T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle KTTC’de düzenlenen “Türkçenin Yabancılara Öğretiminde Yaşanan Sorunlar Çalıştayı” 11-14 Eylül 2023 tarihlerinde yapıldı.
Etkinlik, Türkiye Türkçesinin eğitim ve öğretim dili olarak kullanıldığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti özelinde ayrı bir disiplin olarak ele alınan yabancılara Türkçe öğretiminin gelişimi ve ada genelindeki durumunun tespiti için düzenlendi. Eğitim ve öğretim faaliyetleri ile ekonomik temaslar adadaki nüfusu artırmış; yoğun göçler neticesinde başta ilk ve ortaöğretimde olmak üzere ana dili Türkçe olmayan öğrencilerin sayısında hatırı sayılır bir artış olmuştur. Yabancılara Türkçe öğretimi alanının KKTC’de başlangıcından günümüze kadar geçirdiği evreler üzerinde durulan etkinlikle mevcut şartlar ele alındı.
Çalıştayın açış konuşmaları Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT ve KKTC Millî Eğitim Bakanlığı Genel Ortaöğretim Daire Müdürü Cengiz Topel UZUN tarafından gerçekleştirildi.
Prof. Dr. Osman MERT yaptığı konuşmada, çalıştay hakkında katılımcıları bilgilendirerek Türkçenin yabancılara öğretiminde karşılaşılan sorunları sahada görev yapan öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak belirlemek istediklerini vurguladı.
Öğretmenliğin tıpkı annelik gibi kutsal olduğunun altını çizen Prof. Dr. MERT, “insan” odaklı olan öğretmenlik mesleğinin toplumsal yönü üzerinde durdu. Prof. Dr. Osman MERT, her bireyin bir kültür ortamına doğduğunu söyleyerek göçlerin toplumsal ve kültürel yansımalarına değindi. Geçmişte de günümüzde de güvenlik gibi gerekçelerle KKTC’ye göçlerin artarak devam ettiğini ifade eden Başkan MERT, göçlerle ortaya çıkan sorunlardan birinin göç eden ailelerin çocuklarının dil eğitimi olduğunu belirtti. Kültür aktarımının dille yapıldığını, dilin iletişim yönünün önemli olduğunu ve bütün ilim alanlarına ait (fizik, kimya, matematik vb.) evrensel nitelikteki bilgilerin dil ile öğretildiğini dile getiren MERT, çocukların okuduklarını anlayabilmesi için genel dil seviyesinin geliştirilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
Uluslararası öğrenci sayısının KKTC genelinde bölgemizdeki gelişmelere bağlı olarak fazla olduğunun bilincinde olduklarından söz eden MERT, “Programın adında sorunlar ifadesinin yer almasına rağmen çözüm önerilerini de sunmak ve üretmek adına akademisyenlerle bir arada bulunmaktayız.” şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Osman MERT ayrıca, konuyla ilgili olarak Türkiye’de başta Millî Eğitim Bakanlığı, Yunus Emre Enstitüsü ve Maarif Vakfı gibi kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yapılacağını iletti.
Cengiz Topel UZUN ise konuşmasında, yabancılara Türkçe öğretiminde öğretmenlerin yaşadığı sorunlar üzerinde durdu. Rusya-Ukrayna Savaşı veya ekonomik koşullar dolayısıyla KKTC’ye gelen ailelerin çocuklarına verdikleri eğitimden öğretmenlerin sorumlu olduğunu kaydeden UZUN, bu konudaki gözlem ve tespitlerini aktardı.
Cengiz Topel UZUN, ülkemize gelen bu çocukların ileride fahri temsilcilerimiz olacakları düşünüldüğünde bugün yaşanan sorunların doğru karar ve uygulamalarla sorun olmaktan çıkacağını belirtti. UZUN, “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” diyen Atatürk’ün sözünden yola çıkarak “İnsan sevgisiyle bezenmiş bütün değerler, Atatürk ilke ve inkılapları bizim ışığımızdır.” ifadeleriyle konuşmasına son verdi.
Çalıştayın ilk günü Gazimağusa, Girne, İskele ve Lefkoşa’da ortaöğretimde görev yapan öğretmenlere; ikinci günü ilköğretimde görev yapan öğretmenlere; üçüncü günü ise TÖMER ve üniversitelerde görevli öğretim üyelerine yönelik olarak hazırlandı. İlgili öğretmenlerin Türkçenin yabancılara öğretiminde yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerilerinin Türk Dil Kurumu Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Bilim ve Uygulama Kolu Üyeleri ile KKTC’de alanında uzman akademisyenler ve TDK uzmanlarınca 20 ayrı masada ele alınarak değerlendirme raporunun oluşturulması planlandı.
