe sözlükleriyle terim sözlükleri kaynak niteliğindedir. Bu eserlerden bir bölümüne Türk Dil Kurumu genel ağ sayfası üzerinden ulaşılabilmektedir. Bu kaynaktan bir karşılık bulunamazsa Türkçenin zengin ek ve köklerinden uygun bir karşılık türetilmelidir.

  Her durumda hem o kavramı tam olarak tanımlayabilecek hem de söyleyiş ve yazımındaki kolaylıkla dilin gelişimi içinde yaşayarak gündelik konuşma diline girebilecek karşılıklar bulma yoluna gidilmektedir.

  Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu‘nda yer alan yabancı sözler, bunların özgün biçimleri, kullanım alanları, anlamları ve karşılıklarına yönelik eleştiri ve tekliflerinizi teklif@tdk.gov.tr adresine bildirebilirsiniz. Kılavuzumuz sizlerin katkılarıyla gelişecek ve zenginleşecektir.

                                                                                                                                              Türk Dil Kurumu