“Yazılışının 950. Yıl Dönümünde Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Dünyasının Ortak Değeri Konferansı” Bişkek’te Yapıldı.
Türk Dil Kurumu, Uluslararası Türk Akademisi, Kırgızistan Bilimler Akademisi ve UNESCO Türkiye Millî Komisyonu iş birliğinde düzenlenen “Yazılışının 950. Yıl Dönümünde Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Dünyasının Ortak Değeri Konferansı”, 24-25 Haziran 2024 tarihlerinde Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapıldı.
Toplantının açış konuşmalarını Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT’in yanı sıra Kırgızistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanı Dogdurkül KENDİRBAEVA, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek ÖMÜRALİYEV, Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkan Danışmanı Doç. Dr. Arslan KOYÇİEV, Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin MUSTAFAYEV, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal OĞUZ ve Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan CEYLAN gerçekleştirdi. Konferansa ayrıca, Bişkek Büyükelçimiz Sayın Ahmet Sadık DOĞAN da katıldı.
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT konuşmasında, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türklerin aile yapısına, inançlarına, devlet yapısına, toplumsal yaşamına ve silahlarına kadar çok sayıda veri sunan kıymetli bir eser olduğunun altını çizdi. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün söz varlığının Türk kültürüne ait özellikleri ortaya koyduğunu vurgulayan MERT, eserin döneminin dil özelliklerini günümüze ulaştıran tarihsel bir kaynak olduğunu aktardı.
Türk kültür coğrafyasına ait kültürel hafızanın Kâşgarlı Mahmud’un yaktığı ışıkla aydınlandığını kaydeden MERT, bu ışığın etrafında ortak hafızamıza ve ortak kültürümüze birlikte sahip çıkmamız gerektiğinin altını çizdi. Konuşmasında, millî kimliğimizi ortaya koyup geliştirmeye yönelik politikalar yürütmenin gerekliliğine de yer veren MERT, Türk dünyasının nadide kurumları ile kıymetli eserlerimiz üzerine yapılacak iş birliği çalışmalarının önemini vurguladı.
Prof. Dr. Osman MERT, ulu önder Mustafa Kemal ATATÜRK’ün talimatlarıyla 1932 yılında kurulan Türk Dil Kurumunun Türkçenin özelliklerinin araştırılması ve ortaya çıkarılması için çalışmalarını özveriyle sürdürdüğünü ifade etti; dilimizi korumak ve gelecek kuşaklara doğru bir biçimde aktarmak için de önemli çalışmalara imza attığını aktardı. Kurumun millî dil şuurunun oluşturulması ve yerleştirilmesini de hedeflediğini belirten Prof. Dr. MERT, bu hedef doğrultusunda Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü yetişmekte olan genç kuşaklara tanıtmanın önemli görevlerimizden biri olduğunu dile getirdi.
Dünyadaki ilk karşılaştırmalı dil bilimi eserlerinden birisi olan Dîvânu Lugâti’t-Türk, sadece Türkoloji ve Türk dünyası için değil, genel bilim için de büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, 2024 yılı için “Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün 950. Yıl Dönümü”, “UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programı”na alınmıştır.
İstanbul’da Ali Emiri tarafından bulunan Dîvânu Lugâti’t-Türk, 1915-1917 yılları arasında üç cilt hâlinde basılmış ve bilim dünyasında büyük yankı uyandırmıştır. Her Türk devleti ve halkı için ortak bir değer olarak kabul edilen Dîvânu Lugâti’t-Türk, İngilizce, Rusça, Farsça ve Çincenin yanı sıra Azerbaycan, Kazak, Kırgız, Özbek ve Uygur gibi Türk dillerine de aktarılmıştır.
Konferansta; Kâşgarlı Mahmud’un hayatı, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yazılış amacı, yazıldığı dönemin tarihî özellikleri, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün dili, Dîvânu Lugâti’t-Türk’teki edebî ürünler, tarihî ve etnografik bilgiler, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün tercümeleri ve üzerinde yapılan çalışmalar, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dilleri tarihi açısından önemi, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk halkları edebiyatı tarihi açısından önemi, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dünyası tarihi ve etnografyası açısından önemi, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün karşılaştırmalı dil bilimi, sözlük bilimi ve ağız araştırmaları açısından önemi ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün günümüz Türk dünyası açısından önemi beş oturum hâlinde ele alındı.
Toplantı, 25 Haziran’da düzenlenen kültürel program ile sona erdi.