İlk gün öğleden önce yapılan panelde Prof. Dr. Hülya PİLANCI “Türkiye’de Türkçenin Yabancılara Öğretimi Alanında Müfredat, Sınav ve Materyallerin Mevcut Durumu ve Yaşanılan Sorunlar”, Prof. Dr. Nezir TEMUR “Kurumsal Standartlar, Kurumlar Arası İş Birliklerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Dr. Öğretim Üyesi Zeki AKÇAM ise “KKTC’de Türkçenin Yabancılara Öğretimi Alanında Müfredat, Sınav ve Materyallerin Mevcut Durumu ve Bu Konuda Yaşanan Sorunlar Hakkında Genel Değerlendirme” başlıklı bildirilerini sundu.
Öğleden sonra yapılan panelde Prof. Dr. Ahmet PEHLİVAN “KKTC’de Yabancılara Türkçe Öğretiminde Mevcut Durum, Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Prof. Dr. Fatma BÖLÜKBAŞ KAYA “Eğiticilerin Eğitimi Programlarının Temel Çerçeve ve İlkeleri Ne Olmalıdır?”, Doç. Dr. Emrah BOYLU da “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar” konulu bildirileri ile katılımcıları bilgilendirdi.
Çalıştayın ikinci gününde, Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT ve KKTC Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Ortak Hizmetler Dairesi Müdür Muavini Nihat EKİZOĞLU protokol konuşmaları çerçevesinde birer konuşma yaptı.
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT, bölgemizdeki gelişmelere bağlı olarak ciddi bir nüfus hareketliliğinin olduğunu maalesef bunun KKTC’yi de etkilediğini belirtti. Türkiye’nin ise 2011 yılından itibaren en fazla göç alan ülke olduğunu ve bugün Türkiye’de Türkçenin yabancılara öğretimiyle ilgili sorunlar ve çözümleri konusunda ciddi bir aşama kaydedildiğini vurguladı.
Ülkenin çok büyük bir mücadele verilerek kurulduğunu söyleyen Nihat EKİZOĞLU ise “Son dönemde ülkemize çok fazla yabancı ailesiyle birlikte geliyor. Bize burada çok önemli görev düşüyor. Onların eğitiminde başarılı olur, dilimizi ve kültürümüzü doğru şekilde öğretirsek onlar bizim elçilerimiz olacaklar. Bu bir asimilasyon değil. Onların varlıklarına saygı göstererek kendi kültürümüzü tanıtmak ve anlatmak istiyoruz.” şeklinde konuştu. Nihat EKİZOĞLU, hizmet içi eğitimlerin sürdüğünü ancak bu konudaki uygulamaların daha planlı, daha sistemli olması gerektiğini vurgulayarak aynı zamanda dil politikası oluşturmak için ciddi bir aşama katettiklerini ifade etti.
Çalıştayın ikinci gününde de öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere iki ayrı panel yapıldı. İlk panelde Prof. Dr. Hülya PİLANCI, Prof. Dr. Nezir TEMUR ve Dr. Öğretim Üyesi Zeki AKÇAM Türkçenin yabancılara öğretimi ile ilgili olarak KKTC’de ilköğretimde görev yapan öğretmenlere bilgiler verdi.
Öğleden sonra yapılan ikinci panelde ise Prof. Dr. Ahmet PEHLİVAN, Prof. Dr. Emrah BOYLU ve Prof. Dr. Fatma BÖLÜKBAŞ KAYA konuştu. Prof. Dr. Fatma BÖLÜKBAŞ KAYA bu panelde “İlköğretimdeki Yabancı Öğrencilere Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Güçlükler” başlıklı bir sunum yaptı.
13 Eylül 2023 tarihinde Kurumumuz Başkanı Prof. Dr. Osman MERT yönetiminde ortaöğretim ve ilköğretim öğretmenlerinin yabancılara Türkçe öğretimi ile ilgili yaşadığı sorunlar, üniversitelerde ve TÖMER merkezlerinde görev yapan Türkiye’den ve KKTC’den elli akademisyen tarafından tartışılarak çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Ortaöğretim ve ilköğretim düzeyinde yaşanan sorunların yanı sıra üniversite ve TÖMER düzeyinde yaşanan sorunlar da ele alınmıştır. Sorunlar ve çözüm önerileri Kurumumuz uzmanları tarafından raporlaştırılarak bir araya getirilmiştir. Elde edilen sorunlar ve çözüm önerileri Türk Dil Kurumu tarafından KKTC’deki resmî kurum ve kuruluşlarla paylaşılacaktır.
Etkinlik, 14 Eylül 2023 tarihindeki kapanış ve değerlendirme oturumumda hazırlanan sonuç bildirgesinin okunması ile sona erdi.
